با بهره گرفتن از این تقسیم بندی می توان به بیان راهکارهای پیشگیرانه وضعی در خصوص جرم تروریسم به نحو سازمان دهی شده و منظم و به گونه ای که از تکرار گویی و اطاله کلام پرهیز شود، پرداخت.
گفتار دوم: پیشینه تروریسم
در مورد تاریخچه واژه تروریسم، آنگونه که فرهنگ آکسفورد بیان می کند، این واژه برای اولین بار در سال ۱۷۹۵ میلادی برای توصیف حکومت ترس و وحشت که در فرانسه در فاصله انقلاب سال های ۹۴-۱۷۸۹ حاکم بود بکار رفت. البته واژه ترور به معنای عام آن از اواخر قرن چهاردهم بکار رفته و نمایانگر حالت ترس و وحشت شدید بوده است. در فرهنگ انگلیسی آکسفورد، بعلاوه توضیح داده شده است که واژه تروریست در حدود سال ۱۸۸۶ توسط ویلیام فیتزپاتریک[۸۹] به معنی کسی که برای اشاعه نظراتش از یک نظام وحشت و ارعاب استفاده می کند مورد کاربرد قرار گرفته است.[۹۰]
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
تروریسم در شکل سنتی خود بیشتر به صورت انفرادی و دارای انگیزه فردی بوده است. از زمان شکل گیری دولت- ملت ها در اروپا یعنی از عصر رنسانس و از قرن شانزدهم به بعد، ترور تا حد زیادی در مجموعه واژگان سیاسی وارد شد و از حالت فردی به گروهی تغییر شکل یافت. امروزه شیوه های ارتکاب اعمال تروریستی متنوع و متحول شده است و کمتر ترور به شکل اقدامی فردی و بدون برنامه ریزی یا سازماندهی شده بوقوع می پیوندد.
شاید قدیمی ترین گروه سازمان یافته تروریستی جنبش «سیکاری» بوده است. سیکاری یک فرقه بسیار سازمان یافته متعصب یهودی در فلسطین باستان بود که اعضاء آن علیه رومی های منطقه مزبور به عملیات تروریستی از جمله قتل بوسیله خنجر یا دشنه ای بنام «سیکا» دست می زدند. سیکاری ها با ورود به شهرهای تحت کنترل رومی ها و ضربه زدن به سربازان رومی و یا هم دستان یهودی آنها بوسیله خنجر و یا خرابکاری در تأسیسات از جمله شبکه آبرسانی اورشلیم موجبات ناامنی را در بین رومی ها فراهم می ساختند.[۹۱]
هسته اولیه تروریسم سازمان یافته در ایران توسط فدائیان اسماعیلیه به رهبری حسن صباح در دوره سلجوقیان (قرن یازدهم میلادی) شکل گرفت. اسماعیلیان در مدت ۱۸۰ سال (۴۷۳ تا ۶۵۴ هجری) که به دوره دعوت جدید معروف است روش و تدبیری برای مبارزه با دستگاه حکومت و مخالفان در پیش گرفتند که از جهاتی بی نظیر بوده و آن، استفاده از ایجاد وحشت به صورت اصولی و طبق نقشه بعنوان یک حربه سیاسی بود.[۹۲]
نقطه آغاز ترورسیم جدید، منتسب به اقدامات ماکسیمیلین روبسپیر، سن ژوست و سایر ژاکوبن ها در فرازی از انقلاب فرانسه است. روبسپیر ایده تروریسم را در ابتدا بعنوان وسیله ای سودمند برای رسیدن به اهداف حکومتی بکاربرد و از ترور بطور سیستماتیک برای سرکوبی مخالفان دولت استفاده کرد.[۹۳]
در نیمه دوم سده نوزدهم، ترورسیم سیستماتیک توسط جنبش های مختلف بدلایل گوناگون در سراسر اروپا فراگیر شد. در این دوران جنبش کابونری در ایتالیا، جنبش بورشن شافت یا انجمن دانشجویان وحدت طلب آلمانی در دانشگاه ایه تا و جنبش دانشجویی یوگ اسلاو برای کسب استقلال صربستان بزرگ بوجود آمدند. در میان این جنبش ها، آنارشیست ها در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در اروپا بسیار فعال بودند.[۹۴]
بعد از جنگ جهانی دوم رهبران جماهیر شوروی از روش های ترور علیه غرب در جنگ سرد بهره بردند و برخی ملت های اروپای شرقی نیز که بعد از جنگ مزبور تحت سلطه اتحاد جماهیر شوروی درآمده بودند با خواسته های این کشور همراهی کردند تا روش ها و اقدامات تروریستی گسترش یابد.[۹۵]
تروریسم از دهه ۱۹۸۰ به این طرف رشد فزاینده ای داشته است. به خصوص با فروپاشی نظام دو قطبی، پایان جنگ سرد و تشکیل دولت های نوپا و دگرگونی در تعاملات بین المللی و برهم خوردن نظم حاکم در جهان و سهولت دسترسی به سلاح های مخرب، ترورسیم متحول شده است و از عملیاتی پراکنده، محدود و در قلمرو سرزمینی یک کشور که بیشتر هم متوجه رهبران و دیپلمات ها می شد به عنوان یک پدیده جهانی به تبعیت از فرایند جهانی شدن عمل می کند. امروزه شکل تروریسم عوض شده و علت تغییر شکل تروریسم، تبعیت از شکل مدرنیسم بوده است.
