یکی از فرضیات اساسی نظریه ی نمایندگی این است که میان مدیران و مالکان یا سهام‌داران تضاد منافع وجود دارد. تضاد منافع موجود باعث می شود منافع بلند مدت سهام‌داران توسط مدیران مورد غفلت واقع شود. نظریه ی نمایندگی بر تقویت نظام دورن سازمانی حاکمیت شرکتی برای رفع مشکلات ناشی از تضاد منافع تأکید می ورزد. از بحث های مهم در این نظریه، مشکلات نمایندگی می‌باشد که باعث به وجود آمدن هزینه های نمایندگی می شود.

هزینه های نمایندگی، هزینه هایی است که ناشی از تضاد منافع سهام‌داران و دارندگان اوراق قرضه با مدیران واحد تجاری می‌باشد. به عبارت دیگر، به هزینه هایی که سهام‌داران به منظور جلوگیری و یا به حداقل رساندن سوءاستفاده مدیران شرکت از یک سو و از سوی دیگر کمک به حداکثر رسانی ثروت خود می پردازند. مانند: هزینه ی ایجاد سیستم های ارتقاء انگیزش مدیریت، هزینه ی حسابرسی و هزینه ی حفظ منافع دارندگان اوراق قرضه. این هزینه ها به خواست سهام‌داران ایجاد می‌گردد (ایرج نوروش و مهدی حیدری، ۱۳۸۴، ص ۴۵۶).

به منظور ارزیابی عملیات مدیر، سهامدار باید متحمل هزینه های نمایندگی گردد، هزینه های نمایندگی بقرار زیر است :

1. 1. هزینه های مستقیم و غیر مستقیم به کارگیری و پرداخت حقوق و مزایای مدیر.

1. 1. هزینه های مربوط به روش های کنترل رفتار مدیر (هزینه حسابرسی ، هزینه ایجاد سیستم کنترل و…)

1. هزینه های باقیمانده (تفاوت بین عملیات واقعی مدیر و عملیات مورد انتظار وی که مربوط به دنبال کردن نفع شخصی است) (نمازی ،۱۳۸۴، ص۱۵۷).

جنسن و مک لین (۱۹۶۴) بیان می‌کنند که هزینه های نمایندگی سه جزء دارد: هزینه های نظارت، هزینه های قرارداد و زیان باقی مانده. هزینه های نظارت، هزینه های کنترلی هستند که مالک جهت کنترل رفتارهای خلاف مدیریت می پردازد. هزینه های قرارداد، هزینه هایی هستند که رخ می‌دهند تا این اطمینان به وجود آید که مدیران در جهت منافع سهام‌داران تصمیم گیری می نمایند. زیان باقی مانده زمانی رخ می‌دهد که هزینه های فوق قادر به کنترل رفتار ناسالم مدیریت نباشد. (حساس یگانه و هاشمی، ۱۳۸۷، ص۳۶).

۲-۶-۲ نظریه ی ذینفعان

نظریه ی ذینفعان از دهه ی ۱۹۷۰ توسعه یافت. این نظریه از یک دیدگاه اجتماعی حاکم بر موضوع حاکمیت شرکتی سرچشمه می‌گیرد. از میان نظریه های موجود در زمینه ی حاکمیت شرکتی، این نظریه بیشترین تأکید را بر مسئولیت های اجتماعی شرکت ها دارد و تأمین منافع گروه بیشتری از سهام‌داران و ذینفعان را مورد توجه قرار می‌دهد. منظور از ذینفعان در این تئوری سهام‌داران اقلیت و عمده، کارکنان، فروشندگان، مشتریان، بانک‌ها، بستانکاران، و همچنین عموم مردم می‌باشند.

حاکمیت شرکتی را می‌توان به صورت یک شبکه از روابط دید که نه تنها بین شرکت و مالکان آن ها (سهام‌داران) بلکه بین شرکت و عده زیادی از ذی‌نفعان از جمله کارکنان، مشتریان، فروشندگان، دارندگان اوراق قرضه و … وجود دارند. چنین دیدگاهی در قالب تئوری ذی‌نفعان دیده می‌‌‌شود (حساس یگانه، ۱۳۸۴ الف، ص۳۱).

اساس تئوری ذینفعان این است که شرکت ها بسیار بزرگ شده اند و تأثیر آن ها بر جامعه آنچنان عمیق است که آن ها باید به جز سهام‌داران به بخش‌های بیشتری از جامعه توجه کرده و پاسخگو باشند (حساس یگانه، ۱۳۸۶، ص۱۲). از پیش فرض های تئوری ذینفعان آن است که شرکت ها با ‌گروه‌های مختلفی روبرو هستند که از آن ها تأثیر می‌پذیرند و برآن ها تأثیر می‌گذارند. تئوری ذینفعان به روابط متقابل شرکت ها و ذینفعان می پردازد و این در حالی است که منافع هریک از ‌گروه‌های ذینفع، دارای یک ارزش ذاتی می‌باشد و نباید اجازه داده شود تا گروهی بر گروه دیگر حاکم گردد (حساس یگانه و هاشمی، ۱۳۸۷، ص۳۸).

۲-۶-۳ نظریه ی هزینه معاملات

در این تئوری شرکت نه تنها به عنوان یک واحد اقتصادی عمومی (سهامی عام) بلکه به عنوان یک سازمان متشکل از افراد یا دیدگاه ها و اهداف مختلف است. تئوری هزینه معاملات ‌بر اساس این واقعیت است که شرکت ها آنقدر بزرگ شده اند که که در تخصیص منابع جانشین بازار می‌شوند. در واقع شرکت ها آنقدر بزرگ و پیچیده اند که با توجه به نوسانات قیمت در بازار، تولید را هدایت کرده و بازار معاملات را متعادل می‌کنند (حساس یگانه،۱۳۸۴، ب ص ۱۲). این موضوع که مدیران در بیشتر اوقات به دلیل انگیزه های متفاوت رفتار فرصت طلبانه ای دارند؛ یکی از فرضیه های اصلی این تئوری به شمار می رود. بر طبق این فرض شرکت ها باید کنترل مناسبی بر رفتار و عملکرد مدیران اعمال کنند.

۲-۷ سازوکارهای حاکمیت شرکتی

حاکمیت شرکتی مجموعه ای از ساختارها، فرآیندها، قوانین، دستورالعمل ها و سازوکارهای هدایت و کنترل شرکتهاست. برخی از سازوکارهای حاکمیت شرکتی عبارتند از: درصد اعضای غیر موظف در هیئت مدیره، نقش ترکیبی مدیرعامل (دوگانگی وظایف مدیر عامل)، درصد مالکیت نهادی، تمرکز مالکیت، حسابرس داخلی و کیفیت حسابرسی مستقل. مکانیزم های حاکمیت شرکتی می‌تواند فرصت‌های مدیریت سود را کاهش و در نتیجه کیفیت سود را افزایش دهد. مکانیزم های حاکمیت شرکتی به مرور زمان به وجود می‌آیند. برخی شرکت‌ها دارای مکانیزم های قوی حاکمیت شرکتی مثلا در تعداد اعضای مستقل هیئت مدیره، حضور سرمایه گذاران نهادی می‌باشند. برخی شرکت‌ها نیز دارای حاکمیت شرکتی ضعیفی می‌باشند (نیکومرام و محمدزاده سالطه، ۱۳۸۶، ص۱۸۸). در این پژوهش از میان ساختارهای حاکمیت شرکتی اسقلال هیئت مدیره، ساختار مالکیت، تمرکز مالکیت، مالکیت نهادی، کیفیت حسابرسی مستقل و واحد حسابرسی داخلی شرح داده می شود.

۲-۷-۱ استقلال هیئت مدیره

زمانی که شرکت سهامی تشکیل می‌گردد؛ سهام‌داران برای اداره ی امور شرکت، افرادی را از میان خود تعیین می نمایند، که ‌به این افراد هیئت مدیره گفته می شود. هیأت مدیره در برابر سهام‌داران مسئولیت های زیادی را تقبل می‌کند. مهمترین مسئولیت هیئت مدیره، در درجه ی نخست حصول اطمینان از حرکت در جهت اهداف، چشم انداز و مقررات شرکت می‌باشد. در درجه ی بعد ایفای تعهدات شرکت طبق قراردادهای محوله از مهمترین مسئولیت های هیئت مدیره می‌باشد.

وظایف و مسئولیت‌های اصلی هیئت مدیره را بدین گونه برشمرده‌اند:

1. 1. تصمیم گیری ‌در مورد هدف و وظیفه سازمان

1. 1. تأمین شرایط بقای سازمان

1. 1. انتخاب و انتصاب مدیر اجرایی ارشد

• 1. جامعه آماری، روش نمونه گیری و نمونه تحقیق

جامعه آماری: جامعه آماری مورد نظر کودکان ۴ تا ۶ سال در مقطع پیش دبستان منطقه ۲ شهر تهران است والدین کودکان پیش دبستان که قرار است آموزش ببینند از سن ۲۵ تا ۴۰ سال می‌باشند که حداقل تحصیلات آن ها دیپلم می‌باشد.

• • 1. گروه نمونه و شیوه انتخاب آن

نمونه مورد نظر ۶۰ نفر از کودکان پیش دبستانی ۴ تا ۶ ساله ۵ مدرسه از مدارس منطقه ۲ هستند که به صورت تصادفی ساده انتخاب شده اند.

• 1. ابزار جمع ­آوری اطلاعات

آزمون فهرست رفتاری کودکان (آخنباخ): این ابزار برای ارزیابی سنجش صلاحیت، کنش­وری سازشی و مشکلات عاطفی-رفتاری کودکان معرفی شده است. این فهرست توسط والدین یا فردی که با کودک در محیط های شبیه به خانواده زندگی می‌کند و او را به طور کامل می شناسند و یا توسط معلم ‌بر اساس وضعیت کودک در شش ماه گذشته تکمیل می‌گردد. این فهرست دارای دو بخش است: بخش اول مربوط به صلاحیت کودک در زمینه‌های مختلف نظیر فعالیت ها، روابط اجتماعی و مدرسه است و بخش دوم مربوط به مشکلات عاطفی-رفتاری است.

این پرسش نامه دارای ۱۱۸ سوال است و ۸ مؤلفه‌ را می سنجد که شامل: عوامل افسردگی-گوشه گیری، افسردگی-اضطراب، شکایات بدنی و مشکلات اجتماعی، مشکلات تفکر، رفتار های قانون شکن، رفتار های پرخاشگرانه و نارسایی توجه و فزون کنشی می‌باشد. مؤلفه های اضطراب در این آزمون ۱۲ سؤال است. پایایی آزمون-باز آزمون بین مصاحبه گران نمرات فهرست رفتاری کودک بین ۹۳% تا ۱ به دست آمده است. این پایایی برای مقیاس های صلاحیت، کنش­وری و نشان­گان عاطفی-رفتاری در فهرست رفتاری کودک برابر ۹۰% است. نمرات فهرست رفتاری کودک بین ۲۴-۱۲ ماه ثبات داشتند. هنجاریابی این نظام در شهر تهران، پس از انطباق های لازم به لحاظ زبانی، فرهنگی و اجتماعی صورت گرفته است. در اعتبار آزمون- باز آزمون، تمام همبستگی های گشتاوری پیرسون معنی دار است و هم چنین تمام هم بستگی های مربوط به توافق متقابل بین پاسخ دهندگان شامل توافق بین والدین، توافق بین معلمان، توافق بین کودکان و والدین و توافق بین والدین و معلمان نیز معنا دار است (مینایی ۱۳۸۴).

• 1. روش انجام تحقیق

ابتدا ۶۰ نفر از کودکان مضطرب را از طریق آزمون آخنباخ به عنوان پیش آزمون انتخاب شدند سپس نمونه های آماری به صورت گمارش تصادفی به دو گروه گواه و آزمایش تقسیم شدند و پس از گرفتن اطلاعات جمعیت شناختی از هر دو گروه به یک گروه از والدین آنان آموزش مربوط به رشد شناختی (بر اساس نظریه پیاژه) داده شد ( گروه آزمایش ) و به گروه گواه آموزشی داده نشد. از هر دو گروه از کودکان همان والدین تست آخنباخ با مؤلفه‌ ی اضطراب به عنوان پس آزمون گرفته شد. مدتی) ۳ ماه)پس از پایان نتایج آزمون ها و آموزش مربوطه مجدداً تست آخنباخ برای پایداری آموزش در طول زمان گرفته شد.

• 1. مراحل و زمان­بندی اجرای تحقیق

این تحقیق بر اساس نظریه رشد شناختی پیاژه انجام شد است و در هر جلسه که حدودا ۲ ساعت طول کشید به آموزش رشد شناختی کودکان پیش دبستان که در مرحله پیش عملیاتی قرار داشتند، پرداخت. مدت زمان آموزش چهار هفته و در هر هفته ۲ جلسه و در هر جلسه حدودا ۲ ساعت می‌باشد که سرفصل های هر جلسه به قرار زیر بود:

مقدمه: در جلسه اول به طور کلی ‌در مورد اهمیت آموزش والدین در زمینه رشد و به خصوص رشد شناختی کودکان صحبت شد:

آموزش تفکر: در این جلسه ویژگی های تفکر کودکان پیش دبستان بر طبق نظریه پیاژه آموزش داده شد:

آموزش زبان: در این جلسه ویژگی های زبان و گفتار و پیوند آن با تفکر در کودکان پیش دبستانی بر طبق نظریه پیاژه آموزش داده شد:

آموزش توجه و تمرکز: در این جلسه از ویژگی های توجه و تمرکز کودکان پیش دبستانی بر طبق نظریه پیاژه آموزش داده شد:

آموزش حافظه: در این جلسه از ویژگی های حافظه کودکان پیش دبستانی بر طبق نظریه پیاژه آموزش داده شد:

آموزش درمورد عواقب عدم آگاهی از ویژگی های رشد شناختی در کودکان پیش دبستانی

آموزش مهارت هایی که به بهبود ویژگی های شناختی ( توجه، تمرکز، تفکر، حافظه ) کمک می­کرد

برگزاری کارگاه برای والدین به منظور دانستن میزان درک والدین از این دوره های آموزشی و جمع بندی تمامی مراحل آموزش

• 1. روش تجزیه و تحلیل داده ­ها

برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از شاخص های آمار توصیفی نظیر میانگین، انحراف استاندارد و ویژگی های جمعیت شناختی و… استفاده شد و شاخص های آمار استنباطی نظیر تحلیل کوواریانس نیز به عنوان مکمل استفاده شد.

• 1. ملاحظات اخلاقی

به منظور رعایت ملاحظات اخلاقی موارد زیر مورد توجه قرار گرفت: اولاً کلیه افراد نمونه مورد بررسی آزادی کامل داشتند که در صورت تمایل با مجری طرح همکاری کنند و هیچ نوع فشاری بر آن ها تحمیل نشد و در هر مرحله از تحقیق مختار بودند که قطع همکاری کنند. ثانیاًً به آن ها اطمینان داده شد که اطلاعات مربوط به آن ها به صورت کاملاً محرمانه نگهداری خواهد شد.

• • ام بنین^[۳۱] و همکاران (۲۰۰۶) پژوهشی انجام دادنددرخصوص هوش هیجانی به عنوان یک عامل پیش‌بینی کننده رفتار در حوزه های مانند وضعیت اجتماعی و زندگی زناشویی. در این مقاله نویسندگان به شکافی در ادبیات تحقیق وچارچوب نظریات دست یافتند،در این تحقیق سه فرضیه را مورد بررسی قرار دادند تحت عنوان رابطه بین هوش و طلاق ، وضعیت داده و وضعیت به دست آورده ، نتایج سازگار با تاثیر مستقیم هوش در طلاق، خالص نسبت داده و وضعیت به دست آورد را به دست آوردند. نویسندگان با توضیح اثر بر روی نرخ طلاق از طریق سه جنبه متمایز اما مرتبط از هوش را توضیح دادند

  

• جان دی مایر ^[۳۲]و همکاران (۱۹۹۰) در مقاله ای با چارچوب هوش هیجانی و بیان احساسات در خود و در برخی دیگر، مقررات مؤثر از احساسات در خود و دیگران، و استفاده از احساسات برای ایجاد انگیزه ، برنامه ریزی، و رسیدن به زندگی فرد به مواردی دست یافت. پس از آن به اکتشاف در ادبیات بر هوش ، و به خصوص هوش اجتماعی ، به بررسی جایگاه احساسات در مفاهیم هوش سنتی دست یافت. چارچوبی برای یکپارچه سازی تحقیق بر روی مهارت های مربوط به احساسات تشکیل داد در نهایت به بررسی اجزای هوش هیجانی دست زده و در نتیجه از بررسی موزد نظر به نقش هوش هیجانی در سلامت روان رسیده و راه برای تحقیقات بیشتر ارائه داد.

فصل سوم

روش شناسی پژوهش

مقدمه

تنوع موضوعات و مسائل اجتماعی موجب شده است محققان روش های متعدد و با کاهش خطای بیشتری را تجربه کنند به همین سبب روش های مختلفی به وجود آمده که هر یک در نوعی از تحقیقات کاربرد دارند. در حالت کلی روش‌ها به دو گروه کمی و کیفی قابل تقسیم هستند که هر یک به تناسب موضوع تحقیق کاربرد ویژه‌ای دارند. روش های کمی قابلیت تعمیم بیشتری دارند ولی نتایج آن منطقاً چندان پذیرفته شده نیست. در عوض روش های کیفی از لحاظ قابلیت اعتماد بیشتری دارند ولی از لحاظ تعمیم پذیری نمی‌توان بر آن اتکا کرد. در این پژوهش از زوایای مختلف این دو نگرش مورد بازنمایی و مقایسه قرار گرفته است. همچنین ابزارها و تکنیک‌های مورد استفاده در تحقیقات اجتماعی معرفی و کابرد آن ها نیز در هریک از تحقیقات کمی و کیفی مورد بررسی قرار گرفته است.

از آغاز تاریخ بشر درصدد پی بردن به قاعده و نظم موجود در پدیده ها و رویدادهای جهان اطراف خود بوده است. بدین جهت کشف قوانین،اصول و نظریه های حاکم بر پدیده ها و رویدادها نایل آمده است. اما باید توجه داشت که این قوانین و اصول تحت شرایط خاصی اعتبار دارد. این شرایط زیربنای صحت آن ها را تشکیل می‌دهد. (سرمد ودیگران ۲۰:۱۳۸۲)

شکی نیست که پی بردن به قاعده و نظم میان پدیده ها و رویدادها در علوم فیزیکی و زیستی در مقایسه با علوم انسانی و اجتماعی (از جمله علوم رفتاری) با سهولت بیشتری انجام می شود. زیرا موضوع اصلی در علوم انسانی و اجتماعی، انسان است (همان:۲۱).

باید توجه داشت که رفتار آدمی پیچیده است و عوامل بسیاری در آن دخالت دارد که به ظاهر آن را سازمان نایافته و حتی متناقض جلوه گر می‌کند. اما می توان با روش مناسب به شناخت آن پرداخت (همان:۲۰).

در انجام دادن پژوهش، به منظور کسب شناخت، باید مجموعه ای از گزاره ها (فرضیه یا سؤال‌‌های تحقیق) را تدوین کرد سپس آن ها را مورد آزمون قرار داد یا پاسخ آن ها را فراهم آورد. این امر، فرایند پژوهش را هدایت کرده و پژوهشگر را در به دست آوردن شناخت یاری می‌دهد. بر این اساس، روش تحقیق وسیله یا طریقه تعیین این امر است که چگونه یک گزاره تحقیق مورد تأیید قرار می‌گیرد یاری می شود. به عبارت دیگر،روش تحقیق چارچوب عملیات یا اقدامات جستجوگرانه برای تحقق هدف پژوهش،جهت آزمون فرضیه یا پاسخ دادن به سؤال‌‌های تحقیق را فراهم می آورد. (سرمد ودیگران ۲۲:۱۳۸۲).

به اعتقاد ساروخانی (۱۳۸۸) روش شناسی مطالعه منظم و منطقی اصولی است که تفحص علمی را راهبردی می‌کنند.

از این دیدگاه، روش شناسی به عنوان شاخه ای از منطق و یا حتی فلسفه است. دیدگاه دیگر روش شناسی را شاخه ای از علم می‌داند (ساروخانی ۲۲:۱۳۸۸).

در مقابل تالکوت پارسونز در اثرش “ساخت عمل اجتماعی” می نویسد: روش شناسی در اصل با روش های پژوهش تجربی نظیر آمارشناسی، مطالعه موردی، مصاحبه و غیره سروکار ندارد. بلکه ملاحظه زمینه‌های کلی برای اعتبار کار عملی است. سپس روش شناسی نه دقیقاً یک رشته فلسفی، و نه دقیقاً رشته ای علمی است. (پارسونز به نقل از ساروخانی ۲۲:۱۳۸۸)

در این فصل به موارد زیر پرداخته خواهد شد:

-روش تحقیق

– جامعه آماری

– نمونه و روش نمونه گیری تحقیق

– روش گردآوری داده ها

– ابزار جمع‌ آوری و آنالیز داده های تحقیق

۳-۱متغییر های تحقیق:

متغیر مشخصه یک عنصرپدیده موجود زنده و یا هر چیزی است که قابلیت تغییر داشته و می‌تواند مقادیر مختلفی را بپذیرد. آنچه اهمیت دارد آنکه باید دقت شود در هر تحقیق ما متغیرهای خاص خواهیم داشت و اینگونه نخواهد بود که همه آنچه در یک مطالعه به ‌عنوان متغیر حضور دارند برای تحقیق نامطلوب است. از سوی دیگر نوع متغیر علی‌رغم مشابه بودن عنوان از یک مطالعه به مطالعه دیگر ممکن است متفاوت باشد.

متغیر را ‌بر اساس عوامل مختلف به گونه های متفاوتی تقسیم بندی می کند:

متغیر مستقل: آن متغیری است که محقق تاثیر آن را بر سایر متغیرها مورد سنجش قرار می‌دهد.

متغیر وابسته: آن متغیری است که متغیر مستقل بر روی آن اثر می‌کنند

متغیر مداخله گر: آن متغییری است که بر روی رابطه علت معلولی بین دو یا چند متغیر تاثیر می‌گذارد و باعث قوی یا ضعیف شدن رابطه بین متغیرها از حد واقعی آن ها می شود.

متغیر مستقل در این تحقیق :

هوش هیجانی و مؤلفه‌ های آن (مهارت های درون فردی، مهارت های بین فردی، مقابله با فشار، سازگاری و خلق کلی)می‌باشد

اضطراب اجتماعی و مؤلفه‌ های آن( هراس اجتماعی و گذر اجتماعی ) می‌باشد.

ویژگی های شخصیتی ومولفه های آن می‌باشد.

متغییر وابسته در این تحقیق:

مراجعین متقاضی طلاق می‌باشد.

۳-۲ روش تحقیق:

روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی-همبستگی است.

۳-۳ حجم نمونه:

در ابتدا یادآور می شوم بر مبنای مطالعات در ادبیات آماری، انتخاب حجم نمونه به عواملی مانند کمی یا کیفی بودن متغیر، اسمی، ترتیبی یا عددی بودن آن، حجم جامعه و نوع توزیع آماری جامعه بستگی دارد.

۳-۴ جامعه آماری:

جامعه آماری این پژوهش را کلیه مراجعه کنندگان طلاق به بخش معاینات پزشکی قانونی استان تهران در سال ۱۳۹۳ تشکیل می‌دهند که به طور کل ۹۶۳۱ نفر می‌باشند.البته برای صرفه جوئی در نیروی انسانی ، هزینه و وقت و رعایت سایر ملاحضات اجرائی به جای مطالعه بر روی تمامی افراد جامعه می توان نمونه ای از افراد جامعه را انتخاب و مورد تحقیق قراردادو این نمونه به طور معمول معرف آن جامعه بوده و کم و بیش ویژگی‌های افراد جامعه را دارد.

‌به این ترتیب از آنجا که بررسی بیش از ۹۰۰۰نفر با توجه به محدودیت های پژوهشی برای این پژوهش غیر ممکن بوداز روش نمونه گیری تصادفی استفاده شد.حجم نمونه نیز از طریق فرمول کوکران محاسبه می‌گردد که ۳۶۹ نفرارزیابی شد که برای اطمینان بیشتر۳۷۰نفر منظور گردید.

۳-۵ روش گردآوری اطلاعات:

روش گرد آوری اطلاعات ، می‌دانی و کتابخانه ای است.

۳-۶ ابزار گردآوری اطلاعات:

از آنجا که کنترل هر چیزی مستلزم توانایی اثر نهادن بر تغییر است، عنوان بخش کنترل کیفیت استفاده نادرست از این واژه است چرا که این گونه بخش ها در واقع کیفیت را کنترل نمی کنند. آن ها نوعی تنظیم کننده اند. اگر این اختیار به آنان داده شده باشد که جلوی ترخیص محصول را بگیرند، این کنترل عرضه است نه کنترل کیفیت، اختیار تغییر محصول معمولاً در دست بخش های تولید است. جالب اینجا است که فعالیت های مشابه در بخش طراحی نیز کنترل کیفیت نامیده نمی شود بلکه تضمین طراحی یا امثال آن گفته می شود. کنترل کیفیت به مدت چندین دهه واژه ای بود که عمدتاًً در حوزه های ساخت و تولید سازمان به کار می‌رفت و از این رو تغییر دادن طرز نگرش مردم پس از سال ها استفاده نادرست از این واژه، دشوار است.

در دوران اخیر، فعالیت های بازرسی و آزمون به بخش های تولیدی سازمان منتقل شده، و گاهی برچسب ها را نگه‌داشته و گاهی به برچسب های بازرسی و آزمون برمی گردند.

