یک مؤسسه حسابرسی مستقل و با مهارت، قادر به شناخت ارائه نادرست اقلام صورت­های مالی مورد رسیدگی بوده و می ­تواند نسبت به ارائه صحیح آن بر صاحبکار خود تأثیرگذار باشد تا در نتیجه آن اطلاعات مالی قابل اتکایی گزارش شود. رسیدن ‌به این هدف مطلوب به خصوصیات مؤسسات حسابرسی کاملاً وابسته است و این خصوصیات مؤسسات حسابرسی می ­تواند به شکل مثبت یا منفی با کیفیت حسابرسی در ارتباط باشد. تیت من و ترومن^[۱] (۱۹۸۹) حسابرس با کیفیت­تر صحت اطلاعات ارائه شده را بهبود می بخشد و به سرمایه ­گذاران اجازه می­دهد برآورد دقیق­تری از ارزش شرکت به دست آورند (پورکریم، ۱۳۸۸،ص۳).

هدف کلی حسابرسان حفاظت ازمنافع سهام‌داران در مقابل تحریفات و اشتباهات با اهمیت موجود در صورت­های مالی است. حسابرسان به منظور حفظ اعتبار حرفه، شهرت حرفه ای خود و اجتناب از دعاوی قضایی علیه خود به دنبال افزایش کیفیت حسابرسی هستند (تندلو و ون استرایلن، ۲۰۰۸، ص۴۴۹)^[۲]. از طرفی نیاز برای محافظه کاری با تئوری نمایندگی مطرح می شود که از این طریق مشکلاتی که بین مدیران وسهامداران روی جداسازی مدیریت­‌ ومالکان ظاهر می­ شود را حل کند.این­موضوع به­وسیله (واتز،۲۰۰۳)مورد بحث­قرار گرفت با این فرض که گزارشات­مالی منتشر شده به وسیله مدیران محافظه کارانه بودند،سهام‌داران ممکن است به کاهش حقوق مدیران برای جبران اختلاف ناشی از توجه مدیران به منافع شخصی شان متوسل شوند.برای جلوگیری از چنین وضعیتی مدیران ممکن است به ارائه حجم محافظه کاری بیشتر به عنوان نشانه ای از عدم توجه به منافع شخصی شان دست زنند.

با توجه به مطالب فوق، در مطالعه حاضر تلاش خواهد شد تا اثر ویژگی­های کیفیت حسابرسی برمحافظه کاری حسابداری در بازار سرمایه ایران مورد بررسی قرار گرفته و عوامل مؤثر بر آن تبیین شود.

۱-۲) بیان مسئله

موضوعات کیفیت حسابرسی و محافظه کاری حسابداری به مدت طولانی مورد بحث و تحقیق در محافل مالی بوده است و به نظر می­رسد هر دو بتوانند بازار سرمایه راتحت تاثیر قرار دهد.بر این اساس، بسیاری ‌از مطالعات بر روی کیفیت خدمات حسابرسی ،توانایی حسابرس در کشف تقلب و در نهایت صدورنظر حسابرسی­مناسب در­مورد صورت‌های­مالی انجام شده است.بسیاری ازرسوایی­ها و ورشکستگی­های حسابداری در بازارهای مالی در سال‌های اخیررخ داده‌اند اما مهمترین نتایجی که برای این حوادث مورد انتظار نبودند،افزایش هشداراهمیت نقش حسابرسان واینکه حسابرس درعملکردبخشهای زیادی ازبازارهای مالی نقش حیاتی بازی می‌کند(ابوجلال وحمدان,۲۰۱۰)این حوادث منجر به ازدیاد تقاضا برای افزایش کیفیت وتاثیرحسابرسی شد.اگرچه هیچ توافقی روی مفهوم کیفیت حسابرسی وجود ندارد و فدراسیون بین‌المللی حسابداران(IFAC)وموسسه آمریکایی حسابداران­پذیرفته شده عمومی(AICPA) نتوانستندیک مفهوم واضحی ‌از کیفیت حسابرسی معرفی کنند.علی رغم همه این ها چند محقق تلاش کرده ­اند که کیفیت حسابرسی را تعریف کنند. دیس و گیروکس(۱۹۹۲) کیفیت حسابرسی را توانایی حسابرس برای کشف ضعف در سیستم حسابداری مشتری و گزارش آن تعریف کرده‌اند. اگرچه، کوپلی و همکاران (۱۹۹۳)کیفیت حسابرسی را به عنوان کاربرد استانداردهای حرفه ای مرتبط با زمینه کاری واستانداردهای گزارشگری تعریف کرده‌اند.

Issa (2008) اصطلاح کیفیت حسابرسی را اینگونه تعریف کرد: کیفیت حسابرسی یعنی توانایی فرایند حسابرسی برای کشف وگزارش تحریف بااهمیت از صورت‌های مالی و نیزکاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیریت وسهامداران که به سطح کیفیت اطلاعات موجود ‌در صورت‌های مالی مربوط می شود.

