اروپا

۵۱۸,۵۱۲,۱۰۹

۲۱٫۵

امریکا

۵۲۸,۷۰۱,۱۵۸

۲۲

افریقا

۱۶۷,۳۳۵,۶۷۶

۷٫۰

کل

۲,۴۰۵,۵۱۸,۳۷۶

۱۰۰٫۰

۱ـ۱ـ۱ـ۲ـ اینترنت در ایران
آغاز کار اینترنت در ایران به سال ۱۳۷۰ باز می‌گردد، زمانی که سازمان صدا و سیما، شبکه داخلی خود را برای واحد مرکزی خبر راه‌اندازی کرد، اما مفهوم واقعی استفاده از اینترنت در ایران، دو سال بعد یعنی هم‌زمان با عمومیت یافتن اینترنت در جهان توسط مرکز تحقیقات فیزیک نظری آغاز شد که به تدریج امکان استفاده از پست الکترونیک (ایمیل) و اینترنت را در اختیار دانشجویان برخی از دانشگاه‌ها قرار داد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در سال ۱۳۷۳ «موسسۀ ندارایانه» به عنوان اوّلین شرکت ارائه‌دهندۀ خدمات اینترنتی در ایران آغاز به کار کرد، در همین سال، نخستین وب‌سایت‌های فارسی زبان متولد شدند. در سال ۱۳۷۴ روزنامۀ همشهری به عنوان اوّلین روزنامه اینترنتی بر روی اینترنت منتشر شد، بعد از آن بود که خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) نیز سایت اینترنتی خود را به تدریج راه‌اندازی کرد. در همین سال، مسئولیت نظارت بر اینترنت توسط مجلس شورای اسلامی به شرکت مخابرات سپرده شد. در سال ۱۳۷۶ شمار مؤسسات دولتی و خصوصی مجهز به خطوط اینترنتی افزایش یافت، اما استفاده از اینترنت برای همگان، هنوز فراگیر نشده بود و سرانجام در سال ۱۳۸۰ بود که بهره‌برداری از اینترنت برای مصارف خانگی با خط تلفن عمومیت یافت. (حمید رضازاده، ۱۳۸۸، تبیان)^[۴۱]
بنا بر جدیدترین گزارش‌های رسمی،^[۴۲] در حال حاضر ایران با دارا بودن ۴۲ میلیون نفر کاربر اینترنت، رتبۀ نخست را در استفاده از اینترنت در منطقۀ خاور میانه به خود اختصاص داده است که این رقم معادل ۴۶/۷ درصد کاربران منطقۀ خاورمیانه و ۱/۸ درصد کل کاربران اینترنت در سطح دنیا می‌باشد. این در حالی است که تعداد کاربران اینترنت در ایران در سال ۲۰۰۰ میلادی، تنها ۲۵۰ هزار نفر بوده است. رشد چشم‌گیری که در استفاده از اینترنت دیده می‌شود، ظرفیت و توانایی آن را به عنوان یک عنصر اساسی در امر ارتباطات و مبادلۀ اطلاعات در عصر حاضر نشان می‌دهد.
۲ـ۱ـ۱ـ۲ـ اینترنت به مثابه یک رسانه
با تمام توضیحاتی که در خصوص اینترنت و تاریخچۀ شکل‌گیری آن داده شد، این سؤال باقی می‌ماند که آیا واقعاً می‌توان اینترنت را به عنوان یک رسانه به شمار آورد؟ بهترین راه برای پاسخ دادن به سؤال مذکور، این است که ابتدا روشن کنیم که رسانه چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ تا بعد بتوانیم با مقایسۀ ویژگی‌های اینترنت با مؤلفه‌هایی که مفهوم رسانه را شکل‌ می‌دهند، قضاوت نهایی را در مورد این که آیا اینترنت یک رسانه است یا خیر، انجام دهیم.
