احیاء که در زمین های مباح موجب مالکیت می شود عملی حقوقی است زیرا دارای تمام ارکان یک عمل حقوقی که ذکر شد می‌باشد. این عمل حقوقی از ‌آنجا که با قصد یک طرفی احیاء کننده صورت می‌گیرد ایقاع است. ‌بنابرین‏ احتیاج به قصد و رضای احیاء کننده دارد.

۴-۲-۱-۳- شرایط تملک از طریق احیاء

عملیات احیاء در صورتی موجب مالکیت می‌گردد که دارای شرایط زیر باشد .

۱- قصد احیاء و تملک

با توجه به اینکه تملک از طریق احیاء از ایقاعات و یک عمل حقوقی محسوب می شود بی شک متوقف بر قصد است. در واقع احیاء کردن، بدون آنکه احیاء کننده قصد تملک داشته باشد، موجب تملک نمی شود. ماده ۱۴۳ ق.م در احیای زمین موات و مباح «قصد تملک» را شرط ایجاد مالکیت قرار می‌دهد. در این ماده می خوانیم : «هر کس از اراضی موات و مباحه قسمتی را به قصد تملک احیاء کند، مالک آن قسمت می شود» .

‌بنابرین‏ چنانچه شخصی در مسیر سفر، محلی را آباد و چاهی بکند تا استفاده کند و سپس به راه خود ادامه دهد، چنین عملی موجب تملک نمی شود. چراکه او قصد تملک نداشته و فقط مادام که در آنجا اقامت دارد حق استفاده از آن را خواهد داشت.

در نتیجه، اصل در تملک آن است که با قصد انجام گیرد و کسی نمی تواند بدون توجه و قصد، مالک چیزی گردد.

۲- ملک مورد احیاء، زمین تحجیر شده دیگری نباشد

همان‌ طور که خواهیم گفت، تحجیر اراضی مباح موجب حق اولویت و اختصاص است. پس کسی نمی تواند زمینی را که توسط دیگری تحجیر شده احیاء کند. حال اگر کسی به قهر و زور زمین تحجیر شده دیگری را تصرف کند و آباد سازد، شخص متصرف، مالک نمی گردد.

۳- لزوم رعایت مقررات

طبق ماده ۱۴۵ ق.م : «احیاء کننده باید قوانین دیگر مربوطه ‌به این موضوع را از هر حیث رعایت نماید». ممکن است قانون افراد را از تملک بعضی از اراضی موات منع یا شرایط و کیفیات خاصی برای آن پیش‌بینی کند. در این صورت آباد کردن زمین بدون رعایت مقررات مربوط موجب تملک نخواهد بود.

۴-۲-۱-۳-۴- احیاء موات در حقوق امروز

مقررات قانون مدنی راجع به تملک اراضی موات، از طریق احیاء، امروزه فایده عملی خود را از دست داده است. زیرا به موجب اصل ۴۵ قانون اساسی و مقررات خاص، اراضی موات اصلی از زمره مباحات خارج و در اختیار دولت گذارده شده و اسناد مالکیت خصوصی راجع به آن ها ابطال گردیده و سند مالکیت آن ها به نام دولت صادر شده یا باید صادر شود. پس زمین های مذکور قابل تملک از راه احیاء نیستند و فقط دولت می‌تواند با رعایت مقررات، آن ها را به اشخاص عمومی یا خصوصی واگذار کند. (صفایی،۱۳۸۷،۱۴۸)

در نتیجه با وجود اصل ۴۵ ق.اساسی و مواد ۶ تا ۸ قانون زمین شهری و آیین نامه اجرایی آن، امروزه تملک زمین با احیاء منتفی شده است .

۴-۲-۱-۳-۵- لزوم و جواز احیاء اراضی موات

همان‌ طور که گفتیم مبنای لزوم و جواز با توجه به ماهیت و آثار حقوقی آن بایستی مشخص شود. پس آنچه ما دانستیم این بود که اگر کسی زمین مواتی را که به واسطه نداشتن مالک جز مباحات محسوب می شود را به نحوی از انحاء آباد کند به طوری که عرفاً بگویند این زمین آباد شده است، احیاء کننده محسوب شده و در نتیجه همین احیاء، مالک آن می شود مشروط بر اینکه قصد تملک آن زمین را داشته باشد .

لذا از آنجا که عمل حقوقی احیاء با یک اراده محقق می شود و در آن قصد انشاء که همان ایجاد مالکیت و تملک زمین از آثار آن می‌باشد از ایقاعات می‌باشد و از طرفی احیاء کننده این حق را از دارایی کسی خارج نمی کند بلکه قانون به افراد اجازه داده تا به اراده خود بر روی اموالی که مالک ندارند (مباحات) حق پیدا کنند .

پس صاحب حق می‌تواند با اعراض حق خود این اموال تملک شده را به وضعیت سابق خود یعنی مباح بازگرداند بدون اینکه دخالت یا تصرفی در حقوق دیگران انجام دهد.

در نتیجه، با وجود اینکه قانون مدنی از لزوم و جواز این نوع از اسباب تملک سخن نگفته باید بر آن بود که احیاء اراضی موات ایقاعی جایز است. در واقع از نوع ایقاعات یک طرفه محسوب می‌گردد و ایقاع کننده می‌تواند با اراده خود از آن اعراض نماید. چراکه هم در مرحله وقوع و هم در مرحله اجرا، این اعمال اراده هیچ دخالت و تصرفی در حقوق دیگران ایجاد نمی کند. این مهم وقتی شناسایی می‌گردد که با مداقه در تشکیل و چگونگی آثار و شرایط هر کدام از اعمال حقوقی، به طور مجزا بررسی شود .

اینکه آیا صاحب حق می‌تواند در صورت اعراض، از اعراض مالکیت خود عدول کند یا نه را در گفتارهای بعدی مطالعه می نماییم .

۴-۲-۲- تحجیر

۴-۲-۲-۱- مفهوم تحجیر

تحجیر در لغت به معنی سنگ چیدن است و در اصطلاح حقوقی به هر عملی که شروع در احیاء محسوب شود تحجیر اطلاق می شود. پس تحجیر دارای معنایی اعم از سنگ چینی است.

شروع به احیاء حق تقدمی ایجاد می‌کند که سایر داوطلبان تملک زمین را از رقابت با آغاز کننده باز می‌دارد، این حق را «تحجیر» می‌نامند که مثال شایع آن دیوار کشی و محصور کردن زمین است. پس هر اقدامی که به تناسب هدف احیاء کننده در دید عرف مقدمه رسیدن به آن است، تحجیر نامیده می شود. مانند : شخم زدن برای زراعت و پی کندن برای ساختمان و چاه کنی برای آبیاری. ماده ۱۴۲ ق.م سنگ چیدن اطراف زمین را نیز تحجیر گفته است. (کاتوزیان،۱۳۹۲،۱۶۹)

۴-۲-۲-۲- اثر تحجیر

مطابق ماده ۱۴۲ ق.م: «شروع در احیاء، از قبیل سنگ چیدن اطراف زمین یا کندن چاه و غیره تحجیر است و موجب مالکیت نمی شود ولی برای تحجیر کننده ایجاد حق اولولیت در احیاء می کند» .

‌بنابرین‏، برای نمونه چیدن سنگ، علامت سابقه اقدام و مقدمه احیاء است و شخص اقدام کننده دارای حق اولویت است. حق اولویت را در اصطلاح فقهی «حق الاختصاص» می‌گویند. اثر حق اولویت آن است که صاحبش برای احیاء و تملک موضوع آن اولویت دارد و مادام که اعراض نکرده دیگران نمی توانند بدون جلب رضایت او اقدام به احیاء کنند و در فرض اقدام و احیاء، مالک آن نمی شوند و غاصب خواهند بود. (محقق داماد،همان منبع،۲۶۷)

ماده اول آیین نامه اجرایی قانون زمین شهری مصوب ۱۳۶۷ هم در همین زمینه تأکید می‌کند «… عملیاتی از قبیل

شخم غیر مسبوق به احیاء و تحجیر و ریختن مصالح در زمین و حفر چاه و نظایر آن، عمران و احیاء محسوب نمی گردد».

۴-۲-۲-۳- شرایط تحقق حق تحجیر

تحجیری که ایجاد حق اولویت در اراضی موات می کند باید دارای شرایط زیر باشد :

۱- قصد احیاء

چنان که گفته شد احیاء وقتی موجد ملکیت است که احیاء کننده با قصد احیاء و قصد تملک اقدام کرده باشد و چون تحجیر مقدمه احیاء است وقتی تحجیر سبب ایجاد حق اولویت و اختصاص است که با قصد احیاء انجام گیرد. برای مثال: نظامیان که از محلی به محل دیگر حرکت می نمایند در نقطه ای که می خواهند چند روز توقف کنند اطراف زمینی را سنگ چین کرده و آن را مصطح می‌کنند تا چادرهای خود را بزنند و سپس آن را رها کرده و می‌روند، عمل مذبور ایجاد حق اولویت برای نظامیان نمی نماید زیرا در تحجیر زمین قصد احیاء آن را ندارند. (محقق داماد،۱۳۹۰،۲۷۵و۲۷۶٫امامی،۱۳۹۰،۱۷۱و۱۷۲)

تکفیریان در مناطق تحت سلطه به جهت ایجاد رعب و هراس و شکستن حلقه های مردمی و دولتی مقاومت در سایر بخش ها دست به اقدامات دهشتناکی نموده اند که قلب هر انسان آزاده و نوع دوستی را به درد می آورد. فصل دوم این رساله به بررسی اقدامات گروهای تکفیری در منظر اسناد بین‌المللی و مسئولیت حقوقی مترتب بر آن اختصاص یافته است. بخش اول از فصل دوم به بررسی برخی از اقدمات تکفیریان در مناطق تحت سلطه و انطباق آن با اسناد بین‌المللی پرداخته شده است. پس از شناخت ماهیت غیر انسانی و تروریستی اقدامات تکفیریان، در بخش دوم از فصل دوم به بررسی مسئولیت تکفیریان و کشورهای حامی آنان خواهیم پرداخت.

در پایان پس از بررسی و شناخت خواستگاه و علل شکل گیری گروهای تکفیری و بررسی اقدامات آنان از دریچه منابع معتبر اسلامی و حقوق بین الملل، به ارائه نتیجه گیری و پیشنهادات اقدام شده است.

فصل اول: کلیات، مفاهیم و پیشینه

این فصل در دو بخش ارائه گردیده است. در بخش اول به بررسی کلیات، علل، اهمیت و ضرورت تحقیق پرداخته و از آنجایی که طرح مطالب علمی ناشی از تحقیق در حوزه علوم انسانی بدون شناخت مفاهیم و پیشینه تاریخی آن، می‌تواند زمینه ساز درکی نادرست در انتقال مفاهیم گردد لذا بخش دوم از این فصل به بررسی مفاهیم و خواستگاه تاریخی شکل گیری ‌گروه‌های تکفیری، اختصاص دارد که ارائه مطالب این بخش در دو مبحث گردآوری شده است. در مبحث اول به تعریف لغوی، اصطلاحی و پیشینه تاریخی شکل گیری تکفیریان، اختصاص یافته و مبحث دوم، جایگاه تکفیر در اسلام از منظر قرآن، فقه عامه و شیعه مورد تحقیق قرار گرفته است.

بخش اول: کلیات

مبحث اول: انگیزه انتخاب موضوع

با حضور نظامی شوروی سابق در کشور افغانستان، با صدور حکم جهاد علیه نظامیان شوروی و با تفسیر و قرائت نادرست مفاهیم و اصول دینی حکم جهاد، سبب اعزام هزاران نفر مسلمان از کشورهای مختلف برای جنگ با آنان، خود را مسلح به سلاح نمودند که با این عقیده که تنها راه نجات ملت مظلوم افغانستان از چنگ تجاوزگری های نظامیان شوروی سابق، رویارویی با آنان به صورت مسلحانه است؛ سبب اخراج بیگانگان از کشور مسلمان افغانستان شدند.

پس از پایان جنگ، دنیا بلاخص منطقه با چالش جدیدی روبرو شد و آن هزاران جوان مسلمان مسلح که آموزش های نظامی جنگ با بیگانگان را دیده بودند؛ اکنون خارج نمودن کلیه بیگانگان از کلیه کشورهای اسلامی را خواستار می شدند. از آنجایی که دشمن بعدی ملت های مسلمان در منطقه خاورمیانه، صهیونیست جنایتکاری است که با غصب اراضی مسجد الاقصی و قدس شریف (قبله اول مسلمانان) از هر اقدام مغایر حقوق بشری علیه مسلمانان استفاده می کند؛ این ‌گروه‌های جهادی را بر آن داشت که اندیشه مبارزه با صهیونیسم و اخراج آنان از سرزمین فلسطین را در اندیشه‌های خود پرورش دهند. این تفکر برای اسرائیل و حامیان غربی و عربی آن، خطری جدی در تهدید منافع آنان بود لذا با تفسیری جدید از حکم جهاد و استفاده از برخی ناآگاهان به مقررات اسلامی، به عنوان ابزاری جهت حمله به کشورهای مسلمانان و کشتار هزاران برادر و خواهر دینی خود و دفع خطر حمله به رژیم جعلی اسرائیل اقدام نمودند. این تغییر رویه نه تنها سبب گردید که خطر حمله به رژیم صهیونیستی مرتفع گردد بلکه در اجرای سیاست و نقشه راه آمریکا جهت تغییر نقشه منطقه، موسوم به خاورمیانه، با تقویت ‌گروه‌های تکفیری، مسلمانان (از دیرباز برای غرب خطرناک تلقی می شدند) به دست خود مسلمانان تضعیف شوند. لذا اکنون شاهد تفسیری غلط از جهاد در بین برخی افراد که خود را مسلمان می‌نامند؛ می باشیم که به نسل کشی در قالب تکفیر و مهدورالدم خواندن مسلمانان دیگر، سبب خونریزی، تخریب اماکن و زیارت گاه ها، زیرساخت های حیاتی کشورهای اسلامی و تقرقه در میان مسلمانان شده اند.

وسعت اقدامات مغایر با حقوق بشری تکفیریان به نحوی است که حامیان تکفیری را در برخی از موضع گیری های خود در قبال اقدامات گروهای تکفیری در بهت و حیرت قرار داده است. نظر ‌به این که حکم جهاد و تکفیر از مفاهیم اسلامی است و همچنین کشور جمهوری اسلامی ایران به عنوان حامی کشورهای مسلمان بالاخص شیعه در منطقه در برابر زیاده خواهی های برخی از کشورهای غربی و عربی و توجهاً آمریکا و اسرائیل قرار دارد و جهت ترسیم و اجرای نقشه تجزیه کشورهای مسلمان و تضعیف آنان در قالب خاورمیانه بزرگ، نیاز به رویارویی با ایران اسلامی است لذا بر خود واجب دیدم با بررسی ریشه‌های تاریخی و اسلامی تکفیر، به علل شکل گیری و گسترش جریان های تکفیری و با شناخت اقدامات آنان در منظر اسناد بین‌المللی، یافته های علمی حاصل از تحقیق را تقدیم کلیه مسئولین؛ محققان ، دانشجویان و … نمایم.

مبحث دوم: اهمیت موضوع

تفکر اسلام گرایان افراطی منشعب شده از برخی مذاهب اسلامی که با شعار جهاد نظامی علیه ادیان دیگر و حتی سایر فرق اسلامی همچون شیعه، اقدام به ایجاد گروه هایی در منطقه شده اند که نه تنها سبب ادامه روند پروژه اسلام هراسی است بلکه با سیطره در برخی از کشورهای اسلامی همچون عراق، سوریه، مصر، بخش هایی از لبنان و… سبب تغییر منطقه امن جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه شده که این امر با منافع ملی در تضاد است و در آینده نزدیک می بایست شاهد تغییر معادلات قدرت در منطقه باشیم. از این رو، ضروری است بدواً به علل تاریخی شکل گیری این گروه ها پرداخت تا پس از شناخت صحیح از ماهیت این گروه ها به تطبیق اقدامات آنان با اسناد بین‌المللی بپردازیم تا با احصاء موارد آشکار تضاد اقدامات جریانات تکفیری با اسناد حقوق بین الملل و شناخت ظرفیت های سازمان های بین‌المللی از روند رو به رشد آنان جلوگیری و با تدوین برنامه های کوتاه و دراز مدت بتوان منطقه خاورمیانه را به منطقه امن و استراتژیک برای عمق اهداف راهبردی جمهوری اسلامی ایران تبدیل نمود و از طرف دیگر ناظریم که در عرصه بررسی های علمی دانشگاهی به صورت جامع و مانع، کار علمی و تحقیقاتی در خصوص این گروه ها بالاخص تطبیق اقدامات آنان با موازین بین‌المللی انجام نشده است و صرفاً به صورت پراکنده مقاله هایی در خصوص منشا تشکیل داعش به رشته تحریر درآمده است.

