افرادی که بدن­هایی چاق دارند و اصطلاحاً بدن آن­ها استعداد چربی گیری (چرب شدن) را دارد و از نظر میزان چربی در شرایط مطلوبی قرار ندارند (چربی زیادی دارند)، میل اشتیاق زیادی به خوردن غذا نشان می­ دهند و اصولاً در طول روز گرسنه هستند.
هیکل بدنی چاق فربه (خپل) دارند، ساختار بدنی‌شان به‌طور مشخص در اطراف دستگاه گوارش توسعه می‌­یابد و شکم‌‌محور است. این افراد معمولا دارای دور کمر پهن و شانه‌­های کم‌عرض هستند، چربی فراوان سرتاسر بدنشان را فرا می­‌گیرد و امعا و احشای رشد یافته­ای دارند. دست­ها و پا­های کوتاه دارند و عریض بودن از دید از پهلو و متابولیسم پایین از سایر مشخصات فیزیکی آن­هاست.
بدن­های لخت، دارای عضلات شل، عضلات کم رشد، استخوان­بندی پهن، وجود مقدار زیادی چربی در سراسر بدن ازجمله بازو وران­ها. فرم بدنی گرد، معمولا گرد و قلمبه بوده و چاق­اند. لگن پهن و شانه­های باریک که باعث می­ شود بدن مانند گلابی بشود.
دارای سیستم گوارش بیش از حد پرورش داده شده هستند. متابولیسم کم سرعت، در کم کردن وزن خود معمولا با مشکل مواجه می­شوند. وزن معمولا به سرعت و به آسانی افزایش پیدا می­ کند.
پس از شلدون افرادی چون پارنل، هیث و کارتر طبقه بندی­های دیگری را برای تیپ بدن آوردند. از روش شلدون به علاوه کار هیث مربوط به سال ۱۹۶۴ یک روش استخراج شد که توسط هیث و کارتر در سال ۱۶۹۷ ساخته شد. این روش به نوعی متاثر از ایده پارنل بود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳.۱.۳.۲. سوماتوتایپ هیث- کارتر
سوماتوتایپ یک روش توصیف کمی از ارائه تطبیق ریخت شناسی انسان است که این شامل نمره دهی سه ارزشی است.
در سوماتوتایپ آنتروپومتریک نمره دهی به همراه مشاهده دیداری آزمودنی یا عکس آن. ترجیحا یکی از روبرو، یکی از پشت، با کمترین لباس. نمره دهی سوماتوتایپ، فتوسکوپیک نامیده می­ شود. اگر محقق نتواند یک اندازه گیری فتوسکوپیک داشته باشد، می ­تواند از یک اندازه گیری آنتروپومتریک ترکیبی بهره جوید. بهترین حالت این است که از ترکیبی از دو روش سوماتوتایپ آنتروپومتریک و فتوسکوپیک استفاده شود. هر مولفه به دست آمده یک توصیف گر تجربی از ویژگی ساختمان بدن است. نمره دهی به صورت تئوریک از صفر شروع می­ شود و محدودیت بالایی ندارد. در آزمایش­ها نمره بیشتر از هفت بی نهایت زیاد است.
آندرومورفی: جزیی که آندرومورفی نامیده می­ شود توصیف کننده شواهد مرتبط با چاقی بدن است. صرف نظر از کجایی و چگونگی توزیع آن. آندرومورفی همچنین جنبه­ های فیزیکی مشابهت را توصیف می­ کند مثل دور بدن، حجم مرتبط با حفره شکمی و غیره.
مزومورفی: دومین جزء که مزومورفی نامیده می­ شود رشد عضلانی اسکلتی بدن را توصیف
می­ کند. مزومورفی همچنین متغیر­های فیزیکی مثل تنومندی اشکال بدن از لحاظ عضله یا استخوان، حجم مرتبط با حفره سینه­ای و توده عضلانی را توصیف می­ کند.
اکتومورفی: سومین جزء که اکتومورفی نامیده می­ شود، لاغری بدن را توصیف می­ کند. اکتومورفی همچنین توصیف­گر متغیر­های فیزیکی مثل باریک بودن بدن یا ظرافت اندام­ها در غیاب هر توده­ای از نوع عضله، چربی یا دیگر بافت­هاست.
۱.۳.۱.۳.۲. روش اندازه گیری هیث- کارتر
یک اندازه گیری واقعی و عینی و ترکیبی از هر دو شیوه­ نمایش عکس و تن سنجی برای تخمین گونه پیکری می­باشد که به ویژه در تحقیقات پزشکی مورد استفاده قرار می­گیرد. در این روش عدد یک نماینده­ی کمترین و عدد ۱۲ در مورد جزء اندومورفی و عدد ۹ برای اجزاء مزو مورفی و اکتومورفی بیانگر بیشترین ویژگی مربوطه می­باشد، بنابر این این روش دارای یک نمره­ی سه رقمی است که اولین رقم از سمت چپ نماینده­ی چاقی، دومین رقم نماینده­ی عضلانی بودن و رقم سوم نشان دهنده لاغری است. برای مثال فردی با نمره­ی ۳۷۱ (عضلانی غالب) و یا فردی با نمره­ی ۹۴۱ (چاقی غالب) است.
۲.۳.۲. پارامتر­های آنتروپومتریکی
آنتروپومتری کلمه یونانی است که از دو واژه Anthropo به معنی انسان (گونه انسان) و metry به معنی سنجش، تشکیل شده است. به طور کلی اندازه گیری ابعاد بدن در دو وضعیت صورت می­گیرد:
۱- وضعیت ساکن^[۷] (ثابت)
۲- وضعیت متحرک^[۸]
در وضعیت ثابت اندازه گیری بدن در حالتی صورت می­گیرد که بدن هیچ گونه حرکتی نداشته باشد. و این اندازه گیری را اصطلاحا آنتروپومتری استاتیک می­گویند. در وضعیت متحرک، اندازه گیری ابعاد بدن در حالت حرکت می­باشد، صورت خواهد گرفت. به این اندازه گیری آنتروپومتری دینامیک گفته می­ شود. به طور کلی آنتروپومتری شامل اندازه گیری اندازه­ های مختلفی از طول بدن، وزن و حجم اندام­ها، فضای حرکتی و زوایای حرکتی هریک از این اندازه­ها بوده و در نهایت تهیه آمار و اطلاعات منتج از آن در تعیین شکل و اندازه ابزار و وسایلی است که در محیط کار مورد استفاده این افراد قرار می­گیرد (روبرتو، ۲۰۰۸).
به طور کلی آنتروپومتری در دو زمینه کاربرد دارد:
۱- برای تطبیق و تناسب ماشین با انسان در جهت راحتی و افزایش راندمان کاربر؛
۲- جهت استاندارد سازی وسایل و تجهیزات مورد استفاده برای یک فرد یا کل جامعه.
در این زمینه علاوه بر ابعاد بدن، نوع وسایل مورد استفاده، جنس، نژاد، ساختار بدنی
(ورزشکار، چاق، لاغر)، نوع شغل، رژیم غذایی، وضعیت سلامتی، وضعیت بدن یا پوسچر، زمان (ابتدای روز، پایان روز)، تغییرات ارادی (مثل منقبض کردن عضله)، لباس و تجهیزات فردی مورد توجه قرار می­گیرد، که البته مهم­ترین آن­ها سن، جنس و تفاوت­های نژادی می­باشد. طراحی از دیدگاه آنتروپومتری شامل انطباق و هماهنگی و ابعاد و اندازه­ های بدن با ابعاد و اندازه­ های محل کار یا ابزار وسیله مورد استفاده است. آنتروپومتری در واقع بخشی از دانش ارگونومی و شاخه­ای از فیزیکال آنتروپومتری است که موضوع آن سنجش و اندازه گیری ابعاد و اندازه­ های ظاهری قسمت­ های مختلف بدن انسان است. چون دانستن ابعاد و اندازه­ های اعضای مختلف بدن برای طراحی ارگونومیکی بسیاری از وسایل زندگی ضروری است. دانش آنتروپومتری نیز با اندازه گیری و ارائه اندازه­ های مختلف بدن (مانند طول دست، عرض شانه، کتف­ها و. . . ) و تعیین میدان حرکتی با محدوده حرکت آن­ها به طراح کمک می­ کند تا به میزان زیادی بر ایمنی، سلامت و کارایی بازده طرح خود بیافزاید و از هر جهت یک طرح مناسب ارائه دهد (روبرتو، ۲۰۰۸).
اندازه­ های آنتروپومتریکی در علوم ورزشی بر دو محور عمده متمرکز می­ شود، اول تعیین ساختار بدن که در آن اموری چون قد، وزن، عرض، ضخامت، طول اندام­ها و تعیین نسبت اندام­ها و اموری از این قبیل مبادرت می­ شود. دوم تعیین ترکیب بدنی که در آن به تعیین درصد چربی ذخیره­ی بدن و وزن بدون چربی آن اقدام می­ شود. نوع پیکری نوع دیگری از به کارگیری آنتروپومتری در علوم ورزشی است که تلفیقی از دو محور قبلی است.
در تربیت بدنی و ورزش مهم­ترین هدف شناخت ساختار بدنی به وسیله اندازه گیری ابعاد بدنی، یافتن ارتباط خصایص جسمانی و ویژگی­های بدنی با عملکرد­های موفقیت آمیز ورزشی است. در هر صورت تمامی تلاش­ها در اغلب تحقیقات در صدد این هدف می­باشد که با شناسایی خصوصیات آنتروپومتریکی، ویژگی­های مطلوب هر یک از رشته­ های را معرفی نمایند.
۳.۳.۲. کاربرد آنتروپومتری در ورزش
جنبش، حرکت، کار، ورزش پاره­ای اززندگی روزمره انسان است که آدمی ازانجام آن ناگزیر می­باشد. علم درهمه جنبه­ های خود پیشرفت­های شگفت آوری کرده است وامروزه ورزش نیز علمی وسیع و پیشرفته تلقی می­ شود. آن دسته از ملت­ها که از راه­های علمی به ورزش نزدیک شده ­اند، به بالاترین حد از درجات موفقیت رسیده ­اند (بخشایش، ۱۳۸۸). آنچه که انسان را مشتاق به شناسایی تفاوت­های زیستی و جسمی در بین نوع خود کرده است، کشف رابطه­ های بین اختصاصات فیزیکی و میزان عملکرد و توانایی­هایش بوده است. زیرا شناسایی ویژگی­ها و خصایص جسمانی­اش پی به محدودیت­ها و مزایایی می­برد که می ­تواند در عملکردش ایجاد نماید. بدین ترتیب انسان به تدریج به روش­ها و وسایلی نیازمند می­ شود که خصایص جسمانی او را دقیق­تر و معتبرتر کرده است. این نیاز کم کم به تکوین علمی تحت عنوان آنتروپومتری (انسان سنجی یا بدن سنجی) می­انجامد (صادقی، ۱۳۸۸).
بررسی پیشرفت و بهبود رکوردها، مهارت ­ها، تکنیک­ها و تاکتیک­های ورزش در یک صد سال گذشته، نشانگر گسترش و بسط زیربنای علمی و دانش محققان، مربیان ورزش و معلمین تربیت بدنی است که به نحوی تنظیم و اجرای برنامه ­های تمرینی قهرمانان ورزشی را به عهده داشته اند (شفیعی، ۱۳۸۷).
برای رسیدن به نقطه اوج مهارت در صحنه­های بین المللی، عوامل گوناگونی اثرگذار می­باشند. امروزه یکی از زمینه­هایی که متخصصین ورزش را مشغول به تحقیقات روزافزون کرده است یافتن ارتباط بین ویژگی­های آنتروپومتریکی و آمادگی عمومی بدن و موفقیت ورزشی می­باشد که می ­تواند پاسخگوی این سوالات باشد: آیا همه افراد می­توانند در تمامی رشته­ها به فعالیت بپردازند و موفق گردند؟ آیا هر رشته ورزشی ویژگی­های آنتروپومتریکی خاصی را می­طلبد؟ (غلامیان، ۱۳۹۰)
در سال­های اخیر تحقیقات زیادی روی اندازه­ها و ترکیبات بدن رشته­ های مختلف ورزشی و عملکرد­های حرکتی انجام شده است. برای نمونه تحقیقات نشان می­دهد که در اجرای برخی
مهارت­ های ورزشی افراد بلند و سنگین نسبت به افراد کوتاه و سبک موفق­تر هستند و
همچنین در برخی موارد افراد کوتاه و سبک نسبت به افراد بلند یا سنگین موفق­تر هستند
(دیونیس و هبیش، ۱۹۹۶).
بنابراین آشنایی با ویژگی­های آنتروپومتریکی به مربیان کمک می­ کند تا با انتخاب افراد واجد شرایط و با رعایت اصول صحیح تمرینات و انتخاب الگو­های توسعه یافته حرکتی تا حدودی موفقیت ورزشکاران خود را در صحنه رقابت­های فشرده تضمین کرده، از طرف دیگر از بروز صدمات وعوارض ناشی از شرکت در مناسبت­های شدید جلوگیری نمایند (غلامیان، ۱۳۹۰).
۴.۲. بیومکانیک
بیومکانیک از دو واژه “بیو” و “مکانیک” تشکیل شده است. واژه مکانیک بیانگر فیزیک مکانیک است، و واژه بیو نمایانگر علوم زیستی و پزشکی است. بیومکانیک یکی از شاخه­ های علوم بشری است که انسان را در درک و شناخت قوانین فیزیکی حاکم بر عملکرد جسمانی (حرکت) موجودات زنده یاری می­ کند. به بیان دیگر، بیومکانیک دانشی است که برای برقراری ارتباط بین «حیات» و «اصول و قوانین حاکم بر اجسام»، وضع پویا^[۹]یا ایستای^[۱۰] موجودات زنده (مانند انسان) را بررسی می­ کند، مباحث حوزه مطالعات دینامیکی خود به دو بخش تقسیم می­ شود که عبارت است از: مطالعه چگونگی و یا اثر حرکت جسم (کینماتیک) و مطالعه علت حرکت جسم (کینتیک).
