هال (۱۹۷۱) تعهد مسیر شغلی را به عنوان انگیزه قوی فردی برای کار در یک نقش شغلی انتخابی، تعریف می کند. کولاری^[۱۱] و بی شاپ^[۱۲](۱۹۹۰) مخالف این امر بودند که تعهد مسیر شغلی بوسیله توسعه اهداف مسیر شغلی به انضمام شناخت و درگیری با اهداف آنها مشخص شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فصل دوم
مبانی نظری تحقیق
مقدمه
در دنیای جهانی کسب و کار، تغییرات دایمی و روزانه گواهی هستند بر فرایند های ساختار دهی مجدد، کاهش اندازه سازمانی، ادغام ها و تصاحبات مزایای تکنولوژیکی و سایر اقدامات جهت برآمدن از پس فشارهای جهانی (گرین هاوس^[۱۳]، کالانان^[۱۴] و گادشالک^[۱۵]، ۲۰۰۰). این تغییرات در سطوح سازمانی اهمیت مدیریت افراد در محل کار و به خصوص برنامه ریزی و مدیریت شغلی را افزایش داده اند. به طور مستدل نیروی کار با ارزش ترین منبع سازمان های معاصر است که فراهم سازی آنها با یک مسیر شغلی با ثبات یک رابطه برنده – برنده هم برای سازمان و هم برای کارکنان ایجاد می کند (براچ^[۱۶]، ۲۰۰۴).
شغل
شغل‏ از نظر لغوى، به معناى به کار گماردن ‏کسى است و آنچه مایه مشغولیت مى‏باشد. از طریق اشتغال، فرد فعالانه در جریان تولید و خدمات مشارکت مى‏کند و پاداشى ‏نقدى ‏یا جنسى ‏دریافت مى ‏دارد. کار و شغل فعالیتى بدنى یا فکرى در جهت تولید و خدمت است(مشبکی، ۱۳۸۶). به طور کلى، کار فعالیتى است که از کسى خواسته شده و در مقابل آن، به وى مزد پرداخت مى‏شود. به طور خلاصه، مى‏توان گفت: شغل یعنى کارى که فرد، مشغول به انجام آن است و از طریق آن، هم انجام وظیفه مى‏کند و هم امرار معاش مى‏نماید. در تعریفى ‏دیگر، شغل‏ عبارت است از گروهى‏ ازموقعیت‏هاى ‏مشابه ‏دریک ‏مؤسسه، اداره یا کارگاه که افراد واجد شرایط خاص، مى‏توانند این موقعیت‏ها را احراز کنند و وظایف محوله را انجام دهند(رضائیان، ۱۳۹۰).
رضایت ‏شغلى‏^[۱۷]
رضایت شغلی از موضوعاتی است که از دهه ۱۹۲۰ به بعد، بارها در سازمان های مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است؛ به گفته بسیاری از کارشناسان، یکی از چالش برانگیزترین مفاهیم سازمانی و پایه بسیاری از سیاست ها و خط مشی های مدیریت برای افزایش بهره وری و کارآیی سازمان است (حیدرعلی، ۲۰۰۰). عامل نیروی انسانی همواره به عنوان یکی از عوامل مؤثر در بقای سازمان ها مطرح است. بنابراین شناخت نیازها، انگیزه ها، تمایلات، عوامل رضایت و عدم رضایت کارمندان نه تنها لازم است بلکه جهت اتخاذ سیاست های صحیح، راهبردهای مناسب و برنامه های مؤثر ضروری می باشد.