نمونه و مصداق بارز تروریسم تحول یافته در دوران معاصر واقعه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ است که در آن حملات گسترده و بی سابقه ای به مراکز مهم ایالات متحده آمریکا صورت گرفت. بعد از این حادثه، تروریسم و راه حل های خشونت آمیز بیشتر در معرض نقد و داوری در سطح جهان قرار گرفت و سپس تقریباً یک اجماع جهانی در مبارزه با تروریسم شکل گرفت.
در نظام حقوق بین الملل، کنوانسیون های ضد تروریسم، در چارچوب نظام ملل متحد که با اسناد منطقه ای تکمیل شده اند، مبانی حقوقی مستحکمی را برای اقدام بر ضد تروریسم بین المللی فرهم آورده اند. غیر از کنوانسیون بین المللی مبارزه با تروریسم هسته ای که در سال ۲۰۰۵ میلادی تهیه و جهت امضای کشورها ارائه شده است[۹۶]، در قطعنامه ها و اعلامیه های متعدد شورای امنیت و مجمع سازمان ملل متحد و هم چنین در کنوانسیون های بین المللی مقابله با تروریسم این جرم، همواره بعنوان «تهدیدی علیه صلح و امنیت بین المللی» و مغایر با اهداف و اصول منشور ملل متحد دانسته شده است. ورود شورای امنیت سازمان ملل متحد به مقوله مبارزه با تروریسم بین الملل به مسئولیت های این رکن سیاسی ملل متحد در حفظ صلح و امنیت بین المللی برمی گردد. مطابق ماده ۳۹ منشور، «شورای امنیت وجود هر گونه تهدید علیه صلح، نقض صلح یا عمل تجاوز را احراز و توصیه هایی خواهد نمود یا تصمیم خواهد گرفت که برای حفظ یا اعاده صلح و امنیت بین المللی به چه اقداماتی بر طبق مواد ۴۱ و ۴۲ باید مبادرت شود.». بنابراین در صورت احراز هر یک از این سه وضعیت، شورای امنیت مجاز است که از تدابیر اجرایی مسالمت آمیز (ماده ۴۱) یا اقدامات قهر آمیز(ماده۴۲) برای حفظ یا اعاده صلح یا توقف تجاوز بهره گیرد. شورای امنیت در تلاش خود به منظور امحای تروریسم در قطعنامه ۱۲۶۹ تروریسم را فارغ از اهدافی که تروریسم ها دنبال می کنند محکوم می کند. به موجب بند ۵ این قطعنامه تروریسم تهدیدی علیه صلح و امنیت بین المللی است.[۹۷]
قطعنامه مذکور مبین تغییر مواضع شورای امنیت و آمادگی آن در اعمال اقدامات قهری و مسلحانه برای مقابله با معضل تروریسم است و از این طریق بستری مناسب را برای اعمال اقدامات قهرآمیز که شورای امنیت بدنبال حوادث تروریستی ۱۱ سپتامبر۲۰۰۱ اتخاذ نمود، فراهم ساخت. شورای امنیت در واکنش به حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر، قطعنامه های ۱۳۶۸ و ۱۳۷۳ را صادر کرد و در مقدمه قطعنامه ۱۳۶۸، اقدامات تروریستی را بعنوان تهدیدی علیه صلح و امنیت بین المللی مطرح کرد و طبق منشور ملل متحد حق ذاتی دفاع مشروع فردی یا جمعی را به رسمیت شناخت. شورای امنیت همچنین در قطعنامه ۱۳۷۳ با تأکید مجدد بر قطعنامه های ۱۳۶۹ و ۱۳۶۸ بار دیگر حملات ۱۱ سپتامبر را بعنوان تهدیدی علیه صلح و امنیت بین المللی محکوم و حق ذاتی دفاع مشروع فردی یا جمعی طبق منشور ملل متحد را به رسمیت شناخت. در واقع شورای امنیت تلاش نموده است که بین مفهوم حمله تروریستی و حمله مسلحانه مندرج در ماده ۵۱ منشور ارتباط برقرار کند.[۹۸]
