۱-۶-۳ قلمرو زمانی
زمان اجرای این تحقیق در نیمسال دوم سال ۹۱-۹۲ بوده است.
۱-۷- محدودیت های تحقیق
۱- عدم همکاری برخی از مدیران در زمینه پرکردن و تحویل پرسشنامه
۲- عدم امکان کنترل صداقت آزمودنی ها در پاسخ به سوالات
۳- عدم دقت کافی بعضی از آزمودنی هادر پاسخ به سوالات پرسشنامه ها
۱-۸- تعریف واژه‏های تحقیق
۱-۸-۱ تعریف نظری واژه های تحقیق
عوامل آموزشی: فراگردی است برای تعیین نمودن هدفهای مناسب، تشخیص دادن مسائل، نیازها، امکانات و محدودیتهایی است که برای رسیدن به آن هدفها موجود است یا محتملاً وجود خواهد داشت و تنظیم کردن فعالیتهای برنامههایی که برای رسیدن به آن هدف لازم است (فیوضات ۵۶،۱۳۶۲).

تربیت بدنی: تربیت بدنی فرایندی است آموزشی- تربیتی که هدف آن بهبود بخشیدن به اجرا و رشد انسان از طریق فعالیتهای جسمانی است. تربیت بدنی نه تنها به فواید جسمانی حاصل از شرکت در فعالیتهای بدنی توجه دارد، بلکه بالا بردن دانش و آگاهی و ایجاد موقعیتهای مناسب برای یادگیری و فعالیت مداوم را نیز مورد توجه قرار می دهد (دبوراآ.وست و چارلزآ.بوچر ۲۰۰۴، ۳۶).
معلم تربیت بدنی: معلم تربیت بدنی به کلیه افرادی اطلاق میشود که در مدارس مشغول تدریس تربیت بدنی و ورزش بوده و مستقیما درگیر با امر اموزش تربیت بدنی و ورزش بصورت نظری و عملی میباشد (نبوی و زکایی ۱۳۸۴، ۱۲).
مدیران مدارس: مدیریت فرایند برنامه ریزی ،سازماندهی،هدایت و کنترل کوشش های اعضای مدرسه و استفاده از تمام منابع مدرسه برای دستیابی به اهداف معین مدرسه است (حاجی بابایی ۱۳۹۱،۱۰۰).
مدارس غیر دولتی: مدارسی که از طریق مشارکت مردم مطابق اهداف،ضوابط،برنامه ها و دستورالعمل های عمومی وزارت اموزش و پرورش تحت نظارت ان وزارتخانه تاسیس و اداره می شود (قانون تاسیس و اداره مدارس و مراکز غیردولتی،۱۳۶۷).
مدارس دولتی: مدارسی که از بودجه عمومی دولت تغذیه شده و زیر نظر وزارت آموزش و پرورش به آموزش می پردازند (حاجی بابایی ۲۹،۱۳۹۱).
طرح های ملی در برنامه درس تربیت بدنی:از سال ۱۳۸۹ جهت بهبود برنامه درسی تربیت بدنی طرحهای ملی ورزش در مدارس ابتدایی بصورت اجباری جز طرح درس روزانه ی کلاس های تربیت بدنی در آمد رشته های ورزشی تصویب شده برای پایه های مختلف تحصیلی در دبستان شامل موارد ذیل است:
دوم ابتدایی: ژیمناستیک .
سوم ابتدایی: شنا.
چهارم ابتدایی: طناورز.
پنجم ابتدایی: تنیس روی میز.
ششم ابتدایی: دو و میدانی (طرح های ورزشی ملی دوره تحصیلی ابتدایی ۱،۱۳۹۱).
۱-۸-۲ تعریف عملیاتی واژه های تحقیق
عوامل آموزشی: منظور از آموزش در این تحقیق آموزش درس تربیت بدنی و ورزش، طبق اصول و برنامه ریزی تنظیمی از طرف اداره کل تربیت بدنی در مدارس ابتدایی کرمان است. دارای ابعاد متعددی است که در این تحقیق صرفاً شامل امکانات و فضاهای ورزشی، وضعیت مالی، کیفیت آموزشی معلمان، کنترل و نظارت مسئولین، همکاری اولیای دانش آموزان و اجرای طرحهای ملی می باشد.