مبحث سوم: سؤالات

انجام این رساله بر اساس طرح سوالاتی است که قصد دارد در پایان نسبت به تأئید یا رد فرضیات اقدام نماید که این سؤالات عبارتند از:

۱- ریشه اصلی جریان فکری ناشی تکفیر کجاست؟

۲- اقدامات تکفیریان تا چه حد؛ منطبق با اسناد و مقررات بین‌المللی است؟

۳- مسئولیت بین‌المللی و حقوقی سازمان ها و دولت های حامی تکفیریان چیست؟

مبحث چهارم: فرضیات

در شرایط پیچیده رقابتی امروز، تلاش سازمان‌ها و به ویژه سازمان های پژوهشی و دانش بنیان در جهت کاهش زمان توسعه محصولات جدید و نوآورانه به منظور کسب مزایای رقابتی بلند مدت، افزایش یافته است چرا که در سازمان‌های امروزی کسب مزیت رقابتی بلندمدت منوط به نوآوری در تولید و ارائه محصولات و خدمات می‌باشد(جونز^[۱],۲۰۰۳,ص۱۲۵۷). بر این اساس و با توجه به پیچیدگی های موجود در فعالیت‌های تحقیقاتی و دانش بنیان، لازم است که سازمان‌های مذکور توجه کافی به توسعه توانمندی کارکنان خود در حل مسائل پیش رو به شیوه های ابداعانه و نوآورانه داشته باشند.

سازمان‌ها برای مرتفع ساختن مسائل و مشکلات ناشی از تغییرات سریع محیطی و همچنین بهبود روند رشد و توسعه خود ناچار به ایجاد و تشویق زمینه‌های بروز خلاقیت و نواوری در سازمانی و در میان افراد خود باشد ضروری است که این سازمان ها برای ادامه حیات خود در محیط بی ثبات و متغیر کنونی سنت ها و عادت‌های منسوخ گذشته را کنار بگذارد و در پی خلاقیت نواوری و نوجویی مستمر جهت توسعه پایدار خود بوده چرا که معیار اساسی موفقیت سازمان‌ها در این است که چقدر افراد با فکر و خلاقیت تربیت کند. پرورش و گسترش افراد خلاق و نوآور حاصل نمی شود مگر بر اثر وجود بستری مناسب که پرورش و رشد اندیشه را ممکن سازد و آن ها را به مرز آفرینندگی برساند(باقری و چوپانی،۱۳۸۹،ص۱).

بهبود و بازسازی سازمان ‌بر اساس محیط متغییر امروز و زمینه ای که علوم رفتاری کاربردی به وجود آورد، مطرح گردید. تغییرات سریع در محیط سازمان ها که با دگرگونی محیط های اجتماعی همراه بود و منجر با تغییر عمده ای در شیوه زندگی، نیازها و پایگاه ارزش افراد گردیده ایجاب می کرد که ساختار و فرایند های سازمانی انعطاف پذیر تا حدودی جایگزین الگو های سنتی گذشته شوند.سازمان ها جزء سیستم هائی از سیستم اجتماعی هستند که از تغییر و تحول خویش تاثیر می‌پذیرند. فرایند های حل مشکل یعنی راهی که سازمان برای تشخیص و تصمیم گیری درباره فرصت ها و کشمکش های محیط اطرافش طی می‌کند و بهبود بخشیدن به فرایند های حل مشکل با موضوع بهبود بخشیدن به”فرایند های بازسازی” سازمانی که احتمالا مفهوم وسیع تری دارد، در ارتباط متقابل است.”لی پیت” در این باره می‌گوید فرایند نوآوری، خلاقیت و رویارویی با تغییرات مورد نیاز به منظور ایجاد امکان برای سازمان ها که زنده بمانند، با شرایط جدید خود را تطبیق دهند، مشکلات را حل نمایند، و از تجربه ها درس بگیرند (برومند ،۱۳۸۴،صص۵و۱۴۹).

پدیده خلاقیت و نوآوری ، مثل بسیاری از خصیصه های انسانی در آحاد نوع بشر یافت می شود و این انگیزش و شرایط محیطی و فردی است که عامل خلاقیت را آشکار می‌کند خلاقیت به عنوان یک حالت روانی و ذهنی که در قلمرو علم و روانشناسی است ظهور می‌کند و از آنجا که عمده کار و فعالیت انسان در سازمان ها انجام می شود عامل ایجاد و پرورش خلاقیت در محدوده علم و هنر مدیریت قرار می‌گیرد و مدیران می‌توانند ظهور خلاقیت را در سازمان ها با ایجاد زمینه‌های مناسب تسریع و یا با ایجاد فضای نا مناسب آن را عقیم کنند دامنه خلاقیت های بزرگ به آثار بزرگ اجتماعی بر می‌گردد و از قلمرو فرد و سازمان خارج می شود اینجا است که نقش جامعه علی الخصوص دولت در ایجاد زمینه‌های لازم برای ظهور و رشد ابتکارات و نوآوری برجسته است(آقا فیشانی ،۱۳۷۷،ص۱۴).

نوع بشر هنوز می توان در نوعی تنازع بقا دانست که عمل سرنوشت ساز در آن پیشرفت و تغییر و تحول در منابع و فنون است و هر گونه وقفه ای در این زمینه، نتیجه ای جز شکست ببار نمی آورد.