البته نباید این مسئله را نادیده گرفت که هر چند سازمانهای بین المللی نقش بسزایی در پیشگیری از تروریسم و دفاع از خقوق بشر داشته اند در برخی از موارد اقدامات این سازمان ها در راستای منافع مستکبران و ابر قدرت های نظام جهانی بوده است و کشورهایی از جمله آمریکا و انگلیس سعی می کنند تا با بهانه قرار دادن مبارزه با تروریسم و سوءاستفاده از نفوذی که در سازمان های بین المللی دارند به مقاصد شوم خود از جمله استعمار و استثمار ملتها دست یابند.
فصل دوم : مصادیق، ابزار و شیوه های ارتکاب عملیات تروریستی
مقدمه:
امروزه به دلیل پیشرفت علوم و تکنولوژی تروریستها رو به استفاده از شیوه های نوینی برای ارتکاب عملیات تروریستی آورده اند و علاوه بر آن تروریسم تبدیل به جرمی سازمان یافته و جمعی شده است ومصادیق تروریسم بصورت جرم انفرادی روز به روز کمتر می شود و تروریسم سازمان یافته و سازمان داده شده روز به روز افزایش پیدا می کند. این یک تحول جدی است؛ زیرا افراد غالباً قابل کنترلند ولی کنترل سازمان ها مشکل تر و گاهی غیر ممکن است، بخصوص اگر در داخل یک دولت شکل بگیرند.
اعمال تروریستی در گذشته عموماً خشن بوده اند ولی در حال حاضر شکل ارتکاب اعمال تروریستی محدود به این موارد نمی شود و بتدریج تلطیف و از شکل خشونت مادی خارج می شود؛ مثلاً استفاده از میکروب و گسترش آن ظاهراً عمل خشنی نیست ولی آثار و نتایج آن شاید بیشتر و شدیدتر از اعمال خشن سنتی باشد.
بیشترین حجم اسناد بین المللی جهت مقابله با اقداماتی بوده است که به منظور تصرف و در اختیار گرفتن هواپیماها و کشتی های غیرنظامی انجام پذیرفته یا حملات مسلحانه ای که علیه فرودگاههای بین المللی یا سکوهای ثابت به وقوع می پیوسته است. اقدامات تروریستی یا خرابکارانه علیه تأسیسات عمومی و زیر بنایی کشورها، ترور سران دولت یا حکومت و مأموران دیپلماتیک و همچنین تعرض به آزادی اشخاص در قالب گروگانگیری و تروریسم هسته ای یا بمب گذاری ها نیز؛ ازجمله اشکال دیگر ارتکاب عملیات تروریستی است.
از آنجا که تروریسم با شیوه ها و ابزارهای گوناگون و پیچیده ای ارتکاب می یابد راهکارهای پیشگیرانه وضعی ای می تواند در مبارزه با این پدیده مؤثر باشد که مبتنی بر شناخت این شیوه ها وابزارها باشد؛ زیرا پیشگیری وضعی از تروریسم مستلزم این است که ابزارها وشیوه های ارتکاب این جرم و همچنین شرایط و اوضاع و احوالی که این جرم در آن اتفاق می افتد به طور کامل و دقیق شناخته شود تا با توجه به این شناخت، راهکارهایی ارائه گردد که بتواند در پیشگیری از وقوع آن کارا باشد. از این رو در این قسمت سعی می شود مصادیق، شیوه ها و ابزارهای ارتکاب عملیات تروریستی را مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم.
