• • شرکت­ کنندگان در گروه ­های پنج تا هفت نفری گماشته می­شوند، یک مسئله برای آن­ها طرح می­ شود و سپس شرکت­ کنندگان جداگانه نظر خود را یادداشت می‌کنند.

  ( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• سپس با کمک یک منشی پاسخ هر یک از شرکت­ کنندگان بدون هیچ قضاوت و انتقادی ثبت می­ شود.

• شرکت­ کنندگان در این مرحله ایده­های طرح‌شده را طبقه ­بندی می­ کنند.

• با بهره گرفتن از رأی مخفی، از شرکت­ کنندگان خواسته می­ شود تا چند پاسخ عالی را برگزینند.

• پاسخ­های طرح شده دوباره به بحث گذاشته می­شوند تا بهترین آن­ها انتخاب شود. (ظهور،۱۳۸۲)

ج) تکنیک دلفی
پژوهشگران کمپانی رند^[۱۱۵] در دهه ۱۹۶۰، روش دلفی را ارائه دادند. در این روش، شرکت­ کنندگان در بحث رو‌در‌رو قرار نمی­گیرند، بلکه اظهارنظرها به‌صورت غیر­مستقیم و از طریق درخواست و تقاضا به ­وسیله پست انجام می­گیرد این روش بهترین فن است: زمانی که افراد از نظر جغرافیایی متفرق هستند و باید تصمیمی اتخاذ شود و امکان ملاقات مستقیم هم وجود ندارد یا زمانی که اطلاعات تخصصی مورد نیاز باید از منابع خارج از سازمان کسب شود. جوول و ریتز^[۱۱۶] (۱۹۸۱) مراحل روش دلفی را به شرح زیر ارائه می­نمایند:

• سازمان، صاحب­نظرهای داخل و خارج خود را شناسایی کرده و از آن­ها تقاضای همکاری می­ کنند.

• هر یک از اعضای متخصص، مسئله اصلی را دریافت می‌کند.

• هر فرد متخصص و کارشناس پیشنهادها و نیز راه­ حل­های مسئله را می­نویسد.

• پیشنهادهای کارشناسان در یک ­جا جمع­آوری، رونویسی و بازنویسی شود.

• هر یک از افراد یک رونوشت از همه پیشنهادها و راه­حل­ها را دریافت می‌کند.

• هر کارشناس و متخصص بازخوردی از نظریه دیگران ارائه می­دهد، عقاید جدیدی را بر اساس سایر نظریه ­ها ابراز می­دارد و آن را به بخش مرکزی ارائه می­دهد.

• سازمان مرحله‌های پنج و شش را دوباره تا آنجا که لازم باشد، تکرار می­ کند تا همه نظریه ­ها دریافت شده یا زمانی که برخی از آرا به تصمیم ­گیری منتج شود.

