زبـان من چــــو شــــعر مــــن روان کـــــــن

روان کـن کـار مـــن در کــامــرانـی

زبـان داده بـــــرات تـــــرجـــمــــــانـــــــی

خــدایــا از حـکـایـت خـــسته گردم

بـــــســــــاط انــــبســـاط انــــدر نــــوردم^[۳۴]

در این ابیات عطار درد دل خود را آغاز می‌کند و با معشوق خود که همه چیز در دست قدرت اوست به راز و نیاز می‌پردازد و مانند شخصی که با دوستی مهربان صحبت می‌کند با خالق خویش به مناجات می‌پردازد و از او رحمت و بخشش می‌طلبد. همچنین در ابیات زیر در اسرارنامه، عطار با خالق خویش مناجات می‌کند و درد دل خویش را بیان می‌کند:

زمـــانی اشــک ریـزم در منـــــاجـــات

زمــانی در نـــــــوشـــــتم در خـــرابـات

نــــه مـــرد خـــــرقه‌ام نــه مـــرد زنــار

گـــهم مـــسجد بـــود گـــــاهیم زنـــــار

نـه یــــک تــــن نـــه خـود را می‌بشایم

نه نیــکو را نـــه بـــد را مـــــی‌بــــــشایم

به چـیزی کــان نـــیرزد یــــک پــشیزم

فــرو دادم هـــمــه عمـــــر عـــــزیـــــزم

دریــغا در هـوس عــــمرم تــلف شـــد

کــه عــمر از ننـگ چون من ناخلف شد^[۳۵]

از آنچه تاکنون گفته شد نتیجه می‌گیریم که «اولاً مناجات از مقوله گفتار است و ثانیاً ویژگی عمده‌اش رازبودن و نهانی‌بودن آن است به همین دلیل معنی لغوی مناجات در زبان فارسی عبارت است از: پنهانی با یکدیگر سخن‌گفتن و با یکدیگر رازگفتن.^[۳۶] «ترسا» عارف معروف اسپانیایی در قرن شانزده میلادی در باره مناجات گفته است: «مناجات در بالاترین شأن خود رابطه‌ای صمیمی و گفتگویی مکرر است که دور از چشم دیگران با محبوب صورت می‌گیرد.»^[۳۷]
با استناد به این تعاریف می‌توان گفت واژه‌های دعا و نیایش و مناجات هر چند از نظر لغوی با هم متفاوتند، ولی از نظر اصطلاحی آنها را با هم مترادف قرار داده‌اند و در نوشته‌ها و مطالب گاهگاهی به جای هم به کار برده شده‌اند.
۱-۶٫ تفاوت دعا و مناجات
علی‌رغم اینکه دعا و مناجات از مقولاتی است که در بیشتر نوشته‌ها هم‌سنگ و هم‌شأن یکدیگر شمرده شده‌اند، اما تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. دعا یعنی طلب‌کردن و خواندن؛ و دعاهایی که از زبان ائمه اطهار آمده یا آیاتی از قرآن که به صورت دعا آمده است، شامل خواست‌هایی است که بنده از خداوند طلب می‌کند و حتی می‌توان آنها را به‌صورت دسته‌جمعی خواند؛ برای نمونه دعای عرفه و کمیل و ابوحمزه ثمالی و بسیاری از دیگر دعاها که در مجالس گروهی به‌صورت دسته‌جمعی خوانده می‌شود و همه باهم یک چیز را از خداوند خواستارند، ابتدای با نیایش شروع می‌شوند؛ یعنی تحسین و ستایش پروردگار،‌ بعد از حمد و ستایش به ایراد درخواست‌ها و نیازمندی‌ها و نیز طلب غفران و آمرزش می‌ انجامد؛ اما مناجات همان‌طور که از معنی لغوی آن برمی‌آید؛ یعنی رازگفتن و رازگویی پنهانی با خدا است؛ بنابراین مناجات معمولا به صورت فردی انجام می‌شود و گفتگوی صمیمانه‌تری بین بنده و خداوند است. البته خداوند نیز خود را از بندگانش دور نمی‌داند و او نزدیک‌ترین کس به بندگانش است. چنانکه می‌خوانیم: «نحن اقرب الیه من حبل الورید و ما از رگ گردن به شما نزدیکتریم.»^[۳۸]

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )