۲- روش پلیت یا رقیق کردن در آگار (Agar dilution or plate method)
در این روش به جای محیط مایع، محیط جامد استفاده می‌شود که نسبت به روش لوله دقت کمتری دارد
۳-۱-۱۱-۴ روش‌های انتشار
اصول: در این روش‌ها ماده مورد آزمایش را روی محیط جامد قرار داده تا به داخل آگار منتشر شود. اگر ماده از عوامل باکتریوستاتیک یا باکتریوسید باشد، نتیجه به صورت هاله عدم رشد مشاهده می‌شود.
اندازه هاله‌ها فونکسیونی از غلظت و یا ماده مورد نظر اندازه‌گیری می‌باشد. این فونکسیون یک ارتباط خطی بین اندازه هاله و لگاریتم غلظت ماده مورد آزمایش دارد. با اندازه‌گیری فاصله‌ای که ماده مورد آزمایش انتشار پیدا کرده به صورت رشد یا عدم رشد باکتری مورد آزمایش و مقایسه آن با استاندارد مشخص، قدرت ماده مورد آزمایش محاسبه می‌شود.
انتشار در محیط جامد با دو روش صورت می‌گیرد:
۱- عمودی^[۱۰] (بدلیل اشکالات زیاد به ندرت مورد استفاده است)
۲- افقی^[۱۱]
انتشار عمودی
در این طریق یک حجم از محلول مورد اندازه‌گیری در بالای ستونی از محیط کشت جامد حاوی میکروارگانیسم قرار می‌گیرد و می‌گذارند به طرف پایین انتشار یابد. طول ستونی از محیط کشت که در آن رشد یا عدم رشد دیده می‌شود، اندازه‌گیری و غلظت ماده مورد آزمایش مربوط به طول ستون خوانده می‌شود که با مقایسه با منحنی‌های استاندارد، مقدار آن مشخص می‌شود. منحنی استاندارد همچنین با تهیه سری از ستون‌های نظیر آزمایش و با رقت‌های معین استاندارد جسم مورد آزمایش تهیه می‌گردد. این متد به دلیل اشکالات زیر به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد:‌
۱- حتماٌ بایستی میکروارگانیسم از نوع بی‌هوازی اختیاری انتخاب شود.
۲- محلول مورد اندازه‌گیری باید استریل باشد.
۳- اشکال در تشخیص منطقه خاتمه عمل دارد.
۴- روش پر زحمت بوده و برای شستشو و آماده‌سازی وسایل احتیاج به دقت زیاد دارد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تنها مزیت این روش آن است که میزان انتشار در آگار را از نظر جبری بهتر می‌توان کنترل و معین کرد.
انتشار افقی
۵ روش بر این اساس وجود دارد که در تمام آن‌ها ماده مورد آزمایش از قسمت مرکز به اطراف انتشار یافته و ایجاد هاله‌های رشد یا عدم رشد می‌کند که قطر هاله‌ها مربوط به غلظت ماده مورد آزمایش است.
این روش‌های عبارت‌اند از:
۱- روش سیلندر پلیت^[۱۲]
۲- روش چاهک پلیت^[۱۳]
۳- روش قطره پلیت^[۱۴]
۴- روش دیسک کاغذی^[۱۵]
۵- روش دیسک براث متداول‌ترین روش برای آزمایش آنتی‌بیوگرام است که محیط کشت، به جای جامد، مایع است.
۱- روش سیلندر پلیت
سیلندر پلیت روشی است که در آن سیلندرهای مخصوص روی آگار منجمد قرار داده و آن‌ها را از محلول پر می‌کنند. محلول به داخل آگار منتشر شده و هاله رشد یا عدم رشد ایجاد می‌کند. این سیلندرها از جنس پیرکس، چینی لعابدار، آلومینیوم یا Stainless steel هستند و دارای ابعاد قطر خارجی میلی متر و قطر داخلی میلی متر و طول میلی متر و ضخامت نباید بیش از ۱ میلی‌متر باشد. قسمت تحتانی سیلندرهای پیرکس، چینی و آلومینیوم به صورت اریب (مایل) بریده شده تا سطح کمتری اشغال کند و راحت‌تر در آگار فرو رود ولی در مورد استیل ضد زنگ که سنگین‌تر است بریدگی اریب ضرورتی ندارد.