موفقیت روش دلفی به کارشناسان و متخصصان، مهارت­ های ارتباطی، وجود انگیزه شرکت­ کنندگان و نیز مدت زمان سازمان برای تصمیم‌گیری بستگی دارد. (رئوفی،۱۳۸۱)
۲-۳-۱۱٫ مشارکت در تصمیم‌گیری^[۱۱۷]
منظور از مشارکت در تصمیم‌گیری، فرایند سهیم شدن مدیران و کارکنان در کارها و امور سازمان است. مدیرانی که سیاست مشارکت در تصمیم‌گیری را اتخاذ نموده‌اند، مدیرانی هستند که با دخالت دادن کارکنان در تصمیم‌گیری، زمینه را برای همکاری و همیاری همه‌ اعضا فراهم می‌کنند. مشارکت در تصمیم‌گیری به دخالت عملی، ذهنی و عاطفی افراد در نحوه‌ انجام امور اشاره کرده و از تمرکز تصمیم‌گیری‌ها جلوگیری می‌کند. با توجه به اینکه میزان نفوذ کارکنان یک سازمان در تصمیم‌‌گیری‌ها متغیر است، مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها هم می‌تواند درجات مختلفی داشته باشد که از حداقل میزان مشارکت شروع و به مشارکت کامل ختم می‌شود؛ مشارکت از ارائه یک عقیده شروع و به عضویت در یک تیم پایان می‌یابد. (رهنورد، ۱۳۷۹)
۲-۳-۱۲٫ درجه‌های مشارکت در تصمیم ­گیری
دیویس^[۱۱۸] معتقد است که مشارکت دارای سه درجه عمده است که شامل موارد زیر است:
– درک متقابل بین افراد: این درجه از مشارکت به افراد کمک می­ کند تا به شناختی از وظایف و گرایش­های یکدیگر برسند و نسبت به نگرش­ها، انگیزه­ ها و تصمیم‌های احتمالی همدیگر تفاهم و درک متقابل داشته باشند.
– مشورتی: در این سطح فرد می ­تواند پیشنهادهای سازنده را برای تصمیم ­گیری ارائه نماید، اما در زمینه اجرا و پی‌گیری مسئولیتی متوجه او نیست.
– تصمیم ­گیری مشارکتی­: در این مرحله، گروهی که اختیارهای تصمیم ­گیری به آنان تفویض شده است، برای تصمیم‌گیری‌های مطابق نظر اعضای گروه قدرت واختیار دارند.
۲-۳-۱۳٫ سطوح مشارکت در تصمیم ­گیری
پانسفورد و کارپنتر^[۱۱۹] سطوح عمده مشارکت را در پنج سطح زیر قرار داده­اند:
– مشارکت در سطح فردی: مشارکت در این سطح به ارتباطات و برقراری روابط بین فرد و سازمان اشاره می­ کند.
– مشارکت در سطح عملیاتی: به تصمیم ­گیری­های گروه ­های رسمی کوچک در ارتباط با کار و محیط کاری آنان اشاره می­ کند.
– مشارکت در سطح جمعی­: در این سطح روابط و مناسبات بین همه کارکنان در سطح گسترده­ای برقرار است.
– مشارکت در سطح سازمانی: در این سطح سیاست­گذاری­ها، خط­مشی­گذاری­ها، طرح­ریزی­ها و عملیات لازم در جهت رسیدن به اهداف سازمان اتخاذ می­شوند.
– مشارکت در سطح استراتژیک­: به تعیین اهداف استراتژیک و سیاست­گذاری­های کلی سازمان اشاره دارد.
۲-۳-۱۴٫ آثار مشارکت در تصمیم ­گیری
اولین مطالعه مهم درباره مشارکت در تصمیم ­گیری توسط کاچ و فرنچ^[۱۲۰] (۱۹۴۸) انجام شد. این پژوهشگران به عواملی علاقه‌مند بودند که تعهد کارمند به تصمیم‌های سازمانی را بالا می­برد و برای این فرضیه خود که مشارکت در تصمیم ­گیری باعث می­ شود که کارمندان در مقابل تغییر کمتر مقاوم باشند، تأییدهایی یافتند. از زمان این مطالعه اولیه تا­ کنون، پژوهشگران مجموعه وسیعی از آثار نگرشی^[۱۲۱] شناختی^[۱۲۲]و رفتاری^[۱۲۳] مشارکت را مورد توجه قرار داده­اند.
گسترده­ترین اثر مورد مطالعه نگرش مشارکت، رضایت شغلی است. دیگر آثار نگرشی که تصور می‌شود در نتیجه مشارکت در تصمیم ­گیری باشد، شامل درگیر بودن در شغل و تعهد سازمانی است. آثار شناختی پیشنهاد‌شده برای مشارکت در تصمیم ­گیری، شامل استفاده توسعه‌یافته اطلاعات از دامنه وسیعی از اعضای سازمانی و درک بیشتر کارکنان از تصمیم‌ها و به طور‌کلی از سازمان است. در نهایت، تاثیرهای رفتاری پیشنهادشده مشارکت شامل کارآمدی افزایش‌یافته تصمیم و بهروری بیشتر است. (علیزاده اقدم،۱۳۸۰)
۲-۳-۱۵٫ مدل­های فرایند مشارکت
علاوه بر بررسی آثار احتمالی مشارکت در تصمیم‌گیری، بررسی فرایندهایی مهم است که از طریق آن‌ها مشارکت در تصمیم ­گیری روی نتایج تأثیر­گذار هستند. میلر^[۱۲۴] و مانج ^[۱۲۵](۱۹۸۶)، سه مدل را شرح داده‌اند که ارتباط میان مشارکت، رضایت شغلی و بهره­وری را نشان می‌دهد. این مدل­ در مرتبط کردن مشارکت در تصمیم ­گیری با متغیر­های مهم نتایج، از چارچوب­های توضیحی کاملاً متفاوت استفاده می­ کنند.
۲-۳-۱۵-۱٫ مدل عاطفی^[۱۲۶]
مدل عاطفی مشارکت بر پایه تلاش نظریه­پردازان روابط انسانی بنا نهاده شده است. این مدل نشان می­دهد که مشارکت در تصمیم ­گیری ممارستی سازمانی است که باید نیازهای رده‌بالای کارکنان (مانند نیازهای احترام و نیازهای خودیابی) را برآورده سازد. وقتی این نیازها برآورده می­ شود، نتیجه قاعدتاً رضایت شغلی است. ریتچی و مایلز^[۱۲۷] (۱۹۷۰) بیان می‌کنند که طرفداران این مدل «فقط به درگیر بودن به‌خاطر درگیر بودن» اعتقاد دارند و بیان می‌دارند «تا زمانی که افراد از احساس پیروی می­ کنند، در حال مشارکت هستند و با آن‌ها مشورت می­ شود، نیازهای شخصیتی آن‌ها ارضا شده و دارای حس همکاری بیشتر می­شوند.» بنابر­این حامیان این مدل معتقدند که کارکنان راضی باانگیزه­تر و در نتیجه ثمربخش­تر هستند. (دمییر^[۱۲۸]، ۲۰۰۷) مدل عاطفی در شکل ۲-۱۱ ترسیم شده است.
بهره وری
رضایت شغلی
انگیزه
ارضای نیازهای رده بالا
مشارکت در تصمیم گیری
شکل ۲-۱۱: مدل عاطفی
۲-۳-۱۵-۲٫ مدل شناختی^[۱۲۹]