اصولآ بازار گردشها و مسافرتها در منطقه شهری و پیشرفته توسعه می یابد. بسیاری از ساکنان مناطق پیشرفته می خواهند از این محیط زیست تصنعی و متجدد فرار می کنند و به منطقه کمتر توسعه یافته و بی آلایش پناه ببرند. اینها برای گردش و سفر به مناطق روستایی می روند. به زحمت می توان بصورتی دقیق مشخص کرد که چه تعدادی به این گونه گردشها و مسافرتها می روند و نمی توان بصورتی دقیق تعریفی مشخص از آن نمود. یکی از ویژگی های عمده این گونه سفرها یا گردشها تجربه ای است که افراد در محیطی کاملآ متفاوت بدست می آورند و می بینند که شیوه زندگی افرادی که در آن مکانها زندگی می کنند تا تا چه اندازه با زندگی در شهرهای امروزی متفاوت است. گردش یا سفر به قصد دیدار از مناطق روستایی یا با هدف فرهنگی با حادثه جویی به عنوان بخشهایی از این صنعت به حساب می آیند که دوام و بقاء ثبات این صنعت را در آینده تضمین می کنند. (چاک، مترجم،پارسیان ۱۳۷۷،ص ۱۸۲)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در نگاه اول تلاش درجهت ارائه از گردشگری روستایی کاری آسان به نظر می رسد و Laneh در سال ۱۹۹۴ آنرا چنین تعریف می کند.
گردشگری روستایی، گردشگری است که در نواحی روستایی بوقوع می پیوندد. اما همین بیان ساده دارای ابهامات زیادی است. برای مثال تعریف گردشگری متعدد بوده بویژه در حیطه قلمرو نواحی روستایی، تفکیک مناطقی که صرفآ حالت گردشگری دارند، تفریح یا ورزش و …اغلب مبهم و نامشخص است. در نهایت تعریف و تعیین معنا و مفهوم نواحی روستایی یا روستا نیز به همان میزان مشکل و دشوار است. عبارت گردشگری روستایی، در کشورهای مختلف معنای متفاوتی دارد:
-در فنلاند گردشگری روستایی معمولآ به مفهوم اجاره دادن کلبه به بازدید کنندگان و فراهم کردن خدمات پذیزایی نواحی روستایی است.
-در مجارستان عبارت خاص گردشگری دهکده بکار برده می شود که فقط فعالیتها و خدمات ارائه شده در دهکده ها، در زمره این نوع گردشگری قرار می گیرد.
-در اسلونی بهترین شکل گردشگری روستایی گردشگری در داخل خانواده های کشاورزی است. که میهمان در خانه کشاورز و نزد خانواده کشاورز یا در میهمانخانه اقامت می کند.

۲-۳-۳- ۲- تاریخچه گردشگری روستایی

گردشگری روستایی یک پدیده بسیار قدیمی است. تا اوایل نیمه دوم قرن هجدهم یعنی تا انقلاب صنعتی افراد نسبتآ کمی ابزار و یا حتی میل و تصمیم به سفر و گردشگری داشتند.
مسافرت بسیار کند، سخت و اغلب یک مسئله خطرناک بود و مسافرت به روستاها یک مسئله دشوار بوده است تا اینکه در دهه ۱۸۵۰ توسعه خطوط راه آهن سراسر اروپا و آمریکا را به هم وصل کرد. انقلاب صنعتی تحولات قابل توجهی در جوامع بشری به وجود آورد، شهرها را به سرعت توسعه داد. ماشینهای بخار، ماشینهای خودکار، تأسیسات مربوط به دیگ بخار توام با کوره های بلند کارخانه های ذوب وریخته گری در داخل شهرها ایجاد و توسعه یافت. متعاقبآ مورفولوژی شهری نیز در نتیجه انقلاب صنعتی و استقرار واحدهای تولیدی دگرگون شد. تقاضای نیروی کارگرینه تنها در افزایش عدد جمعیت شهرها موثر افتاد بلکه تیپهای سکونتگاهی را از حالت افقی به عمودی تغییر داد. (لیسنکی،۱۳۳۹،ص ۲۵)