رضایت شغلی حالت خشنودی است که می تواند با اجرای ارزش های شغلی فرد به دست آید (لاک^[۱۸]، ۱۹۶۹). رضایت شغلی “را می توان به عنوان یک احساس جهانی در باره شغل و یا به عنوان یک صورت فلکی مربوط به نگرش در مورد جنبه های مختلف و یا جنبه های از کار در نظر گرفت” (اسپکتر^[۱۹]، ۱۹۹۷). پیشنهاد شده است که رضایت شغلی زمانی اتفاق می افتد که نیازهای در حال تغییر فردی با ویژگیهای خاص و تغییر ناپذیر کار هماهنگ شود. کارمندان ناراضی دارای رفتار کاری منفی مانند عملکرد پایین، غیبت زیاد، جابجایی زیاد، و کاهش بهره وری هستند (کویز^[۲۰]، ۲۰۰۱). تعهد سازمانی به سادگی به عنوان دلبستگی یا پیوندی که افراد را با سازمانیکه برای آن کار می کنندشکل می گیرد تعریف شده است (کچاوند^[۲۱] و استراسر^[۲۲]، ۲۰۰۱). رضایت شغلی به عنوان بخشی از تعهد سازمانی تشخیص داده شده و یک پیش بینی کننده مهم تعهد سازمانی است (لالوپا^[۲۳]، ۱۹۹۷). رضایت شغلی نگرشی به سمت کار ،مرتبط با شرایط کار ،ویژگیها و یا جنبه هایی از کار است (وینر، ۱۹۸۲). در نتیجه ،فرایند تعهد بیشتر از دلبستگی به شرکت استخدام کننده به عنوان مخالف وظایف خاص، عوامل محیطی، فضای عمومی و موقعیت کاری که باید انجام شود است (مودی^[۲۴] و همکاران، ۱۹۸۲). وودمن^[۲۵] و هل ریجل^[۲۶] نیز در بحث عوامل مؤثر بر رضایت شغلی، به عواملی چون صفات کارگر و کارمند، نوع کار، محیط کار، و روابط انسانی کار اشاره کرده اند. عوامل مؤثر بر رضایت شغلی از نظر کورمن شامل : عوامل درونی محتوایی، عوامل زمینه بیرونی و ماهیت کار است (ازدمیر^[۲۷]، ۲۰۰۹).
گینزبرگ^[۲۸] و همکارانش، رضایت شغلی را به دو نوع مختلف تقسیم بندی کرده اند: رضایت درونی و رضایت بیرونی.
الف) رضایت درونی از دو منبع به دست می‌آید:
اول احساس لذتی که انسان صرفاً از اشتغال به کار و فعالیت عایدش می‌شود.
دوم لذتی که بر اثر مشاهده ی پیشرفت و یا انجام برخی مسئولیت‌های اجتماعی و به ظهور رساندن توانایی‌هاو رغبت‌های فردی به انسان دست می‌دهد(رابینز، ۱۳۹۱).
ب) رضایت بیرونی که با شرایط اشتغال و محیط کار ارتباط دارد و هر لحظه در حال تغییر و تحول است. از عوامل رضایت بیرونی به عنوان مثال، شرایط محیط کار، میزان دستمزد و پاداش، نوع کار و روابط موجود بین کارگر و کارفرما را می‌توان نام برد.
این گونه به نظر می‌رسد که عوامل درونی که شامل خصوصیات و عامل فردی می‌باشند، در مقایسه با عوامل بیرونی نظیر شرایط محیط کار، از ثبات بیشتری برخوردارند. بنابراین شاید بتوان گفت که رضایت درونی پایدارتر از رضایت بیرونی است رضایت شغلی نتیجه تعامل بین رضایت درونی و بیرونی است. ایجاد رضایت شغلی در کارکنان احتمالاً سرعت بالایی نخواهد داشت، اما قطعاً با شتاب بسیار بالایی از بین می‌رود. ممکن است همه شرایط برای بالای نگه‌داشتن رضایت کارمندی در حدی فوق‌العاده باشد، اما صرفاً با یک برخورد نامناسب مدیر، امکان تأثیر این شرایط مناسب به صورت کاملاً محسوسی به سمت صفر میل کند(رضائیان، ۱۳۹۰).
دیدگاه ها و مفهوم سازی های متعدد و گاه متناقضی درباره تعریف رضایت شغلی شکل گرفته و توسعه یافته است. برخی از صاحب نظران هم چون هرزبرگ رضایت شغلی رادارای دو بُعد دانسته اند. یک بعد عوامل و شرایطی است که فقدان آن ها فقط موجب عدم رضایت می گردد. مانند طرز تلقی و برداشت کارکنان، شیوه اداره امور، خط مشی های سازمان، ماهیت و میزان سرپرستی، امنیت کاری، شرایط کاری، مقام و منزلت، سطح حقوق و دستمزد، استقرار روابط متقابل دو جانبه، مدیران، همکاران و مرئوسان و زندگی شخصی کارکنان. هرزبرگ این موارد را عوامل بهداشتی یا مؤثر در حفظ وضع موجود یا عوامل بقاء می نامند و معتقد است که نبود این عوامل ممکن است چنان کارمندان را دچار عدم رضایت سازدکه سازمان را ترک کرده و موجودیت آن را به مخاطره اندازد. بُعد دوم، عوامل مؤثر در ایجاد انگیزه هستند که وجود آنها موجب انگیزش و رضایت افراد و فقدان آن ها باعث عدم رضایت ضعیفی می گردد. به نظر هرزبرگ عوامل مؤثر در ایجاد انگیزه عبارت است از:

• • موفقیت کاری

• • شناخت و قدردانی از افراد وکار آن ها

• • پیشرفت و توسعه شغلی، رشد فردی

• • ماهیت کار و وظایف محوله( بیشکیف^[۲۹]، ۲۰۰۱)

برخی دیگر از اندیشمندان مانند لوک، معتقدند بسیاری از مفهوم سازی ها و تعاریف رضایت شغلی در بردارنده نوعی فرایند ارزشیابی است از این رو آن را حالت هیجانی خوشایند و مثبتی می دانند که ناشی از ارزشیابی شغلی یا تجربه های شغلی فرد است.
از تعاریف ارائه شده درباره رضایت ‏شغلى‏، چنین برمى‏آید که این مفهوم بیانگر احساسات و نگرش‏هاى مثبتى است که شخص نسبت ‏به شغلش دارد. وقتى گفته مى‏شود که کسى از رضایت‏ شغلى سطح بالایى برخوردار است، یعنى به طور کلى، شغلش را دوست مى‏دارد، براى آن ارزش زیادى قایل است و به ‏گونه‏اى مثبت ‏به آن مى‏نگرد و در یک کلام، از احساس خوب و مطلوبى نسبت ‏به آن برخوردار است.
برنامه ریزی برای کار رضایتمندانه
نیـازها و خواسته هایـی که بـرآورده ساختن شــان، مـوجب رضایت شغلـی افــراد می شوند، به کلی با انگیزه هایی که فرد را برای انجام کار مطلوب بر می انگیزد متفاوت است برای اینکه افراد وظایف خود را به نحو احسن انجام دهند، باید از کاری که انجام می دهند رضایت داشته باشند و فضایی دلخواه بر محیط کار حاکم باشد آنگونه که با کمال میل، پذیرای وظایف و مسئولیتهای خویش باشند. برای رسیدن به این وضعیت، باید برنامه ای را طراحی کرد تا افراد رضایت شغلی پیدا کرده و برای انجام وظایف و مسئولیتها، تمایل قبلی داشته باشند(دفت، ۱۳۸۹).
ایجاد شرایط مناسب : عـوامل گوناگونی موجب می شود که فـرد به کار خود علاقه مند شود و با اشتیاق آن را انجام دهد و یا از کاری گریزان شود و با بیزاری به آن بپردازد.
افـراد زمانی نسبت به شغل شان احساس رضایت و علاقه مندی دارند و از انجام آن لذت می برند که :
۱ – در کارشان مهارت دارند
۲ – هنگام کار، حداکثر شایستگی و کارآمدی خود را بروز می دهند
۳ – دستمزد دریافت می کنند
عوامل فوق که مربوط به خود فرد است، بر عملکرد او تاثیر مثبت می گذارند. اما عوامل دیگری وجود دارد که می تواند سبب دلسردی و نارضایتی فرد شود مانند(قلی پور، ۱۳۹۰) :
۱ – سیاستها و مقررات اداری
۲ – کاغذ بازی و بوروکراسی
۳ – شرایط حاکم بر کار
این عوامل، از کنترل فرد خارج است و نوعی فشار خارجی به شمار می آیند. برای اینکه افراد از انگیزه کافی برخوردار باشند و وظایف خود را به نحو احسن انجام دهند، باید به آنان فرصت داده شود. باید شرایطی مناسب بر ایشان فراهم آید و در مقابل کاری که انجام می دهند، دستمزد کافی دریافت نمایند و دائما تشویق شوند. باید پذیرفت که عوامل خارجی، تاثیری جدی بر عملکرد افراد می گذارند و می توانند افراد را متحول کنند.
