شاید بتوان نارسایی‎های معیارهای مالی را به صورت زیر برشمرد:قدرت اصلی ارزش آفرینی در سازمان در دست دارایی‎های نامشهود(دانش و قابلیت کارکنان، روابط با مشتریان و تأمین کنندگان، کیفیت محصولات و خدمات، فناوری اطلاعات و فرهنگ سازمانی و…) بوده و بعد مالی، توانایی ارزیابی دارایی‎های نامشهود را ندارند. (عابد، ۱۳۸۸).معیارهای مالی، خلاصهای از فعالیتهای سازمان را در دوره های گذشته ارائه میدهند، اما حتی در صورت ارائه بهترین نتایج عملکرد، به هیج وجه دلیلی بر تداوم این نتایج در آینده نیست. (عابد، ۱۳۸۸).معیارهای مالی، بیش از حد به سودو زیان کوتاه مدت شرکت وزن داده و همه اقدامات مربوط به کاهش هزینه و افزایش درآمد را مثبت تلقی میکند در حالیکه بسیاری از کاهش هزینه ها(مانند کاهش برنامه های آموزشی) اگر چه سود شرکت را افزایش میدهند ولی موجب از دست دادن موقعیت رقابتی شرکت شده و سود بلند مدت را به مخاطره میاندازند. (عابد، ۱۳۸۸).امروزه بیشتر فعالیتهای ارزش آفرین سازمانها حاصل همکاریهای بین وظیفه ای وارائه راه حلهای یکپارچه به مشتریان و ذینفعان است. سیستمهای سنجش مالی سنتی قادر به محاسبه ارزش واقعی و بهای تمام شده این همکاریها و روابط نیستند. (عابد، ۱۳۸۸).هرگونه بهبود در روش های ارزیابی نیز بدون تغییر در نگرش مالی و تنها از طریق بهبود در معیارها حاصل میشود. شناسایی معیار نرخ بازده داراییها به عنوان یک معیاربرتر نسبت به سود هر سهم و به دنبال آن ارزش افزوده اقتصادی به عنوان یک معیار کاملتر نسبت به هر دو معیار قبلی به جهت لحاظ کردن نرخ هزینه سرمایه در ارزیابی عملکرد واحد اقتصادی، نمونه ای از این قبیل بهبودها به شمار میآید. اما این نگرش، معیارهای کیفی موثر بر آینده بنگاه اقتصادی نظیر رضایت مشتریان، آموزش و یادگیری مستمر کارکنان و… را در نظر نمیگرفت.
محدودیتهای متصور در روش های سنتی ارزیابی عملکرد از یکسو و از سوی دیگر نگرشهای جدید نسبت به سازمان یا بنگاه اقتصادی، به تغییر نگرش در خصوص نحوه ارزیابی عملکرد منجر گردید. (عابد، ۱۳۸۸).
در چنین شرایطی در اوایل دهه ۱۹۹۰، رابرت کاپلان استاد دانشکده بازرگانی دانشگاههاروارد، به اتفاق دیوید نورتون که در آن زمان مشاور بود، طرحی تحقیقاتی را در مورد ۱۲ شرکت برتر آمریکایی آغاز کردند و روشها ارزیابی عملکرد آنها را مورد مطالعه قراردادند. نتایج این تحقیقات حاکی از آن بود که شرکتهای موفق برای ارزیابی عملکرد خود، علاوه بر سنجههای مالی، عملکرد خود را از سه دیدگاه دیگر، یعنی مشتری، فرایندهای داخلی، و یادگیری و رشد نیز مورد ارزیابی قرار میدهند. ایشان با درک محدودیتهای ارزیابی عملکرد با شاخصهای مالی، نتایج تحقیق را در سال ۱۹۹۲ در مجله مدیریت هاروارد منتشر کردند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

عملکرد اولین کتاب با موضوع کارت امتیازی متوازن در سال ۱۹۹۶ منتشر شد. به این ترتیب روش ارزیابی متوازن به عنوان ابزار مدیریتی نوین برای ارزیابی عملکرد معرفی شد. از ابتدای معرفی کارت امتیازی متوازن، این مفهوم به عنوان نگرشی نو در مدیریت فعالیتهای تجاری و غیر تجاری گسترش یافته است. در واقع، کارت امتیازی متوازن ساختاری قابل درک برای تشریح هدفها یا فعالیتهای انجام شده در سازمان بوده است.(الوندی و منصوری، ۱۳۸۶).
۲-۳ تاریخچه ارزیابی و اندازه گیری عملکردبه صورت تاریخی مبحث اندازه گیری عملکرد سازمان ها مربوط به مسائل مالی آنها بوده و حسابداری سالیان متمادی به عنوان زبان اندازه گیری عملکرد شناخته میشده است. پیشینه دفترداری به هزاران سال قبل بر میگردد. که اقوام مصری و سومریبرای تسهیل امور تجاری از آن استفاده می‎کردند. چند قرن بعد دفتر حسابداری دوبل در سازمانها متداول شد. در قرن نوزدهم، ظهور انقلاب صنعتی و گسترش کارخانجات نساجی، خط آهن، صنایع فولاد، ماشین‎آلات و … موجب شد تا اندازه گیری عملکرد مالی این شرکتها نقش حیاتی در موفقیت و رشد آنها ایفاء نماید. ازطرفی هم زمان با ارائه نظریه مدیریت علمی توسط ” فردریک دبلیو تیلور” که به عنوان پدر مدیریت علمی شناخته می‎شود و به نظریه کلاسیک شهرت دارد. و در قالب چهاربند و به اصطلاح دیگر در چهار اصل مدیریت علمی را بیان کرد که یکی از آن چهار اصل عبارت بودند از کاربرد روش های علمی به جای روش های غیر علمی. هم اکنون اندازه گیری عملکرد مالی سازمانها بسیار توسعه یافته است. اندازه گیری مالی در کوتاه مدت موجب می‏شود عملکرد شرکتها به گونهای نمایش داده شود که شرکت برای صرف منابع مالی در زمینه توسعه، بهبود فرایندها، منابع انسانی، فناوری اطلاعات، افزایش سطح خدمات به مشتری، کیفیت، افزایش انعطاف پذیری، کاهش قیمت تمام شده و … تحت فشار قرار می‎گیرد، از طرفی به روشهایی نظیر بالا بردن قیمتها، کاهش سطح خدمات و تعدیل هزینه ها دست بزنند تا از این طریق عملکرد مالی در کوتاه مدت مثبت جلوه کند اما سرانجام این گونه اعمال در بلند مدت به شدت به ضرر شرکتها و سازمانها تمام شده و باعث از دست رفتن مشتریان و کاهش توان رقابتی می‏شود. لذا اندازه گیری مالی برای هدایت و ارزیابی خط سیر سازمان در محیطرقابتی امروز بسیار ناکافی بوده و تنها بیان کننده بخشی از داستان اعمال گذشته یک سازمان به شمار می‎آید. (وجدانی، ۱۳۹۱)اگر سابقه ارزیابی عملکرد را مورد کاوش قرار دهیم، باید به زندگی بشر برگردیم، درست زمانی که انسانها کار کردن به صورت گروهی را آغاز کردند. شیوه ارزیابی در آن زمان بر اساس قضاوتهای ذهنی و شخصی مسئول گروه بوده است. به همین ترتیب شیوه ارزیابی عملکرد و اهدافی را که دنبال می‎کردند در حوزه های مختلف مدیریت(کلاسیک، نئوکلاسیک و …) و همچنین در کشورهای مختلف به صورت گوناگون اجرا شده است. ارزیابی عملکرد برای اولین بار به صورت رسمی در کشور اسکاتلند به صورت فردی و سازمانی از سال ۱۸۰۰ در صنعت نساجی اجرا شد، به طوری که کالاهای تولید شده با بهره گرفتن از چوبهایی در رنگهای مختلف درجه بندی می‎شوند که این کار در واقع نوعی ارزیابی از کیفیت و یا ستاده سازمان بوده است. (امانی، ۱۳۹۱)در اواخر دهه ۱۹۸۰ مقالات متعددی در نشریات مدیریتی اروپا و آمریکا در مورد ناکارآمدی روش‎های ارزیابی عملکرد شرکتها منتشر می‎شد. در سال ۱۹۸۷ تحقیقی توسط انجمن حسابداران آمریکا و موسسه بین المللی ساخت کامپیوتر نشان داد که ۶۰ درصد از مجموع ۲۶۰ مدیر مالی و ۶۴ مدیر اجرایی شرکتهای آمریکایی از سیستم ارزیابی عملکرد شرکت ناراضی بودند. سیستمهای سنتی ارزیابی عملکرد عمدتاً متکی به سنجههای مالی بوده و امور مالی شرکتها مسئول انجام این ارزیابی بودند. با پیچیده تر شدن مناسبات اقتصادی و مسایل کسب وکار در آستانه قرن ۲۱ اتکای شرکتها به سنجههای مالی برای ارزیابی عملکرد و نشان دادن نقاط قوت و ضعف آنها، کم رنگ شد و در این برهه از زمان محققان مدلهای دیگری را معرفی و ابداع کردند که علاوه بر بعد مالی ابعاد دیگر غیر مالی را در ارزیابی دخیل نمودند. (وجدانی، ۱۳۹۱)در ایران نیز با توجه به ریشه فرهنگ اسلام، نظام ارزیابی سابقه دیرینه دارد ولی متأسفانه متناسب با این پیشینه، از توسعه قابل قبولی برخوردار نبوده است. در ایران ارزیابی به صورت کلاسیک، توسط خواجه رشید الدین فضل اله که بیش از بیست سال مقام وزارت مغولها را عهده دار بوده است در اواخر قرن هفتم هجری مطرح شد. به لحاظ تشکیلاتی برای نخستین بار در سال ۱۳۴۹ مقرر گردید که سازمان دولتی همانطور که در ارتش معمول بوده است مورد ارزیابی مستمر قرار گیرند. بدین منظور سازمانی با عنوان” مرکز ترزشیابی سازمانهای دولتی” در نخست وزیری تشکیل گردید. در سال ۱۳۵۲، با آغاز برنامه پنجم عمرانی به موجب بند ۸ ماده ۵ فصل سوم قانون برنامه و بودجه کشور، وظیفه ارزیابی عملکرد دستگاه های اجرایی به عهده سازمان برنامه و بودجه گذاشته شد و به همین منظور معاونت ارزشیابی سازمانهای دولتی در این سازمان تشکیل شد.در سال ۱۳۵۴ بر اساس اصلاحیه مورخ ۲۸/۱۲/ ۱۳۵۳ قانون استخدام کشوری و به موجب بند ۶ قسمت ب ماده ۶۰۴ قانون مذکور وظیفه ارزشیابی و کارایی در دستگاه های اجرایی کشور، به منظور راهنمایی آنها در جهت برقراری روش های صحیح اداری و اصول مدیریت و گزارش آن به نخست وزیر، به سازمان امور اداری، استخدامی کشور منتقل و در پی آن دفتر ارزشیابی سازمانهای دولتی تشکیل شد.در سال ۱۳۵۹ دفتر ارزشیابی سازمانهای دولتی در سازمان امور اداری و استخدامی کشور منحل و اقدامات مربوط به ارزیابی کارایی و عملکرد دستگاه های اجرایی تا سال ۱۳۷۶ متوقف شد. در سال ۱۳۷۹ نیز پس از ادغام در سازمان برنامه و بودجه و امور اداری و استخدامی کشور و تشکیل سازمان مدیریتی و برنامه ریزی کشور، این وظیفه بر عهده دفتر ارزیابی عملکرد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور گذاشته شد.
در عصر حاضر، ارزیابی عملکرد در مقایسه با گذشته تکامل یافته و همپا با سیر توسعه اندیشه های مدیریت فرایند، ماهیت و کارکردهای آن توسعه و گسترش زیادی یافته است.( امانی، ۱۳۹۱)
۲-۴ تعریف اندازه گیری عملکردگسترش فعالیتهای اقتصادی پدیده تازه ای نیست اما بدون شک جهانی شدن بارزترین و مهم ترین وجه تمایز اقتصادی امروز و دیروز جهان است. افزایش رقابت در سطح اقتصادی و بین المللی یکی از مهمترین دستاوردهای جهانی شدن اقتصاد است. برای مقابله با این طوفان تحول و دگرگونی های عظیم و تسلیم نشدن در برابر این تهاجم رقابتی، سازمانها از دیرباز یک نقطه اشتراک دارند و آن معطوف داشتن رویکردها و تمرکز تمام تلاشها به سمت رسیدن به نتایج می‎باشد. (تفرشی و کاظمی، ۱۳۸۶)سازمانهای امروزی باید خود را با دو متغیر موثر یعنی تغییرات فناوری و رقابت جهانی هماهنگ سازند و لذا باید از وضعیت آگاهی داشته باشند تا بتوانند در مقابل تغییرات سریع و بی وقفه از خود واکنش مناسب نشان دهند، لازمه این کار نیز آگاهی از شرایط موجود و پیش بینی وضعیت آینده است. برای دست یابی به این هدف لاجرم همه سازمانها باید برای خود راهبرد از پیش تعیین شده-ای داشته یاشند که دور نمای اهداف سازمان در آن مشخص شده باشد. در واقع سازمانها نیاز به یک سیستم مدرن و جامع سنجش عملکرد دارند که با در نظر گرفتن راهبرد مناسب سازمان، با دیدی جامع نگر آن را مورد ارزیابی قرار دهند(رستم پور و همکاران، ۱۳۸۹)عملکرد به چتری تشبیه می شود که تمامی مفاهیم مورد نیاز یک سازمان برای دستیابی به موفقیت و فعالیتهای مرتبط با آن را پوشش می‎دهد. به این علت که نوع عملکرد یک سازمان خاص معمولاً منحصر به فرد است، مفهوم عملکرد کلی یک سازمان، پدیده ای پیچیده است. بنابراین برای درک مفهوم عملکرد سازمان، بایستی به اهداف راهبری آن توجه نماید. (کوهزادی، ۱۳۸۹)مدلها یا چهارچوبهای طراحی سیستم به سازمانها در مورد تعدادی از ابعاد عملکرد که بایستی اندازه گیری شوند دید میدهند، اما هیچ کدام ابزاری را در اختیار نمی‎گذارند. همچنین اتلی (otley) بر این عقیده است که چهارچوب ها یا مدل ها به تنهایی یک سیستم کامل محسوب نمی‎شوند. چارچوب ها، دیدگاه های مختلفی را برای دسته بندی شاخصهای عملکرد فراهم کرده، به افراد فرصت می‎دهند که به توازن بین نیازهای کسب و کار توجه کنند. اما آنها به یک سازمان نمی‎گویند که چه چیز را اندازه بگیرند و سازو کاری برای تعیین اهدافی که باید برآورده شوند، ندارند. لازم است که اندازه گیری عملکرد در مدیریت کسب وکار ادغام شود و اکنون فرایندهای مدیریتی ای توسعه یافته اند که این کار را انجام می‎دهند. در واقع این فرایندهای توسعه یافته در مرحله طراحی و پیاده سازی بکار می آیند. (کوهزادی، ۱۳۸۹)استوارت(۲۰۰۷) ارزیابی عملکرد سازمان را بیان چگونگی عوامل موثر بر موفقیت سازمان از ابعاد اقتصادی و اجتماعی تعریف کرد. (وجدانی، ۱۳۹۱)آرتور(۱۹۹۴) در ارزیابی عملکرد سازمان، قابلیت سوددهی را بهترین شاخص برای تعریف و شناسایی اینکه چه چیزهایی در یک سازمان درست و چه چیزهایی غلط است را معرفی کرد که علاوه بر قابلیت سوددهی به عنوان یک اندازه گیری اولیه برای موفقیت سازمان قابل بررسی است. (وجدانی، ۱۳۹۱)ارزیابی عملکرد هر سازمان مستلزم داشتن معیارها یا شاخصهایی است که بتوان از طریق آنها عملکرد را سنجید. این کار به وسیله اختصاص داده های عددی به عملکرد سازمان صورت میگیرد. در این رابطه دو اشتباه اساسی ممکن است انجام گیرد: (کوهزادی، ۱۳۸۹)عدم اندازه گیری خصوصیات کلیدی که از جهت عملکرد شرکت با رضایت مشتری بحرانی است.نامربوط یا نامناسب بودن معیارها.
در مورد اشتباه اول، سازمان نمی‎تواند انتظارات مشتری را به بهترین نحو برآورده سازد و ممکن است مزیت رقابتی خود را از دست بدهد. در مورد دوم، سازمان با توجه خود را به نواحی معطوف می‎سازد که از نظر مشتری با اهمیت نیست و موجب اتلاف منابع و زمان می‎گردد.
۲-۵ فرایند ارزیابی عملکرد
ایجاد، شکل دادن و اجرای ارزیابی عملکرد خود دارای فرایند و مراحلی است که متناسب با سازمان مورد نظر، اهداف و استراتژیهای سازمان، انتظارات و خواسته های مدیران و طراحان فرق میکند. یک سیستم ارزیابی عملکرد را نمیتوان یک بسته آماده و از پیش تعیین شده خریداری کرد. به هر صورت فرایند طراحی، تهیه و اجرای سیستم ارزیابی عملکرد از ۹ قدم تشکیل شده است:
قدم اول: شناسایی اهداف و فرایندهای کسب وکار
قدم دوم: تعریف شاخص ها برای هر یک از اهداف
قدم سوم: گسترش و توسعه اهداف و شاخصها
قدم چهارم: تعیین پذیرش و مقبولیت.
قدم پنجم: تعریف منابع داده ها و ارزشهای مورد انتظار
قدم ششم: قضاوت دربارهی امکان فنی و بازدهی اقتصادی.
قدم هفتم: اجرای یک سیستم ارزیابی عملکرد.
قدم هشتم: استفاده ازیک سیستم ارزیابی عملکرد.
قدم نهم: بهبود فرایندهای کسب و کار و اصلاح مداوم شاخص ها.(kueng, 1999. 149-159).
۲-۶ اهداف اندازه گیری عملکرد
گفته مشهور از پیتر دراکر تأکید دارد” چیزی که قابل اندازه گیری نیست قابل مدیریت نیست”. این تعبیر ممکن است هدف از اندازه گیری عملکرد را به سادگی، مدیریت عملیات توصیف کند اما مدیریت عملیات بی شک تنها یکی از اهداف اندازه گیری عملکرد است. دیگر اهداف اندازه گیری عملکرد به شرح ذیل است: (کوهزادی، ۱۳۸۹)
الف)همراستا سازی راهبرد و فعالیتها
امروزه سازمانها در محیطی پیچیده و پویا رقابت می‎کنند. بنابراین فهم دقیقی از اهداف و روش های دستیابی به اهداف برای آنها حائز اهمیت است. شاخصهای عملکرد مکانیسمی برای مرتبط ساختن سیاستهای بهبود فرایند یا محصول که توسط مدیریت ارشد ایجاد شده است را به دیگر فعالیتها در سطح سازمان فراهم می‎سازد. این گفته بدان معناست که همراستا سازی راهبردی سازمانی و اهداف با فعالیتهای یک پیش نیاز حتمی برای بقاء در چنین محیطی است. شاخصهای عملکرد چنین همراستایی را آزمون می‎کنند و امکان تنظیم آن را فراهم می‎آورند. از چنین ارتباطی مشخص است که فرایند اندازه گیری عملکرد در توسعه راهبرد آینده، مشارکت خواهد داشت. (کوهزادی، ۱۳۸۹)
ب)کنترل عملیات
ارزیابی برای کنترل کسب و کار در مقابل اهداف و برنامهها و در دست داشتن ابزاری برای اصلاح تغییرات و انحراف از برنامه و به طور کلی جهت مدیریت عملیات لازم است. (کوهزادی، ۱۳۸۹)
ج) مدیریت و تعامل با ذی نفعان
امروز و احتمالاً در آینده بهترین طریق بقاء و کامیابی در بلندمدت برای سازمانها، تفکر درباره خواسته ها و نیازهای همه ذی نفعان مهم و تلاش برای ارزش رسانی به آنهاست. این مسئله نیازمند آگاهی درباره محیط گسترده خارجی و ارضای خواسته های گسترده وسیعی از ذی نفعان است. گروه‎های ذی نفع شامل سهامداران، مشتریان، کارکنان، تأمین کنندگان، شرکا، قانونگذاران و ناظران و جامعه است. برای تخمین برآورده سازی نیاز و الزامات همه گروه های ذی نفع لازم است توانایی اندازه گیری و ارائه ارزش برای هر کدام را داشته باشیم. بنابراین مدیریت و ارتباط با ذی نفعان، یکی دیگر از اهداف ارزیابی عملکرد است. (کوهزادی، ۱۳۸۹)
د)کیفیت
شاخصهای عملکرد، سنجههایی هستند که برای ارزیابی کیفیت در برابر استانداردها و اهداف شکل داده شده در داخل یک سازمان بکار می‎روند، تا بدین ترتیب کیفیت تثبیت شده یا بهبود یابد.
و) مسئولیت پذیری
اطلاعات عملکرد، مسئولیت پذیری موثر در برابر ذی نفعان خارج سازمانی را، به نحوی اثربخش امکان پذیر می‎سازد. با اطلاعات مناسب، نهادهای عمومی و دولتی، جامعه و دیگر ذی نفعان قادر به اعمال فشار برای بهبود هستند و می‎توانند درک بهتری از آنچه در جریان است داشته باشند. در این مورد، منظور از مسئولیت پذیری به خصوص مسئولیت پذیری در برابر عموم است و از این جهت در بخش عمومی و سازمانهای دولتی مهم محسوب میشود، هر چند با درک روزافزون سازمانهای بخش خصوصی از نقش گسترده تر خود در جامعه و مسئولیت خود برای بکارگیری اثربخش منابع محدود و همین طور اثرات اجتماعی فعالیتهایشان، موضوع مسئولیت پذیری برای آنها نیز اهمیت بیشتری مییابد. (کوهزادی، ۱۳۸۹)
در مطالعه ای که فارمر^[۱۷] از ۱۴۷ سازمان خصوصی و دولتی در انگلستان به عمل آورده اهداف بکارگیری ارزیابی عملکرد به ترتیب زیر فهرست شدهاند: (کوهزادی، ۱۳۸۹)امکان مدیریت عملیات و کنترل اثربخشی و کارایینشان دادن ارزش کسب شدهتسهیل ارتباط و مدیریت اثربخش ذی نفعانهمراستا سازی عملیات با راهبرد
پیشبرد بهبود کیفیت
پشتیبانی از پاسخگویی عمومی