۱.۴.۲. تاریخچه بیومکانیک
بیومکانیک یکی از علوم چند منظوره است که با پرداختن به اصول فیزیکی و زیست شناختی، آدمی را در درک چگونگی حرکت موجودات زنده یاری می­رساند، از این رو به موازات استفاده از علم بیومکانیک برای درک چگونگی عملکرد جسمانی موجودات زنده، تلاش بی وقفه­ای در عرضه وبهبود کیفیت وسایل آزمایشگاهی و نرم افزار­ها برای ارتقای کیفی شیوه ­های تجزیه وتحلیل اطلاعات بیومکانیکی صورت گرفته است. در واقع، یکی از عوامل توسعه فعالیت­های تحقیقاتی معتبر، رشد و توسعه فناوری و به تبع آن توسعه روز افزون دانش بشر در زمینه تکمیل دستگاه­های آزمایشگاهی بوده که محققان را به کسب سریع اطلاعات از تعداد زیاد افراد شرکت کننده در تحقیقات وپردازش به موقع آن قادر ساخته است. به بیان دیگر، بیومکانیک دانشی است که برای برقراری ارتباط بین حیات و اصول و قوانین فیزیکی حاکم بر اجسام، وضع پویا یا ایستای موجودات زنده (مانند انسان) را بررسی می­ کند (صادقی، ۱۳۸۸).
بیومکانیک علمی نو و در عین حال قدیمی است. نو بودن آن را می­توان در موج گسترده تحقیقات بیومکانیکی و مقاله نویسی درباره این دانش که از دهه ۱۹۶۰ آغاز شده است مشاهده کرد. مروری بر تحقیقات سال­های قبل از ۱۹۵۰ بیانگر آن است که هرچند اطلاعات ارزشمندی با بهره گرفتن از وسایل آزمایشگاهی به دست آمده، به دلیل تعداد نمونه آماری پایین قابلیت تعمیم نداشته­اند. ارسطو بدون استفاده از دستگاه­ها و وسایل آزمایشگاهی درباره موقعیت بدن، مرکز ثقل دوندگان، و پرتاب کنندگان نظرات ارزشمندی ارائه کرده است. لئوناردو داوینچی قوانین حاکم بر چرخش اجسام را برای اولین بار ارائه کرد. ارشمیدس یونانی ارائه کننده اصل سیالات و پایه گذار اصول حاکم بر شنای مدرن شناخته می­ شود. همچنین او درباره اهرم­ها نیز مطالب اولیه را مطرح کرد. همچنین دانشمندانی چون گالیله، بورلی، و نیوتن اطلاعات لازم برای درک ابعاد مختلف حرکت انسان را برای محققین فراهم نمودند. برخی معتقدند که بورلی پدر بیومکانیک جدید است. نیوتن قوانین سه گانه حرکت را مطرح کرد و گالیله نیز سقوط آزاد را شناسایی و مورد بررسی قرار داد. در مجموع دانشمندان زیادی در رشد و توسعه علم بیومکانیک نقش داشته اند و امروز شاهد رشد روز افزون و استفاده بیشمار این دانش جدید در فعالیت­های ورزشی هستیم (صادقی، ۱۳۸۸). از طریق این علم می­توان چگونگی تاثیر عوامل مختلف بر حرکت انسان و چگونگی بهبود حرکت را مورد بررسی قرار داد. بیومکانیک اجسام را از دو دیدگاه کینماتیکی و کینتیکی مطالعه می­ کند.
۱.۱.۴.۲. کینماتیک
در بخش بررسی عوامل مرتبط با پویایی سیستم، اگر پارامتر­های مورد مطالعه به چگونگی حرکت مربوط شود در حال بررسی کینماتیکی حرکت آن سیستم خواهد بود. در واقع کینماتیک علم بررسی حرکت است که در آن تلاش می­ شود این موارد مشخص شود: حدی که سیستم می ­تواند حرکت کند، میزان سرعت، طول، مسافت و یا شتاب حرکتی که سیستم به آن دست می­یابد (جیمز، ۱۹۹۲).
۲.۱.۴.۲. کینتک
کینتیک به بحث درباره نیرو و علت حرکت می ­پردازد. کنتیک بررسی علت حرکت اجسام که در آن به تاثیر نیرو در اصلاح یا تسهیل حرکت جسم و یا ممانعت از آن اشاره می­ کند. مانند فردی که در روی یخ در حال اسکی کردن است، سرعت حرکتش ثابت خواهد ماند مگر اینکه نیرویی باعث تغییر سرعت یا جهت حرکتش شود، در کینتیک بحث آن است که تاثیر نیرو بر حرکت را اندازه گیری کند (جیمز، ۱۹۹۲).
پارامتر­های بیومکانیکی مورد نظر در این تحقیق شامل:
۲.۴.۲. آمادگی جسمانی
آمادگی جسمانی اصطلاحی با مفاهیم وسیع است که برای افراد مختلف معانی مختلفی دارد. تعاریف مختلفی از سازمان­های ورزشی و غیر ورزشی ارائه شده است که به چند مورد اشاره می­کنیم. در ابتدا به دو تعریف در موضوع فعالیت جسمانی و ورزش می­پردازیم. فعالیت بدنی به هر نوع حرکت جسمی که به وسیله عضلات اسکلتی ایجاد می­ شود و باعث مصرف انرژی می­گردد است. فعالیت ورزشی، زیر مجموعه ­ای از فعالیت بدنی است. در واقع ورزش یک فعالیت بدنی طراحی شده و دارای ساختاری است که قابلیت تکرار دارد و از نظر بهبود یا حفظ آمادگی جسمانی سودمند است (گایینی و آزمون، ۱۳۸۰). در کارگاهی در آمریکا که مراکزی در آن برای کنترل بیماری­ها برپا شده بود، آمادگی جسمانی چنین تعریف شده است: مجموعه ­ای از ویژگی­های ذاتی و یا اکتسابی که توانایی اجرای فعالیت بدنی را تعیین می­ کند. سازمان بهداشت جهانی، آمادگی جسمانی را توانایی اجرای کار عضلانی به صورت رضایت بخش تعریف می­ کند. دانشکده­ی طب ورزشی آمریکا، آمادگی جسمانی را چنین بیان می­ کند: قابلیت اجرای سطوح متوسط تا شدید فعالیت بدنی بدون خستگی بی مورد و حفظ این قابلیت در سراسر دوره­ زندگی. آمادگی جسمانی را با پاسخ به این سوال می­توان تعریف کرد که فرد تا چه حد با یک شیوه­ زندگی سازگار شده و می ­تواند آن را در زندگی پی بگیرد. به گونه­ معمول آمادگی جسمانی یک ورزشکار به مراتب بیشتر از یک غیر ورزشکار است (گایینی و آزمون، ۱۳۸۰).
۱.۲.۴.۲. ارزیابی عوامل آمادگی جسمانی در ارتباط با سلامت
۱.۱.۲.۴.۲. انعطاف پذیری
قابلیت حرکت آزادانه بدون درد و بدون محدودیت در سراسر دامنه حرکتی در یک مفصل یا گروه مفاصل را انعطاف پذیری می­گویند (زحمتکش، ۱۳۸۵). انعطاف پذیری کافی به روانی حرکت کمک کرده و سبب کاهش در مصرف انرژی هنگام تلاش عضلانی می­گردد. موفقیت در اجرای فعالیت­ها را باعث گشته و ناهنجاری­های عضلانی- اسکلتی و بعضی از آسیب دیدگی­ها را کاهش می­دهد. انعطاف پذیری مقیاسی برای دامنه حرکتی مفصل یا گروهی از مفاصل می­باشد و به وسیله شکل استخوان­ها، غضروف مفاصل، طول و قابلیت کشش عضلات و تاندون­ها و لیگامنت­هایی که مفصل را پوشش می­ دهند مشخص می­گردد. به طور سنتی انعطاف پذیری به عنوان پنجمین فاکتور آمادگی جسمانی مرتبط با سلامت اغلب مورد غفلت قرار می­گیرد. با این وجود اخیرا موجی از توجه به این مسئله از سوی ورزشکاران، محققین و افرادی که به آمادگی جسمانی اهمیت می­ دهند، قرار گرفته است. دامنه حرکتی یک مفصل عاملی متغیر می­باشد. ممکن است آنقدر محدود گردد که آن اندام با عضو خم نگردد که آن خشکی یا انقباض مفصل نامیده می­ شود. ورم مفاصل دست که منجر به تغییر شکل مفصل می­ شود نوع حادی از این حالت می­باشد (زحمتکش، ۱۳۸۵). نوع دیگر انعطاف پذیری بیش از حد که به آن نرمی مفصل یا پر تحرکی می­گویند (بوچارد، ۱۹۹۵)، شکل دیگری از انعطاف پذیری است که مثالی که برای این نوع از انعطاف پذیری می­ شود گفت افرادی هستند که در سیرک­ها کار­های محیرالعقول انجام می­ دهند. ولی با این حال هر فردی با توجه به نیاز فردی خویش باید دارای مقداری انعطاف پذیری جهت کارایی بیشتر در زندگی روزمره باشد. در دانش آموزان
۷-۱۴ سال که در سنین رشد می­باشند و ساختار قامتی آن­ها نیز شکل می­گیرد نیاز به انعطاف پذیری بیش از پیش احساس می­ شود. از این رو ارزیابی انعطاف پذیری امری ضروری می­نماید.
۲.۱.۲.۴.۲. استقامت عضلانی
استقامت عضلانی به توانایی عضله یا گروهی عضلانی برای اجرای مجموعه ­ای از انقباض­های تکراری با تولید نیروی ثابت در یک دوره زمانی گفته می­ شود. برای افراد معمولی داشتن استقامت عضلانی مفیدتر از قدرت عضلانی است. متخصصان علوم ورزشی به طور کلی دو نوع استقامت را شناسایی کرده ­اند، استقامت موضعی و استقامت عمومی. استقامت موضعی مربوط به توانایی تحمل یا تکرار یک انقباض در یک عضله یا گروهی از عضلات است. استقامت عمومی تحمل فعالیت در بسیاری از عضله­های بزرگ بدن است و به استقامت قلبی- عروقی یا استقامت قلبی- تنفسی نسبت داده می­ شود. استقامت عضلانی به توانایی قلب و گردش خون، متابولیسم پایه، توانایی شش­ها، هماهنگی عصبی- عضلانی و انگیزه افراد بستگی زیادی دارد. تفاوت استقامت عضلانی با قدرت، طولانی بودن زمان انقباض عضلانی است (کوربین، ۲۰۰۵). آزمون­های استقامت عضلانی در سه گروه جای می­گیرند، این سه گروه عبارتند از: آزمون­های استقامت عضلانی پویا، آزمون­های استقامت عضلانی تکراری ایستا و آزمون­های استقامت عضلانی زمانی ایستا.
۳.۱.۲.۴.۲. قدرت عضلانی

۲.۲.۷.۳. آزمون اصلاح شده شنای سوئدی
هدف از اجرای این تست سنجش و اندازه ­گیری استقامت عضلات بالاتنه ورزشکار است. ابتدا ورزشکار رو به زمین دراز می­کشد، دست­ها به اندازه عرض شانه از یکدیگر باز است، زانو­ها خمیده و دست­ها کاملاً کشیده­اند (شکل الف). سپس بالاتنه، به پایین می ­آید تا جایی که زاویه آرنج ۹۰ درجه می­ شود (شکل ب). سپس بالاتنه دوباره بالا می ­آید و دست­ها صاف و کشیده می­شوند. در این آزمون پا­ها درگیر نیستند. حرکت بدون مکث و استراحت بین تکرار­ها انجام می­ شود و تعداد آن در زمان یک دقیقه شمارش می­ شود.

شکل الف

شکل ب
تصویر ۴۸.۳. نحوه انجام آزمون شنای سوئدی اصلاح شده
۳.۲.۷.۳. آزمون دراز و نشست یک دقیقه­ای
هدف از اجرای این تست سنجش و اندازه ­گیری استقامت موضعی عضلات شکم می­باشد.
