فارل^[۳۶۴]، شاو^[۳۶۵] و وبر^[۳۶۶] در پژوهشی روی نمونه ۳۲ نفره از افراد دارای اختلال شخصیتی مرزی به بررسی تأثیر گروه درمانی با رویکرد طرحواره محور پرداختند. در این پژوهش دو شیوه گروه درمانی طرحواره محور و روان درمانی متداول، در افراد نمونه که به شیوه تصادفی در دو گروه درمانی با رویکرد طرحواره محور با ۹۴% در مقایسه با ۱۶% یک درمان مؤثر جهت بهبود در عملکرد کلی ارتباطی افراد نمونه بوده است.

 

کلج^[۳۶۷]و یانگدر پژوهشی با عنوان «درمان اختلال شخصیت مرزی با بهره گرفتن از طرحواره درمانی» با هدف درمان و تشخیص ساختارهای درونی بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ‌به این نتیجه دست یافتند که طرحواره درمانی منجر به ایجاد ثبات هیجانی نسبی در بیماران شد به گونه‌ای که توانستند روابط دو طرفه با دیگران (همسر) برقرار کنند و احساس بهتری داشته باشند.

 

همچنین اثربخشی طرحواره درمانی بر اختلالات محورI؛ افسردگی (یانگ، ۲۰۰۸)، اضطراب و فوبی اجتماعی (ونزل^[۳۶۸]، ۲۰۰۴) همچنین افراد با عزت نفس پایین و ناراحتی روان‌شناختی (سیسرو^[۳۶۹] و یانگ، ۲۰۰۰) اختلال خوردن (لاک^[۳۷۰]، ۲۰۰۶) اختلالات شخصیت (یانگ، ۱۹۹۹) و غیره مشخص شده است.

 

۲-۲۸-۲- داخل کشور

 

در حوزه روابط زناشویی نتایج بررسی‌ها (اندروز و حمیدپور۱۳۸۵؛ یوسفی، عابدین، تیرگری و فتح‌آبادی، ۱۳۸۹) نشان داده طرحواره‌های‌ ناسازگار فرد با نارضایتی زناشویی مرتبط بوده، علاوه بر اینکه این طرحواره‌ها صمیمیت زناشویی را کاهش می‌دهد و با تعارض زناشویی مرتبط هستند (ذوالفقاری و همکاران، ۱۳۸۷). طرحواره‌های‌ ناسازگار اولیه می‌توانند پیش‌گویی کننده طلاق باشند (یوسفی، ۱۳۸۹).

 

در حوزه قطع ارتباط و طرد افراد دارای گرایش جبران طرحواره در مقایسه با افرادی که گرایش به تداوم طرحواره دارند، نگرش مثبت‌تری نسبت به ازدواج داشته و به دنبال همسری هستند که در قبال آن ها احساس مسئولیت و تعهد نماید (خسروی و همکاران^[۳۷۱]، ۱۳۸۶) همچنین حسینی‌فرد (۱۳۹۰) در پژوهشی به کارایی طرحواره‌ها درمانی بر افسرده‌خویی و عزت نفس زنان پرداختند که نتایج بیانگر اثربخشی این رویکرد بر کاهش نشانه های افسرده‌خویی و افزایش عزت نفس آنان گردیده است.

 

نتایج تحلیل منتظری، طاهر نشاط دوست، عابدی (۱۳۹۲) نشان داد که طرحواره درمانی بر علائم شخصیت وسواسی- جبری و افسردگی مؤثر بود. همچنین طبق جلسات پیگیری که تا دو ماه پس از درمان ادامه یافت علائم کاهش یافته پابرجا بود. اگر چه تاکنون پژوهش آزمایشی کنترل شده تصادفی دقیقی بر روی طرحواره درمانی اختلالات شخصیتی انجام نشده است. اما بیشتر مطالعات انجام شده در زمینه طرحواره درمانی حاکی از کارایی این درمان برای اختلال شخصیت مرزی می‌باشد و نتایج این پژوهش به طور کلی همسو با نتایج پژوهش‌های قبلی ‌در مورد کارایی طرحواره درمانی در بهبود اختلال شخصیت بود.

 

همچنین در یک مطالعه طرحواره درمانی در درمان افسردگی مزمن مؤثر بود، طرحواره درمانی با بهره گرفتن از تکنیک تجربی، که شناخت‌واره‌های دوران کودکی و خاطرات کودکی را بازسازی می‌کند، به ابزار هیجان‌ها و عواطف سرکوب شده که در نهایت منجر به خودسانسوری هیجانی و مشکل در ابراز عواطف و سردی عاطفی می‌شود، کمک زیادی می‌کند. نتایج نشان داد که از بین دو رویکرد طرحواره درمانی و نظام عاطفی بوون، در اثربخشی بر میل به طلاق، نظام عاطفی بوون مؤثرتر از طرحواره درمانی بوده است (یوسف نژاد شیروانی ۱۳۹۰).

 

خسروی (۱۳۷۶) نیز در ایران در پژوهشی به بررسی طرح‌واره منفی در شکل‌گیری و تداوم افسردگی در دوران کودکی و نوجوانی پرداخته است. این پژوهش که بر روی پسران ۹ تا ۱۶ ساله تهرانی با بهره گرفتن از کلمات خود ارجاعی^[۳۷۲] و معنایی مثبت و منفی^[۳۷۳] انجام شده، نشان می‌دهد که تمامی شرکت‌کنندگان در تحقیق بجز نوجوانان افسرده، بیشتر لغات خود ارجاعی مثبت را در مقایسه با لغات خود ارجاعی منفی به خاطر آوردند.