۱-۳-۲- شکل­پذیری (Ductility)
شکل­پذیری طبق تعریف به صورت رابطه ۱-۱ ارائه می­ شود ]۹[ :
که در آن δ_y جابجایی حد تسلیم^[۲۵] است و از جابجایی متناظر با نقطه تلاقی دو خط بدست می ­آید : (۱) خط راستی که از مبدا به نقطه متناظر V_max ۷۵/۰روی نمودار ظرفیت رسم می­ شود و (۲) خط گذرا از V_max روی نمودار پوش که موازی با محور افقی رسم می­ شود.
δ_uجابجایی نهایی ^[۲۶]است و عبارتست از جابجایی متناظر با مقاومت V_max ۸۵/۰ در انتهای نمودار ظرفیت که در شکل ۱-۲ مشاهده می­ شود.
شکل ۱- ۲ نمودار تعیین نقاط لازم برای محاسبه شکل­پذیری ]۹[

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۳-۳- شاخص آسیب
با توجه به مطالبی که قبلاً ذکر شد لازمه ارزیابی عملکرد یک سازه، داشتن توانایی تخمین آسیب است. لذا معیاری برای اندازه ­گیری آسیب لازم است که از آن به عنوان شاخص آسیب یاد می­ شود. در رابطه با یک سیستم سازه­ای پارامترهای پاسخ مختلفی وجود دارند که در تعیین میزان آسیب تحت اثر یک زلزله مشخص موثر می­باشند. از جمله این پارامترها عبارتند از: تغییر­شکل (به صورت جابجایی نسبی طبقه، یا جابجایی بیشینه و یا نسبت شکل پذیری)، سرعت نسبی، شتاب مطلق، اتلاف انرژی پلاستیک، و اتلاف انرژی هیستریستیک. شاخص­ های آسیب، برقرار کنندۀ روابطی تحلیلی بین پارامترهای فوق و سطح آسیب هستند. به عبارتی یک شاخص آسیب، رابطه­ای تحلیلی بین پاسخ بیشینه (یا تجمعیِ) عناصرِ سازه­ای (و یا غیر سازه­ای) و سطح آسیب برقرار می­نماید. مقدار شاخص آسیب بین صفر تا یک تغییر می­ کند، که صفر نشان­دهنده حالت بدون آسیب و یک نشان­دهنده زوال کامل است ]۴[.
اگر بتوان محدودیت­هایی برای پاسخ بیشینه و تجمعی سازه به صورت تابعی از رفتارهای مطلوب ساختمان تحت اثر سطوح مختلفی از زمین لرزه­ها به وسیله شاخص­ های آسیب برقرار نمود، امکان رسیدن به یک روش طراحی بر اساس سطح عملکرد امکان­ پذیر است. با مشخص شدن این محدودیت­ها، امکان تخمین مشخصه­های مکانیکی لازم برای ساختمان جهت اینکه پاسخ ساختمان در حد این محدودیت­ها باقی بماند، وجود دارد.
برای طراحی شکل­پذیر اعضای قابی بتن­آرمه، سطح آسیب مورد نظر می­باید به صورت شاخص­ های آسیب قابل محاسبه بیان شود. این شاخص ­ها باید برای مقاطع با مفصل پلاستیک، اعضای قابی، زیرمجموعه­های یک قاب و قاب ساختمانی کلی تعریف شود. شاخص­ های آسیب، بیانی ریاضی به ­منظور پیش ­بینی حاشیه شکست برای یک سازه یا عضو سازه­ای تحت بارگذاری مشخص می­باشند. واضح است که حاشیه بزرگتر تا شکست برای یک عضو بیانگر آسیب کمتر عضو خواهد بود، با این حال یک همبستگی منطقی بین شاخص آسیب و سطح آسیب مورد نیاز می­باشد. به عبارت دیگر برای سطوح مختلف عملکرد که به نام­های “در حال بهره ­برداری یا فعال^[۲۷]“، “بهره ­برداری بی­درنگ^[۲۸]“، “ایمنی جانی” و “عدم فروریزی^[۲۹]” شناخته شده ­اند، مقادیر شاخص آسیب می­باید انتخاب شوند، و این انتخاب نیز بر خلاف تعیین اختیاری سطوح که در مقالات ارائه شده باید بر اساس روش­های مهندسی دقیق صورت گیرد.
در سال­های اخیر شاخص­ های آسیب متعددی با بهره گرفتن از معیارهای پاسخ مختلف برای مقاطع، اعضا و زیرمجموعه­های سیستم سازه­ای تعریف شده ­اند. شاخص آسیب برای مقاطع اعضای بتن­آرمه مبنایی است برای تعریف سطح آسیب اعضا و زیر­مجموعه­های یک سیستم (مانند طبقه). چون آسیب­های ناشی از شکست­های برشی-پیچشی، اثرات پلاستیک P-Δ، شکست­های پیوند و اتصالات را نمی­ توان با شاخص­ های آسیب مقطع نشان داد بنابراین می­باید از چنین زوال­های تردی برای نیل به اهداف طراحی لرزه­ای ممانعت به عمل آید.
به عنوان نمونه میزان آسیب اعضای غیر سازه­ای، قویاً به جابجایی نسبی طبقه­ای که در آن قرار دارند وابسته است (IDI= Interstory Drift Index). به وسیله استفاده از یک شاخص پاسخ که IDI تقاضا را به میزان آسیب اعضای غیر سازه­ای مرتبط می­سازد، می­توان مقادیر بیشینه IDI را در زمان زلزله­های مختلف طرح تنظیم کرد. در این صورت کافی است زیر هر زلزله از قبل مشخص شده، مشخصه­های مکانیکی لازم برای ساختمان (که در اینجا مقاومت و سختی است) را به گونه ­ای تخمین زد که IDI از (IDI)_max مشخص شده بیشتر نشود.
دو نوع شاخص آسیب جهت بررسی سطح عملکرد قاب­های خمشی بتن آرمه مورد نیاز می­باشد. یکی شاخص آسیب موضعی^[۳۰] که برای اعضا و مقاطع تعریف می­ شود و دیگری شاخص آسیب کلی^[۳۱] که برای کل قاب لازم است. ارتباط بین شاخص آسیب کلی و شاخص­ های آسیب موضعی از جمله مواردی است که باید مورد بررسی قرار گیرد.
در جدول ۱-۲ شاخص­ های آسیب موضعی به دو دسته تجمعی و غیر تجمعی تقسیم شده و چند شاخص آسیب کلی نیز معرفی شده است.
جدول ۱- ۲ بعضی از شاخص­ های آسیب متداول ]۱۰[