تربیت بدنی: در این تحقیق منظور ساعت درس تربیت بدنی در مقطع ابتدایی در مدارس دخترانه شهر کرمان می باشد.
معلم تربیت بدنی: شامل معلمان تربیت بدنی مقطع ابتدایی در مدارس دخترانه شهر کرمان می باشد.
مدیران مدارس: به کسانی اطلاق می شود که به عنوان مسئول، مدیریت کل مدرسه را در مقطع ابتدایی تحت کنترل دارد.
مدارس غیردولتی: صرفاً شامل مدارس غیر دولتی ابتدایی دخترانه در شهر کرمان میباشد.
مدارس دولتی: در این تحقیق شامل مدارس دولتی ابتدایی دخترانه در شهر کرمان میباشد.
فصل دوم:
مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق
۲-۱- مقدمه
مطالب این فصل در دو بخش ارائه میگردد. در بخش اول به مبانی نظری تحقیق پرداخته و در بخش دوم مروری بر خلاصه تحقیقات انجام شده در رابطه با موضوع تحقیق بیان میگردد.
۲-۲- مبانی نظری
۲-۲-۱ تاریخ تربیت بدنی در ایران و تمدن های دیگر
۲-۲-۱-۱ تاریخ تربیت بدنی در دوره یونان
تربیت بدنی جزء جدایی ناپذیر تعلیم و تربیت آتن قدیم بود به گونهای که نمی توان آن را از برنامههای آموزش و پرورش یونان جدا دانست. هدف تربیت بدنی در یونان تنها به پرورش بدن خلاصه نمی شد زیرا یونانیان بهترین راه رشد خصوصیات انسانی و رسیدن به کیفیات کامل فردی را نیز در فعالیتهای بدنی میدانستند.
بهره گرفتن از فعالیتهای ورزشی به عنوان بهترین وسیله تربیت سپاهیان و جنگجویان از دیرباز شناخته و پذیرفته شده بود. تعلیمات و آموزش اخلاق در برنامه تربیت بدنی مساله کوچک و کم اهمیتی به حساب نمی آمد و جوانان با شرکت در برنامههای تربیت بدنی انظباط و فروتنی و شجاعت و دلیری و مردانگی را می آموختند. در حقیقت شکل بخشیدن به شخصیت انسانی افراد بیش از جنبه های قهرمانی و قدرت جسمانی آنان در برنامه های تربیت بدنی مورد نظر بود.
فعالیتهای غیر رسمی و بازی های کودکانه در سن هفت سالگی که وارد مدرسه می شدند پایان می گرفت، پسران آتنی از بدو ورود به مدرسه فعالیتهای ورزشی را آغاز می کردند. در ابتدا فعالیتهای سادهای از قبیل دو، پرش، جست و خیز، بالا رفتن از طناب و توپ بازی برنامههای ورزشی کودکان را تشکیل میداد. پرتاب دیسک و نیزه جزء برنامه کودکان نوآموز بود ولی وزن و اندازه آنها در مقایسه با ورزشکاران بزرگسال کمتر و کوچکتر بود (کریمی ۱۳۶۴، ۴۴).
۲-۲-۱-۲ تاریخ تربیت بدنی در دوره روم
رومیان به تربیت بدنی و ورزش به عنوان بهترین وسیله برای ایجاد آمادگی و تقویت قوای جسمی و روحیه نیروهای نظامی اهمیت فراوان می دادند و همه تلاش خود را صرف تربیت مردان قوی، سالم، جنگجو، دلیر، شجاع و پر طاقت میکردند.