در مبحث اول این فصل مصادیق تروریسم را با توجه به موضوع و آماجی که این جرم علیه آن واقع می گردد مورد بررسی قرار می دهیم. موضوع ارتکاب جرایم تروریستی یا وسایل و تأسیسات خاص و یا اشخاص می باشد. از این رو مبحث اول این فصل به دو قسمت فوق الذکر تقسیم گردیده است. در مبحث دوم این فصل به اشکال نوین ارتکاب عملیات تروریستی بر اساس ابزارها و شیوه هایی که در این راستا مورد استفاده قرار می گیرد، پرداخته ایم. در این مبحث سعی شده بیشتر به شیوهای نوین و ناشناخته ارتکاب عملیات تروریستی پرداخته شود زیرا علاوه بر اینکه این اشکال قدرت تخریبی فوق العاده بیشتری نسبت به اشکال سنتی این جرم دارد، تصویر روشنی از نحوه ارتکاب و ابزارهای مورد استفاده آنها ارائه نگردیده است. از این رو هدف از ذکر مطالب آتی این است که با تبیین مصادیق و شیوه های مختلف ارتکاب عملیات تروریستی زمینه لازم را برای پیشگیری وضعی از ارتکاب آن مهیا سازیم.
مبحث اول : مصادیق تروریسم
در این قسمت مصادیق تروریسم مورد بررسی قرار می گیرد. مصادیق تروریسم را می توان به دو قسمت تقسیم کرد: تروریسم علیه وسایل و تأسیسات خاص و تروریسم علیه اشخاص. این تقسیم بندی بر اساس موضوع یا آماجی است که عملیات تروریستی علیه آن واقع می گردد. به عبارت دیگر موضوع تروریسم گاهی وسایل و تأسیسات خاص است مانند تأسیسات هوایی و دریایی و گاهی نیز موضوع این جرم اشخاص می باشند. در هر حال تمامی این موضوعات در قالب مصادیق ترورسیم مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد؛ زیرا هر یک از مصادیق و موضوعات تروریسم، پیشگیری خاص خود را می طلبد.
گفتار اول: تروریسم علیه وسایل و تأسیسات خاص
در این قسمت می توان وسایل و تأسیسات خاصی؛ از قبیل تأسیسات هوایی، دریایی و شبکه های رایانه ای را ذکر کرد که هر کدام با شیوه ها و ابزار مختلفی موضوع ارتکاب عملیات تروریستی واقع می گردند. این موضوعات برای جوامع کنونی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشند از همین رو دارای جذابیت فوق العاده ای برای تروریست ها هستند. دلیل این جذابیت، همانطور که در فصل اول هم ذکر شد، این است که تروریست ها برای دست یابی به اهدافشان، اهمیت زیادی به جلب توجه اذهان عمومی از طریق رسانه های مختلف می دهند. به همین دلیل آماجی را انتخاب می کنند که حمله به آنها بیشترین بازتاب را در جامعه داشته باشد.
بند الف: تروریسم هوایی
منظور از تروریسم هوایی فقط جرایمی که نسبت به هواپیمای در حال پرواز به وقوع می پیوندد؛ از قبیل هواپیما ربایی یا تصرف غیر قانونی هواپیما و یا تخریب و انفجار هواپیما در حال پرواز نیست، بلکه این عنوان حمله به فرودگاه ها و تأسیسات ناوبری و تهدید جان و مال مردم در سطح فرودگاه ها را نیز شامل می شود.
