۶-۱-تعاریف مفهومی:

کیفیت زندگی: یک سازه روان شناختی است که شامل ابعاد مختلف زندگی از جمله ۱-جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی می شود(نجات، ۲۰۰۸).

عزت نفس: عزت نفس درجه تصویب، تأیید، پذیرش و ارزشمندی است که فرد نسبت به خود احساس می‌کند(نوربخش،۲۰۰۴).

شادکامی ذهنی عبارت است از ارزیابی های شناختی و هیجانی فرد از زندگی . این ارزیابی از سویی واکنش های هیجانی به حوادث و در سویی دیگر قضاو ت های شناختی ‌در مورد رضایت و به سرانجام رساندن وظیفه را در بر می‌گیرد(کار، ۲۰۰۳).

۷-۱-تعاریف عملیاتی:

کیفیت زندگی: منظور میزان نمراتی است که شرکت کننده در پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت کسب می‌کند.

عزت نفس: منظور میزان نمراتی است که شرکت کننده در پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت کسب می‌کند.

شادکامی ذهنی: منظور میزان نمراتی است که شرکت کننده در پرسشنامه شادکامی ذهنی آکسفورد کسب می‌کند.

تعریف مفهومی ورزش بدنسازی: به انجام یک سری تمرینات بدنی با وسیله و دستگاه های گوناگون به طرق مختلف اطلاق می شود که با کمک تغذیه اصولی و علمی آمادگی های جسمی را رشد داده و تاثیرات مطلوبی بر توانایی‌های بدنی و روحی فرد به جا می‌گذارد.

تعریف عملیاتی ورزشکار مبتدی: ورزشکاری که برای اولین بار از باشگاه بدنسازی استفاده می‌کند و طبق برنامه شماره ۱ سالن عمل می‌کند.

برنامه شماره ۱

مبتدی های تازه کار(۰ الی سه ماه تمرین)

عضله

حرکت

ست

تکرار

پشت بازو

پشت بازو ایستاده با کابل

۳

۱۲ـ۱۰

پشت بازو خوابیده با هالتر

۳

۱۲ـ۱۰

جلوبازو

جلو بازو ایستاده با هالتر

۳

۱۲ـ۱۰

جلو بازو با دمبل نشسته

۳

۱۲ـ۱۰

ساعد

مچ با هالتر

۳

۱۵-۱۲

فصل دوم

چارچوب نظری و پیشینه تحقیقاتی

در فصل حاضر به صورت مبسوط به معرفی متغیرهای پژوهش پرداخته می شود. نخست به تشریح فعالیت های ورزشی و نقش ورزش در سلامت جسمانی و روانی پرداخته می شود. به رابطه ورزش با انواع مؤلفه‌ های روان شناختی و شخصیتی همچون افسردگی و اضطراب و اجتماعی شدن و رشد شخصیت اشاره خواهد شد. سپس متغیر های وابسته پژوهش یعنی کیفیت زندگی، عزت نفس و شادکامی مورد بحث قرار می گیرند و به تفکیک هر یک بنیان های نظری، مؤلفه‌ ها، تعاریف و تاریخچه آن ها ارائه می شود. در نهایت نیز پیشنه مطالعات مرتبط با پژوهش ارائه می شود. در آخر نیز جمع بندی فصل بیان می شود.