رومیان در عین حال که به فعالیت های جسمی و تمرینات ورزشی صرفا به منظور اهداف نظامی توجه داشتند از تزکیه روح و تعالیم اخلاقی نیز غافل بودند و پیوسته جوانان رومی را به پاکدامنی، راستگویی، درستکاری، تقدس، عشق به میهن و ایمان به عدالت ترغیب و تشویق می کردند. تمرینات نظامی و فعالیتهای ورزشی را در اردوگاه های نظامی و فعالیت های ورزشی را در اردوگاه های نظامی و میدان “ماریتوس” که مدارس تربیت بدنی به شمار می رفتند انجام میدادند. تمرینات ورزشی رومیان اسب سواری، تیراندازی، پرتاب نیزه، مشت زنی و شنا در رودخانههای تند و سیلابی بود. تاریخ تربیت بدنی روم نشان می دهد که بازیهای مختلف و متنوعی که در آنها از توپ استفاده می شود بسیار معمول و رایج بوده است و رومیان از قدیمیترین مردمانی هستند که بازی با توپ در میان آنها معمول بوده است (فرهادفر ۱۳۸۸، ۷۴).
۲-۲-۱-۳ تاریخ تربیت بدنی در چین
هدف اساسی آموزش و پرورش آماده ساختن جوانان برای پذیرفتن مسئولیت و وظیفهای بود که جامعه به منظور حفظ ثبات خود به گونه ای انعطاف ناپذیر از پیش برایشان تعیین کرده بود و بعبارت دیگر هدف اساسی تعلیم آن بود که برای بقا ء سازمان اجتماعی کشور از جوانان، کارگزاران و رهبران پاکدامن و شایستهای که بتوانند بر زندگی دیگران تاثیر و نفوذ داشته باشند، برای کشور تربیت کند (فرهادفر ۲۶،۱۳۸۸).
۲-۲-۱-۴ تاریخ تربیت بدنی در هند
اندیشه های تربیتی هندیان که متناسب با نظام طبقاتی و معتقدات مذهبی آنان بود شهروندی را به جامعه تحویل میداد که از هر لحاظ برای سیستم موجود و پایداری آن تربیت شده بود. کشتی در هند از اهمیت بسیاری برخوردار بود وکشتی گیران هند قدیم از شهرت فوق العاده ای برخوردار بودند. رقص نیز که ازفعالیتهای بدنی بسیار قدیمی هندیان بود، همانند بسیاری ازجوامع دیگر،ریشه مذهبی داشت. آموزش تیراندازی باتیرکمان وشمشیرزنی وکمنداندازی نیز در بین هندیان رواج داشت و بنابر روایت برخی مورخان، این نظامیان اعیان هندوستان بودند که در قرون اخیر بازی چوگان رادرهندبه وجودآورده اند (فرهادفر ۳۲،۱۳۸۸).
۲-۲-۱-۵ تاریخ تربیت بدنی در ایران از باستان تاکنون
در میان کشورهای مشرق زمین بی گمان، ایران تنها کشوری بود که در نظام تعلیم و تربیت خود بیشترین الویت را به ورزش و تربیت بدنی داده بود، در حالی که چینیان به امر ورزش و تربیت بدنی توجه چندانی نداشتند و هندوان نیز پرورش تن و فعالیت های بدنی را گاهی حتی مذموم هم می دانستند. ایرانیان به اهمیت و ارزش توانایی و سلامت بدن به عنوان وسیله بسیار مهمی برای فراهم آوردن ارتشی سلحشور و پیروزمند پی برده بودند.
هرودوت، مورخ مشهور یونانی می نویسد: ایرانیان از پنج سالگی تا بیست سالگی سه چیز را می آموختند: ۱- سوارکاری ۲- تیراندازی با کمان ۳- راستگویی.
جوانان تمرینات روزانه را از طلوع آفتاب با دویدن و پرتاب سنگ و پرتاب نیزه آغاز می کردند و از جمله تمرینات معمولشان، ساختن با جیره اندک و تحمل گرمای بسیار و پیاده رویهای طولانی و عبور از رودخانه، بدون تر شدن سلاح ها و خواب در هوای آزاد بود. سواری و شکار نیز دو فعالیت معمول و رایج یود و جستن بر روی اسب و فرو پریدن از روی آن در حال دویدن و به طور کلی سرعت و چالاکی، از ویژگی های سوارکاران سواره نظام ایران بود.
هنستین، مورخ یونانی می نویسد: پارت ها جنگ و شکار را دوست داشتند. این قوم از دوران طفولیت تا به هنگام کهولت همیشه با ورزش و تمرینات سخت جنگی و شکار بار آمده بودند. بدین ترتیب در می یابیم که ورزش و تربیت بدنی در ایران باستان تا چه اندازه اهمیت داشته و مورد استفاده بوده است (فرهادفر ۳۷،۱۳۸۸).