Local damage index

Global damage index

Non-cumulative
Cumulative

Maximum softening (Dipasquale and Cakmak, 1988)

Ductility ratio (Newmark and Rosenblueth, 1971; Ayala and Xianguo,1995)

Normalized cumulative rotation (Banon and Veneziano, 1982)

Final softening (Dipasquale and Cakmak, 1988)

Interstory drift (Sozen, 1981; Roufaiel and Meyer, 1981)

Low cycle fatigue (Stephens, 1985)

Park-Ang damage index (Park and Ang, 1985)

Slope ratio (Toussi and Yao, 1982)

Park-Ang damage index (Park and Ang, 1985)

Global damage index (Chung et al., ۱۹۸۷)

Flexural damage ratio (Roufaiel and Meyer, 1981)

Energy based models (Elms et al., 1989; Kratzig et al., 1989)

Roufaiel-Meyer global model (Roufaiel and Meyer, 1987)

Maximum permanent drift (f and Yao, 1982; Stephens and Yao, 1987)

Stiffness damage index (Ghobarah et al., 1999)

۱۰۰

– سابقه تدریس درس تربیت بدنی:بر اساس جدول۴-۶- میانگین سابقه تدریس درس تربیت بدنی در مدارس دولتی ۹۲/۱۰ و در مدارس غیر دولتی ۶۲/۴ می باشد، که نشان می دهد دبیران مدارس دولتی نسبت به دبیران مدارس غیر دولتی از سابقه تدریس بالاتری برخوردارند.
جدول ۴-۶- میانگین سابقه تدریس درس تربیت بدنی دبیران دولتی و غیر دولتی

متغیر

نوع مدرسه

تعداد

میانگین

انحراف استاندارد

سابقه تدریس درس تربیت بدنی

دولتی

۶۱

۹۲/۱۰

۷۶/۶

غیردولتی

۴۲

۶۲/۴

۲۲/۳

– تعداد کارت های مربیگریهمانطور که در نمودار۴-۱-مشاهده می شود ۱۱ % از دبیران مدارس دولتی و ۲۸% از دبیران غیر دولتی فاقد کارت مربیگری میباشند. در دبیران مدارس دولتی بیشترین تعداد کارت مربیگری ۷ کارت می باشد و در دبیران مدارس غیر دولتی بیشترین تعداد کارت مربیگری ۴ کارت مربیگری می باشد.

نمودار۴-۱- توزیع کارت های مربیگری دبیران به تفکیک مدارس دولتی و غیر دولتی بر حسب درصد و تعداد
– تعداد کارت های داوری: همانطور که در نمودار۴-۲-مشاهده شد۳۱ % از دبیران مدارس دولتی و ۴۷% از دبیران غیر دولتی فاقد کارت داوری بودند. در دبیران مدارس دولتی بیشترین تعداد کارت داوری ۵ کارت بود و در دبیران مدارس غیر دولتی بیشترین تعداد کارت داوری ۴ کارت داوری میبود.

نمودار۴-۲- توزیع کارت های داوری دبیران به تفکیک مدارس دولتی و غیر دولتی بر حسب درصد و تعداد
– سطح قهرمانی معلمان:مطابق نمودار۴-۳- بیشترین سطح قهرمانی در هر دو گروه در سطح قهرمانی استان بوده و۶۰ درصد معلمان مدارس دولتی و ۴۷ درصد معلمان مدارس غیر دولتی دارای مقام استانی بودند.
نمودار۴-۳- توزیع سطوح قهرمانی دبیران به تفکیک مدارس دولتی و غیر دولتی بر حسب درصد
۴-۴- یافته های استنباطی
۴-۴-۱ فرضیه اول
بین عامل امکانات (وسایل و تجهیزات و فضاهای ورزشی) مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و غیردولتی شهر کرمان از دیدگاه معلمان تربیت بدنی اختلاف معناداری وجود ندارد.
جدول شماره۴-۷-به مقایسه متغیر امکانات (وسایل و تجهیزات و فضاهای ورزشی) از دیدگاه معلمان تربیت بدنی مدارس دولتی و غیردولتی می پردازد. همانطور که در جدول مشاهده می گردد، میانگین نمره امکانات از دیدگاه معلمان مدارس دولتی (۶۵/۲=میانگین) بیشتر از میانگین نمره معلمان در مدارس غیردولتی (۱۱/۲= میانگین) میباشد. نتایج آزمون T در سطح معناداری (۰۵/۰=α) بیانگر وجود تفاوت معنادار است.بنابراین فرض صفر رد می شود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول ۴-۷- نتایج آزمون تی مستقل جهت مقایسه متغیر امکانات از نظر معلمان مدارس دولتی و غیردولتی

مشارکت کنندگان

Mean ± sd

درجه آزادی

T

سطح معناداری

معلمان دولتی

۴۲/۰±۶۵/۲

۱۰۱

۵۸/۶

۵-۴ جمع بندی و نتیجه گیری ۱۱۲
۵-۵ پیشنهاد ها ۱۱۳
۵-۵-۲ پیشنهادهای کاربردی ۱۱۳
فهرست مطالب
عنوان صفحه
۵-۵-۱ پیشنهادهای پژوهشی ۱۱۴
۵-۶ محدودیت های پژوهش ۱۱۵
۵-۶-۱ محدودیت های در کنترل پژوهشگر ۱۱۵
۵-۶-۲ محدودیت های خارج از کنترل پژوهشگر ۱۱۵
منابع ۱۱۹
فهرست جدول ها
عنوان صفحه
جدول شماره ۲-۱: مقایسه نظام آموزشی سنتی و نظام آموزشی مبتنی ۱۷
جدول شماره ۲-۲: رویکردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات ۲۳
جدول شماره ۲-۳: استاندارد های سواد فناورانه ۵۱
جدول شماره ۲-۴: تفاوت بومیان و مهاجران دیجیتال ۶۵
جدول۱-۳: توزیع مشارکت کنندگان در پژوهش ۷۶
جدول۴-۱: فراوانی و درصد فراوانی نمونه دبیران مورد مطالعه به لحاظ میزان تحصیلات ۸۱
جدول۴-۲: فراوانی و درصد فراوانی نمونه دبیران مورد مطالعه به لحاظ رشته تحصیلی ۸۱
جدول۴-۳: فراوانی و درصد فراوانی نمونه دبیران مورد مطالعه به لحاظ میزان سابقه خدمت ۸۲
جدول۴-۴: فراوانی و درصد فراوانی نمونه دانش آموزان مورد مطالعه به لحاظ پایه تحصیلی ۸۲
جدول۴-۵: فراوانی و درصد فراوانی نمونه دبیران مورد مطالعه به لحاظ رشته تحصیلی ۸۳
جدول۴-۶: نتیجه آزمون کالموگروف – اسمیرونوف برای نرمال بودن توزیع داده ها ۸۴