مقدمه ای بر روانشناسی ورزش

بیدل و موتری (۱۹۹۱) ورزش و تمرین را عناصر یا زیر مؤلفه‌ های فعالیت جسمانی می دانند . دوبرت (۲۰۰۲) اشاره می‌کند که با وجود اینکه روان شناسان به پیشگیری از بیماری و توانبخشی با توسل به افزایش اموری مثل فعالیت جسمانی و ورزش می پردازند، پژوهش ها و مهارت های مداخله ای آموخته شده در این موقعیت ها در حال حاضر در عملکرد ورزشی مورد استفاده قرار می گیرند. هیز (۱۹۹۹)اظهار می‌دارد که با وجود تفاوت معانی ورزش و ورزش کردن ، این دو حیطه به هم مرتبطند و تاثیرات ورزش کردن معمولا در حوزه روان شناسی ورزش مورد ملاحظه واقع می شود. روان شناسی ورزش^[۲۱] بر اثرات عوامل روان شناختی بر رفتار ورزشی متمرکز می شود، در حالی که روان شناسی ورزش کردن^[۲۲] با اثراتی که ورزش و ورزش کردن بر رفتار روان شناختی دارد سروکار پیدا می‌کند. هیز اظهار می‌دارد که ” روانشناسی ورزش کردن به رابطه بدن و ذهن توجه می‌کند، درحالی که روان شناسی ورزش به رابطه ذهن و بدن می پردازد”. گوین و اسپنس (۱۹۹۵) از تمرین به عنوان یک فعالیت تفریحی نام می‌برند (در مقابل فعالیت جسمانی حرفه ای) که با یک هدف بیرونی خاص مثل بهبود تناسب اندام، عملکرد جسمانی یا سلامتی انجام می شود. درک هدف از فعالیت در تعیین اینکه چه فعالیتی ورزش است و چه فعالیتی ورزش نیست اهمیت دارد. در عوض، کاسپرسون^[۲۳]، پاول و کرستینسن (۱۹۸۵) اشاره کرده‌اند که فعالیت جسمانی می‌تواند جزئی از تفریح یا فعالیت های کاری باشد. گوین، لوسک و ریچارد^[۲۴] (۲۰۰۱) چهار پارامتر فعالیت جسمانی را توصیف کرده‌اند:: نوع، فراوانی، شدت و مدت. نوع، نشانگر سیستم های جسمانی است که در فعالیت های خاص مثل ایروبیک، حرکات کششی، حرکات مقاومتی و انعطاف پذیری به کار می رود. فراوانی با توجه به میزان فعالیت به کارگرفته شده در یک دوره زمانی شناسایی می شود. شدت، بار تحمیلی را توصیف می‌کند که بر اثر فعالیت بر سیستم فیزیولوژیکی وارد می شود. مدت، دلالت بر مدت زمان یک فعالیت خاص دارد. تناسب جسمانی به عملکرد فیزیولوژیکی و توصیف نگرش های ما اشاره دارد که بر توانایی ما برای انجام فعالیت جسمانی اثر می‌گذارد . اشکال مختلف تناسب جسمانی معرفی شده است (کاپلان ، سالیس و پاترسون، ۱۹۹۳). این فعالیت ها شامل تحمل قلبی ریوی، تحمل عضلانی، نیرومندی عضلات، ترکیب بدن و انعطاف پذیری است.

وان (۱۹۹۷) ورزش را ” فعالیت هایی در نظر می گیردکه شامل قدرت و مهارت، رقابت و راهبرد و یا شانس می‌شوند و برای شادی، رضایت و منافع شخصی شرکت کنندگان یا دیگران (مثل درآمد)، ( برای مثال، تماشاگران) انجام می شود و شامل ورزش های ساختار یافته یا تفریحی و نیز ورزش به صورت سرگرمی است”.

سلامت روانی سه بعد هیجانی،اجتماعی و روان شناختی را شامل می‌گردد. سلامت هیجانی، رضایت از زندگی ، خوشبینی و امیدواری ، اعتماد به نفس، تسلط و حس کنترل ، داشتن هدف در زندگی ، احساس تعلق و حمایت شخصی از مهمترین جنبه‌های آن هستند( وایت لو^[۲۵] و همکاران،۲۰۰۸). شناخت در حال رشدی وجود دارد که از نظر جسمی فعال بودن با بهبود سلامت روانی مثل ارتقاء بهداشت روانی و پیشگیری از رشد مشکلات سلامت روانی مرتبط می شود. بعلاوه ، فعالیت جسمانی نشانه های بیماری های روانی مختلف را بهبود می‌دهد. منافع روان شناختی فعالیت جسمانی در پشینه تجربی و غیرتجربی به طور گسترده ای مورد توجه قرار گرفته است.(به نقل از نصری۱۳۸۹)

اثرات ورزش بر فیزیولوژی و روان:

تحقیقات بسیاری نشان داده است که در جریان فعالیت‌های ورزشی شدید میزان ترشح اندورفین‌ها افزایش می‌یابد و به همین دلیل ورزشکاران پس از انجام تمرینات احساس لذت و آرامش خاصی می‌کنند. با توجه به شباهت بین اندورفین‌ها و ترکیبات افیونی، ورزش کردن می‌تواند جایگزین سوء مصرف مواد مخدر در معتادان شود(وایت لو، ۲۰۰۸).

در نتیجه تمرینات ورزشی مدام، میزان جریان خون در مغز افزایش می‌یابد. افزایش جریان موجب اکسیژن رسانی و تغذیه بهتر نرون‌های مغز شده و از تنگ شدن عروق مغز جلوگیری می‌کند. این تاثیرات خود موجب پیشگیری از فراموشی و زوال توانمندی‌های ذهنی در سالمندی می‌شود. تمرینات ورزشی همچنین موجب آزادسازی نوعی فاکتور رشد به نام ^[۲۶]B.D.N.F می‌شود که می‌تواند نرون‌ها را در مقابل آسیب و صدمه مقاوم نموده و از بروز بیماری‌های آلزایمر و پارکینسون تا حدود زیادی جلوگیری کند(توکویاما، ۲۰۰۰).