همان طور که «پستمن»^[۴۳] و دیگران عقیده دارند، اصطلاح «رسانه»^[۴۴] (در معنای عام آن)، بیش‌تر با کاربردهای رسانه ارتباط دارد، نه با فن‌آوری‌های آن. به عبارت دیگر، اصطلاح رسانه، بیش‌تر به شیوه‌هایی که افرادِ مخاطبِ منابع ارتباطیِ با واسطه به کار می‌برند، اشاره دارد، نه با انواع فرستنده‌ها و تمهیدات دریافتی به کاربرده شده؛ برای نمونه، تلویزیون، غالباً رسانه نامیده می‌شود. زمانی که تلویزیون را رسانه می‌خوانیم، منظورمان چیزی بیش از پخش‌های شبکه‌ای یا کابلی است که با بهره گرفتن از فن‌آوری‌ خاص منتقل شده، از طریق صفحۀ نمایش مشاهده می‌شوند. رسانۀ تلویزیون، تنها به این عامل‌های تکنیکی مربوط نیست، بلکه با راه‌های گوناگونی که مخاطبان تلویزیون آن را تجربه می‌کنند، نیز مرتبط است؛ به عبارت دیگر، بسیاری از مخاطبان، تلویزیون را منبعی اساسی برای تأمین اطلاعات خود از دنیا می‌دانند و محتوای تلویزیون را موضوعی برای گفت و گوهای اجتماعی با دوستان و خویشاوندان به کار می‌برند. در رویدادهای زندۀ تلویزیونی، رفت و آمد کرده، یکدیگر را ملاقات می‌کنند و تماشای تلویزیون را در وعده‌های غذایی، مسافرت و دیگر مراسم اجتماعی دخالت می‌دهند.
رسانه، منظور خود را در بین گروه‌های گوناگون مخاطب ـ از لحاظ جمعیت‌شناختی ـ، به یک شیوه بیان نمی‌کند و یا به عبارت دیگر، همه از رسانه‌ای معیّن، به روشی خاص استفاده نمی‌کنند. کاربردهایی که رسانه‌ها برای آن‌ها در نظر گرفته‌اند، به سمت ادغام شدن با گروه‌های جمعیتی خاص (گروه‌هایی از مردم که خصوصیات مشابهی دارند و این خصوصیت‌های هم‌سان باعث می‌شوند به استفاده‌های مشابه از رسانه گرایش داشته باشند)، پیش می‌روند (استوت، ۱۳۸۸: ۳۱۱).
«مک کوایل» شش ویژگی برای یک رسانه تعریف کرده است و معتقد است اگر هر وسیلۀ ارتباطی این شش ویژگی را در خود داشته باشد، می‌توان آن را به عنوان یک رسانه قلمداد کرد. به عقیدۀ او رسانه، دارای ویژگی‌های زیر است:
ـ به تولید و توزیع «معرفت» (به شکل اطلاعات، عقاید و فرهنگ) می‌پردازد و این واکنشی است به نیازهای دسته‌جمعی و تقاضاهای فردی.
ـ مجراهایی برای ارتباط میان مردم، میان فرستنده‌ها و دریافت‌کننده، میان مخاطبان گوناگون و بین همۀ این‌ها و جامعه و نهادهای تشکیل‌دهندۀ آن به وجود می‌آورد. این مجاری، فقط کانال‌های فیزیکی شبکۀ ارتباطی نیستند، بلکه راه‌هایی برای مبادلۀ آداب و رسوم و تفاهم‌اند که تعریف می‌کند که چه کسی باید به چه کسی گوش بدهد.
ـ رسانه، تقریباً منحصراً در فضای عمومی / گسترۀ همگانی فعالیت می‌کند و نهادی باز است که همه می‌توانند در آن ـ چه در نقش دریافت‌کننده و چه (تحت شرایط معینی) به عنوان فرستنده ـ مشارکت کنند. از یک زاویۀ دیگر هم رسانه‌ها جنبۀ عمومی دارند و آن این که اغلب به مطالبی می‌پردازند که در مورد آن‌ها افکار عمومی وجود دارد و یا این که می‌تواند شکل بگیرد.
ـ مشارکت به عنوان مخاطب در این نهاد، اساساً داوطلبانه است و اجبار و تکلیفی در کار نیست. این آزادی در رسانه‌ها از دیگر نهادهایی که وظیفۀ توزیع معرفت را برعهده دارند، مانند آموزش، دین، یا سیاست به مراتب بیش‌تر است. استفاده از رسانه، هم‌چنین با اوقات فراغت و تفریح، هم‌بسته بوده و از کار و تکلیف جداست. افزون بر این، به طور رسمی، نهاد رسانه فاقد هر نوع اختیار و قدرت مستقلی در جامعه است و هیچ تشکیلاتی برای ایجاد پیوند میان مشارکت‌کنندگان بالا (تولیدکنندگان پیام) و مشارکت‌کنندگان پایین (مخاطبان) نیز در اختیار ندارد.