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول۴-۷: توصیف میزان سواد فناورانه دبیران دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر همدان ۸۵
جدول۸-۴: توصیف میزان سواد فناورانه دانش آموزان دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر همدان ۸۶
جدول۹-۴: توصیف میزان فهم ماهیت فناوری دبیران دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر همدان ۸۷
جدول۱۰-۴: توصیف میزان فهم ماهیت فناوری دانش آموزان دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر همدان ۸۸
جدول۱۱-۴: توصیف میزان فهم دبیران دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر همدان در ارتباط فناوری و جامعه ۸۹
جدول۱۲-۴: توصیف میزان فهم دانش آموزان دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر همدان در ارتباط فناوری و جامعه ۹۰
جدول۱۳-۴: توصیف میزان فهم دبیران دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر همدان در طراحی فناوری ۹۱
جدول۱۴-۴: توصیف میزان فهم دانش آموزان دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر همدان در طراحی فناوری ۹۲
جدول۱۵-۴: توصیف میزان فهم دبیران دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر همدان در کسب توانایی های مربوط به جهان فناورانه ۹۳
جدول۱۶-۴: توصیف میزان فهم دانش آموزان دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر همدان در کسب توانایی های مربوط به جهان فناورانه ۹۴
جدول۱۷-۴: توصیف میزان درک دبیران دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر همدان در فناوری در جهان اطراف ۹۵
جدول۱۸-۴: توصیف میزان درک دانش آموزان دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر همدان در فناوری در جهان اطراف ۹۶
جدول۱۹-۴: مقایسه میزان سواد فناورانه دانش آموزان متوسطه و دبیران آنها در آموزش و پرورش با بهره گرفتن از آزمون من ویتنی یو ۹۷
جدول۲۰-۴: مقایسه میزان فهم ماهیت فناوری دانش آموزان متوسطه و دبیران آنها در آموزش و پرورش با بهره گرفتن از آزمون من ویتنی یو ۹۷
جدول۲۱-۴: مقایسه دانش آموزان متوسطه و دبیران آنها در میزان فهم ارتباط فناوری و جامعه با بهره گرفتن از آزمون من ویتنی یو ۹۸
جدول۲۲-۴: مقایسه دانش آموزان متوسطه و دبیران آنها در میزان فهم طراحی فناوری با بهره گرفتن از آزمون من ویتنی یو ۹۸
جدول۲۳-۴: مقایسه دانش آموزان متوسطه و دبیران آنها در کسب توانایی های مربوط به جهان فناورانه با بهره گرفتن از آزمون من ویتنی یو ۹۹
جدول۲۴-۴: مقایسه دانش آموزان متوسطه و دبیران آنها در درک فناوری در جهان اطراف با بهره گرفتن از آزمون من ویتنی یو ۹۹
فهرست شکل ها
عنوان صفحه
شکل شماره۲-۱: عناصر کلیدی سواد فناورانه ۳۸
فصل اول
کلیات پژوهش
۱-۱ مقدمه
امروزه لایه ها و ابعاد گوناگون زندگی بشر تحت تأثیر فناوری ها قرار گرفته است(نیکنام،۱۳۸۵) بطور کلی در جهان اطراف فناوری های ساده تا پیشرفته مختلفی وجود دارد(فلیر و سوکر^[۱]، ۱۹۹۵) و این فناوری بر جنبه های مختلف زندگی از قبیل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی افراد و جوامع تاثیر گذاشته است(یادگار زاده و رحیمی، ۱۳۸۱) بنابراین می توان گفت فناوری، عنصر اساسی در زندگی است و نقش مهمی در تعلیم و تربیت دارد(گروه آموزش و علوم^[۲]، ۲۰۰۸). یکی از اهداف مهم آموزش عمومی در هر کشور، آماده کردن دانش آموزان به گونه ای که بتوانند زمینه ی توسعه ی کشور خود را فراهم آورند. به عبارت دیگر، هدف پرورش شهروندانی کنجکاو، پژوهشگر، جست و جوگر و دارای سواد فناورانه^[۳] است. چنین افرادی در حل مسائل روزانه ی خود، آنجا که به نحوی با علوم و فناوری مربوط می شود، توانا هستند. با این نگاه می توان چنین گفت که سواد فناورانه؛ نیاز همگانی است، برای افراد گوناگون متفاوت است، پیوسته در حال تغییر است، نوعی یادگیری مستمر و پیوسته است(طاهری، ۱۳۸۹). نظام تعلیم و تربیت مسئولیت پرورش مهارت ها و نگرش های مختلف، مهارت ها و دانش فناورانه دانش آموزان را دارد. دوره متوسطه دوره آماده سازی دانش آموزان است و آموزش فناوری در مقطع متوسطه دانش آموزان را برای استفاده، مدیریت، ارزشیابی و درک فناوری آماده می کند و چشم انداز گسترده ای نسبت به فناوری به وجود می آورد(انجمن بین المللی آموزش فناوری^[۴]، ۲۰۰۶). هدف آموزش فناوری و به ویژه سواد فناورانه آماده سازی دانش آموزان جهت استفاده هوشمندانه و اندیشمندانه از ابزارهای فناورانه در جهان اطراف است(الیز و کریپ سزاک^[۵]، ۲۰۰۶). و فرد باسواد فناورانه باید نقش فناوری های دیجیتال را در طراحی سیستم ها، محصولات و نوآوری های جدید درک کند؛ ارتباط این فناوری ها با فناوری های دیگر و زندگی اجتماعی را دریابد؛ ماهیت و ویژگی های فناوری های دیجیتالی را در کنار سایر فناوری های موجود بفهمد و برای ارزیابی، مدیریت و توسعه مستمر آنها اقدام های سنجیده صورت دهد (انجمن بین المللی آموزش فناوری،۱۹۹۶)
دانش آموزان دوره متوسطه به دلیل اینکه از زمان تولد آنها فناوری دیجیتال در دسترس بوده است و آنها کمابیش با ماهیت، کارکردها و ویژگی های آنها آشنایی دارند، پرنسکی^[۶](۲۰۰۱) این افراد را «بومیان دیجیتال»^[۷] می نامند و در مقابل آن برای بزرگسالانی که در بعد از دوران کودکی با فناوری های دیجیتال آشنایی پیدا کرده اند، از اصطلاح «مهاجران دیجیتال»^[۸] استفاده می کند. بومیان دیجیتال با وجود سن پایین ممکن است نقش، ماهیت و مدیریت فناوری های دیجیتالی را بهتر و موثرتر از مهاجران دیجیتال درک کنند و این پدیده می تواند به فاصله بین دو نسل بیانجامد و چالش های جدیدی را در ساختار نظم اجتماعی و تربیتی به وجود آورد(بنت، ماتون و کرون^[۹]، ۲۰۰۸). راشکف^[۱۰] (۲۰۰۱) به طنز بیان می کند:« بچه ها با فضای موجود بومی هستند و ما بزرگ ترها مهاجر و تازه وارد هستیم» (بردکهاردت و همکاران^[۱۱]،۲۰۰۳: ۴).
معلمان و دانش آموزان از نظر شناخت و بهره گیری از فناوری های نوین با یکدیگر تفاوت دارند این تفاوت در دسترسی و بهره گیری از فناوری های اطلاعات و ارتباطی بحث فاصله نسلی^[۱۲] را در بین نسل ها مطرح می کند(حریری و زمانی، ۱۳۹۱). کاستلز^[۱۳] معتقد است هر چه فاصله ارتباطی نوجوانان با والدین و دبیران بیشتر باشد، میزان تفاهم میان نسلی کمتر می شود و فاصله نسلی بیشتر می‌شود (سلطانی فر، ۱۳۸۷).
با توجه به اهمیت سواد فناورانه و آموزش فناوری در برنامه درسی مدارس، هدف پژوهش حاضر مقایسه سواد فناورانه دانش آموزان دختر متوسطه با دبیران زن در شهر همدان است.
۱-۲ بیان مساله
پیشرفت های شگرف فناوری، تحول عمیقی در جامعه ایجاد کرده است. هر چند که به کارگیری فناوری در جوامع امروز امری اجتناب ناپذیر است، آشنایی و علاقه مندی اقشار مختلف جامعه به این پدیده های نوین و به تبع آن، رواج استفاده از آنها در میان گروه های جامعه به دلایل مختلف، یکسان نخواهد بود. بنابراین بهره گیری از فناوری در نهادهای اجتماعی مختلف، تفاوت را در نسل گذشته و حال نشان می دهد. با این حال جوانان از فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی در سطحی بالاتر و به شیوه ای متفاوت از نسل پیشین استفاده می کنند(حریری و زمانی زاد،۱۳۹۱). با بالارفتن سطح تحصیلات و آگاهی، میزان آشنایی و علاقه و نوع استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات افزایش می‌یابد و بالعکس و با بالارفتن سن، میزان آشنایی و علاقه و نوع استفاده از فنآوری اطلاعات و ارتباطات کاهش می یابد و بالعکس، در نتیجه فاصله بین نسل ها بیشتر و شکاف نسلی ایجاد می گردد(فتحی، پیراهی و شیرین بیان،۱۳۹۰).
پژوهش ها لی ها^[۱۴](۲۰۱۲ )٬ ماوسون^[۱۵](۲۰۱۱)٬ چو و شی^[۱۶](۲۰۱۱)٬ ایزنکرفت^[۱۷](۲۰۰۹)٬ والک^[۱۸](۲۰۰۵)٬ حریری و زمانی راد(۱۳۹۱) و فتحی، پیراهری و شیرین بیان(۱۳۹۰) نشان می‌دهد که بین دانش آموزان و والدین از لحاظ آشنایی، علاقه و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات شکاف نسلی وجود دارد. موسسه گالوپ نیز در این مورد که آمریکایی های در فناوری چه فکری می کند؟ نشان داد که با وجود علاقمندی شدید بزرگسالان آمریکایی به فناوری، آنها از فناوری ناآگاهند و همچنین انجمن بین المللی آموزش فناوری در سال ۲۰۰۱ از موسسه گالوپ خواست که پژوهشی در مورد دانش و توانمندی های شهروندان آمریکایی نسبت به سواد فناورانه ترتیب دهد. نتایج پژوهش نشان می دهد که مطالعه تلفیق فناوری با برنامه درسی در مدارس باید جدی تلقی شود و مردم معتقدند سواد فناورانه باید شرط فارغ التحصیلی از مدارس متوسطه قرار گیرد(رز و داگر^[۱۹]،۲۰۰۲).
«استانداردهای سواد فناورانه^[۲۰]» سواد فناورانه را به عنوان توانایی کاربرد، مدیریت،ارزیابی و درک فناوری تعریف می کند(انجمن بین المللی آموزش فناوری،۲۰۰۴). هدف سواد فناورانه عبارت است از پرورش شهروندانی برای مشارکت هوشمندانه و فکورانه در جهان پیرامون خود (راسیتر و باگدان^[۲۱]، ۱۹۹۹). بنابراین دانش آموزان، برای دستیابی به سواد فناورانه، باید توانایی ها و دانش فناورانه خود را توسعه دهند و معلمان باید صلاحیت فناورانه برای راهنمایی یادگیری دانش آموز را داشته باشند(انجمن بین المللی آموزش فناوری،۲۰۰۳).
آموزش فناوری^[۲۲] یکی از قلمروهای جدید در برنامه درسی است که برخی از نظام های آموزشی کشورهایی مانند؛ انگلیس، هلند و سوئد از دوره ابتدایی و در برخی کشورهای دیگر نظیر فرانسه، آمریکا و استرالیا از دوره متوسطه به صورت یک درس مجزا یا تلفیق شده در برنامه درسی سایر دروس به آموزش آن پرداخته می شود(راسینن^[۲۳]، ۲۰۰۳) و برنامه درسی کلیه سطوح این کشورها براساس استانداردها و چارچوب ها سواد فناورانه تدوین مى شوند(انجمن بین المللی آموزش فناوری، ۱۹۹۶ و ۲۰۰۳). البته این نکته را ضرورتاً باید در نظر داشت که آموزش فناورى به برنامه درسى عمومی (نه حرفه اى)تعلق دارد(عزتی، امام جمعه و احمدی، ۱۳۹۰).
بر اساس استانداردهای «انجمن آموزشی آمریکا» سواد فناورانه دارای پنج بعد است:۱) فهم ماهیت فناوری شامل ویژگی ها و دامنه فناوری، مفاهیم اساسی فناوری، درک ارتباط بین فناوری ها و فهم ارتباط آنها با سایر زمینه ها۲) فهم ارتباط فناوری و جامعه که درک آثار فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی فناوری، اثر فناوری بر محیط، نقش جامعه در توسعه و استفاده از فناوری و نفوذ فناوری در تاریخ را شامل می شود. ۳) فهم طراحی فناوری که به درک ویژگی های طراحی، نحوه مهندسی طراحی، درک نقش پژوهش، توسعه، ابداع، نوآوری و نحوه حل مسائل اشاره دارد. ۴) کسب توانایی های مربوط به جهان فناورانه که به نحوه کاربرد فرایند طراحی، نحوه کاربرد و نگهداری محصولات و سیستم های فناوری و ارزیابی مستمر اثر محصول ها و سیستم ها را شامل می شود و۵) درک فناوری در جهان اطراف که به تلفیق فناوری های دیجیتال در زمینه های پزشکی، کشاورزی، بیوتکنولوژی، انرژی، ارتباطات، حمل و نقل، صنایع و کارخانجات و حوزه های عمرانی اشاره دارد. بر این اساس سواد فناورانه فراتر از به کارگیری صرف رسانه های دیجیتال در ابعاد مختلف زندگی است (انجمن بین‌المللی آموزش فناوری،۲۰۰۷). بر این اساس مساله اصلی پژوهش حاضر این است که میزان سواد فناورانه دانش آموزان متوسطه و دبیران آنها در آموزش و پرورش شهر همدان چه میزان است؟

