‌بنابرین‏ پدیدآمدن حق اختراع برای نرم‏افزارها، وضع را متفاوت ‌کرده‌است؛ از یک سو قانون اختراعات هیچ مقرره‏ی صریحی ناظر بر جواز مهندسی معکوس نرم‏افزارها ندارد و از سوی دیگر در این حوزه مقرره‏ای شبیه به دکترین «استفاده منصفانه» (چنان که در مقررات حق مؤلف برخی کشورها وجود دارد) دیده نمی‏ شود. به لحاظ نظری، مقرره‏ای که مهندسی معکوس را مجاز بداند، با وجود شرط افشا و در صورت افشای کامل اختراع، بی‏فایده و زائد است. اما به لحاظ عملی، قوانین مالکیت فکری، مخترعین نرم‏افزارها را ملزم به افشای کد مبداشان نمی‏کنند و ‌در مورد افشای کامل این اختراعات به لحاظ ماهیت خاص و پیچیده‏ی آن ها، مقرره‏ای ویژه‏ای ندارند.^[۱۹۴]

این مسئله نه‏تنها حق جامعه بر افشای اختراع را تحت تاثیر گذاشته بلکه باعث شده روش‏ها و فنون ویژه‏ی مهندسی معکوس در نرم‏افزارها مصداقی از نقض حق اختراع محسوب شوند. ‌بنابرین‏ نارسایی قانون در الزام پدیدآورنده‏ی نرم‏افزار اختراعی به افشای کامل اختراع خود، سبب شده تا جامعه برای تحصیل اطلاعات موجود در آن و احقاق حق خود بر دسترسی به دانش و فناوری از طرقی نظیر مهندسی معکوس بهره ببرد. این در حالی است که این روش با چالش‏هایی حقوقی مواجه شده و نقض حق اختراع محسوب شده است.

معنای نقض در حقوق اختراعات موسع بوده و شامل ساخت، استفاده، فروش، عرضه برای فروش یا واردات محصول اختراعی می‏ شود. قانون‌گذار ایران نیز در ماده ۱۵ قانون ثبت اختراعات، طرح‏های صنعتی و علایم تجاری ایران مصوب سال ۱۳۸۶ موارد نقض حق اختراع را با چنین گستره‏ای برشمرده است.^[۱۹۵] با توجه ‌به این که نرم‏افزار یا برنامه‏ی اختراعی حین مهندسی معکوس (دی‏کامپایل کردن یا دی‏اسمبلی) مورد «استفاده» قرار می‏ گیرد و این اقدام متضمن «ساختن» برنامه اختراعی یعنی پدید آوردن یک نسخه‏ی موقت اما کاربردی از آن در حافظه‏ی رم کامپیوتر است^[۱۹۶] این اقدام ممکن است تحت شمول این گستره‏ی ممنوعه قرار ‏گیرد.^[۱۹۷]

دفاعی که برخی در این مورد طرح می‏ کنند این است که بازنویسی کد مبدأ برنامه رایانه‏ای، توصیف اختراع محسوب می‏ شود و نه نسخه‏ای از خود اختراع. معهذا، دی کامپایل کردن همچنان متضمن «ساخت» (پدید آوردن نسخه‏هایی از) کد ماشین برنامه اختراعی حداقل در رم است^[۱۹۸].

همچنین ممکن است با استناد به بند ج-۳ ماده ۱۵ قانون اخیرالذکر قایل به «ساخت و بهره برداری آزمایشی» حین مهندسی معکوس باشیم. به‏ نظر می‏رسد نظر به اینکه اهداف متعددی مهندسی معکوس را پشتیبانی می‏ کنند، استفاده از این بند نمی تواند ما در تحصیل یک قاعده کلی یاری کند اگرچه در مواردی که اهداف آزمایشی نظیر یافتن باگ‏ها (اشکال‏ها) پشتوانه‏ی مهندسی معکوس است، این استدلال قوی به‏ نظر می‏رسد.

برخی معتقدند که «ساخت» در راستای تحلیل نسخه‏ی اصلی انجام می‏ شود ‌بنابرین‏ بیشتر نسخه‏ها به علت آنکه محدود هستند یا به زبان اسمبلی یا به شکل کد مبدأ نوشته شده‏اند،^[۱۹۹] نسخه‏ای تمام عیار از نسخه‏ی اصلی محسوب نشده و غیرکابردی‏اند. به عبارت دیگر این نسخه‏ها متضمن همان کاربردی که از نرم‏افزار یا برنامه اصلی حاصل می‏ شود، نیستند، ‌بنابرین‏ «ساخت» به معنای واقعی صورت نمی‏گیرد. این استدلال در مواردی که یک یا چند جزء نرم‏افزاری یک اختراع «ساخته» می ‏شوند صادق است اما در بسیاری از موارد، تحلیل نرم‏افزارها جز با هدف درک کارکرد و درک نحوه‏ تحصیل نتیجه نیست ‌بنابرین‏ تحلیلگر غالبا در نسخه‏برداری‏های خود به‏منظور اطمینان از درک درست خود، تحصیل کارکرد و نتیجه را مدنظر قرار می‏ دهد..