۲-۳-۳- ۳-جاذ به های گردشگری روستایی

جاذبه های توریستی را می توان به دو دسته زیر تقسیم نمود:
الف ) جاذبه های طبیعی ؛ شامل کوهستانها، دریاها، غارها، اقالیم متنوع اب و هوایی، رودخانه ها، سدها، چشمه های آب معدنی، سواحل، جنگلها و …
ب) جاذبه های فرهنگی و هنری ؛ شامل مراکز مقدس مذهبی و سیاحتی، میراث های عظیم تاریخی و هنری، اداب و رسوم و شیوه های زندگی ایالتی و عشایری در بخش های مختلف کشور و … ( منشی زاده، ۱۳۷۶ : ص ۱۷۰ – ۱۴۷ )
مهمترین و اصلی ترین جاذبه گردشگری روستایی، به طور سنتی، خود روستا میباشد. در دمان گسترش اولیه گردشگری روستایی بسیاری از بازدیدکنندگان، با لذت بردن از ویژگی های طبیعی و فرهنگی روستا اقناع می شدند و نیاز کمی برای روی اوردن به جاذبه های اضافی دیگر احساس می کردند. در سالهای اخیر تقاضا برای کیفیت بهتر و استانداردهای بالاتر خدمات و راحت طلبی، جایگزین عقاید و انتظارات اولیه در باره ی گردشگری روستایی شده است و ایجاد فعالیت های گوناگون، افرادی را که به تعطیلی می روند در طول مدت اقامت سرگرم و فعال نگه می دارد.(Davidson 1992 : 143 )به عبارتی برای جلب گردشگران به سوی روستا و برای نگهه داشتن انها در روستا، باید انواع جاذبه ها برای سرگرمی انها مهیا شود به گردشگران امکان داده شود تا در اقتصاد محلی روستا مشارکت کنند. بخش خصوصی نقش مهمی در فراهم اوری محدوده ی وسیعی از جاذبه ها و فعالیت های روستایی یا اسان کردن مشارکت مردم در فعالیت های ویژه ایفا می کند. به طور مثال محبوبیت گردش بیرون از خانه افزایش یافته و گسترش ان به صورت گشت و گذارهای یکساله از طریق تولیدات و گستردگی لوازم مدرن و البسه، راحت تر شده است. بسیاری از جاذبه ها و فعالیت ها در نتیجه توسعه گردشگری کشاورزی به وجود امده اند؛ مراکز بازدید کشاورزی، موزه های کشاورزی، راه های جنگلی یا کوهستانی، مغازه های کشاورزی، بازدیدهای اموزشی، نمایشگاهها و مطالعه درباره ی طیبعت؛ همه از انواع جاذبه های مرتبط با کشاورزی هستند و تعداد زیادی از فعالیت ها
ی مختلف مثل اسب سواری، ماهیگیرِی و تیراندازی هم به طور گسترده در مزارع قابل دسترسی می باشند(: ۱۰۷Clarke 1996 (
تعداد زیادی از سایر جاذبه ها و فعالیت ها نیز از طریق بخش خصوصی تدارک دیده می شوند. بسیاری از جاذبه ها مثل تاکستانها، زیستگاههای حیات وحش، ذخایر طبیعی، جنگل ها و مراکز شکار پرندگان و … مستقیمآ با محیط زیست در ارتباط هستند. امکانات هر فعالیتی که در روستا رخ می دهد یا به ان مربوط است از فعالیت های زمینی یا ابی گرفته تا فعالیت های هوایی مثل استفاده از گلایدرهای دستی یا بالونهای هوای گرم، همه در روستا یافت می شوند. بطور مثال ۱۸ شرکت مختلف در ((کولورادو)) واقع در پارک ملی ((گرند کنیون)) امریکا، فعالیت های ابی را ارائه می دهند اما تنها ۳ تای انها امکانات پرواز برفراز این دره را فراهم کرده اند.(Zube and Galante 1994(
در زمان تعطیلات خدمات کامل در روستا نیز از طریق بخش خصوصی عرضه می شود، بازدیدهای اموزشی یا بهداشتی، گشت و گذار بیرون از شهر، گشت زدن در مجاری زیرزمینی و دوچرخه سواری از این قبیل فعالیت ها هستند، باید خاطر نشان کرد مناطقی که مردم روی طرح های حفظ محیط زیست روستایی کار می کنند، هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه، محبوبیت زیادی دارند. به طور اختصار باید یاداور شد که بخش خصوصی به طور گسترده ای، از گردشگری روستایی بهره برداری یا به عبارتی بهره کشی کرده است. می توان اینگونه گفت که میراث فرهنگی روستا بسته بندی می شود و به عنوان یک جاذبه توریستی عرضه می گردد. صنعت میراث فرهنگی در گذشته و حال، جامعه و فرهنگ زندگی روستایی را توسعه داده است. به همین ترتیب نمایشگاههای صنایع، فستیوالهای روستا، بناهای تاریخی، قلعه ها، باغ ها و مراکز صنعتی روستایی نیز بخشی از این صنعت به حساب می ایند. در اینجا نکته ی مهم این است که روستا فرصت های متنوع تجاری را برای بخش خصوصی صنعت گردشگری فراهم می کند. و قلمرو گوناگونی از فعالیت ها و جاذبه ها را عرضه می دارد. بسیاری از این فعالیت ها و جاذبه ها، مناسب محیط روستایی هستند ولی برخی از انها مثل پارک های تفریحی، زمینهای بازی گلف یا ورزشهای موتوری، برای روستا نامناسب هستند.)Hewison 1987 : 67(