کنترل کیفیت، یا هر چیزی با محتوای آن را با طی کردن مراحل ذیل می توان انجام داد:

1. 1. مشخص کنید که چه عاملی باید کنترل شود؛

1. 1. درجه بحرانی بودن و این که آیا لازم است نتایج پیش، بعد یا در ضمن وقوع، کنترل شود را تعیین کنید؛

1. 1. 1. مشخصه ای را برای عاملی که کنترل می شود تعیین کنید که شامل حدود پذیرش و واحد اندازه گیری باشد؛

   

1. 1. طرح هایی برای کنترل فراهم کنید که وسیله دستیابی به ویژگی ها را مشخص کرده و تغییرات را آشکار و حذف می کند؛

1. 1. منابعی برای اجرای طرح های کنترل کیفیت سازماندهی کنید؛

1. 1. حسگری را در نقطه مناسبی از فرایند کار بگذارید تا پخشودگی مشخصات را برداشت کند؛

1. 1. داده ها را جمع‌ آوری و برای تحلیل به محلی منتقل کنید؛

1. 1. نتایج را تصدیق کنید و علت پخشودگی را ریشه یابی کنید؛

1. 1. ‌در مورد رفع اشکال، برنامه ریزی و اقدام لازم برای باز گرداندن به وضع مطلوب را، تعیین کنید:

1. اقدام مورد توافق را انجام دهید و وارسی کنید آیا پخشودگی تحت بررسی تصحیح شده است یا نه.

۲-۱۱٫ بهبود کیفیت

بنا به تعریف ایزو، بهبود کیفیت اقداماتی است که در سرتاسر سازمان برای افزایش اثربخشی فعالیت ها و فرایندها به منظور رساندن سود بیشتر، هم برای سازمان و هم برای مشتریان، انجام می‌گیرد. به عبارت ساده تر، بهبود کیفیت چیزی است که موجب تغییرات سودمند در عملکرد کیفیت می شود. دو شیوه اساسی برای پدید آوردن بهبود در عملکرد کیفیت وجود دارد، یکی از طریق کنترل بهتر و دیگری از طریق ارتقاء استانداردها. کلمات مناسبی برای تعریف این دو مفهوم در دست نداریم. بهتر انجام دادن کاری که در دست دارید بهبود است اما به نحوی در حال انجام دادن کاری تازه نیز هستید. جوران واژه کنترل را برای حفظ استانداردها و واژه پیشرفت را برای نیل به استانداردهای جدید به کار می‌برد. ایمایی واژه بهبود را وقتی تغییر تدریجی باشد و نوآوری را وقتی که تغییر ریشه ای است به کار می‌برد. همراز واژه «مهندسی مجدد» ‌در مورد تغییرات ریشه ای استفاده می‌کند. همه تغییرات سودمند موجب بهبود می‌شوند، اعم از این که تدریجی یا جهشی باشند. ‌بنابرین‏ واقعاً نیاز به واژه ای داریم که به معنای تغییر تدریجی یا تغییر رشد یابنده باشد. ژاپنی ها واژه کایزن را دارند اما من جز واژه بهبود، معادل دیگری برای آن نمی شناسم.

بهبود کیفیت (از طریق کنترل بهتر) فرایندی برای حفظ یا ایجاد استانداردهای جدید. استانداردها از طریق فرایند انتخاب، تحلیل، اقدام اصلاحی ‌در مورد استاندارد یا فرایند، تحصیلات و آموزش تغییر می‌یابند. در استانداردهایی که از این فرایند پدید می‌آیند بهبودی نسبت به استانداردهای پیشین وجود دارد. یک بهبود کیفی نوعی، می‌تواند برای افزایش پایایی موجود در گستره ای از محصولات از ۱ عیب در هر ۱۰۰۰ ساعت تا نیل به هدف مشخص شده ۱ عیب در هر ۵۰۰۰ ساعت باشد. مثال دیگر، بهبود می‌تواند زمان پاسخ به فراخوان خدمات را از میانگین ۳۸ ساعت به حداکثر ۳۶ ساعت تعیین شده کاهش داد. ‌در مورد دیگری صرفاً نقطه ضعف موجود در سیستم کیفیتی ثبت شده را چنان اصلاح کند که بتواند در ارزیابی مجدد پذیرفته شود.

بهبود کیفیت (از طریق ارتقاء استانداردها یا نوآوری) فرایندی برای پدید آوردن استانداردهای جدید بوده، و فرایندی برای حفظ یا بهبود بخشیدن به استانداردهای موجود نیست. استانداردها از طریق فرایندی پدید می‌آیند که در مرحله امکان سنجی آغاز می شود و با پژوهش و ابداع رشد می‌کنند تا استاندارد جدیدی به دست آید که برای کاربردهای تکرار پذیر مطلوب باشد. این گونه استانداردها از نوآوری در فن آوری، بازاریابی، و مدیریت نتیجه می‌شوند. در یک فرایند بهبود کیفیت نوعی، ممکن است گروهی از محصولات برای افزایش پایایی به دست آمده از ۱ عیب در هر ۵۰۰۰ ساعت به ۱ عیب در هر ۱۰۰۰ ساعت، طراحی مجدد شوند. در یک نمونه دیگر ممکن است کارایی سازمان خدماتی بهبود یابد، چنان که زمان تضمین شده‌ پاسخ به فراخوان از ۳۶ ساعت به ۲۴ ساعت کاهش یابد و در نمونه دیگر ممکن است یک سیستم کیفیت طراحی و مستقر شود که از ISO/TS 16949 تبعیت کند.