الف) ابتدا ورزشکار در حالت شروع به صورت خوابیده به پشت با زانو­های خمیده با زاویه ۹۰ درجه قرار گیرد. پا­ها می ­تواند به صورت جفت یا حداکثر با فاصله ۵/۲۹ سانتی­متر از همدیگر قرار گیرند. یک نفر یار کمکی قوزک پای آزمون شونده را با دست­های خود محکم نگه می­دارد. پا­های آزمون شونده باید دائماً در تماس با زمین باشند. دست­های آزمون شونده باید به همدیگر قفل شده و پشت سر قرار گیرد و پشت دست­ها باید روی تشک قرار گیرد. ب) با گفتن کلمه (رو) ورزشکار بالاتنه خود را همانند شکل ذیل بالا می ­آورد. ج) ورزشکار بدن خود را تا جایی پایین می ­آورد که قسمت بالای پشت با تشک در تماس باشد. سر، دست­ها، بازو­ها و آرنج نباید زمین را لمس کنند. د) با انجام هر تکرار، شمارنده با صدای بلند تعداد انجام صحیح حرکت را شمارش می­ کند. ه) تعداد انجام صحیح حرکات دراز و نشست در یک دقیقه شمارش و ثبت می­ شود. اگر ورزشکار به طور کامل بالا نیاید، دست­های خود را در پشت گردن به هم قفل نکند، در کمر خود قوس ایجاد کند و باسن خود را برای بلند کردن بالاتنه از تشک جدا نماید (بالا بیاورد)، یا زاویه زانوی خود را بیشتر از ۹۰ درجه کند، آن حرکت جزء حرکات صحیح قرار نگرفته و شمارش نمی­ شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تصویر ۴۹.۳. نحوه انجام آزمون دراز و نشست یک دقیقه­ای
۳.۷.۳. نحوه اجرای تست فیزیولوژیک
۴.۷.۳. نحوه اندازه ­گیری ویژگی­های روانی
۵.۷.۳. نحوه اندازه گیری ناهنجاری­ها
۱.۵.۷.۳. نحوه اندازه گیری با صفحه شطرنجی
برای اندازه گیری با صفحه شطرنجی، آن را در یک مکان ثابت قرار می­دهیم. یک نقطه به صورت (+) در حدود ۴۵ سانتی­متری پشت صفحه که امتداد این نقطه باید عمود بر خط ثقل صفحه باشد را با رنگ یا گچ مشخص می­کنیم. این نقطه محل قرارگیری خط ثقل آزمون شونده است. فاصله قوزک‌­های داخلی پا­های آزمون شونده نسبت به این نقطه (+) ۴ سانتی­متر است. محل استقرار آزمون گر در حدود ۳ الی ۴ متری صفحه است که بایستی درست در راستای (عمود بر) خط ثقل صفحه و آزمون شونده باشد.
آزمون گر در حالی که رو به صفحه قرار دارد از آزمون شونده می­خواهد تا با فرمان وی بدن خود را در هر سه حالت با خط ثقل دستگاه تنظیم کند. در این موقع مشاهدات صورت گرفته از نما­های مختلف بررسی و برای دقت بیشتر در آزمون نیویورک ثبت می­شوند.
در نهایت باید اضافه کرد که صفحه شطرنجی که از خط شاقول به عنوان مرجع استفاده می­ کند، برای غربالگری وضعیت بدن بسیار مفید است و با کم­ترین آمادگی (مهارت) و تجهیزات قابل استفاده است. این روش برای ارزیابی وضعیت بدن در صفحه تاجی دارای پایایی بوده اما استفاده از این روش در صفحه سهمی به سبب فقدان روابط متقارنی که قابل قیاس باشند با محدودیت رو به رو است. شاید اشکال اصلی این وسایل در ارتباط با تعیین کایفوز، این واقعیت باشد که میزان کایفوز که از نمای جانبی مشاهده می­ شود به سبب برآمدگی کتف، پنهان می­ شود و ارزیابی دقیقی از آن به عمل نمی­آید.
۲.۵.۷.۳. آزمون نیویورک و نحوه غربالگری ناهنجاری­ها
این آزمون که ساخته گروه آموزش و پرورش ایالتی نیویورک است اولین بار به منظور ارزیابی وضعیت بدنی دانش آموزان در یک دوره نه ساله از کلاس چهارم تا کلاس دوازدهم یعنی فارغ‌التحصیلی تدوین شد. این آزمون ۱۳ حالت متفاوت بدن را مورد ارزیابی قرار می­دهد که از این ۱۳ حالت ۱۱ حالت آن مربوط به ارزیابی ستون فقرات است که مشاهدات صورت گرفته از وضعیت بدن فرد معمولاً در پشت صفحه شطرنجی در این آزمون ثبت می­ شود به گونه ­ای که برای هر وضعیت بدن سه تصویر ارائه شده و هر تصویر نمره­ای دارد. تصویر سمت چپ که نشانگر وضعیت طبیعی است نمره ۵ و تصویر وسطی که نشانگر ناهنجاری خفیف است نمره ۳ و تصویر سمت راست که بیانگر ناهنجاری شدید است نمره ۱ را می­گیرد. آزمونگر به نزدیک­ترین شکل از این سه شکل به وضعیت بدنی فرد نمره می­دهد. مجموع امتیازات هر ردیف وضعیت بدنی فرد را نشان می­دهد. البته استفاده همزمان از آزمون نیویورک و صفحه شطرنجی ضمن تسهیل تشخیص ناهنجاری، دقت اندازه گیری را نیز بالا می­برد. لذا غالباً از این دو روش به همراه یکدیگر به ویژه در مراحل غربالگری استفاده می­ شود.
به طور کلی مراحل ارزیابی با آزمون نیویورک به صورت زیر تشخیص داده می­شوند:
وضعیت ستون فقرات (Scoliosis)
از نمای خلفی باید طرف راست و چپ بدن نسبت به خط شاقولی قرینه و هر دو شانه و دو طرف لگن در یک سطح و ستون فقرات راست باشد. هر گونه انحراف از این وضعیت نشانه کج پشتی یا اسکولیوز است که ممکن است ساختاری یا وضعیتی باشد.
۹۹
تصویر ۵۰.۳. از سمت راست، ستون فقرات به طور مشخص خمیده، ستون فقرات اندکی خمیده، وضعیت طبیعی.
انحراف مچ پا به خارج
فرد پشت به صفحه شطرنجی طوری می­ایستد که آزمونگر یکی از خط­های عمودی صفحه را به عنوان خطی که بدن را به دو نیمه راست و چپ تقسیم می­ کند انتخاب کند. در حالت عادی از نمای پشتی تنها پاشنه­ها و مقدار ناچیزی از کناره­های پشتی خارجی پا قابل مشاهده می­باشد. میزان انحراف مچ پا­های فرد از این خط که باعث دیده شدن کناره­های خارجی پا می­ شود تعیین کننده درجه انحراف جانبی ستون مهره­ها می­باشد.
تصویر ۵۱.۳. حالت­های عارضه انحراف مچ پا به خارج.
کف پای صاف
برای ارزیابی این عارضه از ثبت نقش پا استفاده می­ شود. پای شخص را با پودر تالک اندود کرده، فرد روی یک صفحه سیاه می­ایستد و از روی آن کنار می­رود. از نقش پا روی صفحه سیاه با دوربین عکس گرفته می­ شود. میزان صافی از اثر پا بر عکس تخمین زده می­ شود. صافی­ها به سه درجه تقسیم می­شوند:
درجه یک: تغییر شکل کم یا ناچیز است و معمولاً درد وجود ندارد. در نقش کف پا، محور طولی از نزدیک خط داخلی می­گذرد.
درجه دو: خط نقش بسته از لبه داخلی پا فراتر نمی­رود. والگوس (چرخش به خارج پاشنه) ۱۵ درجه پاشنه و مایل بودن استخوان تالوس وجود دارد.
درجه سه: خط نقش بسته از لبه پا برآمده­تر است و همراه آن انحراف محور طولی پشت پا یا والگوس وجود دارد. سر استخوان تالوس به طرف کف پا برجسته شده و تقریباً به حالت عمودی فرو افتاده است.
تصویر ۵۲.۳. حالت­های صافی کف پا به ترتیب از راست: سالم، درجه یک، درجه دو و درجه ۳.
کف پای گود
برای ارزیابی این عارضه از ثبت نقش پا استفاده می­ شود. این روش مشابه با روش صافی کف پاست. هرگاه نقش داخلی کف پا از خط فرضی که از مرکز تاندون آشیل و در امتداد کف به طرف انگشت دوم می­رود فاصله زیادی داشته باشد، افزایش قوس پا وجود دارد. در درجات شدید، پیوستگی نقش پا از بین رفته و هر یک از اثر­های مربوط به انگشتان پا، سینه پا و پاشنه پا به طور گسسته دیده می­ شود و گاه نقش لبه خارجی پا نیز محو می­ شود.
تصویر ۵۳.۳. نقش گودی کف پا به ترتیب از راست با درجه شدت شدید، متوسط و نرمال.
نحوه ارزیابی زانوی پرانتزی و ضربدری، لوردوز و کیفوز و قوس کف پا
زانوی پرانتزی
برای ارزیابی این بیماری از کولیس استفاده می­ شود. آزمودنی بدون کفش و جوراب و در حالی که زانو­ها و ران­های وی دیده می­ شود در مقابل آزمونگر به صورت کاملاً راحت می­ایستد؛ بدون آن که متحمل انقباض غیر طبیعی و تنش غیر معمول در عضلات ناحیه ران باشد. در حالی که قوزک­های داخلی وی به یکدیگر نزدیک­اند فاصله میان فوق لقمه­های داخلی ران با کولیس اندازه ­گیری می­ شود.
تصویر ۵۴.۳. عارضه­های مربوط به زانو به ترتیب از سمت چپ: نرمال، زانوی پرانتزی، زانوی ضربدری.
زانوی ضربدری
برای ارزیابی این بیماری از کولیس استفاده می­ شود. آزمودنی بدون کفش و جوراب و در حالی که زانو­ها و ران­های وی دیده شود در مقابل آزمونگر به صورت کاملاً راحت می­ایستد؛ بدون آن که متحمل انقباض غیر طبیعی و تنش غیر معمول در عضلات ناحیه ران باشد. در حالی که زانو­های وی به یکدیگر نزدیک­اند فاصله میان قوزک­های داخلی با کولیس اندازه گیری می­ شود. این عارضه از لحاظ شدت ابتلا به چهار درجه تقسیم می­ شود:
درجه یک: فاصله میان دو قوزک داخلی از ۵/۲ سانتی­متر کمتر است.
درجه دو: فاصله میان دو قوزک داخلی بین ۵/۲ تا ۵ سانتی­متر است.
درجه سه: فاصله میان دو قوزک داخلی بین ۵ تا ۷ سانتی­متر است.
درجه چهار: فاصله میان دو قوزک داخلی بیشتر از ۷ سانتی متر است.
برای ارزیابی قوس کف پا از شاخص استاهلی استفاده کرده­ایم روش اجرا به این صورت می­باشد که ابتدا یک سطح (صفحه) صافی نزدیک دیوار در نظر گرفته می­ شود. برای اینکه آزمون از حداکثر دقت برخوردار باشد باید یک آزمونگر تمام اثر پا­ها را اندازه بگیرد (فریمن، ۱۹۹۰). اثر پا­ها با بهره گرفتن از صفحه و پودر تالک به صورتی که نمونه­ها در حالت ایستاده معمولی باشند، ثبت می­ شود. در ادامه از آزمودنی خواسته می­ شود در حدود ۱۵ ثانیه راه بروند و بعد صفحه را زیر پای آزمودنی گذاشته و برای جلوگیری از تکان خوردن آزمودنی­ها صفحه کنار دیوار قرار داده می­ شود تا آزمودنی بتواند تعادل خود را حفظ کند. با بهره گرفتن از شاخص استاهلی دو نقطه مرجع روی هر اثر کف پا گذاشته شده و خطوط از این دو نقطه رسم می­شوند. ابتدا قسمت باریک قوس (A) و در گام بعدی پهن­ترین قسمت پاشنه (B) رسم شود. قرارگیری دقیق این خطوط بر اساس قضاوت عینی بوده و این عامل می ­تواند به عنوان منبع اصلی خطا در این روش به حساب آید.
AI=A/B فرمول استاهلی (شاخص قوس پا)
همه مقادیر شاخص پا تا نزدیک­ترین یک میلی متر ثبت شوند. شاخص قوس پا احتیاج به خط مرجع دارد تا پهنای پاشنه با دقت اندازه گیری شود. برای رسیدن به این خطوط روی اثر کف پا­ها با بهره گرفتن از مداد نوک تیز نرم خط مرجع کشیده شود. معمولاً برای افزایش دقت، ساده­تر کردن محاسبات مقدار شاخص قوس پا در ۱۰۰ ضرب می­ شود.
۸.۳. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها

۶-۳ پایایی و روایی …………………………………………………………………………………………………………. ۳۷
۷-۳ روش اجرا ……………………………………………………………………………………………………………. ۳۹
۸-۳ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات …………………………………………………………………………………… ۳۹
فصل چهارم (یافته‌های پژوهش)
۱-۴ توصیف داده‌ها ………………………………………………………………………………………………………… ۴۱
۲-۴ تحلیل یافته‌های تأییدی واستنباطی …………………………………………………………………………….. ۴۶
فصل پنجم ( نتیجه‌گیری)
۱-۵ خلاصه نتایج پژوهش ……………………………………………………………………………………………… ۵۵
۲-۵ یافته‌های جانبی ……………………………………………………………………………………………………… ۶۱
۳-۵ محدودیت‌های پژوهش ……………………………………………………………………………………………. ۶۴
۴-۵ پیشنهادات پژوهش …………………………………………………………………………………………………. ۶۵
منابع …………………………………………………………………………………………………………………………….. ۶۶
پیوست‌ها ………………………………………………………………………………………………………………………… ۷۳
چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………….. ۷۸
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول ۱-۴ فراوانی سن در دو گروه پرستاران و معلمان …………………………………………………… ۴۲
جدول ۲-۴ نتایج t مستقل برای مقایسه میانگین میزان سن ………………………………………………….. ۴۲

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول ۳-۴ فراوانی تحصیلات در دو گروه پرستاران و معلمان …………………………………………….. ۴۳
جدول ۴-۴ نتایج t مستقل برای مقایسه میانگین میزان تحصیلات …………………………………………. ۴۴
جدول ۵-۴ فراوانی سابقه شغلی در دو گروه پرستاران و معلمان ………………………………………… ۴۵
جدول ۶-۴ نتایج t مستقل برای مقایسه میانگین میزان سابقه شغلی ………………………………………… ۴۵
جدول ۷-۴ میانگین و انحراف استاندارد ویژگی‌های سرشت و منش ……………………………………… ۴۷
جدول ۸-۴ میانگین و انحراف استاندارد به تفکیک جنسیت در ویژگی‌های سرشت و منش ……….. ۴۷
جدول ۹-۴ نتایج تحلیل واریانس چند متغیره …………………………………………………………………….. ۴۸
جدول ۱۰-۴ نتایج تحلیل واریانس و سطح معناداری متغیرهای مورد مطالعه در دو گروه …………… ۴۹
جدول ۱۱-۴ همبستگی بین متغیرهای ویژگی‌های سرشت و داده‌های جمعیت شناختی در کل گروه نمونه ……………………………………………………………………………………………………………………………….. ۵۰
جدول ۱۲-۴ همبستگی بین متغیرهای ویژگی‌های منش و داده‌های جمعیت شناختی در کل گروه
نمونه …………………………………………………………………………………………………………………………….. ۵۱
جدول ۱۳-۴ همبستگی بین متغیرهای ویژگی‌های سرشت و منش در کل گروه نمونه ………………. ۵۲
مقایسه ویژگی‌های شخصیتی سرشت و منش درگروهی از معلمان و پرستاران
به‌وسیله: سحـــر الـه‌مـرادی
چکیده
پژوهش حاضر به منظور مقایسه ویژگی‌های شخصیتی سرشت و منش در گروهی از معلمان و پرستاران شهر اهواز انجام گرفته است. برای این منظور ۱۰۰ نفر (شامل ۵۰ معلم و ۵۰ پرستار از هر گروه شغلی ۲۵ نفر زن و ۲۵ نفر مرد) با روش نمونه‌گیری در دسترس به عنوان نمونه مورد پژوهش انتخاب شدند. از پرسشنامه ۱۲۵ سئوالی سرشت و منش کلونینجر (TCI) به عنوان ابزار تحقیق استفاده گردید.
