۱-۷-۲- تعریف مفهومی بزهکاری:

بزهکاری یعنی رفتارهای خلاف قانون کیفری و هم خلاف قوانین مقررات اجتماعی حاکم بر جامعه،مانند قوانین راهنمائی و رانندگی، قوانین مدنی و یا مجموعه قوانینی که مختص یک جامعه ی فرعی و یا کوچک در کشور است مانند قوانین و مقررات در مدارس، ادارات و نیز رفتارهای خلاف هنجارها و ارزش‌های مورد پذیرش عموم در جامعه می‌باشد. مانند فعالیت مربوط به خشونت، اخلال در نظم خانه و خانواده و برخی بزهکاری‌های پنهان نوجوانان. (بلسیر، ۱۳۹۱)

فصل دوم:

ادبیات تحقیق

مقدمه:

این فصل به عنوان ادبیات تحقیق یا همان مبانی نظری به دوبخش عمده تقسیم شده است بخش اول بیان مطالبی است در خصوص عزت نفس، پیشگیری، نوجوانی، بزهکاری نوجوانان، تعاریف و نظریه های گوناگونی که در این خصوص از سوی روانشناسان و کارشناسان مطرح در این زمینه‌ها ارائه شده است در بخش دوم با عنوان پیشینه تحقیق،به پژوهش‌ها و تحقیقاتی که با عنوان‌های عزت نفس و بزهکاری نوجوانان در داخل و خارج از کشور انجام گردیده، اشاره اجمالیشده است.

برای انسان هیچ ارزشی، مهم تر از داوری او ‌در مورد نفس خویش نیست، تصوری که یک فرد از خویشتن دارد به طور ضمنی در همه واکنش‌های او متجلی است. نیاز به احترام و عزت نفس از نیازهای اساسی انسان است که روانشناسان بر آن تأکید دارند. عزت در همه فرهنگ‌ها ارزش و ذلت ضد ارزش به حساب می‌آید، مفهوم و مصداق آن در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است. ناتانیل براندن پدر نهضت عزت نفس می نویسد:

احساس ما از خویشتن و آنچه را که ‌در مورد خود می اندیشیم بر کلیه جوانب تجربه ما از زندگی اثر جدی و قطعی دارد. شیوه رفتار ما در کار و حرفه، در مسائل عشقی و عاطفی، در امور جنسی، در نقش پدر و مادر در رابطه با فرزندان و در پیشرفت امور زندگی همه و همه متأثر و در گرو احساس ما از نقش خویشتن است.همچنین راهگشای فهم و درک ما از خود و دیگران است. همه ی مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی، اعتیاد به مواد مخدر همه و همه ریشه در عزت نفس ضعیف دارد.

عزت نفس^[۱] سالم یک نیاز اصولی و اساسی برای برخورداری از یک زندگی با فرجام است.

منظور از از عزت نفس^[۲] نیرومند، احساس اطمینان از شایستگی در زندگی است. معنی عزت نفس ضعیف این است که انسان خود را مناسب و لایق زندگی نداند و عزت نفس متوسط نوسان بین این دو می‌باشد.

یکی از مهم ترین صفات بشری برای رسیدن به هدف‌هایی که انسان در پیش دارد عزت نفس است. برخورداری از اراده و اعتماد به نفس قوی، قدرت تصمیم گیری و ابتکار، خلاقیت، سلامت فکر و بهداشت روانی ارتباط مستقیمی با میزان عزت نفس و احساس خود ارزشمندی دارد.

همه افراد جامعه، صرفنظر از سن،جنسیت، زمینه فرهنگی، جهت و نوع کاری که در زندگی دارند، نیازمند عزت نفس هستند. در حقیقت بررسی های گوناگون روانشناسی حاکی از آن است که چنان که نیاز به عزت نفس ارضاء نشود، نیازهای گسترده تر نظیر نیاز به آفریدن پیشرفت یا درک استعداد بالقوه محدود می ماند. عزت که در اصل یک کلمه عربی است در لغت به معنای محکم و نفوذناپذیر است.«أرض عزیزه»یعنی زمینی که آب در آن راه نیابد. این واژه از نظر اصطلاحی اجتماعی به معنای حالتی است که از شکست انسان پیشگیری می‌کند و مانع مغلوب شدن او می‌گردد.(عسگری،۱۳۹۲)

بخش اول: مبانی نظری پژوهش

۲-۱- تعاریف عزت نفس:

عزت نفس دارای تعاریف متعددی است، به بعضی از مهم ترین آن‌ ها پرداخته می شود.

منظور از عزت نفس، احساس و تصوری است که فرد به مرور زمان نسبت به خویشتن در ذهنمی پروراند. به عبارت ساده تر، عزت نفس یعنی ارزیابی فرد از خودش، حال این برداشت و ارزیابی می‌تواند مثبت و خوشایند باشد، یا منفی و ناخوشایند. (شجری، ۱۳۹۲)

عزت نفس^۱ درکی است که فرد از خود دارد، اما این درک با قضاوت‌های ارزشی همراه است و دربرگیرنده میزانی از حرمت خویش و خویشتن پذیری است.(همان منبع) ‌بنابرین‏ حس ذهنی و دیرپائی از میزان پذیرش خود به شمار می رود. عزت نفس از عوامل درونی و بیرونی متأثر است. عوامل درونی، عواملی هستند که از درون نشأت می‌گیرد یا خود شخص آن را ایجاد می‌کند. مانند: نظرها، باورها و اعمال یا رفتار. عوامل بیرونی همان عوامل محیطی هستند. پیام‌هایی که کلامی و غیر کلامی انتقال پیدا می‌کنند و تجربه هایی که بانی و موجب آن والدین، آموزگاران، اشخاص مهم در زندگی، سازمان دهندگان و فرهنگ هستند(براندن^[۳]، ۱۳۸۶)

افراد با عزت نفس بالا، برون گرا، سازگار، با وجدان، دارای ثبات عاطفی و آماده تجربه کردن هستند و تمایل دارند ویژگی‌های اجتماعی مطلوبی را به خود نسبت دهند. افرادی با عزت نفس پائین، اعتماد به نفس برای درگیر شدن در انواع رفتارهای اجتماعی را ندارند و ‌بنابرین‏ درون گراتر هستند. (شجری،۱۳۹۲). در مجموع عزت نفس رابطه قوی با سازه‌های انگیزشی مثل خوش بینی، سلطه و رقابت دارد، یعنی احساس کردن خود به عنوان یک عامل شایسته و دارای توانمندی موفقیت.

استفاده از منابع انسانی با عزت نفس بالا به معنی بهره وری بالاتر برای کارفرمایان است. برای کارمندان، عزت نفس بالا افراد را سریع تر به ارتقاء و توسعه شغلی در شرکت‌ها یا هنگام تقاضا دادن برای مشاغل بهتر در سازمان‌های دیگر، می رساند. عزت نفس منابع انسانی، یکی از مؤلفه‌های مهم جنبه روان شناختی به ویژه پیرامون مؤلفه‌های نگرشی می‌باشد. (همان منبع).

عزت نفس میزان پذیرش خود که از عواملی از قبیل نظرها، باورها، اعمال و رفتار، عوامل محیطی و غیره متأثر می‌باشد که در این راستا افراد دارای عزت نفس بالا سازگار، با وجدان و دارای ویژگی‌های مطلوب اجتماعی می‌باشند. لیکن افراد با عزت نفس پائین درون گرا و از ویژگی‌های مطلوب اجتماعی برخوردار نمی باشند.

۲-۲-تعاریف عزت نفساز دیدگاه روانشناسان وجامعه شناسان:

روانشناسان ونیز جامعه شناسان تعاریف عملیاتی و به اصطلاح کاربردی زیادی را مطرح نموده اند که به برخی از آن ها در ذیل اشاره می شود.

۱ـ عزت نفس تصورات، نگرش‌ها، ارزیابی‌هایی که شخص به طور مدام درباره خود انجام می‌دهد، قضاوت شخصی و خودارزشمندی که شخص درباره خودش دارد. ( کوپر اسمیت، ۱۹۶۷ )

۲-عزت نفس قضاوتی است فردی از شایستگی که ویژه عام شخصیتی است نه یک نگرش لحظه ای یا اختصاصی برای موقعیت‌های خاص(پروین، جان،۱۳۹۲)

۳-احساس خود ارزشمندی مبتنی بر ارزیابی خویشتنو احساس کارآمدی مبتنی بر مشاهده آثار کارهای فرد. این تعریف پرکاربردترین تعریف ‌در مورد عزت نفس است.(رونبرگ، ۱۹۶۵)

۴- عزت نفس یعنی احساس ارزشمند بودن که از طریق مجموعه افکار،عواطف، احساس‌ها و تجربه ها به دست می‌آید به نحوی که فرد خود را توانمند، باکیفیت و موفق می‌داند.(بازگیر، ۱۳۸۸)

مدل مفهومی عزت نفس کوپر اسمیت

عزت نفس کلی

موجب عدم گرایش نوجوانان به بزهکاری می‌شود

عزت نفس تحصیلی

عزت نفس اجتماعی

عزت نفس خانوادگی

پسر

الف- عزت نفس کلی:

ارزیابی و قضاوت فرد نسبت به کلیه ارزش‌های خود اطلاق می شود، که این جنبه از عزت نفس، سایر جنبه‌های فوق را در خود دارد و در واقع به ابعاد مختلف عزت نفس نوعی وحدت و یکپارچگی می بخشد. اگر فرد برای حیطه‌هایی که احساس خوبی ‌در مورد آن‌ ها دارد ارزش قائل شود، عزت نفس کلی اش مثبت خواهد بود و اگر آن حیطه‌ها بی ارزش شود، منجر به احساس منفی ‌در مورد خود خواهد شد. (اسلامی نسب، ۱۳۷۴) خصوصیاتی که در این بعد از عزت نفس برای افراد مد نظر می‌باشد عبارتند از:

– تشویش خاطر ندارند.

– بدون داشتن مشکل زیاد، تصمیم می گیرند.

– جسارت گفتن حرف و سخن خود را دارند.

– به خودشان اطمینان دارند.

– به تنهایی توان انجام دادن کار خودشان را دارند و گلیمشان را از آب بیرون می کشند.

– از زندگی شان تقریباً راضی هستند.

– خودشان را خوب درک می‌کنند.

– ثبات در تصمیم گیری و پایبندی به آن تصمیم را دارند.

– نمی توانند خیلی چیزها را تغییر دهند.

– به سرعت نمی توانند به شرایط تازه، عادت و وفق گیرند.

– به راحتی تسلیم دیگران نمی شوند.

– نمی توانند خود را آن طور که هستند نشان و بروز دهند.

– در زندگی شان هیچ چیز قرو قاطی نیست و همه چیز جای خود را دارد.

– نسبت به خود مثبت اندیش هستند.

– از لحاظ تیب ظاهری خود را خوش استیل تر از دیگران می دانند.

– از موجودیت خود رضایت دارند.

– مورد اعتماد اطرافیان هستند.

– غالباً اهل خیالبافی نیستند، واقع بین هستند.

– خرسند از سن و سال خویش هستند.

– همیشه می دانند چه کار باید بکنند و نیازی به تذکر دیگران ندارند.

– از کارهایی که انجام می‌دهند رضایت خاطر دارند.

– نسبت به جنسیت خود رضایت دارند.

– انسان های از خود متشکر هستند.

– نسبت به مسائل اطراف خود آگاه بوده و به آن ها اهمیت می‌دهند.

– در انجام وظایف محوله اغلب موفق هستند.

– با سرزنش های اطرافیان سرخورده نمی شوند.(سایت پرسمان دانش جوان www.porseman. org)

ب-عزت نفس خانوادگی:

خانواده مهم ترین و اساسی ترین محیط در شکل گیری و بنای شخصیت فرد تلقی می‌گردد. این که فرد تا چه اندازه در محیط خانواده پذیرفته می شود، احساسات وی تا چه حد مورد احترام است و رابط متقابل او با والدین، خواهران و برادرانش چگونه است، همه و همه در ایجاد عزت نفس فرد سهیم بوده و نقش اساسی خواهد داشت اگر فرد در خانواده مورد علاقه و محبت افراد دیگر باشد، احساس امنیت می‌کند و می توان گفت عزت نفس او مثبت است. (اسلامی نسب، ۱۳۷۳، ص ۱۸۸) برخی شرایط محیطی و خصوصیات افراد از بعد عزت نفس خانوادگی عبارت است از:

– پدر و مادرهایی دارند که به احساسات بچه توجه دارند.

– پدرو مادرهایشان آن ها را درک می‌کنند.

– قادر به گذراندن اوقات خوش با والدین هستند.

– به ندرت اتفاق می افتدکه در منزل رنجیده خاطر شوند.(خانه برایشان محیط امن محسوب می شود)

– والدینشان انتظارات بیجا از آن ها ندارند.

– در خانه احساس امنیت و آرامش دارند.

– از پدر و مادر و رفتارشان نسبت به خود رضایت دارند.

– در منزل مورد توجه و محبت والدین و افراد خانواده قرار می گیرند. (سایت پرسمان دانش جوان www.porseman. org)

ج- عزت نفس اجتماعی:

عبارت است از احساسی که یک شخص ‌در مورد خودش به ‌عنوان یک دوست برای دیگران دارد. افراد می دانند که در صورت دستیابی به موفقیت، اجتماع امتیازاتی برای آن ها قائل می‌شود که به طور معناداری بر زندگی آن ها تأثیر می‌گذارد(اسلامی نسب، ۱۳۷۳، ۱۸۹). برخی خصوصیات افراد از بعد عزت نفس اجتماعی عبارتند از:

– افرادی هستند که همه دوست دارند با آن ها مصاحبت کنند.

– در میان همسالان از ارج و قرب بالایی برخوردارند.

– قدرت تأثیرگذاری بر دیگران را دارند.

– افراد عامه پسندی هستند.(مورد اقبال عمومی قرار دارند)

– با دوستان بزرگتر از خود راحت نیستند.

– در روابط با دیگران راحت و بدون تنش هستند.

– از روابط با دیگران دچار دردسر نمی شوند.

د- عزت نفس تحصیلی:

به ارزیابی و قضاوت فرد نسبت به ارزشمندی تحصیلی خود مربوط می شود. اگر فرد خود را با معیارهای مطلوب تحصیلی منطبق بداند و استانداردهای پیشرفت تحصیلی خود را برآورده سازد (طبیعتاً استانداردها به وسیله خانواده، معلمان و دوستان شکل گرفته است) دارای عزت نفس تحصیلی مثبت خواهد بود. یعنی اگر ملاک یا معیار پیشرفت تحصیلی برای او قبول شدن در یک ترم تحصیلی باشد و وی بتواند به چنین معیار تحصیلی دست یابد، دارای عزت نفس تحصیلی مثبت است. (بیابانگرد، ۱۳۸۰، ص۳۲۸) اما برخی خصایص افراد از بعد عزت نفس تحصیلی:

– مفتخر از درس خواندن و نتایج خود هستند.

– در کارها و انجام وظایف خود حد نهایت را مد نظر قرار می‌دهند.

– در کلاس درس مشتاق درس پس دادن هستند.

– در کلاس نمی توانند ساکت باشند.

– در کلاس درس احساس نشاط دارند.

– در کلاس درس همیشه رو به آینده هستند.

– در کلاس درس همیشه موفق هستند و نمراتشان بر وفق مراد است.

– معلمان آن ها از وضعیت تحصیلی ایشان رضایت دارند و این را همیشه بروز می‌دهند.

۲-۳- مفهوم عزت نفس:

عزت نفس از جمله مفاهیمی است که در چند دهه اخیر مورد توجه بسیاری از روان شناسان و پژوهشگران قرار گرفته است، ولی قدمت تاریخی آن در مباحثی که علما و فلاسفه تعلیم و تربیت در گذشته داشته اند نیز به چشم می‌خورد. در طول هزاران سال گذشته، گزارش‌های تاریخی، نظرات فلاسفه، اشعار، افسانه ها و داستان‌ها گواه بر این مطلب است که انسان نیاز دارد خوب را جذاب و قابل احترام دانسته و تمام عملکردهایش را اخلاقی و ارزشمند جلوه دهد.

عفو خصوصی اجرای مجازات را متوقف می­سازد. در مواردی مانند محکومیت به مجازات اعدام، اجرای عفو، مجازات اصلی را ساقط و مجازات خفیف تری جایگزین آن می کند. ولی درمحکومیت به مجازات حد که پس از توبه تقاضای عفو محکوم علیه از ولی امر شده با اعطای عفو مجازات حد ساقط می­ شود، بدون آنکه مجازاتی جایگزین گردد. علی الاصول معافیت از تمام یا بخشی از مجازات اصلی تاثیری بر مجازات­های تتمیمی وتبعی ندارد، مگرآنکه در پیشنهاد و فرمان عفو ‌به این­گونه مجازات ها که نوعاً تعزیری است، تصریح شده باشد.(تبصره۴ ماده۶۲ مکرر الحاقی به قانون مجازات اسلامی مصوب ۲۷ اردیبهشت ۱۳۷۷٫) برخلاف عفو عمومی، عفو خصوصی محکومیت کیفری را زایل نمی­کند و محکومیت با تمام آثارش درسجل کیفری محکوم علیه باقی می­ماند. عفو خصوصی نسبت به حقوق زیان دیدگان از جرم بلااثر است.نتیجه عفوشخصی تنها متوجه فردی است که عفو نسبت به او واقع می­گردد. ونیز طبق ماده۴۴ق.م.ا تاثیری درحق معاون جرم ندارد.

درقانون ­لبنان، عفوخصوصی ­توسط­ رئیس­ دولت ­پس ­از کسب ­نظر ­کمیته ­عفو، اعطاء­ می­ شود. ممکن­ ­است عفو­­به ­صورت ­مشروط ­باشد و مقید­ به ­یک ­یا­ چند تعهد از تعهدات ­مذکور در ماده­ ۱۷۰­ ق.م.ل،­شود.

عفو­خصوصی شخصی است و ممکن است به صورت تبدیل مجازات یا اسقاط مدت مجازات یا اقدام احتیاطی یاتخفیف مجازات به شکل کلی­یا­جزئی باشدوعفو، شامل مجازات فرعی یااضافی­و اقدام تأمینی­که­علاوه بر مجازات اصلی­است نمی­ شود، مگر ‌بر اساس تصریح مصوبه­ای که عفو را اعطاء ‌کرده‌است (م ۱۵۳ ق.م.ل)

مواد۱۵۲ الی ۱۵۶ قانون مجازات لبنان، اختصاص به عفوخصوصی وچگونگی آن دارد. از آنجا که عفوخصوصی­شخصی است، پس به غیرکسی­که مورد عفو واقع شده، تعلق نمی­گیرد؛ لذا متدخّل (معاون)تحت تاثیر آن قرار نمی­گیرد ومنتفع از آن نمی­ شود.

۴- مرور زمان

مرور زمان کیفری،­عبارت از گذشتن مدتی است که پس از آن دیدگاه قانونی اعلام شکایت­ یا­ تعقیب وتحقیق ورسیدگی به دعوای کیفری­وسرانجام اجرای مجازات­امکان پذیر نیست. ^[۱۴۵]۱

مرور زمان درمواد ۱۷۳ تا ۱۷۶ قانون دادرسی دادگاه های عمومی­وانقلاب مصوب ۱۳۷۸ درجرایمی که مجازات قانونی­آن از نوع مجازات بازدارنده یا اقدامات تأمینی و تربیتی باشد و از تاریخ وقوع جرم تا انقضای موعد مشروحه ذیل تقاضای تعقیب نشده باشدویا از تاریخ اولین اقدام تعقیبی­تا انقضا مواعد مذکور به صدورحکم منتهی نشده باشد، تعقیب موقوف خواهد شد.

علت اینکه مرور زمان مجازات را ساقط می‌کند آن است که با گذشت مرور زمان، مجرم که درحالت فراریا­مخفی­شدن یا هراس به سر می­برد به نحوی مجازات می شود واز طرفی مسئولیت­وتقصیر­عدم مجازات­محکوم علیه بردوش­حکومت­است­که­توان این کار را نداشته است. ^[۱۴۶]۲

‌بنابرین‏ معاون جرمی که عفو شده و یا به علت مرور زمان قابل تعقیب نیست مجازات نمی شود. معاونت درجرم، جرم مستقل وعلیحده به شمار نمی­­رود. وصف ضد اجتماعی معاونت درجرم تابع وصف عمل مجرمانه است؛ ‌بنابرین‏­هرگاه قانون‌گذار وصف مجرمانه را از عملی سلب نماید، وصف مذبور از معاونت آن هم سلب می­ شود. ^[۱۴۷]۳

پس­تبعی بودن مجازات معاونت درمسایل مربوط به آیین دادرسی­کیفری­وصلاحیت دادگاه­­ها­ هم صدق­ می­ کند. به ­این­ ترتیب­ مرور­ زمان ­معاونت ­با­ مرور زمان­ جرم­اصلی­آغاز­ می­ شود. ^[۱۴۸]۴

در قانون ­لبنان ­مواد ۱۶۲ تا ۱۶۸ به مرور­زمان­وشرایط­آن به ‌عنوان یکی­از­عوامل سقوط مجازات می‌پردازد. ماده ۱۶۲ تصریح می‌کند: «مرور زمان مانع اجرای مجازات و اقدامات تأمینی می­ شود. مرور زمان نسبت به مجازات­ها واقدامات تامینی محروم کننده ازحقوق یا منع اقامت یا مصادر عینی، اعمال نمی­ شود. به محض صدورحکم نسبت به دعوا هرچند دردرجه نخستین باشد، مرور زمان دعوای عمومی را متوقف می­سازد…»

‌بر اساس قانون هرگاه جرم فاعل مشمول مرور زمان گردد یا… ، معاون(متدخّل) از آن عوامل استفاده می­ کند.^­[۱۴۹]۵ مرور زمان بر جرم اصلی، مانع تعقیب معاون در آن جرم می­ شود. ^[۱۵۰]۶

۵- فوت مباشر

با فوت محکوم علیه مجازات ساقط می­ شود. اقتضای اصل شخصی بودن مجازات این است که با گسیختن رشته حیات بزهکار، اجرای مجازات متوقف شود وحتی حرمت متوفی حفظ گردد. علی الاصول دامنه اجرای مجازات محدود به بزهکار و تمام کسانی است که موجبات جرم را فراهم آورده­اند. ماده ۷ قانون آیین دادرسی کیفری دلالت دارد بر اینکه: «تعقیب امرجزایی وحفظ حقوق عمومی فقط نسبت به مرتکب و کسانی خواهد بود که شرکت درآن جرم داشته اند»

قاعده سقوط مجازات با فوت محکوم علیه ناظر به تمام مجازات­های ‌پنج‌گانه است که قانون‌گذار درماده ۱۲ ق.م.ا از آن­ها نام برده است. حتی­درمورد قصاص ماده ۲۵۹ ق.م.ا تصریح کرده­است:­«هرگاه­کسی­که مرتکب­قتل­موجب قصاص­شده­است­بمیرد،­قصاص­ودیه ساقط می­ شود».^[۱۵۱]۱

از آنجائی که فوت محکوم علیه از موارد شخصی سقوط مجازات است، پس در سقوط مسئولیت معاون درجرم تأثیری ندارد. ونیز به استناد ماده ۴۴ ق.م.ا تاثیری در حق معاون جرم نخواهد داشت.

بدین­ترتیب اگر به مرتکب جرم اصلی دسترسی نبود یا فوت شد یا به علل شخصی معاف از مجازات بود، ویا اصولاً ناشناخته ماند، این امرتأثیری دروضع معاون جرم ندارد. ^[۱۵۲]۲

درحقوق لبنان اگر نتوان فاعل را به خاطر مجهول بودن یا فرارش از چنگال عدالت یا فوت او دستگیر نمود، پس­آن مانع تعقیب معاون و محکومیت او نمی­ شود.^[۱۵۳]۳

گفتار دوم: استقلال در مجرمیت

نظریه دیگری که در ارتباط با مجرمیت معاونت در جرم وجود دارد، سیستم معاونت به عنوان جرم مستقل است که در این گفتار ابتدا به مفهوم استقلال در مجرمیت پرداخته و سپس به بیان مصادیق قانونی استقلال در مجرمیت می پردازیم:

۱- مفهوم استقلال در مجرمیت

سیستم مذکور قائم براین است که وقتی چند نفر مرتکب جرم می­شوند به تعداد شرکت کنندگان جرایم مستقل به وجود می ­آید. ‌بنابرین‏ تشخیص مجرمین اصلی از معاونین مورد ندارد و باید مسئولیت هر یک از شرکت کنندگان منفرداً مورد بررسی قرار گیرد. ^[۱۵۴]۴ در این سیستم اعمال مجازات بر معاون منوط به صدور حکم بر محکومیت مجرم اصلی نیست بلکه صرف قابل مجازات بودن فعل اصلی کافی است. خواه مجازات بر مباشر جرم، بار شود و یا اینکه به جهات قانونی از او برداشته شود (ماده ۴۴ ق.م.ا)

برخی از حقوق ‌دانان و طرفداران مکتب تحققی چنین استدلال می‌کنند که باید به شخصیت خطرناک مجرم نظر افکند و مجازات معاون، صرفنظر از مجازات مجرم اصلی یا اقدام تأمینی که تعیین می شود باید متناسب با خطری باشد که شخص یعنی معاون جرم در اجتماع دارد وهمچنین باشد متناسب با شخصیت واقعی او باشد نه عمل ارتکابی از ناحیه دیگری.^[۱۵۵]

مفهوم سلامت روان یا سلامت روان شناختی، جنبه ای از مفهوم کلی سلامت جسمی، روانی و اجتماعی است، سلامت روانی علاوه بر بدن سالم، به محیط و شرایط زندگی سالم نیاز دارد. (خدا رحیمی،۱۳۷۴). هدف اصلی سلامت روانی کمک به همۀ افراد در رسیدن به زندگی کامل تر، شادتر،هماهنگ تر، شناخت وسیع و پیشگیری از بروز اختلالات خلقی، عاطفی و رفتاری است . مقابله بابیماریهای روانی برای ایجاد جامعه سالم از وظایف اصلی دو لت ها و افراد جامعه است و هر اجتماع که خواستار بهزیستی و شادکامی افراد خود است ، باید مردم سازگار و هماهنگ پرورش دهد(میلانی فر،۱۳۷۸). به عقیدۀ آدلر( ۱۹۷۳ )، سلامت روان یعنی داشتن اهداف مشخص، روابط خانو ادگی و اجتماعی مطلوب، کمک به همنوعان و کنترل عواطف و احساسات خود است. الگوی ر اجرز از شخصیت سالم و سلامت روان ، انسانی است، بسیار کارآمد و با کنش و کارکردکامل که از تمام توانایی‌ها و استعدادهایش بهره می‌گیرد و دارای ویژگیهایی همچون آمادگی برای کسب تجربه، احساس آزادی و خلاقیت و آفرینندگی است (وردی، ۱۳۸۰). اﻣﺮوزه ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻬﻢ ﺑﺮای ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻈﺎمﻫﺎی آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ، ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮای ﻣﻌﻠﻤﺎن، داﻧﺶآﻣﻮزان، واﻟﺪﻳﻦ، ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازان، و ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ. نوجوانی یکی از دوره های حساس زندگی هر شخص می‌باشد،سلامت روان افراد در این سن بسیار حساس است زیرا تاثیر به سزای در سلامتی او در سنین بزرگسالی دارد.اهمیت دادن به پیشرفت تحصیلی نوجوانان از اهمیت موضوع های مورد توجه هر جامعه است زیرا نوجوانان نیرو های کارآمد وفعال جامعه در آینده هستند.‌بنابرین‏ توجه به نوجوانان در محیط خانواده امری ضروری وحتمی است واز آنجا که امروزه به دلایل مختلف مادران جذب کار وفعالیت خارج از منزل هستند ووقت کمتری را با فرزند خود سپری می‌کنند.بنا بر این ضرورت ایجاب می‌کند که به کیفیت رابط خود با فرزندان بیشتر اهمیت دهند.

۲-۲بحث نظری:

۲-۲-۱-مفهوم سلامت روان از دیدگاه مکتب های مختلف:

مکتب روان کاوی:

به عقیده فروید ویژگی خاصی که برای سلامت روانشناختی ضروری است خودآگاهی^[۲۴] است.یعنی هر آنچه که ممکن است در نا خودآگاهی موجب مشکل شود بایستی خود آگاه شود به عقیده فروید انسان عادی کسی است که مراحل رشد،روانی جنسی را با موفقیت گذرانده باشد و در هیچ یک از مراحل،بیش ازحد تثبیت نشده باشدبه نظراوکمترانسانی متعارف به حساب می آیدوهر فردی به شکلی نامتعارف است (خدا رحیمی،۱۳۷۴،هال ولیندزی^[۲۵]،۱۹۷۰ ).

آلفرد آدلر^[۲۶] : به عقیده آدلر (۱۹۲۶)زندگی بودن نیست بلکه شدن است .آدلر به انتخاب مسئولیت ومعناداری مفاهیم در شیوه زندگی اعتقاد دارد وشیوه زندگی افراد را متفاوت می‌داند. محرک اصلی رفتار بشر هدفها ‌و انتظار او از آینده است.فرد سالم به عقیده آدلر از مفاهیم و اهداف خویش آگاهی دارد و عمل کرد او مبتنی بر نیرنگ و بهانه نیست، او جذاب وشاداب است وروابط اجتماعی سازنده و مثبتی با دیگران دارد.فرد دارای سلامت روان از نظر آدلر، روابط خانوادگی صمیمی ومطلوب دارد وجایگاه خودش را در خانواده و ‌گروه‌های اجتماعی به درستی می شناسد. همچنین فرد سالم در زدگی هدفمند وغایت مدار است واعمال او مبتنی برتعقیب این اهداف است .غایی ترین هدف شخصیت ،تحقق خویشتن است .از ویژگی های دیگر سلامت روان شناختی این است که فرد سالم مرتباً به بررسی ماهیت اهداف ‌و ادراکات خودش می پردازدواشتباه هایش را برطرف می‌کند .چنین فردی خالق عواطف خودش است نه قربانی آن ها، آفرینش گری ‌و ابتکار فیزیکی ،از ویژگی‌های دیگر این افراد است. که فرد سالم از اشتبا ههای اساسی پرهیز می‌کند.

اشتباه های اساسی شامل تعمیم مطلق،اهداف نادرست ومحال درک نادرست وتوقع بی مورد از زندگی تقلیل یاانکار ارزشمندی خود ، وارزش ها و باورهای غلط می‌باشد(ساعتچی،۱۳۷۴ وگنجی ،۱۳۷۶).

اریک فرام^[۲۷]:فرام تصویر روشنی از شخصیت سالم به دست می‌دهد چنین انسانی عمیقاً عشق می ورزد، آفریننده است،قوه تعقلش را کاملاً پرورانده است ، جهان وخود رابه طور عینی ادراک می‌کند ، حس هویت پایداری دارد، با جهان در پیوند است. و در آن ریشه دارد، حاکم وعامل خود و سرنوشت خویش است. فرام شخصیت سالم را دارای جهت گیری بارور می‌داند. فرام با کار برد واژه جهت گیری این نکته را می‌گوید که جهت گیری گرایش یا نگرش کلی است که همه جنبه‌های زندگی، یعنی پاسخ های فکری ،عاطفی وحسی به مردم،و موضوع ها ورویداد ها را، خواه در جهان خواه در خود ، در بر می‌گیرد (فروم،۱۳۶۲،گنجی،۱۳۷۶).

مکتب انسان گرایی:

کارل راجرز^[۲۸]:به عقیده راجرز، آفرینندگی مهم ترین میل ذاتی انسان سالم است.همچنین شیوه های خاصی که موجب تکامل وسلامت خود می‌شوند به میزان محبتی بستگی دارند که کودک در شیر خوارگی دریافت ‌کرده‌است .«ارضای توجه مثبت غیر مشروط »ودریافت غیر مشروط محبت ‌و تأیید دیگران برای رشد ‌و تکامل سلامت روانی فرد با اهمیت است.این ا فراد فاقد نقاب وماسک هستند وبا خودشان رو راست هستند .چنین افرادی آمادگی تجربه را دارند ولذا بسته نیستند،انعطاف پذیرند وحالت تدافعی ندارند واز بقیه انسان ها عاطفی تر هستند .زیرا عواطف مثبت ومنفی وسیع تر رادر مقایسه با انسان های تدافعی تجربه می‌کنند.به عقیده راجرز اساسی ترین خصوصیت شخصیت سالم ،زندگی هستی دار است یعنی آماده است و در هر تجربه،ساختاری را می یابدوبراساس مقتضیات،تجربه لحظه بعدی به سادگی دگرگون می شود.انسان سالم به ارگانیزم خویش اعتماد می‌کند (خدا رحیمی،۱۳۷۴،راجرز،۱۳۶۹،هال ولیندز،۱۹۷۰).

شکل قانونی تأسیس بانک ملی به صورت سهامی بوده است و به موجب اساسنامه اولیه اش یک بانک تجاری بوده و می‌توانست تمام عملیات بانکی را که یک بانک معمولی انجام می‌دهد، اجرا کند. طبق قراردادی که در بیست و سوم اردیبهشت ماه ۱۳۰۹ بین دولت ایران و بانک شاهنشاهی منعقد گردید، بانک شاهنشاهی در برابر شرایط زیر از حق صدور اسکناس صرفنظر نمود.

۱- دولت ایران مبلغ دویست هزار لیره انگلیس به بانک شاهنشاهی بپردازد.

۲- بانک شاهنشاهی حق معاملات غیر منقول و تملک آن را در ایران داشته باشد، مشروط بر اینکه انتقال اموال غیر منقول به دیگری از یک سال تجاوز نکند.

۳- از آن تاریخ به بعد، بانک شاهنشاهی دیگر به عنوان نماینده دولت برای رسیدگی به حساب‌ها نخواهد بود.

۴- چنانچه اختلافی بین دولت ایران و بانک شاهنشاهی بروزکند، به حکمیت رجوع شود و در صورتی که ‌به این طریق نیز اختلافات حل نشد، حکم جامعه ملل تعیین خواهد شد.

در هر حال، تا پیش از تشکیل بانک مرکزی ایران یکی از وظایف اساسی بانک ملی انجام عملیات بانکی خزانه دولت و بنگاه ها و شهرداری ها و نگهداری حسابهای آن ها بوده است. علاوه بر این، از ۲۳ اسفند ماه ۱۳۱۰ حق انحصاری انتشار اسکناس به مدت ۱۰ سال به بانک ملی واگذار گردید. بدین ترتیب پس از ۴۳ سال حق انتشار اسکناس که از جمله اصول استقلال هر کشوری است و در اختیار بیگانگان قرار داشت، به ملت ایران واگذار شد. ملاحظه می‌شود، بانک ملی نه تنها به عنوان یک بانک تجاری عمل می نمود، بلکه تا تشکیل بانک مرکزی ایران در سال ۱۳۳۹ عهده دار وظایف بانک مرکزی نیز بوده است.

بانک‌های خصوصی :اولین بانک خصوصی در ایران که با بهره گرفتن از قانون تجارت و به شکل شرکت سهامی در بهمن ماه ۱۳۲۸ به وجود آمد، بانک بازرگانی بود. در حقیقت تأسیس این بانک طلیعه ای بر تأسیس دیگر بانک‌های خصوصی در کشور بود. بویژه آنکه انحلال بانک شاهنشاهی در ایران زمینه را برای توسعه بانک‌های ایرانی فراهم نمود، به طوری که تنها در فاصله میان برچیده شدن شعب بانک انگلیس در ایران و خاورمیانه (مرداد ماه ۱۳۳۱) تا پایان سال ۱۳۳۱ چهار بانک خصوصی صادرات، تهران، بیمه بازرگانان و بانک پارس تأسیس گردید.

از آنجایی که قوانین خاصی در رابطه با فعالیت‌های بانکی در ایران وجود نداشت، لذا لایحه قانون بانکی در سال ۱۳۳۲ تنظیم و در سال ۱۳۳۴ پس از تصویب به مورد اجرا گذاشته شد. در هر حال در فاصله سال‌های ۴۰-۱۳۳۴ بانک‌های دیگری نیز تأسیس گردید، به طوری که تعداد آن ها تا پایان سال ۱۳۴۰ به ۲۷ بانک دولتی و خصوصی و خارجی بالغ گردید. از سال ۱۳۵۱ به بعد تا سال ۱۳۵۷ نیز به لحاظ افرایش شدید درآمد نفت، تعداد بانک‌های کشور افزایش یافت و از ۲۷ بانک (بجز بانک مرکزی) به ۳۶ بانک (بجز بانک مرکزی) بالغ گشت (فرجی، ۱۳۸۵، ص ۹۶-۹۵).