 

مختاری، حسینیان، بهرامی و پورشهریاری(۱۳۸۸) در پژوهشی با عنوان اثربخشی طرحواره درمانی بر رضایت زناشویی افراد متأهل مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی- جبری در بین ۲۰ نفر مراجعان مراکز مشاوره شهر اصفهان انجام داد، نتایج نشان داد که طرحواره درمانی باعث کاهش میزان علائم اختلال شخصیت وسواسی- جبری افراد متاهل شده است.

 

حمیدپور(۱۳۸۷)، در پژوهشی با عنوان بررسی مقدماتی کارایی و اثربخشی طرحواره درمانی در درمان شکست‌های عشقی با در نمونه‌ ۳ نفره (۲ دختر و ۱ پسر) به شیوه هدفمند و موردی انجام داده است که نتایج آن نشان داد که طرحواره درمانی توانسته است، تغییرات چشمگیری در میزان افسردگی، عزت نفس و بهبود در پنج طرحواره ناسازگار(محرومیت هیجانی، رهاشدگی، بی اعتمادی/ بدرفتاری، شکست و خویشتن تحول نیافته/ گرفتار) که بیشترین ثمرات را داشتند، ایجاد کند.

 

مطالعه­ افشاری، زارع، معین، نظیری و تقوی (۱۳۹۰) نشان داد که طرحواره درمانی گروهی می‌تواند روشی مناسب جهت تعدیل ویژگی‌های اختلالات شخصیتی B باشد. این تغییرات در مدت سه و نیم ماه صورت گرفت و به دنبال آن تغییراتی در پیشرفت درمان افراد وابسته به مواد که اکثریت آن ها دارای ویژگی‌های اختلال شخصیت بودند ایجاد گردید. البته لازم به ذکر است که تبیین دقیق میزان اثربخشی این درمان و رسیدن به سطح درمانی مطلوب نیاز به انجام پژوهش در حجم نمونه بالاتر، شرایط کنترل شده، مدت زمان طولانی‌تر و شرایط مطالعه مناسب ^[۳۷۴]RCT دارد تا بتوان نتایج به دست آمده را به سایر جمعیت‌های وابسته به مواد تعمیم داد.

 

فصل سوم

 

روش پژوهش

 

۳-۱- روش :

 

پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی و طرح آن از نوع پیش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه کنترل است.

 

طرح پژوهشی پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه گواه:

 

 

T₂ X E T₁

 

T₂ _ C T

در این طرح آزمودنی­ها به صورت تصادفی انتخاب و به کمک همین روش در گروه ­های مختلف جایگزین می­شوند. قبل از اجرای متغیر مستقل(X) آزمودنی­های انتخاب شده در هر دو گروه، به وسیله پیش‌آزمون مورد اندازه ­گیری قرار می­ گیرند. نقش ‌پیش‌آزمون در این طرح اعمال کنترل (کنترل آماری) و مقایسه است.

 

۳-۲- متغیرهای پژوهش

 

• متغیرهای وابسته

۱- تنیدگی تحصیلی

 

۲- رضایت از زندگی تحصیلی

 

• متغیر مستقل

 

1. طرحواره درمانی

 

• متغیر کنترل

 

1. مقطع تحصیلی

 

• متغیر تعدیل کننده

 

1. جنسیت

تقسیم گونه‌ها به نر یا ماده، خصوصاً در ارتباط با کارکرد­های تولید مثل.

 

۳-۳- جامعه، نمونه و روش نمونه گیری

 

۳-۳-۱- جامعه

 

جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه علوم و تحقیقات کرمانشاه می‌باشد.

 

۳-۳-۲- گروه نمونه و شیوه­­ی گزینش آن

 

دهقانی، میترا چهرزاد، جعفری اصل، سلیمانی و کاظم نژاد لیلی (۱۳۹۱) در مقاله پژوهشی به بررسی ارتباط رضایت از تصویر ذهنی بدنی با الگوهای فرهنگی – اجتماعی در دختران نوجوان شهر رشت پرداختند. نتایج نشان داد که دختران نوجوان از تصویر ذهنی بدنی به جزء در حیطه گرایش به ظاهر رضایت بالا داشتند و رضایت از تصویر ذهنی بدنی آنان تحت تاثیر شاخص توده بدنی، الگوهای عمومی و ورزشکاران جامعه قرار داشت .

 

قلعه بندی و ابراهیمی (۱۳۸۳) در مطالعه خود دریافتند افرادی که متقاضی عمل جراحی زیبایی بوده ­اند، بیش از دیگران دارای شخصیتی وسواسی- خودشیفته بوده ­اند. محققان هم­چنین درخواست جراحی زیبایی را به تعامل عامل­های روانشناختی فردی و تأثیرهای فرهنگی مرتبط دانسته ­اند.

 

نتیجه تحقیق خانجانی، باباپور و صبا (۱۳۹۱) نشان داد که بین افراد متقاضی جراحی زیبایی از لحاظ اختلالات اضطرابی، افسردگی و تصویر بدنی تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

پورآوری، حبیبی، عابدی پریجا و سیدعلی تبار (۱۳۹۳) در مطالعه­ ای به بررسی روانسنجی سیاهه نگرانی درباره تصویر بدنی در نوجوانان پرداختند. نتایج نشان داد که میانگین نمره های دختران در هر دو خرده مقیاس کمال گرایی و نگرانی درباره تصویر بدنی در مقایسه با میانگین نمره ­های پسران، بالاتر است.