داده‌های بدست آمده از پرسشنامه در دو بخش آمار توصیفی (میانگین، انحراف استاندارد، حدأقل و حدأکثر نمرات) و آمار استنباطی با بهره گرفتن از روش تحلیل واریانس چند متغیره کووریانس یا اصطلاحاً MANCOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج نشان دادند بین گروه‌های شغلی پرستاران و معلمان در تمام ابعاد سرشت و منش (نوجویی، آسیب‌پرهیزی، همکاری، پشتکار، خود‌راهبری، خود‌فراروی، پاداش وابستگی) تفاوت معنی‌دار نبود.
کلید واژه ها : شخصیت، شغل، ویژگی‌های شخصیتی، سرشت و منش
فصل اول
کلیات پژوهش
۱ـ۱ مقدمه
ازشخصیت^[۱] تعاریف گوناگونی به عمل آمده است که هر کدام بر یک نظریه‌ی ویژه مبتنی است(شولتز^[۲]، ۱۳۸۹). صاحب نظران، قدیمی‌ترین طبقه‌بندی تیپ شخصیتی را به بقراط و جالینوس ازحکمای یونان باستان نسبت داده‌اند. بقراط شخصیت افراد را تحت تاثیر چهار خلط(مایع) یعنی خون، بلغم، صفرا و سودا تصور می‌کرد(کریمی، ۱۳۷۸). بقراط معتقد بود براساس این چهار خلط و از زیادی یا تسلط یکی از این مایعات بدنی است که تیپ‌های مختلف شخصیت یعنی تیپ شخصیتی دموی، بلغمی، صفراوی و سودایی بوجود می‌آیند(حق شناس، ۱۳۹۰). ویژگی‌های عمومی شخصیت در زندگی روزمره، به صفاتی پایدار در طی زمان باز می‌گردد که از موقعیتی به موقعیت دیگر تغییر چندانی نکرده و به ماهیت وجودی فرد اشاره دارد. در ابتدای سده‌ی بیستم زیگموند فروید^[۳] بر تجارب پنج سال اول عمر انسان به عنوان پایه‌گذار ویژگی‌های شخصیتی در دوران پس از آن تأکید دارد، درحالی که پیشگامان نظریه‌ی شخـصیتی وجودگرا و انسان‌گرا، نظری برخلاف آن داشتند. این فرایند با انقلاب سومی درحوزه‌ی شخصیت شناسی روبه رو شد. در واقع نظریه‌ی عاملی شخصیت، به اهمیت تأثیر فرایند رشد، شرایط متفاوت محیطی در توسعه و رشد ویژگی‌های فردی و انگیزش‌ها و نیازهای روزمره برای بروز ویژگی‌های شخصیتی تأکید دارد(حق شناس، ۱۳۹۰). به هر صورت، در روانشناسی امروز دیدگاه‌های نه چندان متعدد اما متفاوتی از شخصیت وجود دارد. یکی از این رویکردهایی که نزد اهل فن از مقبولیت نسبی برخوردار است، نظریه عاملی شخصیت است(گروسی، ۱۳۸۰). پژوهش حاضر به یکی از جدید‌ترین طرح‌های عاملی شخصیت می‌پردازد. چارلز ای. اسپیرمن^[۴] از شروع کننده‌های طرح‌های عاملی شخصیت بوده(شولتز، ۱۳۸۹). فرض بنیادین نظریه‌های عاملی همان گونه که در نظریه‌ی بقراط آمده، از نظر علی، تقدم را به ویژگی صفات می‌دهد. سرانجام این نظریه برتأثیرات نهفته‌ی وراثتی، جنبه‌های فیزیولوژیک و روان‌شناختی، أعم از اکتسابی و مادرزادی، درشکل‌گیری صفات و ویژگی‌های شخصیتی^[۵] تأکید می‌ورزد. تاریخچه‌ نظریه‌های عاملی به کارهای پژوهشی و بالینی “گوردن آلپورت^[۶]“(۱۹۶۷-۱۸۹۷) باز می‌گردد. او بر این باور بود که ویژگی‌های شخصیتی، بنیادی‌ترین واحد‌های شخصیت هستند که بر پایه‌ ویژگی‌های سیستم عصبی مرکزی استوارند. این ویژگی‌ها قواعدی را برای برخورد فرد با محیط پیرامون او تعیین می‌کنند که از موقعیتی به موقعیت دیگر تغییر چندانی ندارد. او ویژگی‌های شخصیتی را برپایه‌ی سه عامل؛ فراوانی، شدت و موقعیت تعریف می‌کند. آلپورت ویژگی‌ها یا خصلت‌های شخصیت را به سه نوع اساسی^[۷]، مرکزی^[۸] و ثانویه^[۹] تقسیم کرده است(پروین و جان، ۲۰۰۱).
کتل به تحلیل و طبقه‌بندی مفصلی درباره‌ی صفات شخصیت دست زده است. صفات عواملی شخصیتی هستند که با روش تحلیل عاملی از توده‌ی انبوهی از اندازه‌گیری‌های انجام گرفته بر روی آزمودنی‌ها استخراج شده است. صفات گرایش‌های واکنشی نسبتا پایدار یک شخص هستند و واحد‌های بنیادی شخصیت فرد را تشکیل می‌دهند. کتل صفات را به دو دسته صفات عمقی و صفات سطحی طبقه‌بندی کرده است. صفات عمقی از نظر او با ثبات و پایدار هستند و عناصر اساسی شخصیت فرد را تشکیل می‌دهند. پرسشنامه شانزده عاملی شخصیت وی بر این اساس تدوین شده است(کوپر، ۱۹۹۸). گرچه کتاب شخصیت آلپورت نخستین کار در زمینه‌ی عامل شناسی شخصیت است اما کارهای “هانس جی آیزنک^[۱۰]” (۱۹۹۷-۱۹۱۶) که برگرفته از پژوهش‌های فیزیولوژیست روسی، پاولف^[۱۱] بود بعدها شهرت و محبوبیت بیشتری پیدا کرد. آیزنک از روش تحلیل عوامل برای نشان دادن ویژگی‌های شخصیتی استفاده کرد. روش تحلیل عوامل^[۱۲]، برضرایب همبستگی بین نشانه‌های زیرساخت یک عامل با آن عامل مبتنی است. از سوی دیگر، ضرایب همبستگی بین نشانه‌ها نیز دراین محاسبه مورد نظر قرار می‌گیرند. درواقع، نخست میان گروهی ازنشانه‌ها ارتباط پیدا می‌شود و سپس هر یک از این نشانه‌ها با عنصر بالاتری، ارتباط قابل فهم و معنی داری را نشان خواهد داد. وی این عنصر بالا دست را “سوپرفاکتور” نامید(حق شناس، ۱۳۹۰). آیزنک دو ویژگی (سوپرفاکتور) عصبیت^[۱۳] (روان نژندی یا بی ثباتی هیجانی نیز نامیده شده است) و برون‌گرایی را در دو محور عمود بر هم قرار داد که در هر ربع آن می‌توان نشانه‌های شخصیتی را جای داد(پروین و جان، ۲۰۰۱). دو محور برونگرایی ـ درونگرایی و بی‌ثباتی ـ باثباتی هیجانی که عمود برهم قرار گیرند می‌توانند صفات مختلف شخصیت را توضیح دهند. بدین ترتیب بود که یکی از مهم‌ترین نظریه‌های شخصیت در دهه ۱۹۵۰ پایه‌گذاری شد و چنین زیربنای تاریخی موجب پیدایش نظریه‌ی پنج عاملی شخصیت است(حق شناس، ۱۳۹۰). نظریه‌ی پنج عاملی شخصیت که به پنج عامل بزرگ^[۱۴] نیزمعروف است، ازسوی دو روانشناس به نام کاستا^[۱۵] و مک کری^[۱۶] در اواخر دهه ۸۰ میلادی ارائه شد و در اوایل دهه ۹۰ مورد ارزیابی مجدد قرار گرفت که زیربنای این نظریه در درجه اول کارهای آیزنک بود. پنج عامل اصلی یا بزرگ عبارتند از روان نژندی ( N ) که عصبیت یا بی‌ثباتی هیجانی نیز نامیده شده، برونگرایی^[۱۷]( E )، بازبودن به تجربه^[۱۸]( ‌O )، توافق^[۱۹]( A ) و وجدانی بودن^[۲۰]( ‌‌C )(حق شناس، ۱۳۹۰). مدل زیستی روانی اجتماعی کلونینجر^[۲۱] از شخصیت شامل ابعاد روانی ـ زیست شناختی سرشت و منش است. ابعاد سرشتی تصور می‌شود که از نظر ژنتیکی مستقل از یکدیگر، به طور متوسط ارثی و در طول زمان پایدار و باثبات باشند و پاسخ‌های هیجانی خودکار هستند. ابعاد منش بر پایه تئوری‌های رشد اجتماعی، شناختی و شخصیت استوار هستند و تفاوت‌ها در سن بطور متوسط تحت تأثیر یادگیری اجتماعی ـ فرهنگی قرار دارد و از نظر کلونینجر هریک از این جنبه‌‌‌های شخصیت با یکدیگر در تعامل هستند(سا‌نگ^[۲۲] و همکاران، ۲۰۰۲).
با توجه به همه‌ی آنچه که در خصوص شخصیت و نظریه‌های مرتبط با آن ذکر گردید به دلیل تعامل فرد با محیط و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری حاصل از این ارتباط، محقق به دنبال ویژگی‌هایی است که تحت تأثیر عوامل محیطی در ساختار شخصیت فرد بوجود می‌آید. بنابراین در پی این هدف به دیدگاه کلونینجر در زمینه سرشت با اساس وراثتی و علی الخصوص منش که با زمینه‌ای اکتسابی بیشتر ویژگی‌هایی را که تحت تأثیر عوامل محیطی در ساختار شخصیت فرد به وجود می‌آید پرداخته شده است.