۲-۳-۳-۴-پیامدهای گردشگری روستایی

فعالیت های متنوع گردشگری در مناطق روستایی ممکن است تأثیرات مثبت یا منفی بر محیط فرهنگی یا طبیعی داشته باشد. پیامد ها و اثرات ناشی از فعالیت پروژه های گردشگری در مراحل ساختمانی، بهره برداری و استقرار دامنه ی فراگیری را در برمی گیرد که بر این اساس، دارای تفاوت های اشکار از نظر شدت، اهمیت و دامنه می شود. در هرحال اثرات را نوع بازخورد حاصل از توسعه یا شکل گیری یک فرایند توسعه ای در سطوح ملی، منطقه ای یا محلی و پس خوراندهای این فرایند می دانند که می تواند تبعات گوناگونی را در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و مدیریتی به وجود اورد. محیط زیست نیز، در مفهوم کلی شامل محیط طبیعی و محیط فیزیکی میشود که بستر فعالیت انسان بشمار می رود که براین اساس است در بسیاری موارد انسان وابسته محیط زیست میشود و اگر عاملی این نحوه ی ارتباط و تعامل را بر هم بزند، صدمات و لطمات جبران ناپذیری در زندگی انسان و ساختارهای بیولوژیکی محیطی و اکوسیستم های طبیعی به وجود می اید. (معصومی، ۱۳۸۵: ص ۴۳)

۲-۳-۳- ۴-۱- پیامدهای مثبت گردشگری روستایی

مهمترین هدف توسعه گردشگری داخلی و خارجی، توسعه اقتصادی و اجتماعی منطق گردشگری است. بسیاری از کشورها کم و بیش به گردشگری توجه دارند زیرا مهمترین تأثیر گردشگری در اقتصاد جهانی، ایجاد درامد و اشتغال زایی است. کارشناسان تخمین زده اند که گردشگری به عنوان بزرگ ترین صنعت جهان، ۴/۳ تریلیون دلار ارزش دارد و این میزان ۱/۱۰ درصد محصولات ناخالص جهانی است و ۶/۱۰ درصد هزینه ی اشتغال زایی در جهان را تأمین می کند (WTTC:1994:208)

فواید اقتصادی:گردشگری روستایی منبع مهم و جدید ایجاد درامد برای جوامع روستایی است. بنابراین:

– در کارهایی که با گردشگری مرتبط هستند مثل اماده کردن اتاق برای گردشگران، تهیه غذا، خرده فروشی،حمل ونقل و ایجاد سرگرمی، شغلهای جدید بوجود می ایند؛
-از فعالیت های خدماتی موجود مثل سیستم حمل و نقل، مراقبت های دارویی،صنایع حرفه ای و سنتی روستایی حمایت می شود؛
-تنوع اقتصاد محلی بیشترو اقتصاد جوامع محلی گسترده و استوار می شود؛
– فرصتهایی برای فعالیت های چندگانه بوجود می اید و بدیسن وسیله از رکود اقتصادی موقتی جلوگیری و از درامدها حمایت می شود؛
– از حرفه ها و خدمات موجود حمایت می شود؛
– شغلهای جدید و متنوع در مناطق مختلف ایجاد می شوند و به وسیله ی کمک کردن کمک هزینه های کشاورزی، اقتصاد محلی را تقویت می کند.

فواید اجتماعی: توسعه گردشگری روستایی سبب فواید اجتماعی مختلف در جوامع روستایی می شود، از قبیل:

– تقویت و حمایت خدمات محلی مانند حمل و نقل عمومی و مراقبت های بهداشتی؛
– ایجاد امکانات و جاذبه های جدید مثل امکانات فرهنگی، مراکز تفریحی یا ورزشی؛
– افزایش روابط اجتماعی در جوامع دورافتاده روستایی و ایجاد فرصتهایی برای مبادله فرهنگی؛
– ایجاد اگاهی بیشتر در زمینه اصطلاح فرهنگ های محلی، حرفه ها و هویت فرهنگی؛
– دوباره پر جمعیت کردن مناطق روستایی زیرا این امر با سیاست های کاهش جمعیت وافزایش تعداد کهنسالان جوامع روستایی مقابله کرد؛
– افزایش نقش زنان در جوامعی که سنتی تر و دور افتاده تر هستند.

فواید زیست محیطی: انگیزه اصلی بسیاری از گردشگران از دیدار روستا، بهره گیری از فضای روستای است. موفقیت گسترش گسترش گردشگری روستایی به محیط زیست جداب بستگی دارد بنابراین گردشگری:

– هم درامد ایجاد می کند وهم انگیزه حفظ، حمایت و ابادانی محیط زیست طبیعی روستا را ایجاد می کند؛
– از حفظ و ابادانی فضاهای تاریخی مثل خانه های روستایی، باغها و گردشگاه ها، حمایت می کند. (همچنین گردشگری سبب بازسازی ساختمانهای قدیمی و متروک روستا می شود. به طور مثال انبارها یا اسیاب های قدیمی رامی توان به مراکز صنعتی و یا اصطبل های قدیمی را به دستگاه های ساختمانی تبدیل کرد)؛
با انحام فعالیت هایی از قبیل دفع زباله، تعیین ایین نامه های ترافیک و اصلاح ساختمانها، منجر به بهبود محیط زیست در دهکده ها و روستاها می شود.(شارپلی،۱۳۸۰: ص ۴۱)

۲-۳-۳- ۴-۲- پیامدهای منفی گردشگری روستایی

– تورم قیمت محلی با ورود گردشگران به یک منطقه قیمت ها به صورت تصاعدی بالا می رود، قیمت زمین ها افزایش و کاربری ان تغییر می یابد و اجناس به قیمت گزافی بدست مردم می رسد. این عوامل باعث می شود که افراد بی بضاعت روستاها از خرید کالاهای ضروری عاجز باشند که مشکلات اجتماعی متعددی را به وجود می اورد.
– مهاجرت نیروی کار با توسعه گردشگری، افراد بیکار و جویای کار از سایر مناطق به این نواحی هجوم می اورند و نیروی انسانی خود را با قیمت ناچیزی عرضه می کنند که نوعی بیکاری فصلی به وجود می اید.
– تخریب ساختار کاری محل؛
– وارد کردن زنان به کارهای پاره وقت و کم درامد؛
-الگوهای فصلی تقاضا؛
– کاهش الگوهای زندگی؛
– تغییر الگوهای فرهنگ بومی؛
– از بین رفتن پناهگاه های موجود حیوانات با ایجاد بناهای جدید؛
– تخریب محیط زیست منطقه. (قادری، ۱۳۸۳: ص ۸)