 

در پژوهشی رضایی، اینالو و فکری (۱۳۸۹)، به بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن (دستکاری و تغییر در ظاهر فیزیکی و …) دانشجویان دختر پرداختند. نتایج آن­ها نشان داد که عواملی همچون، مصرف­گرایی، فشارهای اجتماعی و مصرف رسانه­ای، تأثیر مستقیم بر رفتارهای مدیریت بدن دارند.

 

آقایاری (۱۳۸۲) در پژوهشی با عنوان «بررسی گرایش زنان به جراحی پلاستیک» براین باور است که گرایش زنان به جراحی زیبایی در تهران متأثر از عقیده شوهران است و تمایل صاحب کاران در به کارگیری افراد زیبا و خوش اندام برای تصدی برخی مشاغل در اعمال جراحی بدن زنان مؤثر است.

 

نجفی (۱۳۸۲) نیز تأثیر جراحی زیبایی بینی را بر افزایش خودپنداره مثبت زنان بررسی کرد. هدف وی این بود که دریابد ادراک از خود بعد از اقدام به عمل جراحی زیبایی بینی چه تغییری می­ کند. نتایج تحقیق نشان داد اقدام به عمل زیبایی باعث افزایش خودپنداری مثبت زنان نمی­ شود. بیشترین تأثیر عمل جراحی زیبایی روی زنان خانه­دار بوده است. جراحی زیبایی با وضعیت تأهل و سطح تحصیلات ارتباط معنی دار نداشت.

 

محمدی و سجادی نژاد (۱۳۸۶) در پژوهشی به بررسی رابطه نگرانی از تصویر بدنی، ترس از ارزیابی منفی و عزت نفس با اضطراب اجتماعی در دانش آموزان دختر پایه­ دوم دبیرستان شیراز پرداختند. برای این منظور، ۲۰۹ نفر از دانش آموزان دختر پایه­ دوم دبیرستان­های شیراز به پرسشنامه ­های نگرانی از تصویر بدنی (لیتلیون و همکاران، ۲۰۰۵) ترس از ارزیابی­های منفی (دلفی موسوی، ۱۳۸۰)، اضطراب اجتماعی (دلفی موسوی، ۱۳۸۰) و حرمت خود روزنبرگ پاسخ دادند. در این تحقیق، از روش آماری تحلیل رگرسیون چندگانه، به منظور تحلیل داده ها استفاده شد که نتایج زیر را درپی داشت: متغیرهای عزت و ترس از ارزیابی منفی، به ترتیب بهترین پیش‌بینی کننده اضطراب اجتماعی بودند، متغیر نگرانی از تصویر بدنی، در پیش‌بینی متغیر وابسته سهم معناداری نداشت و ‌بنابرین‏ از معادله حذف گردید. از بین دو خرده عامل نگرانی از تصویر بدنی، عامل نارضایتی از بدن، توانست به طور معناداری، اضطراب اجتماعی را پیش‌بینی کند. در مجموع، نتایج این تحقیق، نشان داد که متغیر عزت نفس بهترین پیش‌بینی کننده اضطراب اجتماعی در دختران نوجوان است.

 

فاتحی و اخلاصی (۱۳۸۷)، در پژوهش خود در زنان شیرازی به مدیریت بالای بدن دست یافتند که گویای میزان بالای توجه زنان به بدن است و همچنین نشان می­دهد که بین پذیرش اجتماعی بدن و پایگاه اقتصادی و اجتماعی با مدیریت بدن رابطه مستقیم وجود دارد بین متغیرهای دین داری و مدیریت بدن رابطه­ معکوس و معنادار وجود دارد.

 

بلوچی (۱۳۷۶) تحقیقی را پیرامون جراحی زیبایی بینی انجام داده است، ۸۷ مورد از افرادی که عمل جراحی زیبایی انجام داده ­اند را مطالعه ‌کرده‌است. نتایج تحقیق وی نشان داد که سن ۱۸ تا ۳۵ سالگی بیشترین سن عمل جراحی زیبایی بوده و ۵ درصد افرادی که تحت عمل جراحی قرار ‌گرفته‌اند، زن بوده ­اند. همچنین ۹۶ درصد عمل به خاطر زیبا شدن و به ویژه زیبا شدن صورت بوده است. ۴۶ درصد از عمل کنندگان علاوه بر خودشان، پدر، مادر و همسرشان از وضع بینی آن ها ناراضی بوده ­اند.

 

محب، حسینی نسب و کلاهی (۱۳۸۸) در پژوهشی به بررسی مقایسه ای اختلالات شخصیت در میان طالبان جراحی زیبایی و افراد عادی پرداختند. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مراجعین طالب زیبایی به کلینیک شیخ الرئیس تبریز می‌باشند. نمونه گیری به روش در دسترس و تمام شماری طی ۳ ماه از میان مراجعین به ۳ پزشک جراح زیبایی و به تعداد ۵۰ نفر صورت گرفت و با ۵۰ نفر از افراد عادی از نظر سن و جنسیت همتاسازی شدند. داده ها با بهره گرفتن از پرسشنامه اختلال شخصیت میلون ۲ گردآوری گردید. نتایج نشان داد میانگین اختلال شخصیت وسواسی، ضد اجتماعی، خودشیفته، هیستری در طالبان جراحی زیبایی بیشتر از گروه افراد عادی بود و همچنین افراد عادی از اختلال شخصیت وابسته و اسکیزوئید بیشتری نسبت به طالبان جراخی زیبایی برخوردار بودند. در اختلال شخصیت اجتنابی، مرزی، پارانوئید، اسکیزوتایپال بین دو گروه، تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت.