۲ـ۱ بیان مسئله
دیدگاه کلونینجر با تأکید بر پارامتر‌های زیست‌شناختی، یک چارچوب نظری محکم در مورد شخصیت پدید آورده است که هم شخصیت بهنجار و هم شخصیت نابهنجار را در بر می‌گیرد. بر اساس این دیدگاه شخصیت از اجزای سرشت و منش تشکیل شده است(کلونینجر،‌‌‌۱۹۹۱،۱۹۸۷).‌ سرشت اساس وراثتی هیجانات و یادگیری‌هایی است که از طریق رفتار‌های هیجانی و خودکار کسب می‌شود و به عنوان عادات قابل مشاهده در اوایل زندگی فرد دیده می‌شود و تقریباً در تمام طول زندگی ثابت باقی می‌ماند(کاپلان و سادوک، ۲۰۰۳). کلونینجر (۱۹۹۱،۱۹۸۷) در مدل عصبی ـ زیستی خود مطرح کرده است که سامانه‌های سرشتی در مغز دارای سازمان یافتگی کارکردی^[۲۳] و متشکل از سامانه‌های متفاوت و مستقل از یکدیگر برای فعال‌سازی، تداوم و بازداری رفتار در پاسخگویی به گروه‌های معینی از محرک‌ها هستند. وی چهار بعد نوجویی( NS )^[24] ، آسیب پرهیزی‌‌( HA )^[25] ، پاداش وابستگی( RD )^[26] و پشتکار( P )^[27] را برای سرشت معرفی کرد. فعال‌سازی رفتاری در پاسخ به محرک‌های نو^[۲۸] و نشانه‌های پاداش و رهایی از تنبیه است. بنابراین تفاوت‌های فردی در چنین قابلیتی، نوجویی نامیده می‌شود. بازداری رفتاری در پاسخ به محرک‌های تنبیه یا نبودن پاداش است. تفاوت‌های فردی در قابلیت وقفه یا بازداری رفتاری^[۲۹]، آسیب پرهیزی نامیده می‌شود. از سوی دیگر رفتاری که با پاداش تقویت می‌شود، معمولاً تا مدتی پس از قطع پاداش ادامه می‌یابد. کلونینجر، تفاوت‌های فردی در تداوم پاسخ پس از قطع پاداش را پاداش وابستگی نامگذاری کرد. بدین ترتیب کلونینجر سه بعد را که هر یک دارای چهار مقیاس فرعی هستند به علاوه بعد چهارم یا پشتکار که فاقد زیر مقیاس است در قسمت سرشت معرفی کرد( کلونینجر، ۱۹۹۱،۱۹۸۷). منش نیز شامل دریافت‌های منطقی درباره خود، دیگران و دنیا است و بیشتر ویژگی‌هایی را شامل می‌شود که تحت تأثیر عوامل محیطی در ساختار شخصیت فرد به وجود می‌آید. کلونینجر(۱۹۹۴) سه بعد خود‌راهبری^[۳۰]( SD )، خود‌فراروی^[۳۱]( ST ) و همکاری^[۳۲]( C ) را برای منش در نظر می‌گیرد. بعد خودراهبری بر پایه‌ی پنداشت از خویشتن به عنوان یک فرد مستقل و دارای زیر مجموعه‌های وحدت، احترام، عزت، تأثیر‌بخشی، رهبری و امید تعریف شده است. همچنین بعد همکاری بر پایه‌ی پنداشت از خویشتن به عنوان بخشی از جهان انسانی و جامعه قرار دارد که از آن حس اجتماعی، رحم و شفقت، وجدان و تمایل به انجام امور خیریه مشتق می‌شود. خود‌فراروی بر پایه مفهومی از خویشتن به عنوان بخشی از جهان و منابع پیرامون آن مطرح شده است که با پندارهای حضور رازگونه، ایمان مذهبی و متانت و صبوری غیرمشروط همراه است(کلونینجر و شوراکیک^[۳۳]، ۲۰۰۵).
همان‌طور که در دیدگاه کلونینجر آمده، کلونینجر با تأکید برپارامترهای زیست شناسی یک چارچوب نظری محکم در مورد شخصیت پدید آورده است که هم شخصیت بهنجار و هم شخصیت نابهنجار را در بر می‌گیرد. از دیگر مسائلی که پیوسته نظر دانشمندان را به خود جلب کرده است انطباق محیط و الگوهای محیطی با ویژگی‌های شخصیتی افراد است که خرسندی و ارضاء نیاز درونی فرد را به همراه دارد و زمینه‌های پیشرفت در فعالیت‌های شغلی و اجتماعی فرد را نیز فراهم می کند. صفات شخصیتی^[۳۴] نمایانگر انگاره کلی پاسخگویی فرد به موقعیت‌های گوناگون است. چنین صفاتی از یک موقعیت به موقعیت دیگر هماهنگند و در طول زمان پایدار تصور می‌شوند. ساختار زیستی وابستگی‌های اجتماعی و فرهنگ، همگی در شکل دادن به این ویژگی‌ها کمک می‌کنند. در سال‌های اخیر پژوهشگران دریافته‌اند که صفات شخصیتی از آنچه نخست تصور می‌شد ناپایدارترند. صفات شخصیتی و محیط هر دو مشترکاً موجب رفتار می‌شوند و محیط بیش از پیش مهم تشخیص داده شده است. صفات شخصیتی به تنهایی پیش‌بینی‌های شایسته از ملاک جامع یا بلند مدت از قبیل موفقیت در حیات شغلی نبوده‌اند. از سوی دیگر پاره‌ای از صفات شخصیتی، انواع معینی از رفتار را در محیط نسبتاً خاص با تقریب خوبی پیش‌بینی می‌کنند. شخص ممکن است مایل به دانستن این نکته باشد که سنجش‌های شخصیتی تا چه اندازه به پیش‌بینی رفتار یا عملکرد ویژه در محیط سازمانی می‌پردازد. در اینجا سنجش‌های شخصیت به عنوان ابزار گزینش عمل می‌کنند. آزمون‌های شخصیتی مختلف ویژگی‌های شخصیتی را در بروز بعضی رفتارها موثر دانسته‌اند. از بعضی از آزمون‌ها این نتایج بدست آمده است: افرادی که رفتار آمرانه دارند به پیروی از قواعد و نظامات متمایلند و افرادی که اعتماد بالا دارند در موقعیت‌های گروهی لذت میبرند و یا افراد قابل اعتماد و با ثبات احتمالاً اعضای مطلوب و مقبول گروهند. رفتار خارق العاده و غیر منتظره احتمالاً مخل خواهد بود و یا افراد درون‌گرا^[۳۵] از کار خود بیشتر راضی هستند و هنگامی از کار خود راضی‌تر هستند که شغل آن‌ها پیچیدگی و مشارکت بیشتری را بطلبد و سعی می‌کنند نسبت به برون‌گراها^[۳۶] شغل‌های بالاتری را احراز کنند و بیشتر دوست دارند در شغل خود باقی بمانند(ارمیچل، ۱۳۷۷).
جان هالند^[۳۷] (۱۹۷۳) نظریه‌ی خود را در زمینه‌ی شغل و شخصیت چنین بیان می‌دارد که “اگر ما الگوی شخصیتی یک فرد و الگوی محیطی او را بدانیم می‌توانیم در اصل با به کارگیری دانسته‌هایمان در مورد تیپ‌های شخصیتی و الگوهای محیطی به پیش بینی برخی از نتایج این گونه سازگار شدن‌ها بپردازیم. این گونه نتایج شامل انتخاب شغل، تغییرات کاری، موفقیت‌های شغلی، صلاحیت فردی و رفتار تربیتی و اجتماعی می‌گردد”(به نقل از رابینز و دی سنزو، ۱۹۹۸).
با توجه به آنچه در خصوص پایداری خصوصیات شخصیتی و یا تأثیر پذیری و اثرگذاری محیط بر آن ذکر گردید در این پژوهش به مقایسه ویژگی‌های شخصیتی سرشت و منش در گروهی از معلمان و پرستاران پرداخته خواهد شد.
۳ـ۱ اهمیت و ضرورت پژوهش

تحقیقات گسترده انجام شده بیانگر این نکته است که وضعیت ترکیب بدنی، ارتباط بسیار نزدیکی با وضعیت سلامتی و همچنین نحوه اجرای حرکات ورزشی دارد (بلوم فیلد و همکاران، ۱۹۹۴). یکی از نخستین و مهم­ترین مراحل مربوط به درک، تجزیه و تحلیل حرکت بدن انسان، سنجش ویژگی­های بدن یا آنتروپومتری است. با توجه به تأثیر و اهمیت شناخت ویژگی­های فیزیکی بدن انسان و رابطه آن با بهبود اجرای مهارت­ های حرکتی، بسیاری از محققان، تلاش کرده ­اند ارتباط ویژگی­های کالبد شناختی و فیزیکی بدن انسان را بررسی کنند، زیرا شناخت ویژگی­های مذکور برای تجویز و یا تعیین فعالیت­های جسمانی مناسب برای افراد در گروه ­های مختلف سنی یاری می­رساند (هادوی، ۱۳۸۴). با توجه به مطالب گفته شده و نیز اهمیت ویژه دوره سنی ۱۲-۱۰ سال برای دختران و با مطالعه پژوهش­های انجام شده به دلیل تاثیرگذاری عوامل متنوعی نظیر تفاوت در سطح زندگی، نحوه تغذیه، ویژگی­های جغرافیایی و عوامل متعدد دیگر به تنوع در نتایج دست می­یابیم. بنابراین، به دلیل اهمیت موضوع و گوناگونی نتایج موجود برای دست یابی به نتایج دقیقتر به کسب اطلاعات می­بردازیم (هادوی، ۱۳۸۷).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در حوزه بیومکانیک که ویژگی­های مکانیکی اندام­های بدن انسان بررسی می­ شود، تمام تلاش برای به کارگیری افراد در جایگاه-­های متناسب با ویژگی­های فیزیکی و توانایی­های جسمانی انجام می­ شود (استفن، ۲۰۰۶).
حوزه دیگر، فیزیولوژی است که شاخه­ای از علوم حرکت انسان است که بر پاسخ­های فیزیولوژیکی به فعالیت ورزشی متمرکز شده است. از کاربرد­های فیزیولوژی؛ طراحی برنامه ­های مؤثر تمرینی، ارزشیابی جهت بهبود و تقویت میزان آمادگی و عملکرد ورزشکاران، تشخیص استعدادیابی استفاده می­ شود.
با بررسی تحقیقات گذشته، مشاهده می­ شود پژوهش­های زیادی در حوزه فیزیولوژی و بیومکانیک و رده­های سنی مختلف و نیز در هر دو جنس انجام شده است ولی این تحقیقات نیز نتایج گوناگونی را نشان می­ دهند لذا در این تحقیق به جمع آوری اطلاعات دقیق­تر در این حیطه می­بردازیم.
در حوزه روانی مهارت­ های عصبی- عضلانی و تجربیات حرکتی اشخاص را مورد بررسی قرار می­دهد (نادریان و کارگرفرد، ۱۳۸۲). از ویژگی­های روحی و روانی در این دوره (نوجوانی) که دوره انتقال بیولوژیکی، شناختی و اجتماعی است می­توان انتقال علاقه و وابستگی به والدین در دوره کودکی، به علاقه و وابستگی به همسالان در دوره نوجوانی نام برد، بنابراین تاثیر همسالان بر فعالیت­های نوجوانان بیشتر از تاثیر والدین است. باید به این نکته توجه کرد که به تکامل نرسیدن هر یک از مهارت­ های جسمی، روانی حرکتی و عاطفی باعث بروز مشکلاتی در یادگیری و سیر روند رشد فرد می­ شود. داشتن وضعیت خوب بدنی و بهنجار اسکلتی در گرو عملکرد مؤثر ساختار­های عضلانی، استخوانی و مفصلی است. برخی از عوامل بروز ناهنجاری­های اسکلتی مربوط به خود فرد و برخی دیگر مربوط به محیط و شرایط بیرونی است
(دانشمندی، ۱۳۸۶).
با توجه به اهمیت فعالیت بدنی و تندرستی در سلامتی کودکان، نیاز است که به بررسی جزئی­تر و دقیق­تر فاکتور­های موثر در این زمینه توجه شود تا بتوان به شناخت قابلیت­ها و ظرفیت­های جسمانی و حرکتی کودکان، نوجوانان و جوانان کشور دست یافت و نیز شرایط مقایسه فراهم شود. و امکان برنامه ریزی آگاهانه و مطابق با واقع را داشت و به سوی علت یابی ضعف­ها قدم برداشت.
اکثر تحقیقات انجام شده در این حیطه تنها به بررسی یک یا چند فاکتور پرداخته­اند که بیشتر، تمرکز بر روی مقایسه ویژگی­های آنتروپومتریکی، ترکیب بدنی و تیپ بدنی بوده است (حسینی، ۱۳۹۰، شادمانی، ۱۳۹۰، بهره مند، ۱۳۸۹، پرنیان، ۱۳۸۹، احمد نیا و همکاران، ۱۳۸۹، قلعه شاهین، ۱۳۸۸، کیهانی، ۱۳۷۵، کوک و کیرباس، ۲۰۱۴، الرشدان و همکاران، ۲۰۱۴، هیو و همکاران، ۲۰۱۳ و ساندر داس بیسوادز، ۲۰۱۳). و همچنین این پژوهش­ها کاملاً موردی انجام شده و بصورت نظام مند نبوده است. البته ناگفته نماند که در برخی از کشور­ها نورم سازی انجام شده است ولی این نورم متناسب با ویژگی­های ساختاری و جغرافیایی آن کشور­ها طراحی شده است. لذا نیاز است که با بررسی فراگیر، نورم­های مورد نیاز برای کشورمان بومی سازی شود. در همین راستا چندین تحقیق با بررسی همزمان تاثیرگذارترین فاکتور­ها (ویژگی­های اصلی آنتروپومتریک، بیومکانیک، فیزیولوژیک، روانی و وضعیت قامتی اسکلتی- عضلانی) برای نیل به هدف نهایی؛ به صورت هدفمند و برنامه ریزی شده در سطوح، سنین و هر دو جنس انجام شده است (بیاتی، ۱۳۹۳، شیخ، ۱۳۹۲، زلفی، ۱۳۹۲، مهربان، ۱۳۹۲، بیاتی، ۱۳۹۲، کریلی، ۱۳۹۱، رحمتی، ۱۳۹۰).
در این تحقیق نیز در نظر بود تا در سلسله تحقیقات انجام یافته ذکر شده، به این سؤال پاسخ داده شود که آیا بین ویژگی­های اصلی آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، روانی و وضیعت قامتی اسکلتی- عضلانی دختران ۱۰ تا ۱۲ ساله شهرستان شاهرود تفاوتی وجود دارد؟
۳.۱. اهمیت و ضرورت
کاربرد این تحقیق از آنجاست که آگاهی از شاخص­ های پیکرسنجی، ترکیب بدن، آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، روانی، فیزیولوژیکی و وضیعت قامتی اسکلتی- عضلانی عوامل مهمی در برنامه ریزی و پیشبرد اهداف تربیتی و آموزشی سلامت جامعه و جلوگیری از بیماری­های ناشی از بی تحرکی است.