در وضعیت ایستاده طبیعی و از نمای پشت، سر باید به شکل متعادل قرار گیرد به گونه ای که خط کشش ثقل از مرکز استخوان پس سری و از روی ستون مهره ای ناحیه گردن بگذرد (دانشمندی، ۱۳۸۶). هرگاه به سبب یک یا ترکیبی از عوامل، سر و گردن به یک طرف خمیدگی یا چرخش داشته باشد به گونه ­ای که خط کش بر مرکز استخوان پس سری منطبق نباشد، این عارضه کج گردنی است. این تغییر شکل با چرخش و کج شدن سر به طور مشخص همراه است که چنانچه درمان نشود اختلال در وسعت میدان دید و چرخش چشم­ها را به همراه خواهد داشت. علل بروز این بیماری به خوبی معلوم نیست بعضی­ها معتدند که گردن جنین در رحم مادر در وضعیت نامناسب قرار می­گیرد. گروه دیگری ضربه­های هنگام زایمان و کشیده شدن را علت این ناهنجاری می­دانند. در واقع به علت کوتاهی عضله چناغی ـ چنبری ـ پستانی این عارضه ایجاد می­ شود. این اختلال ممکن است مادرزادی، اکتسابی، حاد، موقت و یا مزمن باشد و نگهداری سر در وضعیت نامناسب به مدت طولانی و یا داشتن عادات نامناسب وضعیت یا ضعف شنوایی و بینایی باعث می­ شود که فرد سر و گردن خود را بطور ثابت و به مدت طولانی کج کند و در وضعیت نامناسب قرار دهد. این عارضه در صورتی که درمان نشود به تدریج باعث انحراف جانبی ستون مهره­ای در قسمت پایین گردن و بالای پشت می­گردد. کشش و تقویت عضله چناغی ـ چنبری ـ پستانی کمک به درمان این اختلال می­نماید (شکل ۲ـ۴) .
شکل ۴٫۲٫ انحراف جانبی سر
شانه نابرابر^[۲۲]
شانه نابرابر یا افتادگی شانه وضعیتی است که در آن شانه­ها در راستای یک خط افقی قرار نگرفته­اند در واقع در شرایط طبیعی هر دو شانه باید نسبت به این خط فاصله یکسان داشته باشند. یکسان نبودن فاصله شانه­ها با خط افقی مرجع در یک طرف شانه را عارضه شانه نابرابر می­نامند که از علایم آن بالاتر بودن استخوان کتف یک سمت نسبت به سمت دیگر است. از علل بروز این ناهنجاری می توان به مواردی چون نشستن و خوابیدن غلط و کار بیشتر با یک طرف بدن مخصوصاً دانش آموزان به دلیل حمل کیف، عدم تعادل در عضلات نگهدارنده کمر بند شانه و عضلات نردبانی قدامی و میانی گردن، غیر استاندارد بودن میز و نیمکت و خم شدن بیشتر به یک سمت هنگام نوشتن اشاره نمود (دانشمندی، ۱۳۸۶). بطور کلی برای درمان این عارضه تمرینات را می توان به دو دسته تمرینات کششی و قدرتی تقسیم بندی کرد. کاربرد تمرینات کششی برای آن دسته از عضلات و با طرف از بدن می باشد که در اثر ضعف دچار کوتاهی شده ­اند. کاربرد تمرینات قدرتی برای آن دسته از عضلات یا طرفی از بدن می­باشد که در اثر ضعف دچار کشیدگی بیش از حد شده ­اند (دانشمندی، ۱۳۸۶) (شکل ۵٫۲).