افزایش رضایت شغلی : باید شرایطی فراهم شود تا افراد، نسبت به شغل خود احساس غرور و سر بلندی کنند و از انجام آن لذت ببرند و با تمام توان، به کار و فعالیت بپردازند. افراد هنگامی از شغل خود رضایت دارند که(رضائیان، ۱۳۹۰) :
۱ – کارشان را هدفمند بدانند
۲ – خودشان مسئول نتیجه کارشان باشند
۳ – نسبت به نتیجه کار خود مطلع شوند
خلاصه اینکه کارکنان باید احساس کنند که به کاری مفید و سازنده اشتغال دارند تا به رضایت و علاقه لازم و کافی دست یابند. آنها باید از اهمیت کار خود آگاه باشند و همواره باید فرصتی در اختیار داشته باشند تا شایستگی ها و قابلیت های خود را بروز دهند. کسب آگاهی لازم، درباره جوانب گوناکون کار، موجب می شودکه افراد خود را کنترل کنند و هر چه بیشتر به سطح مطلوب، نزدیک شوند(دفت، ۱۳۸۹).
خود آگاهی و عزت نفس
اصولا، هر فرد ادراک و مفهومی ممتاز از افراد و اشیای دیگر از خویش گسترش و بروز می دهد، این ادراک یا تصویر شخص، نقش هایی را که بازی می کنیم و گروه هایی را که به آنها متعلقیم را در بر می گیرد. شناخت خود در نظریه های پیشرو رشد حرفه ای امروز تکرار شده است. در هر عصری به مردم تاکید شده است که بدانند کیستند تا بتوانند آنچه که می خواهند بشوند(قلی پور، ۱۳۹۰).
نظریه های رضایت شغلی
نظریه‏هاى رضایت ‏شغلى فراوان است. همان‏گونه که درباره تعریف و عوامل ایجادکننده رضایت ‏شغلى، اتحاد عقیده‏اى وجود ندارد، درباره نظریه‏هاى رضایت ‏شغلى نیز عقاید متفاوت و گوناگونى ابراز شده است. مطالعات اولیه در زمنیه نگرش‏هاى مربوط به کار، از پیش از جنگ جهانى اول شروع شد و به طور فعال، در انگلستان، اروپا و امریکا دنبال گردید. پدیده اشتغال از ابتداى زندگى اجتماعى بشر مورد توجه بوده است. هر یک از اندیشمندان به نوعى درباره این مساله سخن گفته‏اند. جامعه‏شناسان و روان‏شناسان در قرون اخیر، نظرات متفاوتى درباره کار و شغل ارائه نموده‏اند. جنبه‏هاى گوناگون کار، اعم از نابرابرى در کار، رضایت‏شغلى، انگیزه کار و بالا بردن بهره‏ورى سازمان‏هاى کارى، هر کدام به نحوى مورد توجه ‏دانشمندان و اندیشمندان علم مدیریت، جامعه‏شناسى، اقتصاد و روان‏شناسى قرار گرفته است(کاوسی، ۱۳۸۸).
برای نمونه بروفى^[۳۰] به چهار نظریه، اشاره نموده است که عبارتند از:
نظریه نیازها
میزان رضایت شغلی هر فرد که از اشتغال حاصل می‌شود به دو عامل بستگی دارد:
اول، چه مقدار از نیازها و به چه میزان از طریق کار و احراز موقعیت مورد نظر تأمین می‌شود
دوم، چه مقدار از نیازها و به چه میزان از طریق اشتغال به کار مورد نظر تأمین نشده باقی می‌ماند. نتیجه‌ای که از بررسی عوامل دسته اول و دوم حاصل می‌شود، میزان رضایت شغلی فرد را معین می‌کند(رضائیان، ۱۳۹۰).
نظریه انتظارات