سازمان یافتن آموزش در ایران را به میرزا تقی خان امیرکبیر نسبت می دهند. وی با فراهم آوردن مقدمات تاسیس دارالفنون در سال ۱۲۷۷ خورشیدی، سازمان جدید فرهنگی ایران را بنا نهاد. این اقدام موجب توجه به موضوع فرهنگ شد، به طوری که در سال ۱۲۸۷ خورشیدی قانون اداری فرهنگ به تصویب رسید به دنبال آن، با تصویب قانون فرهنگ در نهم آبان ۱۲۹۰ نخستین گام در راه تثبیت سازمان فرهنگ برداشته شد.پس از تصویب این قانون، مدارس بسیاری در تهران و شهرستانها افتتاح شد. در قانون فرهنگ مصوب، به امر تربیت بدنی و پرورش جسم دانش آموزان اشاره صریح شده بود به طوری که در ماده دوم این قانون آمده بود که پرورش جسمانی باید در برنامه درسی لحاظ گردد. در سال ۱۳۰۶ بنا به پیشنهاد سید محمد تدین وزیر فرهنگ وقت و بر اساس قانونی که در مجلس شورای ملی تصویب شد، درس تربیت بدنی و ورزش به صورت رسمی جزء برنامههای درسی همه مقاطع تحصیلی در ابتدایی تا متوسطه قرار گرفت. به موجب این قانون هر روز یک ساعت از برنامه دانشآموزان به درس تربیت بدنی و ورزش اختصاص یافت.
اجرای این قانون به علت کمبود امکانات و نیروی متخصص در عمل اجرا نشد. از سویی برای تربیت معلمان متخصص اقدامی به عمل نیامده بود و از سوی دیگر مکان و تجهیزات ورزشی در ساختمان مدارس پیش بینی نشده بود و گاهی اوقات، حتی فضای کافی برای اجرای سادهترین فعالیتهای ورزشی و بازیها فراهم نبود اما وجود همین قانون و اجباری شدن درس تربیت بدنی در مدارس باعث شد که وزارت معارف وقت به چاره اندیشی و برنامه ریزی برآید. از این رو در سال۱۳۱۲، اولین تشکیلات ستادی تربیت بدنی و ورزش تشکیل شد و دایره تربیت بدنی در وزارت معارف به وجود آمد، این دایره در سال ۱۳۱۳ به انجمن ملی تربیت بدنی و پیشاهنگی ایران تغییر نام داد. این انجمن در شهرستانها شعبه ایجاد کرد و از سال ۱۳۱۳ بر اساس تصویب هیئت وزیران، شهرداری ها مکلف شدند نیم درصد از عواید خود را به انجمن تربیت بدنی و پیشاهنگی هر شهر بپردازند، که در سال ۱۳۱۷ این اعتبار به یک درصد و در سال ۱۳۲۸ به ۵/۲ تا ۵ درصد افزایش یافت. این اعتبارات چنان که باید تحقق نیافت و در سال ۱۳۱۳ از سوی وزارت کشور مقرر شد که شهرداریها در سراسر کشور حدود ۳ درصد از عواید را به انجمنهای تربیت بدنی شهرستانها پرداخت نمایند. مسابقات ورزشی از سال ۱۳۴۱ در رشته های ورزشی مختلف برای دانش آموزان و دانشجویان و گروه های آزاد زیر نظر انجمن تربیت بدنی و پیشاهنگی برگزار میشد، اما از سال ۱۳۲۰ وضعیت تشکیلاتی ورزش کشور تغییر کرد، اداره تربیت بدنی وزارت فرهنگ از تشکیلات اداری انجمن جدا شد و مسئولیت انجمن به امور ورزشی غیر آموزشگاهی تغییر یافت، از سال ۱۳۲۷ مسابقات ورزشی آموزشگاهی زیر نظر مستقیم اداره تربیت بدنی وزارت فرهنگ قرار گرفت. در ۱۳۳۱ به موجب دستور وزارت فرهنگ کمیسیونی متشکل از عده ای از دبیران مامور بررسی برنامههای تحصیلی پایه های بعد از چهار سال اول ابتدایی شد، کمیسیون