 

میرساردو، کلدی و عطایی (۱۳۸۹) در پژوهشی به رابطه بین عوامل اجتماعی – فرهنگی و گرایش زنان به جراحی زیبایی در بین زنان شهر کرج پرداختند. جامعه آماری پژوهش را کلیه زنانی هستند که در سال های ۸۹- ۸۶ در بیمارستان­های شهر کرج اقدام به انجام عمل زیبایی نموده ­اند، ۱۴۸ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. تحقیق حاضر توصیفی، روش مطالعه پیمایش و ابزار جمع‌ آوری داده ­ها پرسشنامه بود. نتایج آمار توصیفی نشان داد که میانگین سنی پاسخگویان ۳۰ سال، ۲/۲۴ درصد خانه دار و اغلب متأهل بودند. نتایج هم چنین نشان داد که درآمد همسر، تقلید از دوستان، همکلاسی­ها و همکاران به عنوان مهم­ترین عوامل گرایش به عمل زیبایی مطرح شده است. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد که متغیرهای اجتماعی و فرهنگی، تماشای برنامه ­های ماهواره ، ۵۰ درصد از تغییرات واریانس متغیر گرایش به عمل زیبایی را تبیین ‌می‌کنند.

متوازنساختار اقتصادی

بیش از حدبیش از حدزیادکمقابل اغماضوابستگی به واسطه هازیادخیلی زیادخیلی زیادخیلی زیاداندکوارداتاندکزیادخیلی زیادخیلی زیاداندکتورم

آثار اجتماعی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

درون گرا درون گرا حد میانه برون گرا برون گرا نوع گردشگران قطع رابطه خصومت آزار دهنده بی تفاوت خوشایند رابطه میان گردشگران و مردم محلی مهاجرت از منطقه و فقدان شغل متوازن متوازن جوانان برای کار کردن در بخش گردشگری می مانند مهاجرت و میانگین بالای سنی ساکنین ویژگی های دموگرافیک مقصد اندک زیاد خیلی زیاد زیاد اندک مهاجرت به مقصد خیلی زیاد خیلی زیاد زیاد زیاد محدود جرم و جنایت در مقصد مدرن مدرن مدرن تاثیر پذیرفته سنتی ساختار خانواده درون گرا درون گرا حد میانه برون گرا برون گرا نوع گردشگر

آثار زیست محیطی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

آسیب دیده آلوده توسعه غیر مسئولانه توسعه یافته دست نخورده محیط زیست چشم انداز آسیب دیده تحلیل یافته توسعه غیر مسئولانه توسعه یافته دست نخورده حفاظت و میراث فرهنگی آسیب دیده تحلیل یافته توسعه غیر مسئولانه توسعه یافته دست نخورده تخریب اکولوژیک خیلی زیاد خیلی زیاد زیاد اندک قابل اغماض آلودگی های مرتبط با گردشگری خیلی زیاد خیلی زیاد زیاد اندک قابل اغماض آلودگی آب خیلی زیاد خیلی زیاد محدود محدود شلوغی و ترافیک خیلی زیاد خیلی زیا د خیلی زیاد زیاد اندک فرسایش

منبع: بهرام رنجبریان، محمد زاهدی، ۱۳۸۸، ص ۳۴۶-۳۴۸٫

 

اکثر محققان از تکامل مقصد گردشگری به عنوان ساختار مفید در درک تغییرات در موقعیت گردشگری استقبال کردند. در این راستا هاوینین^[۳۳] به اکثر این مراحل اعتقاد داشت؛ به جز اینکه مراحل تثبیت و رکود را با هم ادغام کرده و آن ها را برای نمایش دقیق تر مراحل رشد گردشگری به دوره بلوغ تبدیل کرد. چوی^[۳۴] نیز در سال ۱۹۹۲ الگوی نرخ رشد متنوع از مقاصد گردشگری جزایر اقیانوس آرام را مشخص کرد و نتیجه گرفت که منحنی تقاضای S شکل الگوی غالب ولی تنها الگو نبوده است. وی تنها اشکال اولیه مقصد گردشگری را مطالعه کرد اما مهمتر از همه در حیطه بازاریابی، سه نمونه جایگزین (رشد قابل پیش‌بینی، یا رکود و بلوغ) را در چرخه حیات تولید وارد کرد(Koth, 1999, 51) .