در کشور ما تحقیقاتی با هدف ویژگی­های آنتروپومتریک، بیومکانیک، فیزیولوژیک و وضیعت قامتی اسکلتی-عضلانی طبقات مختلف انجام شده است اما به دلیل پراکنده بودن پژوهش­های صورت گرفته، کار­های انجام شده جامع و فراگیر نبوده و قابل تعمیم به یک منطقه یا قشر خاص از جامعه نیست. بنابراین شناخت و ارزیابی ویژگی­های آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، روانی و وضیعت قامتی اسکلتی- عضلانی افراد جامعه یکی از ضروریات امروزی جامعه ایران است. نتایج حاصل از این پژوهش می ­تواند مورد استفاده مربیان تربیت بدنی و محققان بهداشت، علوم حرکتی و فیزیوتراپی قرار گیرد. با توجه به اهمیت رشد جسمانی دختران در گروه سنی ۱۰ تا ۱۲ ساله شناخت ویژگی­های آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، روانی و ناهنجاری­های اسکلتی– عضلانی در قالب تحقیقات علمی حایز اهمیت است. همچنین کاربرد این تحقیق برای برنامه ریزی مدیران جهت شناسایی ناهنجاری­های اسکلتی و عضلانی و تلاش برای درمان آن­ها خواهد بود.
همچنین با بررسی­های به عمل آمده مشخص شد که موضوع مورد مطالعه پیش از این کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته و تحقیقات موجود در زمینه مقایسه ویژگی­های آنتروپومتریک، بیومکانیک، فیزیولوژیک، روانی و ناهنجاری­های اسکلتی- عضلانی در کشور به صورت معدود انجام شده است و با توجه به اینکه منطقه جغرافیایی روی این ویژگی­ها تاثیر گذار است و تا کنون تحقیقی که اطلاعات جامع آنتروپومتریک، بیومکانیک، فیزیولوژیک، روانی و ناهنجاری­های اسکلتی- عضلانی دختران ۱۲-۱۰ ساله شهرستان شاهرود را اندازه گرفته باشد و نورم مربوط به این ویژگی­ها تدوین کرده باشد، توسط محقق یافت نشده است.
۴.۱. فرضیه ­های تحقیق
۱.۴.۱. فرض کلی
بین ویژگی­های اصلی آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، روانی و وضعیت قامتی اسکلتی-عضلانی دختران ۱۰ تا ۱۲ ساله شهرستان شاهرود تفاوت وجود دارد.
۲.۴.۱. فرضیه ­های اختصاصی
– بین ویژگی­های اصلی آنتروپومتریکی (قد، وزن، طول اندام­ها، محیط اندام­ها، پهنای اندام­ها و چربی زیر پوستی) دختران ۱۰ تا ۱۲ ساله شهرستان شاهرود تفاوت وجود دارد.
– بین ویژگی­های اصلی بیومکانیکی (انعطاف پذیری، استقامت عضلانی، قدرت، سرعت، چابکی، توان و تعادل) دختران ۱۰ تا ۱۲ ساله شهرستان شاهرود تفاوت وجود دارد.
– بین ویژگی­های اصلی فیزیولوژیکی (استقامت قلبی- تنفسی و ضربان قلب) دختران ۱۰ تا ۱۲ ساله شهرستان شاهرود تفاوت وجود دارد.
– بین ویژگی­های اصلی روانی (سلامت عمومی و خود ارزیابی شخصیتی) دختران ۱۰ تا ۱۲ ساله شهرستان شاهرود تفاوت وجود دارد.
– بین ویژگی­های اصلی وضعیت قامتی اسکلتی- عضلانی (وضعیت سر، شانه­ها، ستون فقرات، لگن، گردن، تنه، شکمی، کمری، ستون فقرات سینه­ای، انحراف مچ پا به خارج، کف پای صاف، کف پای گود، زانو پرانتزی، زانو ضربدری و پای چرخیده به داخل) دختران ۱۰ تا ۱۲ ساله شهرستان شاهرود تفاوت وجود دارد.
۵.۱. اهداف تحقیق
۱.۵.۱. هدف کلی
مقایسه ویژگی­های اصلی آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، روانی و وضعیت قامتی اسکلتی- عضلانی دختران ۱۰ تا ۱۲ ساله شهرستان شاهرود
۲.۵.۱. اهداف اختصاصی
– مقایسه ویژگی­های اصلی آنتروپومتریکی (قد، وزن، طول اندام­ها، محیط اندام­ها، پهنای اندام­ها و چربی زیرپوستی) دختران ۱۰ تا ۱۲ ساله شهرستان شاهرود
– مقایسه ویژگی­های اصلی بیومکانیکی (انعطاف پذیری، استقامت عضلانی، قدرت، سرعت، چابکی، توان و تعادل) دختران ۱۰ تا ۱۲ ساله شهرستان شاهرود
– مقایسه ویژگی­های اصلی فیزیولوژیکی (استقامت قلبی- تنفسی و ضربان قلب) دختران ۱۰ تا ۱۲ ساله شهرستان شاهرود
– مقایسه ویژگی­های اصلی روانی (سلامت عمومی و خودارزیابی شخصیتی) دختران ۱۰ تا ۱۲ ساله شهرستان شاهرود
– مقایسه ویژگی­های اصلی وضعیت قامتی اسکلتی- عضلانی (وضعیت سر، شانه­ها، ستون فقرات، لگن، گردن، تنه، شکمی، کمری، ستون فقرات سینه­ای، انحراف مچ پا به خارج، کف پای صاف، کف پای گود، زانو پرانتزی، زانو ضربدری و پای چرخیده به داخل) دختران ۱۰ تا ۱۲ ساله شهرستان شاهرود
۶.۱. قلمرو تحقیق
۱.۶.۱. محدوده تحت کنترل محقق
۱ـ آزمودنی­های تحقیق را دختران تشکیل می­ دهند.
۲ـ سن آزمودنی­ها ۱۲ــ۱۰ سال است.
۳ـ آزمودنی­ها ساکن مناطق مختلف شهر شاهرود هستند.
۲.۶.۱. محدودیت­های خارج از کنترل محقق
۱ـ وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آزمودنی­ها؛
۲ـ بیماری­های نهفته و غیر نهفته آزمودنی­ها؛
۳ـ شیوه زندگی و عادات حرکتی آزمودنی­ها؛
۴ـ میزان فعالیت ورزشی آزمودنی­ها؛
۵ـ نابهنجاری ساختاری بدن آزمودنی­ها.
۷.۱. اصطلاحات و واژه­ های کلیدی (۱. تعریف مفهومی، ۲. تعریف عملیاتی)
۱.۷.۱. ویژگی­های اصلی آنتروپومتریکی
۱- به شاخه­ای از دانش که به سنجش مقایسه­ ای بدن انسان، اعضا و نسبت­های آن می ­پردازد و اغلب به تعیین تفاوت در بین فرهنگ­ها، نژادها، جنسیت­ها و گروه ­های سنی توجه دارد. در این اندازه گیری­ها سعی می­ شود تا با روش­های مناسب، ابزار دقیق و معتبر ویژگی­های جسمانی انسان، اندازه گیری و مشخص شود (صادقی، ۱۳۸۸).
۲- در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان است، منظور از آنتروپومتری ویژگی­های فیزیکی بدن شامل: قد، وزن، طول اندام­ها، محیط اندام­ها، پهنای اندام­ها و چربی زیرپوستی است.
۲.۷.۱. ویژگی­های اصلی بیومکانیکی
۱- بیومکانیک دانشی است که برای برقراری ارتباط بین حیات و اصول و قوانین فیزیکی حاکم بر اجسام وضع پویا و ایستای موجودات زنده (مانند انسان) را بررسی می­ کند (صادقی، ۱۳۸۸).
۲- در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان است، ویژگی­های بیومکانیکی مورد ارزیابی: انعطاف پذیری، استقامت عضلانی، قدرت، سرعت، چابکی، توان و تعادل است.
۳.۷.۱. ویژگی­های اصلی فیزیولوژیکی
۱- هدف دانش فیزیولوژی عبارت است از توصیف عوامل فیزیکی و شیمیایی که مسئول منشأ، تکامل و ادامه حیات هستند. فیزیولوژی ورزش، شناسایی مکانیسم­های زیر بنایی فیزیولوژیکی فعالیت بدنی، تحویل جامع از خدمات درمان در رابطه با تجزیه و تحلیل، بهبود و نگهداری سلامتی و تناسب اندام، بازسازی بیماری­های قلبی و دیگر بیماری­های مزمن به شمار می­رود (گایتون، ۲۰۰۵).
۲- در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان است، در این تحقیق منظور از ارزیابی
ویژگی­های فیزیولوژیکی، استقامت قلبی- تنفسی و ضربان قلب آزمودنی­ها است.
۴.۷.۱. ویژگی­های اصلی روانی

به شیوه مدل یابی معادلات زوجی^[۷۰۲]، میلر، ولف، ریردان، هارینگتن و همکاران( ۲۰۱۳) رابطه تعارض رفتاری بین جانبازان مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه با همسران آن‌ها را بررسی کردند. در این پژوهش که ۵۷۴ نفر یعنی ۲۸۷ زوج حضور داشتند نتایج جالب‌توجهی به دست آمد که از جمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره نمود: افراد با شدت بالاتر نشانگان اختلال استرس پس از سانحه شوخ‌طبعی کمتری در زندگی زناشویی داشتند، خصومت بالاتر و بی‌لذتی بیشتر، نسبت‌های کلامی استرس‌زای بیشتر، انتقادهای غیر سازنده، خودسرزنشی و کیفیت ارتباطی پایین تر در جو زندگی زناشویی آن‌ها حاکم بود.
موریس و روآ(۲۰۱۳) روان زیست‌شناسی^[۷۰۳] اختلال استرس پس از سانحه را در ارتباط با مقابله گری، کارکرد محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال(HPA) و فعالیت دستگاه عصبی سمپاتیک بررسی کردند. یافته‌های آن‌ها به این نحو بود که تغییرات عصب هورمونی و راهبردهای مقابله گری با اختلال استرس پس از سانحه ارتباط دارند، یک افزایش فشارخون سیستولیک(SBP)، دیاستولیک(DBP) و ضربان قلب (HR) قابل‌توجه در افراد مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه وجود دارد و نهایتاٌ نوعی از بدکارکردی در کارکرد محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال(HPA) در مبتلایان گزارش‌شده است.آقایوسفی(۱۳۸۸) رابطه سبک‌های مقابله‌ای و اختلال استرس پس از سانحه را با نشانه‌های تنیدگی مزمن(جسمانی و روانشناختی) در ۴۵۲ جانباز شهر قم بررسی کردند. نتایج بررسی نشان داد که همبستگی مثبت و معناداری بین شدت اختلال استرس پس از سانحه و تنیدگی جسمانی و روانشناختی در بین جانبازان وجود دارد، همچنین همبستگی منفی بین راهبردهای مقابله‌ای مسأله مدار با تنیدگی و همبستگی مثبت بین تنیدگی با شیوه‌های راهبرد مقابله‌ای نارسانا و هیجان مدار در پژوهش گزارش‌شده است.
پائولوس، آرگو، و اِگ(۲۰۱۳) تأثیر اختلال استرس پس از سانحه بر فشارخون و ضربان قلب جانبازان را موردمطالعه قراردادند، در این پژوهش این زیست‌نشانگرها در ۸۸ جانباز با اختلال استرس پس از سانحه و ۹۸ بدون این اختلال مقایسه شد. یافته‌ها حاکی از آن بود که گروه مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه در مقایسه با گروه جانبازان فاقد این اختلال، به‌طور معناداری فشارخون و ضربان قلب آن‌ها بالاتر بود و لذا در ارتباط با اختلال استرس پس از سانحه علاوه بر بعد روانپزشکی، بعد پزشکی هم موردتوجه درمانگران قرار گیرد.
دریک کارآزمایی بالینی تصادفی شده، مک دونالد، مانسن، درون-لامارکا^[۷۰۴]، رسیک و همکاران(۲۰۱۱) به بررسی اثربخشی درمان پردازش شناختی(CPT) را بر نشانگان اختلال استرس پس از سانحه در ۶۰ جانباز مبتلابه این اختلال(۳۰نفر گروه آزمایش و ۳۰ نفر گروه کنترل) پرداختند، نتایج پژوهش آن‌ها نشان داد که این رویکرد درمانی، نشانگان اختلال استرس پس از سانحه خصوصاٌ اجتناب را در مقایسه با گروه گروه کنترل کاهش داده است و این تغییرات پس از یک ماه پیگیری پایدار بوده است.سُبِل، رسیک و رابالایس(۲۰۰۹) پیامدهای درمان پردازش شناختی(CPT) بر شناخت‌های افراد با اختلال استرس پس از را در پژوهش خود گزارش کردند، بر اساس این مطالعه، درمان پردازش شناختی(CPT) به کاهش تحریف‌ها و خطاهای شناختی منجر می‌شود و کاهش قابل‌توجهی در بیش برون سازی و درونسازی به دنبال درمان شرکت‌کنندگان در پژوهش حادث‌شده است.
گالاگر و رسیک(۲۰۱۲) تفاوت سازوکارهای تغییر در درمان پردازش شناختی(CPT) و مداخله با رویکرد مواجهه طولانی‌مدت (PE) در مبتلایان اختلال استرس پس از سانحه را بررسی کردند. بر اساس یافته‌های این پژوهش، درمان پردازش شناختی(CPT) به دلیل استفاده از گزارش نوشتاری رویداد تروماتیک، از امتیاز روش مواجهه سازی برخوردار است و با بهره گرفتن از فنونی چون بازسازی شناختی طرحواره­های ناسازگار مرتبط با رویداد تروماتیک را در درمان هدف قرار می‌دهد، همچنین نتایج نشان داد که درمان پردازش شناختی(CPT) به‌طور غیرمستقیم، طرحواره­های تقویت‌کننده ناامیدی را تضعیف می‌سازد.