گذار از جایی که بهبود کیفیت متوقف و کنترل کیفیت آغاز می شود، آن جاست که سطح مورد نظر به دست آمده و مکانیزم های لازم برای حفظ کیفیت در آن سطح، یا بالاتر برقرار می شود. به عبارت ساده تر، اگر بهبود کیفیت هزینه های کیفیت را از ۲۵% درآمد فروش به ۱۰% آن کاهش می‌دهد، هدف کنترل کیفیت جلوگیری از افزایش هزینه های کیفیت به بیش از ۱۰% درآمد فروش است (این مطلب در شکل ۴-۱ نشان داده شده است). بهبود ناشی از کنترل بهتر، از طریق مکانیزم های اقدام اصلاحی که در بخش ۲، فصل ۱۴ و ISO 9004 نشان داده شده است به دست می‌آید، بهبود ناشی از ارتقاء استانداردها مستلزم فرایند دیگری است، فرایندی که حاصل آن استانداردهای جدید می‌باشد. بهبود کیفیت از طریق ارتقاء استانداردها رامی توان با پیروی از مراحل زیر فراهم آورد:

1. 1. هدفی را که باید تحقق یابد، تعیین کنید مثل بازارهای جدید، محصولات یا فن آوری یا سطوح جدیدی از کارایی سازمانی یا اثربخشی مدیریتی یا استانداردهای جدید ملی یا قوانین دولتی، این ها دلایلی برای تغییر مورد نیاز فراهم می آورند؛

1. 1. خط مشی های مورد نیاز برای بهبود را تعیین کنید، یعنی رهنمودهای مشروح برای قادر ساختن مدیریت برای سبب شدن یا ترغیب بهبود؛

۱-۳-۲- بسط عدالت

عدالت مفهومی پیچیده و غامض است که همواره کانون توجه جامعه بشری در تمامی ادوار تاریخی بوده است،اما علی رغم کوشش های نظریه پردازان هرگز اجماعی بر مفهوم آن صورت نگرفته و به نظر هم نمی رسد این امر محقق گردد.اما برداشت های گوناگون از مفهوم عدالت در حوزه های مختلف حیات بشری منجر به کارکردهای خاصی گردیده است.به طور مثال در حوزه اقتصادمفهوم عدالت بیشتر معطوف به نظام باز توزیعی جهت برخورداری برابر از منابع عمومی و همگانی بوده است.در این زمینه نگرش های سیاسی و فلسفه سیاسی بر اجرای سیستم باز توزیع و در نهایت توزین عدالت متفاوت است.برای نمونه لیبرالیسم ها به ایجاد فرصت های برابر جهت دست یابی به منابع و آزادی ها معتقدند ونظام باز توزیع را بر این پایه استوار می دارند حال آنکه در نظام های سوسیالیستی دولت به گسترش نظام تامین اجتماعی و کمک های مستقیم و غیر مستقیم به فقرا و وضع سیستم مالیاتی بر مبنای کاهش شکاف طبقاتی متمایل است.

«عدالت مفهومی است اخلاقی.آموزش های مذهبی و وضع اقتصادی و سیاسی در هر قوم اخلاقی به وجود می آورد،که بر حسب آن،درباره ی داد و ستد داوری می‌کنند.این احساس عدالت نزد همه کم و بیش وجود دارد،ولی بیشتر احکام عرفی ساده و ناقص است و همگان درباره مسائل حقوقی و اقتصادی عدالت را تشخیص نمی دهند.همان گونه که در اخلاق باید عرف پاکان و پرهیزگاران رل مبنا قرار داد،مفهوم عدالت را نیز باید در نوشته های دانایان حقوق و اخلاق جستجو کرد.»^[۳۴]

جان راولز^[۳۵] نظریه پرداز لیبرالیسم معاصر تئوری عدالت به مثابه انصاف را مطرح می‌کند.عدالت در نظریه وی مبتنی بر امری سیاسی است و نه متافیزیک و از اینرو برداشت سیاسی عدالت را فهم غالب از آن توصیف می‌کند و نه آموزه های دینی و فلسفی.وی دو اصل را برای چنین عدالتی بر می شمارد:

«الف)هر شخصی نسبت به طرحی کاملا کافی از آزادی های اساسی برابر که،طرح مشابهی از آزادی هابرای همگان همساز باشد حق لغو ناشدنی یکسان دارد؛

ب)نابرابری های اجتماعی و اقتصادی به دو شرط قابل قبول هستند:نخست اینکه این نابرابری ها باید مختص به مناصب و مقام هایی باشند که تحت شرایط برابری منصفانه فرصت ها باب آن ها به روی همگان گشوده است؛ و دوم اینکه نابرابری ها باید بیشترین سود را برای ‌محروم‌ترین اعضای جامعه داشته باشند(اصل تفاوت)».^[۳۶]