حضرت سلیمان می فرمایند:جایی که دور اندیشی نیست موجبات نابودی مردمان فراهم است.

نوآوری و خلاقیت دست کم برای جامعه سه فایده دارد آن باعث افزایش رشد اقتصادی می شود، بهره وری را بالا می‌برد و باعث به وجود آمدن تکنولوژی، کالا و خدمات جدید می‌گردد واقعیت آینده در زمینه شتاب تغییرات اجتماعی و تکنولوژی دلالت بر مفاهیمی جهت خانواده ها، مؤسسات آموزشی، بازرگانی، صنایع و دولت دارد. حجم اطلاعات و مقدار آموزش لازم برای به دست آوردن مهارت‌های مورد نیاز استفاده از این اطلاعات به سرعت افزایش خواهد یافت. و همچنین همزمان باید ‌در مورد تجدید نظر و بروز در آوردن اطلاعات و مهارت‌ها اقدام گردد.

در حقیقت به علت مواجهه شدن جوامع بشری با مسائل ناگهانی فزاینده وابستگی متقابل بین کشورها ،تحلیل رفتن منابع طبیعی، سرعت فزاینده تغییرات و مسائل متعدد دیگر، نیاز به خلاقیت را اجتناب ناپذیر است (آقا فیشانی ،۱۳۷۷،ص۱۹۱-۱۹۳).

همه سازمان‌ها برای بقا نیازمند اندیشه‌های نو نظرات بدیع و تازه اند. افکار و نظرات جدید همچون روحی در کالبد سازمان دمیده می‌شوند و آن را از نیستی و فنا نجات می‌دهند. در مسیر تحولات و دگرگونی های جهانی امروز یک نکته مسلم است و آن تفاوتی بارز است که جامعه امروز ما با جامعه فردایمان خواهد داشت. در آینده، ما عصر صنعت را پشت سر خواهیم نهاد و این معنا است که مفاهیمی چون عصر فضا ، عصر ارتباطات ، عصر خودکاری… که متعلق به دوران صنعت بودند، عمرشان به سر می‌آید، و عصری نوین آغاز می شود(الوانی،۱۳۸۶،صص۲۲۹و۲۹۰).

یا متحول شو یا بمیر ولی دنیای واقعی همواره دستخوش تشنج، تحول و دگرگونی است و اگر سازمان یا اعضای آن بخواهد در صحنه پر رقابت ایستادگی کنند باید همواره متحول شوند. در بیشتر سازمان‌ها مدیران در زمره طلایه داران پدیده تغییر به حساب می‌آیند. آنان از مجرای تصمیماتی که می گیرند و رفتار الگو مابانه خود به فرهنگ تغییرات سازمانی شکل می‌دهند برای مثال تصمیمات مدیر در طرح ساختار. عوامل فرهنگی و سیاست‌های منابع انسانی ، به میزان بسیار زیادی ، تعیین کننده سطح یا میزان نوآوری های سازمان خواهد بود. به همین شیوه، تصمیمات، سیاست ها و روش های مدیریت تعیین کننده میزان یا درجه ای است که سازمان می‌تواند عوامل محیطی را درک کند، و خود را با تغییراتی که در این عوامل رخ می‌دهد، سازگار نماید(رابینز، ۱۳۷۸،صص۱۱۱۴و۱۱۵۹).

۰۶۲۵/۰=۲۵% ۲۵%

اگر فرض کنیم که نرخ بازده ی مورد نیاز ۱۰ درصد باشد و اگر آن را به عنوان نرخ تنزیل به کار گیریم، می‌توانیم ارزش منتظره (میانگین) ارزش فعلی خاص پیشنهاد سرمایه گذاری را بدون واگذاری به گونه ی زیر به دست آوریم؛ (۱) ارزش فعلی خاص برای هر رشته جریان نقدی به دست آوریم، (۲) ارزش منتظره (میانگین) ارزش فعلی خاص برای هر رشته را با ضرب کردن ارزش فعلی خالص به دست آمده در احتمال رویداد هر رشته، به دست می آوریم؛ و(۳) ارزش های منتظره (میانگین) ارزش‌های فعلی خالص همه بخش ها را با هم جمع کنیم.

دوره ی ۱ دوره ی ۲

جریان نقدی احتمال نخستین(۱)p جریان نقدی احتمال مشروط(۱/۲)p احتمال مشترک(۱و۲)p

۱۰۰۰

۲۰۰۰

۳۰۰۰

۲۵%

۵۰%

۲۵%

۰

۱۰۰۰

۲۰۰۰

۱۰۰۰

۲۰۰۰

۳۰۰۰

۲۰۰۰

۳۰۰۰

۳۵۰۰

۲۵%

۵۰%

۲۵%

۲۵%

۵۰%

۲۵%

۲۵%

۵۰%

۲۵%

۰۶۲۵/۰

۱۲۵۰/۰

۰۶۲۵/۰

۱۲۵۰/۰

۲۵۰۰/۰

۱۲۵۰/۰

۰۶۲۵/۰

۱۲۵۰/۰

۰۶۲۵/۰

جدول ۲-۲ : توزیع احتمالات مشروطی برای مثال واگذاری (دستگیر،۱۳۸۷،۳۲۸)

ارزش واگذاری ۱۵۰۰ میلیون ریال

انحراف معیار از ارزش منتظره ارزش فعلی خالص را می توان با بهره گیری از فرمول ۲-۲ به دست آورد. ما هنگام انجام این برآوردها، در می یابیم که ارزش منتظره ارزش فعلی خالص وانحراف معیار؛ با فرض واگذار نکردن؛ به ترتیب برابر ۴۴۴ و ۱۳۱۳ میلیون ریال می‌باشد.