تحقیقات قبلی ارتباط بین محافظه کاری ویکی از ویژگی‌های کیفیت حسابرسی مثل ،اندازه شرکت یا دوره تصدی حسابرس رابه طور­جداگانه بررسی کرده ­اند.این مطالعه قصد دارد اثرچندین ویژگی کیفیت حسابرسی را روی محافظه کاری حسابداری بررسی می‌کند.تعریف کیفیت اطلاعات حسابداری کار ساده ای نیست.یک حادثه یا داد وستد افشا شده یا اندازه ­گیری شده برطبق استانداردهای­حسابداری خاص ممکن است به وسیله یک نماینده خوب وبرای دیگری بد ارزیابی شود.محافظه کاری در حسابداری می ­تواند خصیصه ذاتی هرمحیط اقتصادی باشد.مطالعات زیادی درباره اثراندازه شرکت حسابرسی بر روی کیفیت اطلاعات مالی انجام گرفته است. برطبق نظر دی آنجلوکیفیت حسابرسی ازاحتمال مشترکی که حسابرس بتوانداشتباهات بااهمیت در سیستم حسابداری ‌را کشف وگزارش کند تشکیل یافته است.کشف اشتباهات بااهمیت،مرتبط بارقابت تکنیکی می‌باشد درحالی که افشای این اشتباهات،به استقلال حسابرس برمی­گردد.

کیفیت­حسابرسی مجموعه ­ای ازروشهای وتکنیکهایی است که برای کاهش اشتباهات وتقلب ازطریق دستیابی به شواهد کافی ‌و متقاعد کننده به منظورحفاظت از بخش­های مربوط­صورت ‌می‌گیرد (ابوجلال وحمدان,۲۰۱۰)

بررسی کیفیت حسابرسی به حسابرس در دستیابی به نظر مناسب درباره منصفانه بودن صورت‌های مالی کمک می‌کند. محافظه ­کاری حسابداری هنورهم به وسیله حسابداران به عنوان مهمترین اصل در­نظر­گرفته می شود.علی رغم انتقادمقابل این اصل هنوز هم نقش مهمی در عملیات حسابداری بازی می­ کند(واتز،۲۰۰۳)به طور­کلی مفهوم محافظه ­کاری حسابداری ‌به این معنی است که شرکت باید حداقل ارزش دارایی هاودرآمدها و به عبارت دیگر حداکثرارزش بدهی­ها و هزینه ها را گزارش کند. محافظه کاری حسابداری یکی از فرض های پایه ای گزارش مالی می‌باشد که تمایل شرکت برای شناسایی سریعتر خبر بد نسبت به خبرخوب را نشان می‌دهد.(باسو,۱۹۹۷)

در واقع محافظه کاری حسابداری نیاز دارد به یک سطح بالاتری از تأیید پذیری برای شناسایی اخبارخوب نسبت به­خبر بد­ دست یابد.(باسو,۱۹۹۷و واتز,۲۰۰۳)مزیت­های زیادی در به کاربردن محافظه ­کاری حسابداری وجود دارد مثل کاهش انگیزه­ های فرصت طلبانه برای مدیران هنگام افشای نتایج خوش بینانه،افزایش کنترل قراردادها وکاهش قیمتهای قضاوتی.(بال وشیواکومار،۲۰۰۵)

کیفیت حسابرسی یک پیش نیاز برای بخش­های زیادی است. کیفیت حسابرسی فاکتور وزن دهی شرکت های حسابرسی به منظور رقابت بین آن ها می‌باشد.معنی سنتی محافظه کاری پیش‌بینی هیچ سود ولی پیش‌بینی همه زیان می‌باشد. قوانین استانداردها واصول حسابداری در کشورهای مختلف فرق می­ کند.بسیاری روش بخش دولتی درحالی که بقیه روش بخش خصوصی رابه کار می‌برند.همه آن ها سعی می کنندعلی رغم اهداف مختلفشان بهترین کیفیت ممکن ازاطلاعات حسابداری که به تصمیم گیری کمک می­ کند را تامین کنند. FASBدر بیانیه مفهومی مالی شماره۲اعلام کرد که استانداردهای احتمالی باید به سمت کاهش درآمد خالص­ودارایی­سوق داده شود نه افزایش آن ها در­یک­بررسی مقایسه­ ای که به وسیله بال­ و همکاران(۲۰۰۸ )روی قوانین حسابداری بخش خصوصی ‌و دولتی انجام شد،آن ها یافتند که سیاست­های حسابداری بخش خصوصی محافظه کارانه تر ازشیوه های حسابداری بخش دولتی ‌می‌باشد.

هندریکسون(۱۹۸۲)مشاهده کردکه یکی از جنبه­ های محافظه کاری بدبینی به جای خوشبینی هنگام تهیه گزارشات مالی می‌باشد.اندازه گیری محافظه کاری حسابداری در شرکت‌های صنعتی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به اندازه گیری کارایی بازارهای نوظهور کمک می­ کند. بسیاری مطالعات نشان می­دهد که قیمت اوراق بهادار بازارکارا همه اطلاعات در دسترس را در زمان مناسب منعکس می­ کند.(یاسین,۲۰۰۸)