تهمتن ازو در شگفتی بماند همی پهلوان نام یزدان بخواند _{ص۳۴۲شانامه، چاپ بروخیم}
یاد آوری – (در) به معنی ظرفیت گاه به صورت حرف وابستگی (اضافه) پسین بکار رفته است : ‏
رازی است اینکه راه ندانستند اینجا در، این بهائم غوغا را _{ص۱۷دیوان ناصر خسرو}
‏
۹- ‏عوض و بدل :
کام بخشی پردون عمر در عوض دارد جهد کن که از دولت داد عیش بستانی _{ص۳۳۴دیوان حافظ، تصحیح قزوینی}
‏۱۰- مترادف (بر) : ‏
برخاست و هیزم در پشت گرفت و ببازار آورد _{ص۲۷۳ج۸تفسیر ابو الفتوح، تصحیح شعرانی}
‏۱۱-‏ مترادف (برای) : ‏
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

حسن بصری گفتو الله که خدای تعالی هیچ آیتی نفرستاد الا خواست تا علم آنرا بداند و معنی آن و آنکه چرا آمد و در چه ‏سبب آمد؟ _{ص۹ج۱ تفسیر ابو الفتوح، تصحیح طباطبائی}
‏۱۲-‏ مترادف (دربارۀ)‏ :
مرا با او بحث افتاد از یکدیگر سؤالها کردیم و جوابها گفتیم و شنیدیم در کلام و حساب و غیره _{سفرنامۀ ‏ناصر خسرو}
‏۱۳-‏ مقایسه و نسبت :
دوزخ جسمانی درین دوزخ محروم ماندن، چون گوشمالی بیش نیست در جنب باز ماندن از ولایت و ریاست.
‏_{ص۹۸ کیمیای سعادت، تصحیح آرام}
‏۱۴-‏ مقدار و اندازه :
یک شب ببارید از نماز شام تا با مداد در عرض میلی در عمق رمحی. _{ص۱۲۷ج۱تفسیر ابو الفتوح، تصحیح ‏طباطبائی}
‏۱۵-‏ مصاحبت و معیت :
یک گروه دیگر از دانش تهی همچو حیوان از علف در فربهی _{ص۶۹۶ دفتر چهارم مثنوی، چاپ بروخیم}
‏۱۶-‏ موافقت و مطابقت :
‏(خداوند) بر خلاف دانش خود نکرد و بهنگام کرد و آنچ در موجب عدل بود و بر موجب جهل و فساد و گزاف نکرد و ‏ننهاد _{باب دوم قابوس نامه}
‏۱۷-‏ وسعت :
مساحت شهر هزار ارش است در هزار ارش. _{ص۱۷سفرنامۀ ناصر خسرو}
یادآوری : حرف اضافه (در) که در مورد ضرب بکار میرود : صد در صد.
یاد آوری: (در) به معانی ذیل نیز گاه آمده است :
‏۱- ‏محاذات :
می نوش و نوشابۀ چون شکر عروسان بگردش کمر در کمر _{ص۳۰۰خسروشیرین نظامی}
‏۲-‏ مترادف (به) : ‏
چون آن بدید رنگ از رویش برفت و ساعتی انگشت در دندان گرفت _{ص۲۳منتخب اسرار التوحید}
‏۳-‏ مترادف (از)‏ :
رود فراب در اصطخر میگذرد. _{فارسنامۀ ابن بلخی}
‏۴-‏ مترادف (کسرۀ اضافه) : ‏
گفت باری این یقین شد پیش عام که جهان در امر یزدان است رام _{ص۴۷۶ دفتر سوم مثنوی، چاپ بروخیم}
‏۲-۲-۱-۶-‏ب. انوری و گیوی در ص۲۶۴‏ در جلد دوم «دستور زبان فارسی» موارد کاربرد «در» را به شرح زیر اعلام کرده‏اند:
‏‌أ.‏ برای ظرفیت در زمان و مکان : ‏
نامه را در پاکت گذاشتم.‏
در آن موقع خزارگونه خطر محتمل بود. _{جمال زاده (یکی بود یکی نبود، ص۷۲)‏}
‏- ‏وظرفیت غیر حسی، در معنی (از نظر)، (از دیدگاه): ‏
در اسلام رباخواری منع شده است.‏
‏‌ب. ‏در معنی (دربارۀ)، (درخصوص)، (در موضوع) : ‏
در این کار چه می فرمایید، صلاح است یا خیر؟
رسایلی که ارسطو در سیاست نوشته همه باقی نمانده است. _{محمد علی فروغی (سیر حکمت، ج۱، ص۴۸)}‏
‏‌ج.‏ برای کثرت و اتصال در میان دو کلمه مکرر : ‏
نسل در نسل، پشت در پشت، پدر در پدر.‏
‏۲-۲-۱-۶-‏ج. در «دستور زبان فارسی» شریعت (۱۳۰۰- ص۳۱۹‏) برای حرف اضافه «در» این معانی ذکر شده‏است:
‏‌أ. ‏ظرفیت حسی : حسن در خانه است.‏
در روز پنج شنبه این اتفاق افتاد.‏
‏‌ب. ‏ظرفیت فرضی : ما در رنجیم.‏
‏‌ج.‏ به معنی سوی : نگه کرد رنجیده در من فقیه …‏