اما در نظریه وی اصل اول مقدم بر اصل دوم است و این اصول متکی بر پلورالیسم معقولی است که بیانگر دیدگاه­ های حاکم در یک رژیم دموکراتیک بوده و قدرت سیاسی را برابر با قدرت شهروندان آزاد و برابر به مثابه اشخاص حقوقی می‌داند که از دل آن لیبرالیسم سیاسی متولد می شود.به باور راولز«شهروندان در جامعه بسامان دو دیدگاه متمایز،هرچند بسیار نزدیک را تأیید می‌کنند:یکی آن برداشت سیاسی از عدالت است که همگان بر آن صحه می‌گذارند؛دیگری به آموزه های جامع (یا نسبتاً جامع) و مغایر دینی،فلسفی و اخلاقی مربوط می شود که در جامعه وجود دارد.»^[۳۷]لذا نظامی قادر است عدالت گستر باشد که به طرز کارآمدی عدالت را بر اساس برداشت عمومی از مفهوم آن تنظیم نماید.چنانچه شهروندان برداشتی عمومی مبتنی بر عقل مشترک بشری را در قضاوت های همگانی دریافته و به یک تأمل عمومی گسترده دست یابند.

در نظام مسئولیت مدنی نیز که یکی از اهداف عمده آن بسط عدالت است،این برداشت از مفهوم عدالت الزامی و راهگشا است.در نظام سنتی مسئولیت مدنی که عدالت معاوضی وجه غالب آن است برداشت های دینی و اخلاقی پایه های آن را تشکیل می‌دهد که ‌پاسخ‌گویی‌ حوزه های گسترده در جامعه امروزی نمی باشد. یکی از وجوه بارز این مسئله نفوذ دولت در عرصه های مختلف حیات بشری است که قرائت فوق را ناکارآمد و ناکافی ‌کرده‌است.

به نظر می‌رسد با توجه به تحولات عمده جامعه بشری و دگردیسی نیازهای اجتماعی بسط و توسعه برداشت سیاسی از عدالت در نظام مسئولیت مدنی موجب پیشرفت تکمیل این حوزه از حقوق می‌گردد و می ­تواند مبنای نظریه های مسئولیت بدون تقصیر و توسعه آن جهت جبران پذیر بودن خسارت های متعدد می‌باشد.این امر می‌تواند در نقش و مسئولیت دولت در تامین کالاهای عمومی علی الخصوص در حوزه زیست محیطی متجلی گردد.دولت به عنوان بزرگترین تأمین کننده خیر عمومی در حوزه هایی که بخش خصوصی به دلیل عدم سودآوری در آن ورود نمی کنند،متولی و مسئول می‌باشد. حوزه ­های آموزش،درمان و محیط زیست معمولا از این قسم امور می‌باشند که دولت بدون تقصیر مسئول می‌باشد.

۱-۴- ارکان مسئولیت مدنی

نظام مسئولیت مدنی در تلاش است که زیان وارده بر اشخاص(حقیقی یا حقوقی) جبران گردد و در آینده ضررهای ناروا به حداقل کاهش یابد.در این نظام سه رکن وجود دارد.

1. 1. ضرر و زیان

1. 1. فعل زیانبار

1. علیت که جهت درک بهتر مطلب بدان می پردازیم.

۱-۴-۱- ضرر و زیان

ورود زیان و خسارت نخستین رکن مسئولیت مدنی است و بدون وقوع زیان مسأله منتفی می‌گردد.بدین ترتیب که شخصی با انجام فعلی و حتی قصد زیان رساندن درصدد ورود خسارت به دیگری بر می‌آید اما زیان وارد نمی شود یا بسیار جزئی و قابل اغماض است،لذا مسئولیت مدنی محقق نمی گردد.مغهوم ضرر را در بخش گذشته ذکر کردیم و اکنون به شرایط ضرر و زیانی که قابل جبران است می پردازیم:ضرربرای آن که جبران شود بایستی الف- مسلم باشد. ب- مستقیم باشد. ج- جبران نشده باشد. د- قابل پیش‌بینی باشد. ه- غیرقانونی باشد و- همگانی نباشد. ی- در اثر اقدام زیان‌دیده یا تقصیر وی نباشد

۱-۴-۱-۱- ضرر باید مسلم باشد.

منظور از اینکه ضرر باید مسلم باشد یعنی بتوان در عالم واقع،وقوع آن را اثبات نمود چه به واسطه از بین رفتن مال باشد و چه به واسطه فوت منفعت که مورد اشاره ماده ۷۲۸ قانون آیین دادرسی مدنی نیز می‌باشد.لذا زیان‌های مربوط به اعیان و منافع و عدم النفع در صورتی که قطعی باشند و نه متحمل قاعدتا قابل مطالبه می‌باشند.

«با وجود این،اگر خسارتی که در آینده و به احتمال وارد می شود،به نظر دادرس،ادامه و نتیجه مسلم و مستقیم وضع فعلی زیان‌دیده باشد،باید آن را در حکم خسارت مستقیم و کنونی شمرد.یعنی خسارتی که وقوع آن به حکم عرف قابل پیش‌بینی در آینده است در زمره خسارت‌های حادثه زیانبار کنونی است و آن را نباید با خسارتی که امکان آن می رود مخلوط کرد:به عنوان مثال،هزینه های نگاهداری و مواظبت از بیمار را در آینده می توان خسارت فعلی شمرد نه محتمل».^[۳۸]

۱-۴-۱-۲- ضرر باید مستقیم باشد