خوشبختانه در عصر حاضر عقاید اجتماعی در مورد این گروه از افراد جامعه بر اثر گذشت زمان و پیشرفت­های چشمگیر در دانش و تکنولوژی وتلاش بی­وقفه دانشمندان و محققینی چون ایتارد^[۱۹]، سگین^[۲۰]، مونتسوری^[۲۱]، هاو^[۲۲]، گولن بول^[۲۳]، آلفرد بینه^[۲۴] و… که در امر تعلیم و تربیت معلولین، خدمات بسیار ارزنده­ای انجام داده و پذیرفته شدن آنان را در کنار دیگر افراد جامعه به عنوان حق مسلمی برای این قبیل از افراد مطرح و دنبال نموده ­اند، تفاوت محسوسی را با گذشته نشان می­دهد به نحوی که در حال حاضر در اکثـر جوامع و ملـل، معلولیـن تحت توجهات ویـژه­ای قـرار گرفته و این امر در جهت سرویـس­دهی هرچه بهتر به منظور تأمین هرچه بیشتر استقلال فردی آنان، همواره در حال بسط و توسعه می باشد (۲).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۲-۱-۲٫ معلولیت و تعریف معلولیت
برخی ورزشکاران نسبت به کسانی که از توانایی بدنی برخوردار هستند، با موانع بسیار سختی روبرو هستند. سازمان جهانی بهداشت اصطلاحات و تعاریف ویژه­ای را برای روشن کردن هرگونه سردرگمی در مواجهه با این جمعیت ورزشی به ثبت رسانده است. عیب یا نقص به معنی هرگونه فقدان یا از دست دادن غیرطبیعی ساختار فیزیولوژیک، فیزیکال یا آناتومیک در عملکرد تلقی می‌شود. ناتوانی به هر محدودیت یا فقدان توانایی برای انجام یک فعالیت در محدوده طبیعی­اش برای هر شخص گفته می‌شود. معلولیت به معنی کاستی است (نتیجه ای از نقص یا ناتوانی) که باعث محدودیت و یا جلوگیری از تحقیق نقش شخص مبتلا در مقایسه با شخص طبیعی بر اساس سن، جنس و عوامل اجتماعی و فرهنگی می‌شود (۲).
۲-۲-۱-۳٫ ورزش و معلولیت
با پیشرفت علم پزشکی موفقیت‌های چشمگیری در زمینه حفظ سلامت جسمانی، کاهش میزان مرگ و میر و افزایش حد متوسط طول عمر معلولان حاصل شده است. معلولان جسمی، به عنوان بخشی از جامعه نیازمند برنامه ­های ورزشی حرکتی هستند. در حال حاضر، با توجه به اهمیت روز افزون فعالیت‌های حرکتی و ورزش برای معلولان، کوشش‌های وسیعی برای شناسایی استعدادهای این افراد یا بازگرداندن سلامت به آنها، ارتباط با افراد سالم و تسهیل روند اجتماعی صورت گرفته است(۳).
بررسی­ها نشان داده­اند که فعالیت بدنی می ­تواند در مقابله^[۲۵] با تنیدگیهای روانی^[۲۶] به افراد معلول کمک کند. همچنین ورزش و فعالیت بدنی نیز در سلامت بدنی، احساس استقلال، مهار درد، پیشگیری از بیماری و به طور ثانویه معلولیت و همچنین حفظ عملکرد مؤثر است( ۵۰). افزون بر آن، پژوهش‌ها مبین تأثیر ورزش بر بهبود بازخورد^[۲۷] معلولان از بعد اجتماعی، افزایش سازگاری شخصیتی، بهبود بهداشت روانی، کاهش افسردگی، کاهش درون‌گرایی، افزایش خلق و خوی مثبت^[۲۸]، بهبود خود اثر بخشی^[۲۹] و مهارت‌های روانی، افزایش رضایت از زندگی، افزایش بهزیستی روان‌شناختی و سازگاری با مشکلات (۱۱۲) بوده ­اند.
بنابراین، ورزش از دیرباز به عنوان یکی از پدیده ­های اجتماعی که می ­تواند سازش‌یافتگی افراد معلول را با مشکلات مربوط به معلولیت افزایش دهد، شناخته شده است. و ورزشکار معلول فردی دارای معلولیت‌های تعریف شده است که تمرینات منظم و مستمر در یک رشته ورزشی دارد(۱۱۲). از دید دیگر، در زمینه تفاوت سطوح ورزشی، پژوهش­ها نشان دادند، ورزشکارانی که برای شرکت در مسابقات المپیک انتخاب شدند نسبت به آنهایی که انتخاب نشدند، از تنش و میزان عصبانیت کمتری برخوردار بودند(۹۲). از طرفی ورزشکاران بین‌المللی نسبت به ورزشکاران ملی، منطقه­ای یا تفریحی ویژگی‌های روان شناختی مناسب­تری داشتند (۹۳). بررسی بسکتبالیست‌های پارالمپیکی نیز نشان داد که شرکت در ورزش‌های سطح بالا به آنها کمک می­ کند تا مهار بدنی خود را دوباره کسب کنند و خود را به عنوان یک ورزشکار و نه یک «معلول» بشناسند (۹۴ ).
۲-۲-۲٫ والیبال نشسته
افراد معلول پیامدهای ماندگاری از ناتوانی خود تجربه می‌کنند(۱). این عوارض ماندگار، شامل سطح پایین‌تری از عملکرد اجتماعی، توانایی­های فیزیکی در تحمل کار و کل انرژی می‌باشند(۲۷).در مجموع، شرکت در والیبال نشسته، این موارد را بهبود می‌بخشد(۱۰۹). ووت^[۳۰] در سال ۱۹۹۲ دلایل بسیاری در خصوص علل شرکت افراد در والیبال نشسته ثبت کرد.