 

جدول ۳-۲: تغییر ویژگی ها در مدل باتلر

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر اکتشاف درگیر شدن توسعه تثبیت یا رکود وضعیت نظام گردشگری حاشیه‌ای ادغام یا تلفیق تدریجی ادغام کامل ادغام کامل نرخ رشد صفر (سطح توازن اندک) رشد اندک رشد سریع صفر (توازن سطح بالا) الگوی فضایی پراکنده پراکنده، در بعضی از نقاط متمرکز متمرکز بسیار متمرکز جاذبه‌ها موضع‌گیری محلی، طبیعی و فرهنگی عمدتاًً طبیعی و فرهنگی عمدتاًً موضع‌گیری تخصصی گردشگری موضع‌گیری تخصصی گردشگری مالکیت محلی محلی عمدتاًً غیرمحلی غیرمحلی اسکان‌دهی عدم اسکان‌دهی ویژه خرد و بدون دخالت عمدتاًً کلان سبک کلان بین‌المللی ریشه‌های بازار متنوع تنوع کمتر متمرکز متمرکز نمودارهای انگیزه های روانی بی‌تفاوت بی‌تفاوت ـ حساسیت متوسط حساسیت متوسط ـ حساسیت بالا حساس فصلی بودن صفر در حال ظهور فصلی بسیار فصلی طول اقامت تمدیدیافته نسبتاً طولانی نسبتاَ کوتاه خلاصه وضعیت اقتصادی گردشگری بی‌معنا اندک، مکمل غالب وابستگی بیش از حد درآمد بی‌معنا و پایدار خرد و در حال رشد فراوان و در حال رشد فراوان اما با ثبات اثر ضریب تکاثری فوق‌العاده بالا بالا در حال نزول پایین ارتباطات محلی بیشتر محلی بیشتر غیرمحلی غیرمحلی نشتی‌ها صفر اندک عمده بسیار بالا کالائی‌سازی غیرتجاری و بکر تاحدودی تجاری و عمدتاًً بکر تجاری، به طرز فزآینده‌ای مصنوعی بسیار تجاری، مصنوعی شاخص رنجش پیش سرخوشی سرخوشی عدم درک و رننجش دشمنی، تسلیم فشار زیست محیطی بسیار اندک اندک بالا بسیار بالا

منبع: علیقلی زاده فیروزجایی،ناصر؛۱۳۸۶،ص

 

۲-۱۲- رویکردهای برنامه ریزی گردشگری

 

برنامه­ ریزی گردشگری مانند خود برنامه‌ریزی سابقه زیادی دارد. گتز (۱۹۹۱) پنج سنت برنامه‌­ریزی گردشگری را مطرح کرد که هر یک از آن ها مفاهیم، روش‌ها و سوگیرهای خاص خود را دارند. البته همان طور که گتز اشاره کرد این رویکردها نه تنها با یکدیگر همپوشانی دارند بلکه ضرورتاً در طول یکدیگر نیز قرار دارند. با این حال طبقه‌بندی ارائه شده شیوه مناسبی است که از آن نقاط

 

1. 1. ^۱Pear Larousse ↑

 

1. 1. Sporting Magazin ↑

 

1. 1. Pol Rbert ↑

 

1. 1. ^۱Smid ↑

 

1. 1. Pitter Thirg ↑

 

1. 1. vilianze ↑

 

1. 1. Wallen Smitt ↑

 

1. 1. Dat ↑

 

1. 1. Department of Tourism popular America ↑

 

1. 1. Turner ↑

 

1. 1. Organization of Economic Cooperation and Development ↑

 

1. 1. Countryside recreation network ↑

 

1. 1. Diasen ↑

 

1. 1. ^۲Copp ↑

 

1. 1. ^۳Geoge .H . Axinn ↑

 

1. 1. pirages ↑

 

1. 1. Butler ↑

 

1. 1. Nemethy ↑

 

1. 1. Doxey ↑

 

1. 1. Maetin ↑

 

1. 1. Uysal ↑

 

1. 1. Skidmore ↑

 

1. 1. Rothman ↑

 

1. 1. Cape Code ↑

 

1. 1. Mansfeld ↑

 

1. 1. ^۱Doxey ↑

 

1. 1. ^۱Involement ↑

 

1. 1. ^۲Development ↑

 

1. 1. Cinsolidaion ↑

 

1. 1. ^۲Stagnation ↑

 

1. 1. ^۳Decline ↑

 

1. 1. Buhalis ↑

 

1. 1. Hovinen ↑

 

کشف علمی

 

دانشمند دانشگاهی

 

افشای کشف اختراع

 

دانشمند دانشگاهی و TTO

 

ارزیابی اختراع برای ثبت

 

دانشمند دانشگاهی و TTO

 

ثبت اختراع

 

دانشمند دانشگاهی و TTO

 

بازاریابی فناوری برای شرکت‌ها

 

دانشمند دانشگاهی و کارآفرین/شرکتTTO

 

مذاکره برای اعطای حق بهره برداری

 

دانشمند دانشگاهی و کارآفرین/شرکتTTO

 

اعطای حق بهره برداری به یک شرکت موجود و یا نوظهور

 

دانشمند دانشگاهی و کارآفرین/شرکتTTO

 

شکل ۲-۳) فرایند انتقال فناوری (سیگل و همکاران،۲۰۰۴)

 

ثبت اختراع یکی از مهمترین مکانیزم های محافظت از مالکیت فکری است. از آنجایی که دانشگاه ها بودجه محدودی برای ثبت اختراعات دارند ، ‌بنابرین‏ این یک تصمیم ساده نخواهد بود ، مخصوصا اگر به دنبال ثبت بین‌المللی اخترع باشند. هنگامی که ثبت اختراع صورت گرفت دفتر انتقال فناوری^[۴۴] به نمایندگی از دانشگاه و دانشمند به دنبال بازاریابی فناوری خواهد رفت. پس از پیدا کردن شرکت ها و یا کارآفرینانی که به فناوری علاقه دارند ، اقدام به مذاکره با آنان به منظور اعطای حق بهره برداری از فناوری می شود. در ازای اعطای حق بهره برداری درصدی از سود حاصل از استفاده از فناوری به دانشگاه پرداخت خواهد شد و یا اگر شرکت جدیدی بر مبنای فناوری جدید کشف شده به وجود آید، دانشگاه نیز می‌تواند از سهام‌داران شرکت جدید باشد. در مرحله آخر فناوری جدید تبدیل به یک محصول و با خدمت تجاری سازی شده می شود. (سیگل و همکاران،۲۰۰۴).