1. 1. Source code ↑

1. 1. Object code ↑

1. 1. Interoperatability ↑

1. 1. غنی، عسگر، ۱۳۷۴، کاربرد مهندسی معکوس در دسترسی به تکنولوژی محصولات پیچیده، پایان‏ نامه کارشناسی ارشد مهندسی صنایع، دانشگاه تربیت مدرس، ص۳۳ ↑

1. 1. تعریف ارائه‏شده توسط شورای مهندسان آمریکایی، موجود در سایت www.wikipedia.org (مشاهده شده در تاریخ ۲۴/۱۲/۱۳۹۳) ↑

1. 1. Ohly, Ansgar, 2009. Reverse Engineering: Unfair Competition or Catalyst for Innovation?. In: Joseph Straus, ed. Patents and Technological Progress in a Globalized World: Liber Amicrum. Berlin: Springer, p. 536. ↑

1. 1. Ibid. ↑

1. 1. Elliot Chikofsky ↑

1. 1. بختیاری، سجاد، ۱۳۹۳، «معرفی و شرح مهندسی معکوس در نرم افزار» موجود در سایت http://blog.iranhost.com، آخرین مراجعه در تاریخ: ۱۵/۱۲/۱۳۹۳ ↑

1. 1. شکرچی‏زاده، محمد حسین،۱۳۹۰، تحلیل حقوقی انتقال دانش فنی از طریق مهندسی معکوس،پایان‏ نامه کارشناسی ارشد حقوق مالکیت فکری، دانشگاه تهران، ص ۵۵ ↑

1. 1. فدوی اصغری، عارفه،۱۳۸۳ ، « انتقال تکنولوژی» موجود در سایت http://www.bashgah.net، آخرین مراجعه در تاریخ ۱۵/۱۲/۱۳۹۳ ↑

1. 1. Cracking ↑

1. 1. Disassembler ↑

1. 1. Cracker ↑

1. 1. Decompiler ↑

1. 1. شکرچی‏زاده، محمد حسین، پیشین، ص ۲۶ ↑

1. 1. برای آشنایی با این کاربرد روش مهندسی معکوس نگاه کنید به «مبانی حقوقی مبتنی بر نارسایی‏های مقررات حقوق مالکیت فکری»، ص ↑

1. 1. Ohly, Ansgar, Ibid, p. 537. ↑

1. 1. مثلا ر.ک. حجتی، سیدمحمدحسین و عباس طالب بیدختی،۱۳۸۴، مهندسی معکوس، مجله تدبیر، شماره ۱۵۷، همچنین شکرچی‏زاده، محمد حسین،۱۳۹۰، تحلیل حقوقی انتقال دانش فنی از طریق مهندسی معکوس،پایان‏ نامه کارشناسی ارشد حقوق مالکیت فکری، دانشگاه تهران و غنی، عسگر، ۱۳۷۴، کاربرد مهندسی معکوس در دسترسی به تکنولوژی محصولات پیچیده، پایان‏ نامه کارشناسی ارشد مهندسی صنایع، دانشگاه تربیت مدرس. ↑

1. 1. مستندسازی یعنی جمع‏آور ی اطلاعات به صورت نظام‏یافته مطابق با استاندار یکسان به‏نحوی که بازیابی اطلاعات در کوتاه‏ترین زمان ممکن میسر باشد. ↑

1. 1. Re-Engineering ↑

1. 1. محمدخانی طبسی، مصطفی و احمد قنبری دستک، ۲۰۱۲، «تکنیک مهندسی مجدد و روش‏های آن»، موجود در سایت www.system.parsiblog.com ↑

1. 1. شکرچی‏زاده، محمد حسین، پیشین، ص ۵۹٫ ↑

1. 1. فدوی اصغری، عارفه، پیشین. ↑

1. 1. Research & Development ↑

1. 1. Forward Engineering ↑

1. 1. صادقی نشاط، امیر، ۱۳۷۶، حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‏افزارهای کامپیوتری، تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه، ص ۷۵ ↑

1. 1. Cracking ↑

1. 1. شکرچی‏زاده، محمد حسین، پیشین، ص ۵۹٫ ↑

1. 1. Cracker ↑

1. 1. کوشا، دکتر جعفر، ۱۳۹۰، بایسته‏های حقوق جزای اختصاصی، تهران، مجمع علمی و فرهنگی مجد، ص ۲۴۷ ↑

1. 1. کمره‎‏ای، نفیسه و نفیسه محمدنجار، ۱۳۸۷، «رویکردی تطبیقی به جاسوسی صنعتی، از چیستی تا راهکارها»، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی دفاع سایبری، ص ۴۱۸ ↑

1. 1. این طرق لزوماً وقتی «غیرقانونی» نیز تلقی می‏گردند که به‏موجب قانون ممنوع اعلام شوند. ↑