PX

فرمول ۲-۲ محاسبه انحراف معیار

۳-۴-۶-۲- بهسازی شرایط با اختیار واگذاری

هنگامی که احتمال واگذاری را روا می‌دانیم؛ پی آمدها دچار دگرگونی چشمگیری می شود. با پی گیری مبانی تصمیم گیری که پیشتر گفته شد، اگر ارزش واگذاری سرمایه گذاری مورد نظر، در پایان دوره ی۱ بیش از جریان‌های نقدی پیش‌بینی شده ی دوره ی بعدی است که با نرخ ۱۰ درصد تنزیل شده باشد، آن را واگذار می‌کنیم. جریان های نقدی تنها برای دو دوره پیش‌بینی شده است، احتمال واگذاری سرمایه گذاری پس از دوره ی ۱، وجود نخواهد داشت. پس، شماری از گام‌های محاسباتی در اصول تصمیم گیری واگذاری که پیشتر گفته شد، در اینجا کاربردی ندارد. با نگاهی دوباره به جدول ۲-۲، در می یابیم که اگر جریان نقدی در پایان دوره ی ۱، برابر ۱۰۰۰ میلیون ریال شد، باید برنامه را در پایان آن دوره واگذار کنیم. چون ارزش منتظره ارزش فعلی جریان های نقدی ممکن در دوره ی ۲ تنزیل شده به دوره ی ۱؛ ۹۰۹ میلیون ریال و کمتر از ارزش واگذاری در پایان دوره؛ یعنی ۱۵۰۰میلیون ریال است.

ولی اگر جریان های نقدی در دوره ی ۱، ۲۰۰۰ یا ۳۰۰۰ میلیون ریال شود، واگذاری سودمند نخواهد بود، چون ارزش منتظره ارزش فعلی جریان های نقدی دوره ۲ که به دوره ی ۱ تنزیل شده است، بیش از ۱۵۰۰ میلیون ریال می شود.

هنگامی که مسئله واگذاری را روا دانستیم، باید جریان های نقدی پیش‌بینی شده در جدول ۳-۲ را تغیر دهیم؛ این تغیرها د رجدول۳-۲ نشان داده شده است. با برآورد درباره ی ارزش منتظره (میانگین) ارزش فعلی خالص انحراف معیار پیشنهاد سرمایه گذاری بر پایه ی داده ها، در می یابیم که آن ها باید به ترتیب برابر ۵۷۸ و ۱۱۰ میلیون ریال باشد. به افزایش چشمگیر ارزش فعلی خالص و کمتر شدن ریسک به هنگام رویدادهای ناخواسته، چنانچه پروژه، واگذار شود، بخشی از ریسک از دست دادن سرمایه، از میان برداشته می شود.

دوره ی ۱ دوره ی ۲ احتمال مشترک

جریان نقدی احتمال نخستین(۱)p جریان نقدی احتمال مشروط(۱/۲)p احتمال مشترک(۱و۲)p

۲۵۰۰

۲۰۰۰

۳۰۰۰

۲۵%

۵۰%

۲۵%

۰

۱۰۰۰

۲۰۰۰

۳۰۰۰

۲۰۰۰

۳۰۰۰

۳۰۰۰

۲۵%

۵۰%

۲۵%

۲۵%

۵۰%

۲۵%

۲۵۰۰/۰

۱۲۵۰/۰

۲۵۰۰/۰

۱۲۵۰/۰

۰۶۲۵/۰

۰۶۲۵/۰

۰۶۲۵/۰

جدول ۳-۲: توزیع احتمالات مشرطی برای مثال تغیر داده شده است(دستگیر، ۱۳۸۷، ۳۳۰)

ارزش واگذاری ۱۵۰۰ میلیون ریال

گرچه مثال ما، آگاهانه، ساده بود، ولی اهمیت بررسی ارزش واگذاری را به هنگام ارزیابی کردن پیشنهادهای سرمایه گذاری نشان داد^[۲۴]. وجوهی که به برخی پیشنهادهای سرمایه گذاری اختصاص داده می شود کم و بیش دارای انعطاف می‌باشد، ولی پیشنهادهای سرمایه گذاری دیگر این گونه نیست. چنانچه باید سرمایه به درستی تخصیص داده شود، باید دگرگونی های احتمالی ناپایداری آتی وجوه را به هنگام ارزیابی کردن پیشنهادهای سرمایه گذاری، پیش رو داشته باشیم.

۴-۴-۶-۲- ارزیابی پیوسته واگذاری سرمایه ای

افزون بر ارزیابی پیشنهادهای سرمایه گذاری جدید، روالی که در بالا ‌در مورد ارزیابی سرمایه گذاری ها ارائه شد را می توان پیوسته ‌در مورد پروژه های سرمایه گذاری موجود انجام داد. نتیجه چنین ارزیابی می‌تواند آن باشد که، آیا پروژه را نگه داشته و کار آن ادامه یابد و یا باید آن را واگذار کرده و وجوه آن را در جای دیگر به کار گرفت. اگر چه ممکن است پروژه سودآور باشد ولی هنگامی ارزش واگذاری آن به اندازه کافی بزرگ است، واگذاری آن می‌تواند یک تصمیم شایسته باشد. به سخن دیگر زمان مناسب واگذاری، زمانی است که ، ترکیب جریان های نقدی پیش‌بینی شده آتی و ارزش واگذاری دارای بالاترین ارزش فعلی باشد. ارزیابی پیوسته پروژه های سرمایه ای، این امکان را به شرکت می‌دهد که آن دسته از پروژه هایی که از نظر اقتصادی ادامه کار آن ها مطلوب نیست را شناسایی و در صورت امکان آن ها را واگذار کند(دستگیر، ۱۳۸۷، ۳۲۵-۳۳۰)