 

۲٫ ۷٫ انتقال تکنولوژی و دانش ضمنی

 

تکنولوژی برای کشور های در حال توسعه اهمیتی مضاعف دارد زیرا دارا بودن ویژگی های خاص آن برای جهش و همپایی با دنیای توسعه یافته الزامی است. تکنولوژی به لحاظ ویژگی فرابخشی که دارد اهمیتی مضاعف در توسعه دیگر بخش ها مانند اقتصاد و فرهنگ دارد.

 

در نتیجه برای رسیدن به فناوری روز دو گزینه پیش رو قرار دارد ۱:ابداع فناوری ۲: انتقال فناوری گزینه اول با توجه به سرعت تغییرات تکنولوژیکی دنیا و پیشرفت های صورت گرفته در آن دارای هزینه گزافی است و اگر سیاستی برای اختراع دوباره چرخ باشد موجب عقب ماندن از روند پرشتاب تحولات جهانی می شود .اما پیگیری سیاست دوم قابلیت آن را دارد که همگام با پیشرفت سریع فناوری ،خدمات رسانی توام با بهبود قابلیت های تکنولوژیک را ارائه دهد .در واقع گزینه دوم راهی میانبر است که می‌تواند گزینه اول را نیز درون خود داشته باشد و در عمل از گزینه دوم می توان به تدریج به گزینه نخست نیز دست یافت. (فخرایی ، ۱۳۸۸)

 

نوشتار حاضر توجه سیاستگذار را به گزینه دوم معطوف می‌کند .انتفال فناوری همراه با بهبود قابلیت های تکنولوژیک راه حلی است که برای مسئله چگونگی انتقال تکنولوژی ارائه می شود در این راستا این مطالعه استدلال می‌کند که نوآوری و بهبود قابلیت های تکنولوژیک در گروی انتقال دانش ضمنی است وتا دانش ضمنی که در مغز خبرگان و کارشناسان نهفته است منتقل نشود انتقال فناوری عقیم می ماند .این نگاه دانش را منقطع از ساختارهای انسانی ، اجتماعی و فرهنگی نمی داند .در اساس بخشی از جوهره دانش به روش های ذهنی و تجارب انسانی باز می‌گردد که خود بر بستری تاریخی استوار شده است دانش ضمنی ‌به این بعد مهم توجه می‌کند .این دانش در بسیاری اوقات حتی به صورت ناخودآگاه نزد صاحبان یک فناوری وجود دارد ،از این روست که با تعامل و گفتگو و تمرکز بر اعماق آن می توان به کشف و صورت بندی و انتقال آن دست یابیم .(اشتریان ،۱۳۸۸)

 

بسیاری از صاحب نظران معتقدند که بدون انتقال دانش، انتقال فناوری روی نمی دهد، چرا که دانش به طور کلی کلید کنترل فناوری است. (لی هووا،۲۰۰۳)

 

مقصود ما از دانش ضمنی به طور مشخص آن است که همراه با انتقال تجهیزات یک تکنولوژی نه تنها نقشه ها ،مدارک تخصصی و اسناد های راهنمای لازم باید ارائه شود بلکه تجربیات دستیابی به فناوری مورد نظر ،منابع نرم افزاری ، فرایند های تجزیه و تحلیلی آن، سیر تکاملی-فنی فناوری مورد نظر، مهارت های تجربی لازم، فوت و فن های کاربردی، تجارب عملی کارشناسی از به کارگیری آن توسط کارشناسان طرف انتقال دهنده و هر آنچه که از طریق اسناد رسمی قابل انتقال نیست در یک فرایند زمانی و رو در روی کارشناس طرف گیرنده ارائه شود .در این راستا برگزاری جلسات و نشست های کارشناسی به نسبت طولانی مدت به ویژه در محل میزبان اعم از نشست های تک به تک کارشناسی، دوره های کوتاه مدت کارشناسی، همایش ها و نشست های عمومی ضروری است .چنین اقداماتی پی ریزی یک نظام مدیریت دانش ویژه را برای انتقال فناوری ضروری می‌سازد . (رضا محتشم،۱۳۸۵)

 

مباحث انتقال فناوری به خصوص در کشور های در حال توسعه محل نزاع و چالش بوده است .گاه با انتقال کامل اجزای یک واحد صنعتی و حتی کارشناسان و تکنسین های مرتبط با آن ادعای انتقال فناوری می شده است و گاه با اخذ نقشه ها و مهارت های فنی لازم برای باز تولید و حتی توسعه بیشتر یک محصول، فناوری منتقل می شده است .

 

مفاهیم اصلی مرتبط با دانش ضمنی و انتقال فناوری به شرح زیر است:

 

مراد از دانش ضمنی بعد نا ملموس و کدگذاری نشده دانش است که باور ها و الگوهای ذهنی، بصیرت، شهود، مهارت، تجربه، فنون، احساسات و ارزش ها را دربر می‌گیرد .