بازی والیبال نشسته با شکستن موانع ناشی از ناتوانی­ های تحمیل شده بر این جامعه، فرصتی را برای رسیدن به موفقیت فراهم می ­آورد که شامل فرصت­های اجتماعی در کنار دیگران، و حس شادی و تندرستی می­باشند (۱۰۹). بازی والیبال، مستلزم دارا بودن مهارت­ های بالایی در عوامل روانی، فنی و تاکتیکی بازی است. افراد دچار قطع عضو نسبت به همتایان تندرست- دارای اندام­ تحتانی- قادر به اجرای بازی در سطح بالاتری می­باشند و در نتیجه این امر والیبال نشسته را به بازی کاملاً مناسب آن‌ها تبدیل می­ کند. با توجه به تمام عوامل مذکور، والیبال نشسته علاوه بر مزیت اجتماعی، مزیت جسمانی و فیزیکی بزرگی نیز دارد (۱۰۹).
۲-۲-۲-۱٫ ابعاد زمین و قوانین والیبال نشسته
در والیبال نشسته اندازه زمین بازی کوچک‌تر از زمین والیبال معمولی می‌باشد(۱۰×۶) و ارتفاع تور نیز پایین­تر از ارتفاع تور در والیبال معمولی است (۵/۱ متر برای مردان و ۰۵/۱ متر برای زنان). هر تیم دارای ۶ بازیکن می‌باشد. قوانین این ورزش همان قوانینی است که برای رقابت­های غیرمعلولین مورد تأیید فدراسیون بین‌المللی والیبال قرار گرفته و البته با توجه به نیازهای خاص معلولین تغییراتی پیدا کرده است(۱۰).
۲-۲-۲-۲٫ ترکیب بدن و عوامل موثر بر آن در ورزشکاران
ترکیب بدن یکی از اجزای آمادگی جسمانی مربوط به سلامتی است که تناسب بین بافت­های بدن را بیـان می‌کنـد. به عبارت دقیـق­تر، نسـبت بیـن وزن چربی­ بدن را در مقایسـه با وزن بدون چـربی بدن (استخوان، عضلات و… غیره) توصیف می­ کند. ترکیب بدن از دو قسمت تشکیل شده:
– بخش چربی: شامل بافت چربی است که چگالی کمتری دارد.
– بخش بدون چربی: شامل عضله، استخوان، و اندام ها که چگالی بیشتری دارد(۵).
عـوامل مختلفی بر ترکیـب بدن اثر می­گـذارند که برخی از آن‌ها عبارتـند از: وراثت، دوران رشـد، جنسیت، فعالیت بدنی

• • • • • • 1. 1. وراثت: ژنتیک یکی از عواملی است که به تغییرپذیری وزنی در بین افراد منجر می‌شود. در واقع حدود ۲۵ درصد تفاوت درصد در بین افراد ناشی از عامل ژنتیک است. ولی نسبت بیشتر، به عوامل محیطی مانند تفاوت­های فرهنگی و شرایط زندگی مربوط می­ شود (۷۸).
            1. 1. دوران رشد: تجمع چربی در بدن، در دوران مختلف زندگی متفاوت است و تشکیل سلول‌ها در دوره­ زندگی جنینی رخ می‌دهد. در اواخر دوره جنینی لایه‌های چربی زیر پوستی ظاهر شده و در دوره­ کودکی به طور یکنواختی افزایش می‌یابد. زمان­های حساسی برای تجمع چربی در بدن وجود دارند که ۶ ماه پس از تولد و دوره­ بلوغ را شامل می­ شود. در این دوران بر تعداد سلول‌های چربی اضافه شده (۱۲۸) و به این ترتیب فرد چاق کسی است که از تعداد سلول­های بیشتری برخوردار باشد (۹۳). در دوره­ بزرگسالی و بین سنین ۴۴-۲۵ سالگی نیز افزایش چربی وجود دارد که ممکن است ناشی از افزایش حجم سلول‌ها باشد تا تعداد آن‌ها.
            1. 1. جنسیت: ترکیب بدنی دو جنس با هم تفاوت دارد. این تفاوت­ها در دوره­ نوجوانی و تا بزرگسالی حتی بیشتر هم در مردان، نسبت توده عضلانی بیشتر از زنان بوده، در حالی که در زنان درصد چربی بیشتر از مردان است. این اختلافات ناشی از ترشحات هورمونی هستند که مسئول افزایش توده­ی عضلانی مردان (تستوسترون) و توده­ی چربی زنان (استروژن) هستند. به طور کلی می­توان گفت که حدود ۵ تا ۱۰ درصد بین چربی مرد و زن معمولی تفاوت وجود دارد (۶۴).
            1. 1. فعالیت بدنی: یک رابطه معکوس بین سطح فعالیت بدنی با چربی وجود دارد. به عبارت دیگر افرادی که دارای سطـح فعالیـت بدنی بیشتـری بوده و یا زنـدگی فعـال­تری داشتـه­اند، از مقـدار چربی کمتـری برخوردارند. انجام فعالیـت­های بدنی به صـورت فعالیـت­های استـقامتی از نوع هوازی و یا تمرینات مقاومتی نشان داده‌اند که موجب کاهش چربی بدن شده ­اند (۱۶۰).

۲-۲-۲-۳٫ کلاس بندی برای والیبال نشسته
ورزش: تیمی
تحت نظارت: IPC- انجمن ورزش والیبال