با تدوین کنوانسیون مربوط به هواپیمایی کشوری بین المللی مشهور به کنوانسیون شیکاگو (۱۹۴۴)، شالوده نظام حقوق هواپیمایی کشوری پی ریزی شد. این کنوانسیون تأسیس سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری موسوم به «ایکائو»[۹۹] را مد نظر قرار داد. از جمله اقدامات این سازمان، تلاش در جهت تدوین و توسعه مقررات بین المللی در مبارزه با تروریسم است.[۱۰۰]
اسناد تدوین شده علیه اقدامات تروریستی هوایی مشتمل بر ۴ سند ذیل است. بدیهی است با بررسی این اسناد می توان شیوه ها و طرق ارتکاب این نوع خاص از ارتکاب عملیات تروریستی را مورد شناسایی قرار داد:
۱- کنوانسیون راجع به جرایم و برخی اعمال ارتکابی دیگر در هواپیما[۱۰۱]: اولین سند کنوانسیون توکیو راجع به جرایم و برخی اعمال ارتکابی دیگر در هواپیماست که در ۱۴ سپتامبر ۱۹۶۳ تهیه و تدوین شد. جرایم پیش بینی شده در این کنوانسیون بطور عمده شامل اقداماتی است که امنیت هواپیما، اشخاص و اموال موجود در آن را به مخاطره می اندازد و یا نظم و آرامش هواپیما را تهدید می کند.[۱۰۲]
۲- کنوانسیون جلوگیری از تصرف غیرقانونی هواپیما[۱۰۳]: افزایش آمار هواپیما ربایی و نارسایی مقررات موجود در کنوانسیون توکیو که بطور خاص به این موضوع نپرداخته بود بلکه بطور ضمنی به موضوع هواپیما ربایی اشاره کرده بود سبب شد تا موضوع هواپیما ربایی در یک سند جدید که تکمیل کننده کنوانسیون توکیو در این زمینه باشد توسط سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری پیشنهاد و به تصویب برسد. موضوع انحصاری کنوانسیون جلوگیری از تصرف غیرقانونی هواپیما (کنوانسیون لاهه)، هواپیما ربایی بین المللی که جان و مال مسافرین و سرنشینان هواپیما؛ یعنی خلبان و خدمه پرواز و خود هواپیما را شدیداً به خطر می اندازد، می باشد.
۳-کنوانسیون جلوگیری از اعمال غیرقانونی بر ضد امنیت هواپیمایی کشوری[۱۰۴]: سومین سند بین المللی که در خصوص اعمال تروریستی هواپیمایی مد نظر می باشد کنوانسیون مونترال است. با توجه به اینکه اعمال غیر قانونی علیه امنیت هواپیمایی کشوری، امنیت افراد و اموال را به مخاطره انداخته و بهره برداری سرویس های هواپیما را شدیداً مختل و اعتماد مردم جهان را نسبت به امنیت هواپیمایی کشوری متزلزل می سازد و با توجه به اینکه وقوع این قبیل اعمال موجب نهایت نگرانی است به منظور اتخاذ سریع تدابیر مقتضی در مجازات مرتکبین، کنوانسیون مونترال تنظیم و وضع گردیده است. مقدمه کنوانسیون با این عبارت آغاز شده است:
«هدف از این کنوانسیون واکنش نسبت به اقدامات خشونت آمیز و خرابکارانه ای بود که امنیت ناوگان هوایی «هواپیمایی کشوری» را به خطر می انداختند و علاوه بر موارد پیش بینی شده در کنوانسیون توکیو و لاهه، خرابکاری ها و حملات زمینی را که علیه تأسیسات ناوگان هواپیمایی به وقوع بپیوندد را نیز شامل می شود.[۱۰۵]