 

انتقال فناوری به فرایند کسب، جذب، انطباق، بومی سازی و تجاری سازی فناوری اطلاق می شود. چنین تعریفی از انتقال فناوری، نوآوری را نیز در بر می‌گیرد.

 

انتقال فناوری اغلب برای ایجاد نوآوری در آن بازار است و مفهوم نوآوری به سادگی در بر گیرنده توسعه یک ایده یا یک محصول برای تطبیق با نیازهای جامعه و بازار است. نوآوری تکنولوژیک با توسعه ظرفیت، تولید محصول جدید، کاربردی کردن پدیده و بازاری کردن محصول سر و کار دارد. نوآوری می‌تواند نوعی توسعه محصول باشد. گاه افزودن یک ویژگی جدید به یک محصول ممکن است نوآوری باشد و گاه تولید یک محصول کاملا جدید ممکن است نوآری تلقی شود. نوآوری بر اساس یافته های گذشتگان صورت می‌گیرد و معمولا در بستر و زنجیره ای از یافته ها و دانسته ها و کوشش ها و کنش ها قرار می‌گیرد. نوآوری وابسته و پیوسته به شمار گسترده ای از تحولات علمی، نیاز های اجتماعی و پویش های نظری در گستره ای از تاریخ است. نوآوری پدیده ای مطلق نیست و متکی و مسبوق به دانش و روش ها و مهارت ها و تجارب است. نوآوری بدون دانش و روش های دیگران امکان تحقق نمی یابد و در اساس از جنس روش است، روشی که وابسته به تجارب است. (هادی زنوز، ۱۳۸۲)

 

نوآوری در جوهره خود نوعی انطباق با محیط است، انطباق پدیده با محیط، محصول با بازار و کاربرد با نیاز. نوآوری نوعی بومی شدن و بومی سازی نیز تلقی می شود، بومی شدن یک ایده یا کالا یا فرایند.

 

کار با معنی زمانی است که افراد با کار کردن به تمامیت روان­شناختی دست یابند. اگر افراد با کارکردن به تحقق خود (خود شکوفایی) حس تعلق و وابستگی دسترسی پیدا کنند، کار با معنی خواهد بود(ساپلی^[۴۴]، ۲۰۱۰).

 

۳)حق انتخاب^[۴۵](احساس خودسامانی)^[۴۶]: حق انتخاب به معنی آزادی عمل و استقلال فرد در تعیین فعالیت­های لازم برای انجام دادن وظایف شغلی است(توماس و ولتهوس،۱۹۹۰ و دسی^[۴۷]، ۲۰۰۵). به عبارت دیگرانتخاب یا خودتعیینی اشاره به احساس استقلال در تصمیم ­گیری­های کاری دارد و فرد کاری را که می­خواهد انجام می­دهد(بونیاس، بارترا، لگگات و استانتون^[۴۸]، ۲۰۱۰). در واقع احساس خودمختاری به معنی تجربه احساس انتخاب در آغاز فعالیت­ها و نظام بخشیدن به فعالیت­های شغلی است. هنگامی که افراد احساس خودمختاری ‌می‌کنند، به­جای آنکه به اجبار در کاری درگیر شوند یا از آن دست بکشند، خود داوطلبانه و تعمدا در وظایف شرکت می­نمایند و فعالیت­های آنان پیامد آزادی و استقلال شخصی است(امیرخانی، ۱۳۸۷). هنگامی که افراد به جای مشارکت اجباری، داوطلبانه در وظایف خویش درگیر شوند، احساس داشتن حق انتخاب در کار ‌می‌کنند. پژوهش­ها نشان می­دهد که احساس دارا بودن حق انتخاب با از خود بیگانگی کمتر در محیط کار، رضایت کاری بیشتر، سطوح بالاتر عملکردی، کارآفرینی و خلاقیت بیشتر، سطوح بالاتر مشارکت شغلی و فشار کاری کمترهمراه است(موعظی، حسن­پور و حسن­پور، ۱۳۸۸).

 

افراد توانمند احساس خود سامانی ‌می‌کنند. «خود سامانی «به معنی تجربه احساسانتخاب در اجرا و نظام بخشیدن شخصی به فعالیت­های مربوط به خود ‌می‌باشد. هنگامی که افراد به جای این که با اجبار به کار گرفته شوند یا دست از آن کار بکشند، رأسأ به طور داوطلبانه در وظایف شغلی درگیر می­شوند، احساس داشتن حق انتخاب در کار ‌می‌کنند. در این شرایط فعالیت­های آنان پیامد آزادی و اقتدار شخصی است(رضایی و فرحبد، ۱۳۸۹).

 

اشخاص توانمند ‌در مورد فعالیت­های خویش احساس مسئولیت و نیز احساس مالکیت ‌می‌کنند. آنان خود را افرادی فعال و آغازگر می­بینند. آنان قادرند به میل خود اقدامات ابتکاری انجام دهند، تصمیم­های مستقل بگیرند و افکار جدید را به آزمون بگذارند. افرادی که احساس توانمندی ‌می‌کنند، به احتمال قوی کانون کنترل درونی دارند(حاجی­پور و صفاری، ۱۳۹۳).