۲-۱۰ تعاریف و مفاهیم بانکداری الکترونیک:

بانکداری الکترونیک عبارت است از استفاده از ابزار وسایل الکترونیکی از جمله اینترنت، شبکه های ارتباطی بی سیم و دستگاه های خودپرداز تلفن بانک و همراه بانک در ارائه خدمات بانکی (زمانی فراهانی، ۱۳۸۸).

بانکداری الکترونیک به معنای یکپارچه سازی تمامی فعالیت های یک بانک از طریق فن آوری نوین اطلاعات و ارتباطات مبتنی بر فرآیندهای بانکی، منطبق بر ساختار سازمانی بانک‌ها است که امکان ارائه تمامی خدمات مورد نیاز مشتریان را فراهم می‌کند (بهمند، ۱۳۹۰).

در بانکداری الکترونیک مشتریان دسترسی مستقیم به سیستم اطلاعات بانک ها از خانه، محل کار، مدرسه، یا هر جای دیگر دارند. در این حالت مشتریان به عنوان کاربر نهایی سیستم پردازش اطلاعات بانک تعریف می‌شوند (pikkarainen, 2000).

بانکداری الکترونیکی، یکپارچه سازی بهینه همه فعالیت های یک بانک از طریق به کارگیری فن آوری نوین اطلاعات است که امکان ارائه کلیه خدمات مورد نیاز مشتریان را فراهم می کندblount et al., 2005) ).

بانکداری الکترونیکی به معنای ارائه کلیه خدمات بانکی از جمله نقل و انتقال منابع از طریق شبکه ارتباط عمومی و قابل دسترس رایانه ای می‌باشد (حیدر پور و گتابی، ۱۳۸۵).

بانکداری الکترونیکی را می‌توان انواع خدمات مختلفی در نظر گرفت که به وسیله آن ها مشتریان می‌توانند نیازهای اطلاعاتی و انتقال وجوه خود را از طریق کانال های کامپیوتری، تلویزیون و تلفن همراه و تلفن انجام دهند. بانکداری الکترونیکی اساساً به فراهم آمدن امکان دسترسی مشتریان به خدمات بانکی با بهره گرفتن از واسطه های معین و بدون حضور فیزیکی اطلاق می‌شود. بانکداری الکترونیکی به ایجاد محصولات و خدمات با بهای کم از طریق کانال های الکترونیکی می‌پردازد. این محصولات و خدمات شامل صدور صورت حساب، مدیریت کردن سپرده ها، دریافت و پرداخت الکترونیکی وجه، دادن وام و خدماتی مانند پول الکترونیک می‌باشد (موسی خانی و همکاران، ۱۳۹۰).

بانکداری الکترونیکی، استفاده از ابزارهای نوین جهت ارائه خدمات پولی و بانکی به مشتریان است به طوری که مشتریان با کمترین مراجعه به بانک رضایت مندی مورد نظر، از نظر سرعت، دقت، آسانی استفاده و امنیت را کسب کند بانکداری الکترونیکی نوع نوظهوری از صنعت بانکداری است که به ارائه خدمات بانکی با بهره گرفتن از محیط های الکترونیکی می‌پردازد (مقدم و همکاران، ۱۳۹۱).

در بانکداری الکترونیکی اینترنت یک ابزار بسیار مهم به شمار می‌رود، اینترنت بدون محدودیت های مکان زمان در آشکار کردن خرید و فروش و گسترش تجارت الکترونیکی سهم دارد. استفاده از اینترنت به عنوان کانال ارتباطی راه دور برای ارائه خدمات بانکداری، بانکداری اینترنتی نامیده می‌شود. این خدمات شامل یکسری خدمات قدیمی از قبیل افتتاح حساب، انتقال پول و یکسری خدمات جدید همانند ارائه صورت حسابهای الکترونیکی می‌باشد. با کمک اینترنت بانک ها به مرزهای زمانی و جغرافیایی محدود نیستند و در عین حال برای بانک و مشتریان نیز منافع زیادی به دنبال خواهند داشت. اولین و مهمترین عامل در استفاده از بانکداری اینترنتی دسترسی بهتر به خدمات، قیمت های بهتر و حفظ حریم خصوصی بالاتر می‌باشد. موفقیت و یا شکست در بانکداری اینترنتی به طور وسیعی تحت تأثیر پیوند زیر ساخت های فنی به فرآیندهای کسب و کار می‌باشد (راحمی، ۱۳۹۰).

۲-۱۰-۱ مزایای بانکداری الکترونیکی

مزایای بانکداری الکترونیک را می‌توان از دو دیدگاه مورد توجه قرار داد.

مزایای بانکداری الکترونیک از دیدگاه مشتریان:

• • صرفه جویی در هزینه ها

• • صرفه جویی در زمان

• دسترسی به کانال های متعدد برای انجام عملیات بانکی

۲-۱۰-۱-۱ مزایای بانکداری الکترونیک از دیدگاه بانک ها

اصولاً بانکداری الکترونیک، مزیت های زیادی برای بانک ها دارد. طبق تحقیقات انجام شده توسط مؤسسه ی دیتا مانیتور اهم این مزایا به شرح ذیل عنوان گردیده است:

– تمرکز بر کانال های توزیع جدید

– ارائه ی خدمات اصلاح شده به مشتریان

– استفاده از استراتژی های تجارت الکترونیکی