آگار و سیلندرها را می‌توان به حالت سرد یا گرم روی آگار قرار داد که در نوع گرم شده بهتر فرو می‌رود و منفذی بین آگار و سیلندر نمی‌ماند. بایستی سیلندرها یکنواخت قرار داده شوند و فرو روند و کنترل عمق فرو رفته حائز اهمیت است. اگر سیلندرها در آگار عمیقاً‌فرو رود، اندازه هاله کوچک‌تر خواهد بود. اگر عمق‌های فرو رفته متفاوت باشد باعث خطاهای تجربی به علت اختلاف اندازه هاله‌ها خواهد شد. محلول‌های استاندارد و آزمایشی را با کمک پی‌پت در سیلندر می‌ریزند و پر می‌کنند تا از خطا جلوگیری شود.
محاسن روش
۱- محلول‌های مورد اندازه‌گیری احتیاج به استریل شدن ندارند.
۲- اندازه‌گیری نسبتاٌ به سرعت انجام می‌شود.
۳- حساسیت‌های بیشتر در رقت کم نسبت به دیسک کاغذی دارد.
معایب روش
۱- به دقت زیاد در جابه‌جا کردن و انتقال پلیت‌ها نیاز دارد تا از حرکت سیلندرها بر روی پلیت و ریختن محلول جلوگیری شود.
۲- کار شستشو و استریل کردن سیلندرها وقت‌گیر است.
۳- پر کردن سیلندرها آهسته و خسته کننده است.
۴- در صورت سوسپانسیون بودن مواد با انتشار مایع از سیلندرها تداخل دارد.
۲- روش چاهک پلیت
اساس این روش نیز بر پایه انتشار آگار در محیط کشت جامد است. پس از ریختن محیط در پتری دیش و انجماد محیط کشت، با یک وسیله مناسب حفراتی در آن ایجاد می‌کنیم. ته حفرات را با یک قطره از محیط کشت ذوب شده پر می‌کنیم تا بسته شود. داخل حفرات را از ماده مورد آزمایش پر کرده و پس از مدت زمان لازم هاله‌هایی ایجاد شده که قطر آن‌ها اندازه‌گیری می‌شود. چاهک‌ها به ۲ روش ایجاد می‌شود:
الف- یک سر شیشه لاستیکی استریل، لوله آزمایش یا اشیاء مشابه را روی آگار مذاب قرار داده و وقتی آگار منجمد شد شیء را برداشته و چاهک ایجاد می‌شود.
ب- پس از انجماد آگار در پلیت، چاهک‌ها را بوسیله چوب پنبه سوراخ‌کن ایجاد می‌کنند. اندازه چوپ پنبه انتخابی بوده تجربه نشان می‌دهد که چاهک با قطر ۱۳-۵/۹ میلی‌متر مناسب است.
دراین روش چند نکته باید مورد توجه قرار گیرد:
۱- چاهک‌ها باید عمودی بریده شود.
۲- چاهک‌ها باید به طور کامل از محلول پر شوند.
حساسیت این روش مانند روش سیلندر پلیت است.
محاسن روش
۱- آسانی حمل و نقل به دلیل نبودن سیلندر در آن‌ها.
۲- حساسیت بیشتر در رقت‌های کم در مقایسه با روش دیسک
۳- عدم تداخل مواد سوسپانسیون شده با انتشار به داخل آگار
۴- یکنواخت بودن اندازه چاهک‌ها و عدم اختلاف در سیلندرها.
۵- سرعت عمل در انجام آزمایش
معایب روش
۱- صرف وقت برای کندن چاهک‌ها
۲- دقت در حمل و نقل تا محلول به داخل چاهک‌ها نریزد.
در این روش مقداری عصاره در رقت‌های مختلف تهیه و داخل چاهک‌ها پر می‌شود. پتری‌ها را یک ساعت در یخچال ۴ درجه قرار می‌دهیم. تا عصاره از قبل رشد و تکثیر باکتری در محیط انتشار یابد. پس از خارج نمودن از یخچال نباید فاصله در انکوباتور قرار داد چون رطوبت موجود تبدیل به قطرات آب شده و پلیت‌ها را خراب می‌کند. نباید پلیت‌ها را وارونه کرد. باید دقت شود که چاهک‌ها به طور منظم و یکنواخت از محلول پر شوند. در اینجا شاهد منفی ما حلال و شاهد مثبت آنتی‌بیوتیک است.