شکل ۵٫۲٫ شانه نابرابر
انحراف گردن به جلو (لوردوز گردنی)^[۲۳]
گردن انسان شامل ۷ مهره است که بعد از کمر شایع ترین مفاصل مستعد آرتروز، سائیدگی و کاهش فاصله و فتق دیسک است. بطور طبیعی ستون فقرات از ناحیه گردن کمی به جلو تحدب دارد که در این وضعیت سر جلوتر از مرکز ثقل قرار می­گیرد و فشار زیادی روی مفاصل فکی ـ گیجگاهی و مفاصل گردن و عضلات پشت گردن وارد می­ شود در این حالت در سر افزایش وزنی در حدود ۲ برابر حالت طبیعی دیده می­ شود. این عارضه موجب افزایش گودی گردن، کاهش فضای سوراخهای بین مهره ای، احتمال گیر افتادن اعصاب و فشار روی ریشه ­های عصبی می­ شود. از علل ایجاد این عارضه می­توان عادات غیر صحیح در نشستن بویژه در هنگام مطالعه، ایستادن، راه رفتن و ورزش، ضعف بینایی بویژه در افراد نزدیک بین و بکار گیری بالش­های با ارتفاع زیاد در هنگام خوابیدن اشاره نمود. نشانه­ های این عارضه به جلو رفتن سر و بالا آمدن چانه، افزایش فشار بر روی مفاصل گردن در ناحیه پشت و خستگی در عضلات ناحیه پشت گردن و پشت سر می­باشد. مهمترین اقدام در زمینه اصلاح عارضه، حذف عادات غلط و اتخاذ وضعیت صحیح در نشستن، راه رفتن، ایستادن و خوابیدن است. سپس انجام دادن تمرین­های مؤثر در حفظ راستای طبیعی ستون فقرات گردنی و پشتی و حفظ دامنه حرکتی سر و گردن در تمامی جهت­ها (شکل ۶٫۲).
شکل ۶٫۲٫ انحراف گردن به جلو
انحراف جانبی ستون مهره ها^[۲۴]
تمایل و انحنای ستون مهره ها به یکی از طرفین چپ و راست بدن، کج پشتی یا اسکولیوز نامیده می­ شود. در این ناهنجاری ستون مهره ها با تحمل یک انحنا به سوی پهلوی دیگر تغییر شکل پیدا می­ کند. در واقع زواید شوکی مهره­ها به سمت تقعر و بدنه مهره­ها به سمت تحدب چرخش می­یابد. این وضعیت همیشه غیرطبیعی محسوب می­ شود (دانشمندی، ۱۳۸۶).
بیماری اسکولیوز دارای انواع مختلف است که به قرار زیر تقسیم می­ شود:
الف) اسکولیوز برگشت پذیر با وضعیتی عملکردی که متحرک و غیر ساختمانی نیز خوانده می ­شود که با نقص عضو همراه نیست و با خم شدن به جلو و یا دراز کشیدن اصلاح می­ شود از نطر مک ری (۱۹۹۵) هرگاه مهره­ها طبیعی باشند، ایجاد اختلال می ­تواند به صورت جبرانی و در اثر خمیدگی لگن در اثر کوتاهی پاها باشد. این عارضه ممکن است در اثر اسپاسم محافظتی یک طرفه عضلات و خصوصاً به همراه پرولاپس دیسک بین مهره­ای به صورت سیاتیک باشد.
ب) اسکولیوز برگشت ناپذیر که اسکولیوز ثابت یا ساختمانی نیز خوانده می شود، با نقص عضو همراه است.
دانشمندی و همکاران (۱۳۸۴) در بررسیهای رادیولوژیکی از افرادیکه دچار کج پشتی بودند مشخص کردند که دو سوم از کج پشتی­ها از نوع وضعیتی بوده و یک چهارم از نوع نامشخص و ده درصد باقیمانده بطور مساوی به اشکال مادرزادی و فلجی تقسیم شده ­اند. برخی منابع، کج پشتی با علت ناشناخته را شایع­ترین نوع کج پشتی دانسته ­اند. که شامل ۷۵ ـ۸۵ درصد از مبتلایان می­ شود. از عوارض ناشی از کج پشتی می­توان به مواردی چون درد، اختلال در عملکرد دستگاه قلبی و تنفسی، اختلالات عصبی، اختلال در راه رفتن، کاهش تحرک ستون فقرات اشاره نمود. روش­های مختلفی برای اصلاح و درمان کج پشتی وجود دارد که به کارگیری آن­ها به نوع و شدت آن عارضه بستگی دارد (شکل۷٫۲) (نوری نژاد، ۱۳۸۷).
شکل ۷٫۲٫ انحراف جانبی ستون مهره­ها
پوسچر پشت تابدار (شکم افتاده)^[۲۵]
این نوع ناهنجاری به پوسچر افراد تنبل^[۲۶] معروف است و در افراد نوجوان و بلند قد و مخصوصاً دختران نوجوان شایع­تر است. در این پوسچر عضلات شکم شل شده ودراز می­شوند. سر اغلب تمایل به کج شدن به طرفین دارد و دست­ها نسبت به حالت طبیعی، جلوتر از بدن هستند. علت نامگذاری پوسچر تنبل یا شکم افتاده این است که افراد دارای این ناهنجاری اغلب با کوچکترین تلاش پوسچر طبیعی پیدا می­ کنند اما به این حالت عادت پیدا کرده ­اند. برای شناسایی این پوسچر در افراد آن­ها را باید پشت صفحه شطرنجی قرار دارد و حدوداً بعد از سه دقیقه افراد، پوسچر تابدار به خود می­گیرند. در این­ حالت شکل عضلات شکم دچار ضعف می­شوند و باید تحت یک برنامه­ی آمادگی بدنی تحت تمرین قرار گیرند تا پوسچر طبیعی به دست آید. این حالت تنها پوسچری است که خم کننده­ های ران در آن دچار ضعف می­شوند که باید تقویت شوند. در حالیکه در دیگر ناهنجاری­ها اکثراً خم کننده­ های ران کوتاه می­شوند. مشکلات ناشی از این ناهنجاری عبارتند از: ترجیح یک پا برای ایستادن، ضعف عضلات خم کننده ران، کوتاهی عضلات همسترینیگ، ضعف عضلات شکم (مخصوصاً مایل شکمی) و کج شدن سر، راه درمانی این عارضه تقویت عضلات شکم، تقویت خم کننده­ های ران، کنش عضلات همسترینگ و به دست آوردن دوباره­ی راستای گردن است (شکل ۸٫۲).
شکل ۸٫۲٫ پشت تابدار
پشت گرد^[۲۷]
به افزایش بیش از حد طبیعی قوس ناحیه پشتی یعنی ۱۵ تا ۲۰ درجه پشت گرد گفته می­ شود. یکی از ناهنجاریهای که برای تنه و ستون مهره ها رخ می دهد تمایل قسمت فوقانی ستون مهره ها به سمت جلو در نتیجه افزایش برآمدگی و قوس ستون مهره­های پشتی (سینه ای) می باشد. ناهنجاری پشت گرد یکی از شایع ترین ضعف­هاست که در آن بازوها و شانه­ها به وسیله انقباض مداوم عضلات بین دنده ای و سینه ای کوچک و بزرگ، جلو کشیده می شوند. در حالیکه عضلات ذوزنقه ای و متوازی الاضلاع و گوشه­ای برای فراهم کردن حرکت کتف به طرف جلو شل می­شوند؛ این عمل باعث می­ شود عضلات قدامی تنه کوتاه شده و عضلات خلفی تنه کشیده و دراز شوند. از علائم دیگر پشت گردی می­توان به این موراد اشاره نمود: برجسته شدن استخوان کتف، کاهش گنجایش قفسه سینه به علت جمع شدن عضلات بخش قدامی قفسه سینه، افتادن شانه ها به جلو و نزدیک شدن چانه به سینه، از بین رفتن گودی واقع در گردن و پشت کمرۀ شل شدن و کش آمدن عضلات قدامی ران. از علل پشت گردی می­توان مواردی چون قرار دادن تنه در وضعیت بد، ضعف عضلانی و پشت گرد جبرانی را ذکر نمود (شکل۹٫۲).
۹٫۲٫ پشت گرد
انحرافات جانبی لگن
بررسی طبیعی لگن به گونه ای است که اگر خار خاصره­ای قدامی و خار خاصره­ای خلفی فوقانی را در نظر بگیریم این دو نقطه باید بوسیله یک خط افقی به یکدیگر متصل شوند. از طرفی خار خاصره­ای قدامی فوقانی و ارتفاع عانه نیز توسط یک خط عمودی متصل می­گردند. فاصله یکسان در دو طرف موجب می­ شود تا گشتاور ایجاد شده در هر سمت برابر و در جهت خلاف یکدیگر باشد. همچنین به دلیل اینکه نیروی وزن بطور یکسان روی هر دو مفصل ران تقسیم می­ شود، فاصله آن ها از نقطه یا محور گشتاور به یک اندازه است (دانشمندی، ۱۳۸۶). هرگونه تغییر در زاویه طبیعی خاجی کمری می ­تواند موجب بروز نوع خاصی از ناهنجاری در بالاتنه فوقانی شود. علل و علائم این ناهنجاری به این صورت می­باشد: فرد ممکن است از درد، سفتی، محدودیت حرکات مفصل، لنگیدن وبالاخره تغییر شکل مفصل شکایت داشته باشد. کوتاهی یکی از دو اندام تحتانی می ­تواند دلیل انحراف جانبی لگن باشد. ضعف عضلات و یا عادات غلط در ایستادن نیز موجب انحراف جانبی لگن می­ شود. برای حرکات اصلاحی و درمانی این عارضه آموزش وضعیت صحیح لگن به فرد به منظور حذف عادات غلط و جایگزین نمودن وضعیت بدنی صحیح بویژه هنگام ایستادن­های طولانی، تقویت دورکننده­های ران در طرفی که لگن بالاست و کشش و ازدیاد انعطاف پذیری در دور کنده­های طرف مقابل و تمرینات عمومی ضروری می­باشد (شکل۱۰٫۲).
شکل ۱۰٫۲٫ وضعیت طبیعی و غیر طبیعی لگن خاصره از نمای پشت
قوس کمر^[۲۸]
راستای طبیعی مهره­ها در ناحیه کمری با قوس همراه است. افزایش بیش از حد قوس کمر را «کمرگود» یا «لوردوز کمر» می­گویند. این عارضه با انحنای مهره­های کمری به سمت جلو و برآمدگی شکم در ناحیه کمر مشخص می­ شود. در عارضه لوردوز، چرخش قدامی لگن افزایش یافته و کفل­ها به پشت برجسته می­شوند. به عبارت دیگر چرخش رو به پایین لگن به تشدید قوس کمری و چرخش رو به بالا و عقب لگن به کاهش قوس کمر منجر می­ شود. قوس این ناحیه تقریباً از مهره آخر پشتی شروع شده و به سمت جلو می ­آید. بطوریکه زاویه آن در حالت طبیعی ۳۰ درجه است. میزان قوس کمر به طور طبیعی باید بین ۴۰ تا۶۰ درجه باشد. از علل بروز این ناهنجاری به این موارد اشاره می­کنیم: ضعف عضلات شکم، جابجایی مهره­ها به سمت جلو، زایمان­های مکرر، استفاده از کفش­های پاشنه بلند، کوتاهی عضلات خم کننده ران و عضلات بازکننده ستون مهره­ها در ناحیه کمری، از علایم و نشانه­ های لوردوز کمری، فرو رفتگی شدید و قوس کمری در هنگام ایستادن، شکایت از درد خستگی مزمن کمر، تمایل عضلات شکم به سمت جلو و متمایل شدن بالاتنه به سمت عقب می­باشند.
برای بررسی و ارزیابی می­توان از رادیوگرافی، خط شاقولی و صفحه ی شطرنجی استفاده نمود. جهت پیشگیری، آشنا ساختن فرد با شرایط مطلوب بدنی و اصول صحیح حرکت همچنین عادات غلط و اصلاح شرایط زیستی از مواردی است که رعایت آنها در جلوگیری از عارضه کمر گود مؤثر است. طرز صحیح خوابیدن داشتن بالش با ارتفاع مناسب زیر سر و حمایت کننده­ کوچکی در ناحیه کمری، همچنین خوابیدن به پهلو با یک پای خمیده از موارد پیشگیرانه است. برای درمان این عارضه باید به کشش و انعطاف در بخش تحتانی عضلات راست کننده ستون فقرات، ایجاد جنبش پذیری و افزایش دامنه­ حرکتی لازم در مهره­های ستون فقرات، تقویت عضلات بخش قدامی شکم توجه خاصی شود (شکل ۱۱٫۲).
شکل ۱۱٫۲٫ وضعیت قوس کمر از نمای جانبی
پشت صاف^[۲۹] (تنه عقب رفته)
کاهش یا از بین رفتن قوس­های طبیعی ستون مهره­ها ناهنجاری به نام پشت صاف بوجود می ­آورد. در این عارضه شخص مبتلا دارای فرو رفتگی کمری و قوس پشتی نبوده و در اصطلاح عامیانه گفته می­ شود که عصا قورت داده است. افراد مبتلا به پشت صافی برای جبران مشکل خود هنگام راه رفتن پاها را به طرفین منحرف می­ کنند تا راحت­تر قدم بردارند. پشت صاف بیشتر در اثر نرمی استخوان در سنین شیر خوارگی و کمبود حرکت و فعالیت در بزرگسالی ایجاد می­ شود. در این ناهنجاری حالت فنری ستون مهره­ها کاهش می­یابد و ساز و کار جذب ضربه مختل می­ شود. از علل این عارضه می توان به شل و ضعیف شدن عضلات بخش قدامی ران، کوتاه شدن عضلات پشت ران و عضلات شکمی، ناهنجاری­های ساختمانی در مهره­ها، عوامل ارثی و ژنتیکی، سبک و شیوه غلط زندگی اشاره نمود. این عارضه باعث بر هم خوردن تعادل، افزایش فشار بر روی مهره­ها و دیسک­های بین مهره ای، کاهش حالت فنری ستون مهره­ها، افزایش احتمال آسیب دیدگی و درد مزمن در ناحیه کمر و خستگی زودرس می­ شود. با بهره گرفتن از رادیوگرافی، صفحه شطرنجی و خط شاقولی می­توان به بررسی و ارزیابی این عارضه پرداخت. جهت درمان باید به کشش عضلات پشت ران در حالت ایستاده و در حالت نشسته توجه شود (شکل ۱۲٫۲).
شکل ۱۲٫۲٫ پشت صاف
کف پای صاف^[۳۰]
سه قوس در پا وجود دارد که عبارتند از:

• • قوس طولی داخلی

• • قوس طول خارجی

• • قوس عرضی (طاهری، ۱۳۸۷)

به کاهش ارتفاع قوس طولی (این قوس از استخوان پاشنه تا اولین مفصل کف پایی ـ انگشت شست امتداد دارد) صافی کف پا می­گویند براساس شدت و ضعف و تغییر شکل، میزان کاهش ارتفاع طولی داخلی متفاوت است. دو نوع کف پای صاف وجود دارد. کف پای صاف ثابت، که در این حالت صافی کف پا هنگام ایستادن بر روی پنجه پا در وضعیت خوابیده از بین نمی­رود و کف پای صاف متحرک که شایع­تر نیز هست و تنها زمانی دیده می­ شود که فرد ایستاده است ولی در هنگام ایستادن بر روی پنجه پا و یا در وضعیت خوابیده از بین می­رود. معمولاً صافی ها را به سه درجه تقسیم می­ کنند. صافی درجه یک، تغییر شکل کم یا ناچیز است معمولاً درد وجود ندارد. در نقش کف پا، محور طولی از نزدیک خط داخلی می­گذرد. صافی درجه دو، خط نقش شده از لبه داخلی پا فراتر نرفته است. صافی درجه سه، خط نقش شده لبه پا برآمدتر است و همراه آن انحراف محور طولی پشت پا یا والگوس وجود دارد.
از علائم این عارضه، ضعف عضلات نگهدارنده قوس طولی، تقسیم غیر طبیعی وزن بدن بر روی جانب داخلی به همراه چرخش به خارج پاشنه از علائم این عارضه می باشد. عضلات نازک نئی کوتاه، بلند و طرفی، کوتاه شده و طول طبیعی آن کاهش می­یابد عضلات درشت نئی جلویی و عقبی، خم کننده دراز انگشتان پا و شست و عضلات ریز داخل کف پایی ضعیف شده و قدرت خویش را از دست می­ دهند. حرکات اصلاحی شامل تقویتی و کششی می­باشد.
شکل ۱۳٫۲٫ حالت­های صافی کف پا به ترتیب از راست: سالم، درجه یک، درجه دو و درجه۳
پای چرخیده به داخل ـ پیچش داخلی درشت نی^[۳۱]
این عارضه که اغلب از آن به عنوان پای چرخیده به داخل یاد شده است با چرخش داخلی در مفاصل ران مشخص می شود. این امر باعث می شود که زانوها چرخش داخلی پیدا کنند (عارضه زانوان متقاطع^[۳۲]) و پنجه­های پا به سمت داخل بچرخند (بلوم فیلد، ۱۳۹۰). در واقع پیچش داخلی غیر طبیعی درشت نی معمولاً در ارتباط با چرخش پاشنه به داخل یا زانوی پرانتزی است. این تغییر شکل به صورت تکی بسیار کم مشاهده می­ شود. مشکل اصلی چرخش انگشتان به داخل است. قوزک داخلی نسبت به قوزک خارجی در سمت عقب قرار می­گیرد. درگیری معمولاً متقارن است و چون انگشتان با زاویه­ی حدود ۱۵ الی ۳۵ درجه در سمت داخل قرار دارند، مرکز جاذبه­ی بدن در خارج دومین استخوان کفی پای (که مرکز شعاع پاست) می­افتد. در بچه­های بزرگتر این تغییر مرکز جاذبه­ی بدن از طریق صاف (راست) و دور کردن جلو پا جبران می­ شود. این عارضه می ­تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد. در شکل مادرزادی پیچش داخلی کشکک به میزان طبیعی می ­تواند به سمت داخل یا خارج بچرخد. در حالیکه در شکل اکتسابی پیچش داخلی درشت نی کشکک می ­تواند خیلی زیادتر از حالت طبیعی به داخل بچرخد اما چرخش به خارج در حد طبیعی است. این عارضه ممکن است در نتیجه ی یک تغییر شکل ثابت استخوانی، کوتاهی بافت نرم، فلج عضلانی، عدم تعادل عضلانی و یا تغییر در صفحه­ی مفصلی باشد (دانشمندی، ۱۳۸۶).
شکل ۱۴٫۲٫ به ترتیب از بالا پای چرخیده به داخل، نرمال و پای چرخیده به خارج
زانوی پرانتزی^[۳۳]
این عارضه نوعی اختلال در راستای طبیعی ساق پاست که در آن کندیل­های داخلی ران از هم دور و قوزک­های داخلی به هم نزدیک می­شوند و پاها شکل پرانتزی پیدا می­ کنند. طوریکه فضای بین دو زانو بیشتر از حالت طبیعی آن باشد. این عارضه را پای کمان هم می­گویند. عارضه زانونی پرانتزی خفیف در ۲ تا ۳ سال اول زندگی شایع است که اغلب به دلیل رشدو تحرک کودکان است و عموماً قبل از سنین مدرسه رفع می شود (دانشمندی، ۱۳۸۶). اعلمی هرندی (۱۳۶۶) در کتاب معاینه فیزیکی اندام­ها و ستون فقرات اشاره می­ کند که برای اندازه گیری خمیدگی زانوها آنها را در وضعیت باز بودن کامل قرار داده، قوزک ها را طوی به هم می­چسبانیم که کشکک­ها به جلو نگاه کنند. سپس فاصله بین دو زانو اندازه گیری می­ شود.
چاقی یا وزن زیاد، زود راه افتادن، شکستگی سطوح مفصلی و یا شکستگی استخوان­ها در بال و پایین مفصل، کوتاهی عضلات نیم غشایی و نیم وتری، پارگی رباط جانبی خارجی زانو، زمینه ارثی، بیماری راشی­تیسم، ضعف عضله دو سر رانی از علل بروز این عارضه می­باشند.
برخی از عوامل ناشی از پای پرانتزی، راه رفتن غیر طبیعی، آرتروز زودرس زانو، افزایش آسیب پذیری مفصل، کوتاهی قد، انحراف طرفی ستون مهره ها و درد می­باشند. (شکل ۱۵٫۲)
حرکات اصلاحی برای درمان این عارضه شامل کشش عضلات نیم غشایی و نیم وتری و تقویت عضله دو سر رانی می­باشد.