به مکان­های ورزشی (سرپوشیده وروباز) گفته می­شوند که در آن امکان اجرای برخی از ورزش­های آبی مانند شنا، شیرجه، کانوپولو و… وجود داشته باشد(ابراهیمی، ۱۳۸۷).
پیست ورزشی( سرپوشیده و روباز)^[۲۲]
به مکان­های ورزشی گفته می­ شود که مسیر و نقطه شروع و پایان فعالیت­های ورزشی- تفریحی خاصی در آن جا از قبل مشخص شده است(ابراهیمی، ۱۳۸۷).
زورخانه ^[۲۳]
یکی از مکان­های ورزشی که خاستگاه اصلی آن کشور ایران است. زورخانه مکانی است که از زمان ایران باستان، پهلوانان ودلاوران ایرانی برای انجام فعالیت­های ورزشی خود به آن مراجعه می­کردند و فعالیت­های ورزشی را با رسوم و آدابی مخصوص و با فرهنگی آمیخته به جوانمردی ودینداری به مرحله اجرا در می­آوردند. در زور خانه فعالیت­هایی همچون نرمش کردن، کباده کشی، میل زدن، چرخ زدن و کشتی گرفتن که همگی با ضرب و شعر خوانی فردی به نام مرشد همراه است، انجام می­ شود.

معیارهای شهری و برنامه­ ریزی مراکز ورزشی
ترکیب فضایی و ویژگی­های مراکز ورزشی
الف- موقعیت و شرایط استقرار مراکز ورزشی در اراضی شهری باید با توجه به مطالعات و پیش بینی­های زیر انجام پذیرد.
ب : انتخاب زمین
-انتخاب زمین باید به گونه ­ای باشد که امکان توسعه و گسترش مراکز ورزشی در آینده فراهم باشد.
– موقعیت زمین با توجه به امکان دسترسی پیاده، سواره و وسایل نقلیه پیش ­بینی شود.
– انتخاب زمین باید پس از بررسی و مطالعه کاربری زمین­های همجوار و تعیین میزان سازگاری و یا ناسازگاری آن با فعالیت­های ورزشی انجام شود.
– موقعیت ورزشگاه­های جدید باید با توجه به شبکه ورزش موجود شهر پیش ­بینی شود.
– انتخاب زمین باید به گونه ­ای باشد که امکان دسترسی به تأسیسات زیر بنایی مانند شبکه فاضلاب، آب، برق، تلفن و گاز فراهم باشد.
– انتخاب زمین ورزشگاه باید هماهنگ با سیستم حمل و نقل شهری باشد و بار ترافیک متراکم به شبکه تحمیل نکند و پارکینگ در حد نیاز در داخل و خارج زمین فراهم باشد .
پ- جانمایی بناها
– جانمایی بناها در داخل زمین باید هماهنگ با عوارض طبیعی و ویژگی­های زمین طراحی شود.
– جانمایی بناها باید هماهنگ با معابر و دسترسی­های موجود زمین باشد(کاشف، ۱۳۸۸).
عوامل طبیعی مؤثر در استقرار ورزشگاها
الف – خاک: در این بخش انجام مطالعات پوشش گیاهی، توان بالقوه خاک، نفوذپذیری و مکانیک خاک توصیه می­ شود.
ب – توپوگرافی: در این بخش انجام مطالعات آبهای سطحی،آبراهه­ ها، دسترسی­ها، آب و هوای موضعی و چگونگی جانمایی توصیه می­ شود.
پ – جهت گیری: در این بخش مطالعه جهات استقرار به منظور دریافت بهینه انرژی خورشید، بادهای مطلوب و دید و منظر توصیه می­ شود.
ت – گونه­ های گیاهی: در این بخش مطالعه گونه­ ها و چگونگی استقرار گیاهان توصیه می­ شود. در این مطالعه مواردی همچون سایه، کاهش دمای محیط، تنظیم رطوبت، ممانعت از بازتاب اشعه خورشیدی، هدایت بادهای مطلوب، باد شکن و صافی هوا، اکوستیک و تأمین محیط زیست مطلوب و زیبا حتی به عنوان مشخصه فضایی یک مرکز ورزشی می ­تواند هدف مطالعه باشد.
ث – آب وهوا:
آفتاب: تابش مستقیم آفتاب در روشنایی طبیعی در فضاهای داخلی ورزشگاه بر حسب عملکرد هر یک ممکن است مطلوب و یا نامطلوب باشد. از این نظر جانمایی و جهت گیری بناها با توجه به عملکرد داخلی آن در رابطه با تابش آفتاب در فصول مختلف ضروری می­باشد.
باد: سرعت، دما وجهت باد یکی از عوامل مهم در جانمایی و حتی ارزیابی اراضی می­باشد به گونه ­ای که استفاده از بادهای مطلوب تعدیل مناسبی در شرایط آب وهوایی ورزشگاها به وجود خواهد آورد.
باران: میزان بارندگی و آبراهه ­های طبیعی در جانمایی بناها و طراحی کالبدی آن مؤثر خواهد بود مضافاً اینکه حفاظت بناها در مقابل باران­های همراه با باد و باران­های شیمیایی در محیط­های آلوده باید مورد توجه باشد(سازمان برنامه و بودجه، ۱۳۷۴).
کاربری زمین­های اطراف ورزشگاه­ها (همجواری­ها)
الف – همجواری­های مناسب :
این گونه همجواری­ها، شرایط همسایگی با اماکن ورزشی را دارند:
ساخت اماکن ورزشی در کنار پارک­ها و فضاهای سبز
ساخت اماکن ورزشی در کنار تأسیسات آموزشی مثل مدارس، دانشکده ­ها و دانشگاه­ها
ساخت اماکن ورزشی در کنار محلات مسکونی (به منظور سهولت دسترسی ساکنان محلات به اماکن ورزشی(مظفری، ۱۳۸۸).
ب – همجوار­های نامناسب
منظور از همجواری­های نامتناسب، همجواری­هایی است که شرایط همسایگی با ورزشگاه­ها و اماکن ورزشی را ندارند مثل: ساخت اماکن ورزشی در کنار بزرگ­راه ­ها، راه­آهن، ترمینال­ها ومحل تردد اتومبیل­ها یا در کنار تأسیسات صنعتی، فروشگاه­های مواد سوختنی و پمپ بنزین­ها، تأسیسات نظامی و­تسلیحاتی، آزمایشگاهای اتمی و شیمیایی، اماکن جمع آوری زباله وفاضلاب­های شهری، حمام­ها و یا مراکز غیر بهداشتی مثل کشتارگاه­های غیر استاندارد، تأسیسات درمانی و بهداشتی ساخت ورزشگا ه­ها مناسب نیست(منبع قبلی، ۱۳۸۸).
عوامل مصنوعی مؤثر در مکان­ یابی فضاهای ورزشی
الف – ملاحظه الگوهای فعالیتی و کاربری اراضی پیرامون ورزشگاه و پیشگیری از ناسازگاری­های احتمالی با فضاهای همجوار.
ب – ملاحظه ویژگی تاریخی محل و بهره برداری مناسب از آن
پ – انتخاب فضا باید به گونه ­ای باشد که امکان توسعه و گسترش مراکز ورزشی در آینده فراهم باشد.
ت – انتخاب مکان ورزشی باید هماهنگ با سیستم حمل و نقل شهری باشد و بار ترافیک متراکم به شبکه تحمیل نکند و پارکینگ در حد نیاز در داخل زمین فراهم باشد.
ث – دقت در انتخاب محل ورودی اصلی ورزشگاه براساس تسهیل رفت و آمد و کنترل مراجعت و همچنین امکان نمایش آن به عنوان نشانه ورزشگاه.
ج – امکان دسترسی به تأسیسات و تسهیلات زیر بنایی و بهره برداری به اقتصادی­ترین وجه از شبکه گاز، تلفن، برق، آب، فاضلاب و تخلیه زباله و دفع آب­های سطحی.
ح – پیشگیری از انتقال سرو صدا با توجه به سیستم محوطه سازی و تراکم گیاهی، جانمایی بر اساس الگوی سرو صدا و بهره گیری از موانع مصنوع انتقال صدا( مظفری، ۱۳۸۸).
مقیاس و شعاع عملکرد مراکز ورزشی
سالن­های ورزشی بر اساس معیارهای شناخته شده بین المللی در سه اندازه کلی به شرح زیر پیشنهاد شده است(بحر العلوم، ۱۳۷۵).
سالن­های ورزش کوچک با مساحت کمتر از ۵۰۰ متر مربع
سالن­های ورزشی متوسط با مساحت ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر مربع
سالن­های ورزشی بزرگ با مساحت بیش از ۱۰۰۰ متر مربع
نمونه ای دیگر از استانداردها :