۵-۶-۲- اختیارات تعطیلی یا اختیارات موقت

برای طرح هایی با تسهیلات تولیدی، ادامه یک طرح برای یک دوره تا زمانی که درآمد های آن بتواند هزینه های متغیرش را پوشش دهد ممکن نیست. برای مثال هنگامی که قیمت نفت کمتر از بهای استخراج آن شود، منطقی است تازمانی که مجددأ قیمت نفت به بیش از بهای استخراج برسد موقتأ استخراج تعطیل شود این نوع از اختیار را اصطلاحأ اختیار تعطیلی یا توقف موقت گویند.

تشخیص درست و به موقع این نوع انعطاف پذیری خصوصأ هنگام انتخاب فن آوری های تولید گوناگون با نسبت های متفاوتی از هزینه های متغیر به ثابت، حیاطی است (علی نژاد ساروکلایی، ۱۳۸۸، ۴۶).

۶-۶-۲- اختیار گسترش تولید

گیرنده یا گیرندگان پس از دریافت پیام، استنباطى از آن دارند که باید با مقصود فرستنده آن یکى باشد. اگر مفهوم ذهنى به صورت پیامى در آید که در ذهن گیرنده و فرستنده مفهوم یکسانى را تداعى ننماید، در حقیقت پیام دریافت نشده است؛ از این رو مى توان گفت یک دریافت کننده خوب بودن به اندازه یک فرستنده دقیق بودن حایز اهمیت است. ‌بنابرین‏ لازم است گیرنده پیام ، از نظر فکرى براى گوش کردن و کشف و تفسیر پیام آمادگى داشته باشد (پیروز و همکاران، ۱۳۹۱).

1. پیام^[۱۲۱]:

پیام، علامت یا مجموعه ای از علائم است که به عنوان محرک برای گیرنده عمل می‌کند (دوویتو، ۱۹۸۶) و به صورت نماد باشد(اسلتر ، ۲۰۱۰) و عبارت است از شکل عینی شده مفهوم ذهنی فرستنده پیام و ممکن است کلامی یا غیرکلامی باشد (فولادگر، ۱۳۸۴). به عبارت دیگر پیام اطلاعاتی است که فرستنده، از نظر فیزیکی آن را به صورت رمز درآورده است( داوودابادی، ۱۳۸۵). پیام کلامی به صورت نوشتار یا گفتار می‌باشد و پیام غیر کلامی علائم، اشارات و تصاویری هستند که برای ایجاد ارتباط به کار می‌روند مثل تصویر پرستاری که انگشت خود را بر بینی نهاده و شما را دعوت به سکوت می‌کند(فولادگر، ۱۳۸۴).

1. کدگذاری^[۱۲۲]:

پس از برانگیختگی و ایجاد انگیزه برای برقراری ارتباط، فرستنده باید تصمیم بگیرد از چه راهی بهتر می‌تواند پیام را به گیرنده خاص ارسال نماید (همیلتون، ۲۰۱۱). کدگذاری پیام فرایندی شناختی است که جهت انتقال پیام توسط فرستنده از طریق تبدیل آن به نمادها صورت می‌گیرد (هوی و میسکل، ۲۰۰۵) و از طریق آن پیام به شکلی که قابل انتقال باشد در می‌آید (همیلتون، ۲۰۱۱). به رمز درآوردن پیام از آن جهت لازم است که اطلاعات بین طرفین تنها از طریق علامت و نشانه قابل مبادله است (داوودآبادی، ۱۳۸۵). به عنوان مثال زمانی که مدیری در می‌یابد لازم است کارمندی را سرزنش کند، ابتدا ‌به این می اندیشد که چگونه پیام را کدگذاری نماید: از چه نوع کلماتی استفاده کند، ملایم یا محکم؟ از صدای نرم استفاده کند یا بلند؟ از چه نوع مثالی می‌تواند برای درک بهتر کارمند استفاده کند؟ (همیلتون^[۱۲۳]، ۲۰۱۱)

1. کدبرداری پیام^[۱۲۴]:

کدبرداری، فرایندی است که گیرنده پیام، در جهت تفسیر معنای واقعی پیام انجام می‌دهد (همیلتون، ۲۰۱۱، هوی و میسکل، ۲۰۰۵، داوودآبادی، ۱۳۸۵). این فرایند تحت تأثیر انتظارات و تجربه گیرنده، تفسیر شخصی او و میزان آشنایی او با کدگذاری فرستنده می‌باشد (علاقه بند، ۱۳۸۶). گیرنده باید ابتدا پیام را دریافت کند سپس آن را تفسیر کند (داوودآبادی، ۱۳۸۵). زمانی که یک کارمند توسط سرپرست خود مورد توبیخ و سرزنش قرار می‌گیرد، ممکن است سئوالاتی برایش پیش بیاید: اشتباهی که مرتکب شده ام تا چه حد جدی است؟ سرپرست جدی است یا خیر؟ آیا ممکن است شغل خود را از دست بدهم (همیلتون، ۲۰۱۱)؟

1. کانال یا مجرای ارتباط^[۱۲۵]:

انتخاب کانال ارتباطی مناسب نیز علاوه بر نحوه رمزگذاری و رمز گشایی پیام، نقش بسزایی در موفقیت ارتباط دارد (همیلتون، ۲۰۱۱). کانال ارتباط وسیله‌ای است که علائم و پیامها از طریق آن ارسال می‌گردد و بین فرستنده و گیرنده پیام ارتباط برقرار می‌سازد ( مثل هوا برای انتقال صوت) (داوودآبادی، ۱۳۸۵، همیلتون، ۲۰۱۱). گفتگوهای چهره به چهره، تماسهای تلفنی، یادداشتها، ایمیل ها، پیام‌های فوری، وبلاگها، خبرنامه ها، مجلات، رادیو و تلویزیون مثالهایی از کانال‌های ارتباطی می‌باشد. همه کانال‌ها ظرفیت یکسانی برای انتقال اطلاعات ندارند. به عنوان مثال در جلسات کاری زمانی که شرکت کنندگان از ارتباطات چهره به چهره استفاده می‌کنند، کدهای زبانی، فرازبانی و غیرکلامی هر سه مورد استفاده قرار می گیرند اما رادیو و تلویزیون برخی کدهای غیرکلامی را محدود می‌سازند (همیلتون، ۲۰۱۱). کانال ارتباطی می‌تواند پیام را به صورت بصری یا سمعی انتقال دهد (اسلتر، ۲۰۱۰) و غالبا نمی توان آن را از پیام جدا کرد (داوودآبادی، ۱۳۸۵).

1. پارازیت^[۱۲۶]:

پارازیت را می توان عاملی تعریف کرد که پیام را تحریف می‌کند. وجود پارازیت ممکن است از فرستنده، وسیله ارتباط و یا گیرنده باشد(داوودآبادی، ۱۳۸۵). به عبارت دیگر هرچیزی که در جریان انتقال پیام، مداخله کرده، موجب تحریف پیام گردد را پارازیت می‌نامند(اسلتر، ۲۰۱۰، همیلتون، ۲۰۱۱).

• • پارازیت بیرونی^[۱۲۷]: پارازیت بیرونی شامل اختلالاتی می شود که در محیط روی می‌دهد. مانند دستور زبان ضعیف سخنران، صدای تلفن، صحبت و سروصدای دیگران، هوای سرد اتاق، و چراغ کم نور.

• پارازیت درونی^[۱۲۸]: پارازیت بیرونی به وضعیت طرفین رابطه برمی گردد، مانند سردرد، خیالبافی، کم خوابی، مشغولیت با مسائل دیگر، یا فقدان دانش در حیطه مورد نظر (همیلتون، ۲۰۱۱).

1. بازخورد^[۱۲۹]:

واژه بازخورد از سایبرنتیک گرفته شده، که شاخه ای از مهندسی در ارتباط با نظامهای خودتنظیم کننده می‌باشد. در تصویری ساده، بازخورد نظامی خود تثبیت کننده مثل ترموستات است که دمای اتاق یا کوره را تنظیم می‌کند. در فرایند ارتباطات، بازخورد، پاسخی از طرف گیرنده است که به فرستنده اعلام می‌کند، پیام چگونه به گیرنده رسیده و آیا نیاز به اصلاح دارد یا خیر (گیل و آدامز^[۱۳۰]، ۲۰۰۲). زمانی که افراد رفتار خود را مورد مشاهده قرار داده و سعی می‌کنند آن را بهبود بخشند، زمانی که از دوستان خود می خواهند جهت رفتار مؤثر در شرایطی خاص به آن ها پبشنهاداتی ارائه دهند، ‌وقتی که مدیران راه هایی را پیش‌بینی می‌کنند که کارمندان پیشنهادات خود را جهت بهبود کار ارائه دهند، از باخورد استفاده می‌کنند (همیلتون، ۲۰۱۱). مسیر بازخورد در جهت عکس فرایند ارتباط است که در آن واکنش گیرنده پیام به فرستنده داده می شود. بازخورد ممکن است مستقیم و یا به صورت غیر مستقیم باشد(داوودآبادی، ۱۳۸۵).

1. محیط ارتباط^[۱۳۱]:

برای برقراری ارتباطی مؤثر فرد باید تا ‌جایی که ممکن است، شرایط محیطی را پیش‌بینی و کنترل نماید. محیط شامل زمان، مکان، و محیط فیزیکی و اجتماعی می‌گردد که فرد را احاطه کرده‌اند. برای مثال زمان جلسه می‌تواند تعیین کننده وضعیت ملاقات و در نتیجه موفقیت ارتباط باشد. بهترین زمان برای جلسات به شرکت کنندگان جلسه، انتظارات آن ها، هدف جلسه و طول آن بستگی دارد. همچنین محل جلسه تأثیر بسزایی برکیفیت جلسه دارد (همیلتون، ۲۰۱۱).

۲-۲-۱-۸- موانع ارتباطات:

مانع ارتباطی عبارت است از هر مانع یا علتی که در راه ارسال یا درک پیام، اختلال ایجاد کند (الوانی، ۱۳۸۵). برخی از این موانع عبارتند از:

• • از صافی گذراندن اطلاعات: گاهی اوقات، فرستنده آگاهانه پیام را دستکاری می‌کند، تا آن را برای گیرنده، مطلوب تر نماید و یا سلسله مراتب زیاد سازمانی، موجب می شود اطلاعات از صافی های متعددی عبور کرده و دستخوش تغییرات قرار گیرد.

• • ویژگی‌های شخصی: گیرنده پیام با توجه به نیازها، انگیزه ها، تجربه ها، زمینه‌های کاری، و سایر ویژگی‌های شخصی، همان چیزهایی را که علاقه دارد، می بیند یا می شنود؛ همچنین انتظارات و آنچه را که دوست دارد، در شبکه ارتباطی القا می‌کند.