مذکور پس از بررسی چهار ساعت ورزش در هفته در دو بعداز ظهر برای چهار سال دوم تحصیلی مقرر نمود. تا پیش از سال ۱۳۳۴ اداره تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش با مختصر تغییراتی وظایف امور آموزشی درس ورزش و فعالیتهای فوق برنامه و مسابقات را بر عهده داشت. در سال ۱۳۳۴ مسابقات قهرمانی آموزشگاههای کشور با شرکت قهرمانی منتخب آموزشگاههای استانهای کشور در تهران برگزار شد. در سال ۱۳۳۵ تشکیلات مرکزی ستادی تربیت بدنی و ورزش دانشآموزی دچار تحول اساسی شد و اساسنامه جدیدی در شورای عال فرهنگ به تصویب رسید به موجب آن «اداره کل تربیت بدنی» در وزارت فرهنگ تاسیس شد. از زمان تاسیس اداره کل تربیت بدنی برنامه ورزش صبحگاهی در مدارس ایران به اجرا درآمد. در مرداد ۱۳۳۵ سازمان تربیت بدنی تحت پوشش وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت. این تصمیم بیشتر به سبب ناکامی در بازیهای المپیک ۱۹۷۶ کانادا بود و قانون انحلال نیز در شهریور ۱۳۵۶ از تصویب مجلس وقت گذشت، به موجب این قانون وظایف و اختیارات سازمان به دبیرخانه سازمان ورزشی ایران و وزارت آموزش و پرورش واگذار گردید. با پیروزی انقلاب اسلامی، سازماندهی جدید سازمان ورزش در قبل از انقلاب متوقف گردید. سپس به موجب لایحه مصوبه ۲۴/۳/۵۸ «شورای انقلاب» قانون انحلال سازمان لغو گردید. پس از آن سازمان تربیت بدنی به عنوان یکی از سازمانهای تابع نخست وزیری به شمار میآید.
در سال ۱۳۵۷ با تصویب سازمان امور اداری و استخدامی کشور، هدف و وظایف و پستهای سازمانی معاونت ورزشی وزارت آموزش و پرورش تایید شد و برای اجرا به وزارت آموزش و پرورش ابلاغ گردید. این بالاترین تشکیلات ساختاری تربیت بدنی در وزارت آموزش و پرورش است که برای اولین بار در سطح معاونت این وزارت قرار می گیرد. در سال ۱۳۵۸ در تجدید نظر ساختار وزارت آموزش و پرورش معاونت ورزشی دوباره به اداره کل تربیت بدنی تنزل یافت (کریمی ۱۳۶۴، ۱۲۸).
در سالهای ۱۳۶۴، ۱۳۶۸، ۱۳۷۱ و ۱۳۷۷ ساختار تربیت بدنی آموزش و پرورش مورد بررسی و تجدیدنظر قرار گرفت. در اسفند سال ۱۳۷۷ اداره کل تربیت بدنی به دو اداره کل تربیت بدنی دختران و پسران زیر نظر معاونت پرورشی و تربیت بدنی تفکیک شد این حاکی از آن است که امور مربوط به تربیت بدنی دانش آموزان در دو بخش جداگانه برای پسران و دختران برنامه ریزی و سازماندهی میشود.
در سال ۱۳۸۰ معاونت تربیت بدنی و تندرستی با چهار دفتر تایع تشکیل شد. در تابستان ۱۳۸۱ پس از برگزاری مسابقات قهرمانی کشوری دانش آموزان سراسر کشور «فدراسیون ورزش مدارس» نیز به حوزه تربیت بدنی و تندرستی افزوده شد. هم اکنون امور مربوط به مسابقات و انجمنهای ورزشی و فعالیتهای برون مرزی به عهده این فدراسیون است (کوزه چیان ۱۳۷۶، ۱۲۳).
خلاصه ی تاریخچه تربیت بدنی در مدارس ایران عبارت است از:
اجباری شدن درس تربیت بدنی در تمام مقاطع (۱۳۰۶)
تشکیل کلاس تربیت بدنی بدون برنامه و هدف (از دهه ۱۳۲۰ به بعد)