۴-پروتکل مقابله با اعمال خشونت بار غیرقانونی در فرودگاههای مورد استفاده هوانوردی بین المللی غیرنظامی[۱۰۶]: پس از کنوانسیون مونترال، وقوع برخی حوادث تروریستی در فرودگاه های رم و وین در سال ۱۹۸۵ و نیز بمب گذاری های انجام شده در فرودگاههای فرانکفورت و توکیو، ضرورت اقدامات جدی جهت تأمین امنیت فرودگاه ها را مورد تأکید قرار داد. بدین جهت در بیست و ششمین مجمع عمومی ایکائو، کانادا و چند کشور دیگر پیشنهاد کردند که مجمع از کمیته حقوقی بخواهد که موضوع موافقتنامه ای جهت سرکوب اقدامات غیر قانونی خشونت آمیز در فرودگاه های بین المللی را مورد بررسی قرار دهد. نهایتاً در ۲۴ فوریه ۱۹۸۸ به اتفاق آرا، در یک کنوانسیون دیپلماتیک، پروتکل جلوگیری از اعمال غیر قانونی خشونت آمیز در فرودگاه هایی که در خدمت هواپیمایی کشوری بین المللی می باشند به کنوانسیون مونترال الحاق شد. طبق ماده ۱ پروتکل، از آنجا که این پروتکل با کنوانسون های لاهه و مونترال در اصول پایه مشترک و مکمل کنوانسیون مونترال است در قالب یک کنوانسیون مستقل در نظر گرفته نشده است بلکه به همراه کنوانسیون مونترال بعنوان یک سند واحد خوانده و تفسیر شده است.[۱۰۷]
بند ب: تروریسم دریایی
یکی دیگر از مصادیق تروریسم، تروریسم دریایی است. ارتکاب اعمال تروریستی علیه ناوگان دریایی و بنادر تحت این عنوان قرار می گیرد. امروزه ناوگان تجاری با تناژ ناخالص ۱۰ تن و بالاتر شامل ۸۰ هزار شناور در جهان می باشد. حدود یک میلیون و دویست هزار نفر بر روی شناورها و حدود یک میلیون نفر نیز در ۶۵۰۰ بندر موجود در سراسر جهان مشغول به کار هستند. همچنین مطابق اسناد بین المللی سالانه حدود ۱۵۰ میلیون کانتینر پر و چهل میلیون کانتینر خالی جابجا می شود.[۱۰۸]
بنابراین مطابق این آمارها حمل و نقل دریایی از اهمیت بسزایی در جامعه بین المللی برخوردار می باشد. به نحوی که مخدوش شدن امنیت در این عرصه از طریق ارتکاب عملیات تروریستی لطمات شدیدی را بدنبال خواهد داشت. کما اینکه دبیرکل سازمان بین المللی دریانوردی در سخنرانی افتتاحیه، بیست و دومین مجمع آیمو اظهار داشته آثار ارتکاب عملیات تروریستی به صنعت کشتیرانی نیز سرایت نموده و نرخ کرایه حمل و نقل دریایی در حال سقوط است. اهمیت و ضرورت برقراری امنیت در بنادر و عرصه دریانوردی بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر به نحو چشمگیری افزایش یافته بگونه ای که برای مثال گارد ساحلی آمریکا که قبل از حادثه مزبور فقط یک درصد از بودجه خود را صرف مسائل امنیتی می نمود بعد از این حادثه ۵۷ درصد از بودجه عملیاتی خود را صرف مسائل امنیتی نموده است.[۱۰۹]
در مقررات کیفری ایران برخی اعمال علیه ناوگان دریایی جرم انگاری شده است اما ارتکاب اعمال تروریستی علیه ایمنی ناوگان دریایی تحت این عنوان جرم انگاری نشده است. از لحاظ بین المللی اسناد بین المللی تحت عنوان کنوانسیون مقابله با اعمال غیر قانونی علیه ایمنی دریانوردی و پروتکل الحاقی آن به تصویب دولت های مختلف رسیده و از اول مارس ۱۹۹۲ لازم الاجرا شده است. تصویب این اسناد در پی واقعه تروریستی که در یک کشتی تفریحی ایتالیایی به نام آچیل لارو[۱۱۰] در تاریخ هفت اکتبر ۱۹۸۵ به وقوع پیوست صورت پذیرفت.
اسناد تدوین شده علیه اقدامات تروریستی دریایی به شرح زیر است:
۱-کنوانسیون مقابله با اعمال غیرقانونی بر ضد ایمنی دریانوردی[۱۱۱]: نخستین سند بین المللی که در آن مقررات خاصی نسبت به ارتکاب اعمال تروریستی علیه ایمنی ناوگان دریایی پیش بینی شده تحت عنوان کنوانسیون مقابله با اعمال غیر قانونی علیه ایمنی دریانوردی است که سازمان بین المللی دریانوردی آن را در مارس ۱۹۸۸ در رم تهیه کرد.[۱۱۲]
ماده ۳ این کنوانسیون در بردارنده جرایمی است که در صورت وقوع، مقررات کنوانسیون، راجع به آنها اعمال می شود. ماده ۳ شامل دو بند است که در بند ۱ به جرایم اصلی و مستقل اشاره کرده است.این اعمال عبارتند از توسل به زور یا تهدید به زور یا هر نوع ارعاب دیگر، اقدام به تصرف یا کنترل کشتی یا هر گونه اقدام خشونت آمیز علیه افرادی که بر عرشه کشتی کار می کنند، به نحوی که موجب خطر برای ایمنی دریانوردی شود، تخریب کشتی یا سبب ورود خسارت به کشتی یا محموله آن گردیدن به نحوی که موجب ایجاد ناامنی و یا احتمالاً موجب خطر برای ایمنی دریانوردی شود، قرار دادن یا موجب قرار داده شدن یک شئ یا ماده منفجره در کشتی که موجب تخریب کشتی یا ورود آسیب به آن یا محموله آن شود به نحوی که برای ایمنی دریانوردی خطرناک باشد، از بین بردن یا ورود آسیب جدی بر تأسیسات یا خدمات ناوبری یا ایجاد اختلال جدی در عملکرد آنها که برای ایمنی دریانوردی خطرناک است و مخابره عمدی اطلاعات نادرست که موجب به مخاطره انداختن ایمنی دریانوردی کشتی شود.[۱۱۳]
۲- پروتکل مقابله با اعمال غیرقانونی بر ضد ایمنی سکوهای ثابت[۱۱۴] واقع در فلات قاره[۱۱۵]: این سند نیز در مارس ۱۹۸۸ در رم به امضاء رسید. طبق ماده ۲ این پروتکل، هر شخصی که بصورت غیرقانونی و عمدی، اقدامات زیر را انجام دهد مرتکب جرم شده است:
با زور یا تهدید به زور یا هر نوع دیگری از ارعاب، سکوی ثابت را تصرف یا بر آن اعمال کنترل نماید، عمل خشونت آمیزی بر ضد اشخاص حاضر در سکوی ثابت انجام دهد که احتمالاً ایمنی آن شخص را به مخاطره افکند، سکوی ثابت را منهدم کند یا باعث وارد آمدن خساراتی به آن شود که به مخاطره افتادن ایمنی آن سکو را محتمل سازد، به هر طریقی شیء یا ماده ای در سکوی ثابت قرار دهد یا باعث قرارگرفتن آن شود که احتمال برود آن سکوی ثابت را منهدم نماید یا احتمالاً باعث به مخاطره افتادن ایمنی آن شود یا در ارتباط با ارتکاب یا شروع به ارتکاب هریک از جرایم یادشده شخصی را مجروح سازد یا به قتل برساند.[۱۱۶]
حمله به این تأسیسات نه تنها خسارات شدید اقتصادی در پی خواهد داشت بلکه از لحاظ زیست محیطی نیز تبعات فاجعه آمیزی به بار خواهد آورد. علاوه بر این امر باید به این نکته توجه داشت که در تروریسم دریایی و هوایی هرچند موضوع ارتکاب جرم تروریسم، این تأسیسات و اماکن می باشند اما این موضوع باعث نمی گردد که در همین جرایم، اشخاص نیز موضوع جرم نباشند. به عبارت دیگر ممکن است تروریسم علیه تأسیسات و اماکن خاص، تروریسم علیه اشخاص نیز باشد؛ مانند به خطر انداختن امنیت پرواز که متضمن به خطر افتادن جان سرنشینان هواپیما نیز می باشد.
بند ج: سایبر تروریسم
دنیای امروز، دنیای رسانه هاست. ملت ها و ساختارهای حیاتی آنها هر روز بیش از پیش به شبکه های رایانه ای وابسته می شوند و هیچ جامعه یا گروهی نمی تواند بدون دسترسی به رایانه ها، همپای جوامع دیگر پیشرفت کند. در اکثر جوامع پیشرفته مردم حتی در زندگی روزمره خود با بهره گرفتن از شبکه رسانه ها و رایانه ها نیازهای حیاتی و زیستی خود را برآورده می کنند. اما همانقدر که این شبکه ها در رفاه و کاهش رنج مردم در زندگیشان مثبت و کارآ هستند همانقدر هم زمینه ای برای اقدامات تروریستی ویرانگر هستند.
در این قسمت مفهوم، تاریخچه و شیوه های ارتکاب سایبر تروریسم مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین جذابیت ارتکاب آن برای تروریست ها نیز ارزیابی می گردد.
مفهوم سایبر تروریسم