 

داشتن حق انتخاب در افراد را به سه جزء تقسیم کرده ­اند:

 

۱ . داشتن موقعیت و فرصتی برای انتخاب

 

۲٫ استفاده فرد از فرصت انتخاب

 

۳٫ توانایی در به دست آوردن نتایج مطلوب و موفقیت در انتخاب(لیترل^[۴۹]، ۲۰۰۷)

 

۴) تاثیرگذاری^[۵۰](پذیرش شخصی نتیجه)^[۵۱]: این بعد به درجه­ای اشاره دارد که فرد می ­تواند بر نتایج راهبردی، اداری و عملیاتی شغل اثر بگذارد(دیمیترادس و زو^[۵۲]، ۲۰۰۵) به عبارت دیگر اشاره دارد به میزانی که فرد معتقد است می ­تواند بر پیامد­های کاری تاثیر بگذارد )امیدی، زارع و صفری،۱۳۸۹). ­‌بر اساس این بعد فرد اعتقاد دارد که می ­تواند بر محیط تاثیر بگذارد و نتایج مورد انتظار در محیط را به دست آورد. افراد توانمند بر این باورند که می ­توانند با تحت تأثیر قرار دادن محیطی که در آن کار ‌می‌کنند یا نتایجی که حاصل می­شوند، تغییر ایجاد کنند. افراد توانمند اعتقاد ندارند که موانع محیط بیرونی فعالیت­های آنان را کنترل می­ کند، بلکه بر این باورند که موانع را ‌می‌توان کنترل کرد. در واقع آن ها احساس کنترل فعال دارند(موعظی و همکاران، ۱۳۸۸) افرادی که بعد تأثیر در آن­ها قوی است و در اصطلاح توانمند هستند، به محدود شدن توانایی‌های خود توسط موانع بیرونی در محدوده کار و فعالیت شغلی خویش اعتقادی ندارند، بلکه بر این باورند که آن موانع را ‌می‌توان کنترل کرد. آنان احساس کنترل فعال^[۵۳] دارند و محیط را با خواسته­ های خود هم­سو ‌می‌کنند )برخلاف کنترل منفعل^[۵۴])آن­ها می­کوشند به جای رفتار واکنشی در برابر محیط، تسلط خود را بر آنچه می­بینند حفظ نمایند(حاجی­پور و صفاری، ۱۳۹۳).

 

عوامل مؤثر بر توانمندسازی کارکنان

 

در خصوص عوامل تأثیرگذار بر ایجاد احساس توانمندی در کارکنان مطالعات متنوعی صورت گرفته است. هر کدام از محققین از جنبه­ های گوناگونی به مبحث توانمندسازی پرداخته­اند و عوامل و ویژگی­هایی را که در این زمینه مؤثر می­باشند مورد بررسی قرار داده ­اند. از جمله :

 

عوامل فردی: تحصیلات، سابقه کار، جنسیت، نژاد، کانون کنترل درونی، عزت نفس

 

عوامل گروهی: اثربخشی گروه، اهمیت گروه، اعتماد درون گروهی، ادراک افراد گروه نسبت به تاثیرشان بر مدیران.

 

عوامل سازمانی: ابهام در نقش، دسترسی به منابع، حیطه کنترل، دسترسی به اطلاعات، حمایت اجتماعی سیاسی، جایگاه فرد در سلسله مراتب سازمانی، جو مشارکتی واحد کار(ضیائی، نرگسیان و آیباغی، ۱۳۸۷)

 

همچنین این عوامل تاثیرگذار بر توانمندسازی را به دو دسته سوق­دهنده و بازدارنده به شرح ذیل بیان نموده ­اند:

 

۱٫ عوامل سوق دهنده

 

در فرایند توانمندسازی کارکنان، برخی عوامل نقش مؤثری در تسریع و تقویت آن ایفا ‌می‌کنند تعدادی از این عوامل به شرح زیر ‌می‌باشد:

 

*مشخص بودن اهداف، مسئولیت ­ها و اختیارات در سازمان؛

 

*غنی­سازی شغلی کارکنان؛

 

*حفظ روحیه کارکنان و توسعه مهارت­ های تعلق و همبستگی سازمانی؛

 

*ایجاد جو اعتماد، صمیمیت و صداقت در سازمان؛

 

*شناخت و قدردانی از زحمات، ابتکارات و ابداعات کارکنان؛

 

*شروع مشارکت و کار گروهی؛

 

*تسهیل ارتباطات در همه سطوح سازمان؛

 

*ایجاد محیط کاری با نشاط؛

 

*بهینه­ سازی فرایندها و روش­های کاری؛

 

*بالا بودن اطلاعات، دانش و مهارت شغلی کارکنان(ساجدی و امیدواری، ۱۳۸۶).

 

۲٫ عوامل بازدارنده(موانع توانمند سازی):

 

نیروهای بازدارنده زیادی وجود دارد که در جهت بازداشت یا کاهش تاثیر عملکرد نیروهای سوق­دهنده در فرایند توانمندسازی عمل ‌می‌کنند مهم­ترین این عوامل عبارتند از:

 

۱٫ ویژگی­های شخصیتی مدیران: که ‌می‌توان در سه مقوله زیر طبقه ­بندی کرد:

 

الف) نگرش مدیران ‌در مورد کارکنان: مدیرانی که از توانمند ساختن کارکنان مربوطه خوداری ‌می‌کنند، اغلب بر این باورند که زیردستان آنان برای انجام کار مورد نظر از تبحرکافی برخوردار نیستند و علاقه­مند به پذیرش مسئولیت بیشتری نمی­باشند.

 

ب) احساس تضعیف امنیت شخصی مدیران: بعضی از مدیران از آن بیمناک­ند که توانمندسازی کارکنان، موجب تضعیف جایگاه آنان و امتیازات مربوطه گردد.