ـ این نهاد، هم‌چنین با صنعت و بازار، از طریق وابستگی‌اش به کار دستمزدی، تکنولوژی و نیاز به اعتبار، در پیوند است.
ـ اگر چه رسانه، خود فاقد قدرت است، اما مستمراً از طریق برخی کاربردهای مرسوم و ساز و کارهای قانونی و اندیشه‌های مشروعیت‌بخشی ـ که از دولتی تا دولت دیگر فرق می‌کند ـ، با قدرت دولتی متصل می‌شود (مک‌کوایل، ۱۳۸۲: ۶۸ـ۶۹).
با پرهیز از هر گونه اضافه‌گویی، در صورتی که این ویژگی‌های شش‌گانه را به شرایط و ویژگی‌های اینترنت مطابقت دهیم، به روشنی متوجه خواهیم شد که تمام این موارد شش‌گانه، در مورد اینترنت نیز مصداق دارند. پس بنابراین، می‌توان اینترنت را هم به عنوان یک رسانۀ نوین به شمار آورد.
۳ـ۱ـ۱ـ۲ـ ویژگی‌های رسانۀ اینترنت
از سال ۱۹۸۹ که اندیشۀ WWW یا W3 عمومی شد، با سرعت زیاد در میان کاربران، مورد استقبال قرار گرفت. این رویکرد، باعث به وجود آمدن هم‌زیستی مسالمت‌آمیز منافع و فرهنگ‌های مختلف در شبکه اینترنت شد که در نهایت، شکل شبکۀ تارعنکبوت جهانی^[۴۵] را به خود گرفت که مجموعۀ انعطاف‌پذیری از شبکه‌های اینترنت است که نهادها، تجارت‌ها، انجمن‌ها و افراد، در آن، ایستگاه‌ها (سایت‌ها)ی^[۴۶] ویژۀ خود را ایجاد می‌کنند و بر مبنای آن، هر کس که به این شبکه دسترسی داشته باشد، می‌تواند برای خود صفحه‌ای ایجاد کند.
در اواسط سال ۱۹۹۳، تکنولوژی جدید دنیای الکترونیک یعنی «چندرسانه‌ای»^[۴۷] ظاهر شد و کاربران اینترنت، علاوه بر دو امکان پست الکترونیک و انتقال پرونده‌های کامپیوتری، موفق شدند در فضای اینترنت به صدا و تصویر نیز دست یابند (محسنی، ۱۳۸۶: ۸۱).
فرایند شکل‌گیری و انتشار اینترنت، منجر به تولد ساختار جدید رسانه‌های شبکه‌ای و شکل‌دهی به فرهنگ کاربران این شبکه شد. جهان‌شمولی زبان دیجیتال و منطق کاملاً شبکه‌ای سیستم ارتباطی اینترنت، زمینه‌های تکنولوژیک ارتباط افقی و جهانی را فراهم کرد و به دورۀ مخاطبان توده، پایان داد و با ایجاد شبکه‌های تعاملی ارتباطات، تحوّل عظیمی در پارادایم ارتباطات از «مونولوگ» به «دیالوگ» یا از « جریان یک سویه»^[۴۸] ارتباطات به « جریان دو سویه»^[۴۹] و یا «مخاطب منفعل»^[۵۰] به «مخاطب فعال»^[۵۱] پدید آورد.
«فرانسوا سابا»^[۵۲] در سال ۱۹۸۵ چنین پیش‌بینی کرد که: «رسانه‌های دیجیتالی جدید ]و پیشاپیش همۀ آنها، اینترنت[، مخاطبان پراکنده و متمایزی را تعیین می‌کنند که با وجود این که از نظر تعداد پُرشمارند، از نظر هم‌زمانی و یک‌دستی پیام‌هایی که دریافت می‌کنند، دیگر به عنوان مخاطبان انبوه به شمار نمی‌آیند. رسانه‌های نوین، دیگر به مفهوم سنتی کلمه، رسانه‌های همگانی نیستند که پیام‌های محدودی را برای انبوهی از مخاطبان متجانس پخش کنند. به دلیل تعدد پیام‌ها و منابع، مخاطبان، قدرت انتخاب بیش‌تری پیدا می‌کنند. مخاطبان مورد نظر دوست دارند پیام‌های خود را انتخاب کنند و این امر، دسته‌بندی آنان را عمیق‌تر می‌سازد و رابطۀ فردی میان فرستنده و گیرنده را افزایش می‌دهد» (کاستلز، ۱۹۹۶، ج ۱: ۳۹۵).