در پژوهشی مانسن، مک دونالد، ورستنباش، اشنایدر^[۷۰۵] و همکاران(۲۰۱۲) تأثیر درمان پردازش شناختی(CPT) را بر تغییرات در حوزه‌های اجتماعی، اوقات فراغت، خانواده، کار و درآمد در ۶۰جانباز(۵۴ مرد و ۶ زن) با تشخیص اختلال استرس پس از سانحه بررسی کردند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که بین تغییر در هرکدام از مجموعه نشانگان یعنی تجربه مجدد، اجتناب، کرختی و بیش انگیختگی با تغییرات خاصی از حوزه‌های سازگاری اجتماعی ارتباط وجود دارد. تغییر در هر چهار نوع از نشانگان پیش‌بینی کننده قوی‌تری برای سازگاری اجتماعی به دنبال داشت و درمجموع بهبود در نشانگان اجتناب و کرختی هیجانی سازگاری اجتماعی مناسب‌تری را موجب می‌شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

گیلی و تایر(۲۰۱۴) نقش تغییرپذیری یا نوسان ضربان قلب^[۷۰۶](HRV) را به‌عنوان یک شاخص فیزیولوژیکی از ظرفیت خودتنظیمی^[۷۰۷]( تغییرات در فاصله زمانی بین ضربان­های قلب) همراه با وضعیت کنترل شناختی در اختلال استرس پس از سانحه را مطالعه کردند، نتایج بررسی آن‌ها نشان داد که نوسان ضربان قلب پایین‌تر و ضعف در کنترل شناختی می‌توانند به‌عنوان عوامل خطر برای شکل‌گیری اختلال استرس پس از سانحه موردتوجه واقع شوند.بشر پور(۱۳۹۱) اثربخشی درمان پردازش شناختی(CPT) بر بهبود علائم استرس پس از سانحه ناشی از خیانت زناشویی، کیفیت زندگی، عزت‌نفس، و رضایت زناشویی بر روی ۱۴ زن در دوازده جلسه ۶۰ دقیقه‌ای و به‌صورت هفتگی بررسی کردند، بر اساس این پژوهش درمان پردازش شناختی(CPT) در مراحل پس‌آزمون و پیگیری باعث کاهش معنادار نمرات علائم پس آسیبی و افزایش نمرات کیفیت زندگی و عزت‌نفس زنان حاضر در پژوهش شده است، در ارتباط با رضایت زناشویی نمرات در هر سه مرحله پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری تغییر معناداری نداشته است و این بدان معنا است که درمان پردازش شناختی(CPT) برافزایش رضایت زناشویی شرکت‌کنندگان حاضر در پژوهش اثربخش نبوده است.کوکرام، دروموند و لی(۲۰۱۰) نقش و درمان طرحواره­های ناسازگار اولیه(EMSs) را در جانبازان جنگ ویتنام بررسی کردند، نتایج مطالعه آن‌ها نشان داد که طرحواره ها در ساختار شناختی افراد شرکت‌کننده در پژوهش نقش فعالی دارند و عوامل مهم در شکل‌گیری و تداوم اختلال استرس پس از سانحه هستند. همچنین آن‌ها گزارش کردند که درمان مبتنی بر طرحواره به کاهش شدت نشانگان اختلال استرس پس از سانحه منتهی می‌شود. درمجموع بر اساس نتایج این پژوهش، سطوح بالاتری از طرحواره­های ناسازگار اولیه(EMSs) در جانبازان مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه وجود دارد، اختلال استرس پس از سانحه با هفت طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs) یعنی آسیب‌پذیری نسبت به بیماری و ضرر، بازداری هیجانی، انزوای اجتماعی، خودکنترلی ناکافی، بدرفتاری/ سوء رفتار، منفی گرایی/بدبینی و طرد شدن ارتباط قوی‌تری دارد، و ازنظر بالینی کار بر روی طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs) با کاهش شدت نشانگان اختلال استرس پس از سانحه همراه خواهد بود.فلاح چای، زارعی و نورمحمدی پور(۲۰۱۴) رابطه بین طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs) و رضایت زناشویی را در ۳۸۰ زن بررسی کردند، در این پژوهش اشاره‌شده است که طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs) یکی از مهمترین عوامل شکست و عدم موفقیت در زندگی زناشویی محسوب می‌شوند و افزایش آن‌ها در ساختارهای شناختی منجر به کاهش صمیمیت و رضایت زناشویی شده و تقویت شیوه‌های ناموفق حل تعارض را موجب می‌شوند. همچنین در این پژوهش به ارتباط منفی و معنادار سه حوزه طرحواره ای یعنی قطع ارتباط و طرد، جهت‌گیری بر مبنای دیگران و گوش بزنگی مفرط/ بازداری با رضایت زناشویی اذعان شده است.دِکِل، پِلِگ و سولومون(۲۰۱۳) در یک مطالعه طولی به مدت ۱۷ سال( با سه بار اندازه‌گیری بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ و یک پیگیری در سال ۲۰۰۸) ارتباط بین اختلال استرس پس از سانحه و شناخت‌های منفی را در جانبازان جنگ بررسی کردند. از جمله یافته‌های این بررسی طولی می‌توان به‌پیش بینی کردن شناخت‌های منفی نبست به خود و جهان توسط نشانگان اختلال استرس با گذشت ۳۵ سال پس از جنگ اشاره کرد، علاوه بر این، شناخت‌های منفی از جمله راه اندازه‌ای شکل‌گیری و عامل تداوم‌بخش اختلال استرس پس از سانحه معرفی و نقایصی در عملکرد حافظه سرگذشتی به دلیل رخنه مکرر رویدادهای مرتبط با جنگ و تثبیت مجدد آن‌ها در حافظه، دلیلی بر پایداری و تحکیم حافظه رویداد آسیب‌زا دانسته شده است.اثربخشی طرحواره درمانی(ST) به شیوه گروهی در کاهش تعارض زناشویی و افزایش کارآمدی خانواده، توسط نقدی، پویامنش و جعفری(۲۰۱۳) در پژوهشی نیمه تجربی بر روی ۲۰ زوج(۱۰زوج گروه آزمایش و ۱۰ زوج گروه کنترل) اجرا شد نتایج این مطالعه نشان داد که با هدف قرار گرفتن و تغییر طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs) پس از اعمال طرحواره درمانی(ST) گروهی در گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه تعارضات زناشویی کاهش و عملکرد خانواده افزایش‌یافته است.در پژوهشی یوسفی، اعتمادی، بهرامی، احمدی و همکاران(۱۳۸۹) نقش طرحواره ناسازگار اولیه (EMSs) را در پیش‌بینی طلاق بررسی کردند، بر اساس پژوهش آن‌ها طرحواره­های بی‌اعتمادی/بدرفتاری، معیارهای سخت‌گیرانه و بازداری هیجانی به ترتیب قوی‌ترین پیش‌بینی کننده‌های طلاق در نمونه موردمطالعه بوده است. درنتیجه این پژوهش اشاره‌شده است که می‌توان بر پایه رویکرد طرحواره درمانی(ST)، پیشگیری از طلاق و درمان مشکلات زناشویی را تدارک دید و در مورد همسران ناسازگار این رویکرد درمانی می‌تواند دستاوردهای موفقیت‌آمیزی را با خود به همراه داشته باشد.باقریان سرارودی، صانعی و بهرامی احسان(۱۳۸۸) در ارتباط با سابقه فشارخون بالا و طرحواره­های شناختی به این نتیجه دست‌یافته‌اند که بیماران با سابقه فشارخون بالا، طرحواره­های شناختی منفی‌تری از بیماری خود مانند پیامدهای بیماری، کنترل‌پذیری و درمان‌پذیری را در نظام شناختی خود شکل می‌دهند.
پژوهشی به‌منظور مقایسه طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs) و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان( که می‌توان آن‌ها را با سبک‌های مقابله گری در یک راستا قرار داد) در بیماران انسداد عروق کرونر(۳۰بیمار) و افراد سالم(۳۰) توسط احمدی، اصغرنژاندفرید و برجعلی(۱۳۹۳) انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که افراد مبتلابه انسداد عروق کرونر میانگین نمراتشان در طرحواره ناسازگار اولیه(EMSs)(محرومیت هیجانی، رهاشدگی/بی‌ثباتی، بی‌اعتمادی/بدرفتاری، آسیب‌پذیری به بیماری و ضرر، خود تحول نیافته/گرفتار، ایثار، بازداری هیجانی، معیارهای سرسختانه/عیب‌جویی افراطی و خودکنترلی/خود انضباطی ناکافی) نسبت به گروه سالم بالاتر بوده است و درنهایت راهبردهای شناختی تنظیم هیجان در آن‌ها غالباٌ آشفته ساز بوده است.
رایت، کولینزورث و فیتزگرالد^[۷۰۸](۲۰۱۰) ارتباط طرحواره­های ناسازگار شناختی و اختلال استرس پس از سانحه را در ۲۵۷ زن با اختلال استرس پس از سانحه ناشی از تجاوز به عنف را مطالعه کردند. با توجه به یافته‌های این پژوهش طرحواره در ارتباط با وقوع تروما یا آسیب و بروز اختلال استرس پس از سانحه نقش میانجی دارند و طرحواره­های شناختی ناسازگار در افراد مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه، آن‌ها را در حوزه‌های صمیمیت، اعتماد و امنیت درون فردی و بین فردی با مشکل مواجهه خواهد کرد.در یک پژوهش به‌منظور مشخص کردن شیوع اختلال استرس پس از سانحه در میان بیماران قلبی و تأثیر این اختلال بر سلامت جسمانی خصوصاٌ قلبی عروقی، تالِک، گرینمن و تاسی (۲۰۱۵) این موضوع را بررسی کردند و بر اساس یافته‌های آن‌ها شیوع اختلال استرس پس از سانحه در میان افرادی که بیماری‌های قلبی را تجربه می‌کنند در مقایسه با جمعیت عمومی بالاتر است، افزون بر این، اشاره‌شده است که افراد مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه واکنش‌های فیزیولوژیکی نابهنجاری از جمله تغییراتی در زیست‌نشانگرهای قلبی عروقی مانند افزایش ضربان قلب، فشارخون و دمای بدن به رویدادهای استرس‌زا نشان می‌دهند.لِهرنر و یهودا(۲۰۱۴) در پژوهشی با هدف مطالعه زیست‌نشانگرها در اختلال استرس پس از سانحه معتقدند که اگرچه یک زیست‌نشانگر مشخص برای اختلال استرس پس از سانحه وجود ندارد، بااین‌وجود، پژوهش‌های زیست‌شناسی در اختلال استرس پس از سانحه پیشرفت‌های بااهمیتی در آسیب‌پذیری نسبت به این اختلال فراهم آورده است. در این مطالعه از جمله امتیازات به‌کارگیری زیست‌نشانگرها در ارتباط با اختلال استرس پس از سانحه، کمک به تشخیص افتراقی، کاهش انگ، کمک به طرح درمان، مقابله با بیش و کم تشخیصی نام‌برده‌اند.با توجه به پیامدهای اختلال استرس پس از سانحه بر همسران جانبازان مبتلابه این اختلال، ابوالمعالی و کمال(۱۳۹۳) اثر آموزش مبتنی بر طرحواره بر کاهش علائم استرس ترومای ثانویه در همسران جانبازان مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه را بر روی ۲۴ همسر جانبازان(۱۲ نفر گروه آزمایش و ۱۲ نفر گروه کنترل) انجام دادند. نتایج حاکی از آن بود که در مرحله پس‌آزمون میانگین نمرات نشانگان مزاحمت، اجتناب و برانگیختگی در گروه آزمایش به‌طور معناداری پایین‌تر از گروه کنترل بود. درنتیجه این پژوهش، طرحواره درمانی(ST) را به‌عنوان شیوه‌ای کارآمد در کاهش نشانگان مزاحمت، اجتناب و برانگیختگی اختلال استرس پس از سانحه ثانویه معرفی کرده است.میایی، یوسفی و یوسفی(۱۳۹۳) اثربخشی شناخت درمانی را بر درمان نشانگان اختلال استرس پس از سانحه در ۴۰ جانباز مبتلابه این اختلال در شهر سنندج را گزارش کرده‌اند.
­ در یک بررسی فرا تحلیل بر روی ۶ مطالعه، ارتباط بین اختلال استرس پس از سانحه و خطر وقوع بیماری کرونر قلب توسط ریچاردسُن، فالزُن، دیویدسُن و همکاران(۲۰۱۲)موردمطالعه قرار گرفت، نتایج این فرا تحلیل نشان داد که ارتباط بین اختلال استرس پس از سانحه و عارضه‌های قلبی و مرگ‌ومیر، مستقل از افسردگی است؛ کاهش نوسان یا تغییرپذیری ضربان قلب در مبتلایان به اختلال استرس پس از سانحه نیز در مطالعات تحلیل‌شده نیز اشاره‌شده است.
۲-۵- جمع‌بندی فصل دومبه دنبال افزایش پژوهش‌ها، حصول یافته‌ها و اطلاعات بیشتر از اختلال استرس پس از سانحه، هم در گستره نظری و هم گستره عملی همان‌گونه که در این فصل موردبررسی قرار گرفت، این اختلال، فراز و نشیب‌های بسیار زیادی سپری کرده است. ازنظر نام‌گذاری برای این اختلال از عناوین مختلفی چون بیماری قلب سرباز، شوک گلوله تا اصلاح نشانگان پس از سانحه توسط آبرام کاردینر استفاده شد. این سیر پرفرازونشیب تنها به نام‌گذاری اختلال استرس پس از سانحه محدود نمی‌شود، بلکه ملاک‌ها و معیارهای نظام‌های طبقه‌بندی و تشخیصی اختلالات مانند راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی(DSM) و نظام طبقه‌بندی بین‌المللی از بیماری‌ها(ICD0)، از زمان ورد این اختلال به طبقه‌بندی آن‌ها، شاهد تغییرات مختلفی در آن‌ها و افزوده‌ها شدن زیرگروه‌های جدید بوده‌ایم. که یکی از برجسته‌ترین اصلاحات در پنجمین ویراست کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی(DSM-5) است. به این صورت که از یک‌سو اختلال استرس پس از سانحه را به دلیل این‌که اختلال مذکور را ناشی از ضربه روانی(تروما) و نه اضطراب در نظر می‌گیرند آن از طبقه اختلالات اضطرابی مجزا و در طبقه‌ای جدید به نام اختلالات وابسته به تروما و استرس قرار می‌دهد و سوی دیگر، نشانگان منفی خلق و شناخت مانند ناتوانی در به یادآوردن جنبه‌های از رویداد، باورهای منفی نسبت به خود/ جهان و دیگران، احساس فاصله و دور بودن از دیگران به مجموعه نشانگان قبلی این اختلال اضافه‌شده است. این تغییرات جدید، می‌توانند توانمندی اثربخشی درمان مبتنی بر رویکردهای شناختی مانند درمان پردازش شناختی(CPT) و طرحواره درمانی(ST) بر نشانگان اختلال استرس پس از سانحه را به‌واسطه درک اهمیت شناخت‌ها در شکل‌گیری و تداوم این اختلال افزایش دهند.به دنبال تصدیق اثرپذیری افراد خانواده، خصوصاٌ همسران مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه، با امید به چاره‌اندیشی درمانگران و انجام مداخلات برای کاستن از آشفتگی روانی افراد نزدیک به مبتلایان اختلال مذکور، اصطلاح اختلال استرس پس از سانحه ثانویه یا نیابی مطرح شد. تنوع وقایع آشکارساز اختلال استرس پس از سانحه منجر به تفاوت‌های جنسیتی در شیوع این اختلال شد، به‌عنوان‌مثال آمارها به‌طورکلی فراوانی ابتلا در زنان را نشان می‌داد، اما اگر اختلال استرس پس از سانحه ناشی از جنگ مطرح می‌شد، همه‌گیرشناسی حاکی از شیوع بسیار بالاتر مردان داشت. در ارتباط با همایندی یا همبودی اختلال استرس پس از سانحه، شرایط این اختلال را برای ضرورت مداخله درمانی آشکارتر می‌سازد زیرا در میان بیماران مبتلابه سایر اختلالات روانی در مقایسه به جمعیت‌های عمومی، شیوع بسیار بالاتر این اختلال در پژوهش‌های مختلف گزارش‌شده است.در تبیین پدیدآیی اختلال استرس پس از سانحه، رهیافت‌ها یا رویکردهای مختلفی چون زیستی، رفتاری، و شناختی و رویکرد عاملی ارائه شدند که به نظر می‌رسد جذاب‌ترین و قابل‌قبول‌ترین تبیین برای این اختلال را باید در تبیین‌های رهیافت شناختی جستجو کرد. شاید به همین دلیل است که درروان درمانی‌های اختلال استرس پس از سانحه، الگوهای درمانی شناختی یا مشتق از آن در خط مقدم و انتخاب نخست جای گرفته‌اند. درمان پردازش شناختی(CPT) و طرحواره درمانی(ST) مبتنی بر شناخت درمانی، با ارائه مدل درمانی منطقی، ساختاریافته و پایبند بر دستورالعمل توانسته‌اند از حمایت‌های تجربی بالایی برخوردار شوند. اگرچه در گستره عملی حجم بالای از پژوهش‌ها، اختلال استرس پس از سانحه را موردتوجه قرار داده‌اند و به رابطه بین اختلال استرس پس از سانحه با متغیرهای این پژوهش(خشم، خصومت، راهبرد مقابله گری اجتنابی، وضعیت زناشویی و زیست‌نشانگرها) اشاره‌کرده‌اند، بااین‌وجود، خلأ چشمگیری در پژوهش‌ها به‌منظور هدف قرار دادن پیامدهای منفی اختلال استرس پس از سانحه وجود دارد و این ضعف در بررسی‌های داخلی با توجه به تجربه بزرگترین پدیده اجتماعی کشورمان یعنی جنگ تحمیلی هشت‌ساله و شیوع بالا این اختلال در جانبازان جنگ چشمگیر است. علاوه بر این، اگرچه بررسی‌های محدودی وجود دارند که بر اثربخشی درمان پردازش شناختی(CPT) و طرحواره درمانی(ST) در اختلال استرس پس از سانحه ناشی از سایر عوامل غیر از جنگ متمرکزشده‌اند، تا جایی که مطالعات ما نشان داده است، مقایسه اثربخشی این دو روش درمانی هم بر متغیرهای روانشناختی و هم‌زیستی به‌طور همزمان اجرانشده است.
فصل سوم: روش پژوهش
۳-۱ مقدمه
همان‌طوری که می‌دانیم هدف از انتخاب روش پژوهش آن است که پژوهشگر مشخص نماید چه شیوه یا روشی را اتخاذ نماید تا او را هرچه سریع‌تر و دقیق‌تر به پاسخ یا پاسخ‌هایی برای سؤالات پژوهش برساند و انتخاب روش پژوهش بستگی به هدف، ماهیت، موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد. بر این اساس در فصل حاضر به معرفی مبانی روش‌شناختی چون طرح پژوهش، جامعه آماری، نمونه و روش نمونه‌برداری، ابزار گردآوری داده‌ها، روند اجرا و روش‌های آماری پژوهش پرداخته ‌شده است.
۳-۲ طرح پژوهش
مطالعه حاضر ازنظر هدف در زمره پژوهش‌های کاربردی، و ازلحاظ روش‌شناسی نیمه آزمایشی با پیش آزمون-پس آزمون- پیگیری(۱ ماه بعد از اجرای پس‌آزمون) و با دو گروه آزمایشی شامل درمان پردازش شناختی(CPT)، طرحواره درمانی(ST) و گروه کنترل است. پس از انتخاب شرکت‌کنندگان در پژوهش، مراحل اجرایی شامل ۱) گمارش تصادفی آزمودنی‌ها؛ ۲) اجرای پیش‌آزمون و جمع‌ آوری داده‌ها؛ ۳) اعمال متغیرهای مستقل یعنی درمان پردازش شناختی(CPT) و طرحواره درمانی(ST)؛ ۴) اجرای پس‌آزمون و جمع‌ آوری داده‌ها؛ ۵) اجرای پی گیری و جمع‌ آوری داده‌ها یک ماه بعد از اجرای پس‌آزمون. ۱۲ جلسه گروه‌درمانی پردازش شناختی (CPT) و ۱۴ جلسه طرحواره درمانی(ST)، به‌صورت هفته‌ای دو بار و هر جلسه ۹۰ دقیقه طول کشید. عامل بین گروهی با سه سطح (درمان پردازش شناختی(CPT)، طرحواره درمانی(ST) و گروه گروه کنترل) و عامل درون‌گروهی یا همان زمان با سه سطح (پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری)است.
۳-۳ جامعه آماری پژوهش
جامعه آماری پژوهش مشتمل بود بر کلیه جانبازان جنگ عراق علیه ایران که در سال ۱۳۹۳ ساکن استان کرمانشاه بودند و بر اساس بررسی‌های کمیسیون پزشکی بنیاد جانبازان و امور ایثارگران این استان، مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه تشخیص داده‌شده بودند. علاوه بر این، معیارهای شمول و خروج از پژوهش نیز اعمال شد. معیارهای شمول عبارت بودند از: جنسیت مرد، متأهل، حداقل مدرک سوم راهنمایی، سن کمتر از ۷۰ سال، رضایت به شرکت در دوره مداخله و کسب نمره بالاتر از نقطه برش در چک‌لیست اختلال استرس پس از سانحه-نسخه نظامی(PCL- M)، طراحی ‌شده توسط ودرز و همکاران(۱۹۹۳) بود. و معیارهای خروج نیز: داشتن اختلال سایکوتیک و اختلال دوقطبی فعال، وابستگی شدید به مواد، رفتارهای آسیب‌رسان جدی مانند خودکشی و پرخاشگری و سطح آسیب بالاتر از ۷۰ درصد در نظر گرفته شد.
۳-۴ نمونه و روش نمونه‌گیری
از جامعه آماری پژوهش و با در نظر گرفتن ادبیات پژوهش جهت اجرای مداخلات تجربی و بالینی، بر اساس نمونه‌برداری هدفمند به دلیل برخوردارشدن از معیارهای موردنظر ما، ۳۶ نفر از جانبازان جنگ تحمیلی عراق بر ایران از استان کرمانشاه(عمدتاٌ از شهر کرمانشاه و شهرستان های کنگاور و سُنقرِکُلیایی) پس از همتاسازی از نظر سطح و نوع جانبازی(شیمیایی، جسمی و اعصاب و روان یا ترکیبی) و سایر متغیرهای جمعیت شناختی از جمله داروهای مورد استعمال، به صورت تصادفی و مساوی در سه گروه درمان پردازش شناختی(CPT)، طرحواره درمانی(ST) و گروه کنترل از طریق قرعه کشی گمارش شدند. در گروه درمان پردازش شناختی دو نفر از شرکت کنندگان به دلیل شرایط جسمانی نامناسب و پیگیری درمان های فیزیولوژیک خود بعد از دو جلسه حضور، از مراجعه به جلسات صرف نظر کردند و از تجزیه و تحلیل نتایج اثربخشی درمان کنار گذاشته شدند.

ابزارهای پژوهش
۳-۵-۱ چک‌لیست اختلال استرس پس سانحه-نسخه نظامی(PCL- M):
این ابزار اندازه‌گیری، مرکب از ۱۷ گویه ۵ گزینه‌ای مدرج از اصلاٌ(۱ نمره) تا خیلی زیاد(۵ نمره) است که حداقل نمره هر فرد ۱۷ و حداکثر نمره ۸۵ است. نقطه برش برای تشخیص اختلال استرس پس از سانحه برای جانبازان جنگ ۵۰ تعیین‌شده است. ۵ گویه علائم و نشانه‌های تجربه مجدد تروما یا رویداد آسیب‌زا (مزاحمت‌ها یا رخنه کننده‌ها)، ۷ گویه مربوط به علائم کرختی و اجتناب و ۵ گویه مربوط به علائم و نشانه‌های برانگیختگی شدید است. این چک‌لیست بر اساس ملاک‌های DSM-IV به‌عنوان یک ابراز کمک تشخیصی برای تشخیص اختلال استرس پس از سانحه به کار می‌رود و دارای سه ویرایش(نظامی، عادی و ویژه) است. این مقیاس به‌وسیله ودرز، هرمن و هوسکا، همکاران(۱۹۹۳) طراحی ‌شده است و در داخل گودرزی(۱۳۸۲) آن را اعتبار یابی کرده‌اند. اجرای سریع و روایی و پایایی بالا از ویژگی‌های مثبت چک‌لیست اختلال استرس پس سانحه-نسخه نظامی(PCL- M) است. در پژوهش ودرز و همکاران(۱۹۹۳)، ضریب همسانی درونی۹۷/۰ و ضریب باز آزمایی ۹۶/۰ را برای جانبازان جنگ ویتنام گزارش کرده‌اند و گودرزی(۱۳۸۲) نیز با بهره گرفتن از روش آلفای کرونباخ پایایی ۹۳/۰ و همبستگی مثبت و معنادار آن را با مقیاس رویداد زندگی^[۷۰۹] به‌عنوان شاخصی برای روایی همزمان مقیاس معرفی کرده‌اند. در پژوهش حاضر پایایی به‌دست‌آمده برای ۳۶ شرکت‌کننده در مرحله پیش‌آزمون بر اساس آلفای کرونباخ برابر با ۸۳/۰ به دست آمد.

پرسشنامه پرخاشگری بای و پری (BPAQ; Buss & Perry)
این پرسشنامه یک ابزار خود گزارشی است که چهار بعد پرخاشگری کلامی(۹ گزاره)، پرخاشگری بدنی(۵ گزاره)، خشم(۷ گزاره) و خصومت(۸ گزاره) را از طریق ۲۹ سؤال مدرج پنج گزینه‌ای از کاملاٌ خلاف خصوصیات من است(۱ نمره) تا کاملاٌ گویای خصوصیات من است(۵نمره) اندازه‌گیری می‌کند. سازندگان این مقیاس باس و پری(۱۹۹۲) بر اساس روش باز آزمایی به ترتیب برای چهار خرده مقیاس مذکور برابر با ۸۰/۰، ۷۶/۰، ۷۲/۰ و ۷۲/۰ گزارش کرده‌اند. و در پژوهش سامانی(۱۳۸۶) با هدف دستیابی به روایی و پایایی مقیاس باس و پری در جامعه ایرانی، ضریب پایایی کل مقیاس را ۷۸/۰ به دست آورده‌اند. در پژوهش حاضر از دو خرده مقیاس خشم و خصومت جهت نیل به اهداف پژوهش استفاده شد. در این پژوهش مقدار همسانی درونی به شیوه آلفای کرونباخ به ترتیب برای خشم ۷۱/۰ و خصومت ۷۶/۰ بود.

پرسشنامه راهبردهای مقابله‌ای فولکمن و لازاروس