۱۰-آخرت نیکو: ترس از خدا انسان را به راه راست هدایت می‏ کند و از اعمال نادرست باز می ‏دارد و انگیزه عمل صالح را پدید می ‏آورد. طبیعی است چنین انسانی خانه آخرت خویش را آباد می ‏کند و در بهشت الهی از روزی ‏های پاکیزه بهره‏ مند می‏شود در آیات ۴۱ و ۴۰ سوره نازعات چنین آمده است: «وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَی النَّفْسَ عَنِ الْهَوَی * فَإِنَّ الْجَنَّهَ هِیَ الْمَأْوَی» (نازعات، ۷۹/ ۴۰-۴۱) و نیز در سوره «الرحمن» می فرماید: «وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ» (الرحمن، ۵۵/ ۴۶).
۱۱-رضایت خداوند: زیباترین نتیجه‏ای که از خداترسی هدیه بنده مؤمن می ‏شود کسب رضای خداست: «إِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أُوْلَئکَ هُمْ خَیرُْ الْبرَِیَّهِ*جَزَاؤُهُمْ عِندَ رَبهِِّمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تجَْرِی مِن تحَْتهَِا الْأَنهَْارُ خَلِدِینَ فِیهَا أَبَدًا رَّضی‏َ اللَّهُ عَنهُْمْ وَ رَضُواْ عَنْهُ ذَالِکَ لِمَنْ خَشی‏َ رَبَّهُ» (بینه، ۹۸/ ۷-۸).

• • • • 1. 1. خوف در عهد عتیق

واژه خوف به معنای ترس، در زبان انگلیسی معادل (fear) و در زبان عبری با تلفظ (yirah) در نظر گرفته می­ شود. خوف یا ترس در لغت­نامه وبستر به معنای احساس دردناک و رنج­آور شدیدی است که در اثر انتظار وقوع امری زیان­آور یا هراس از خطر قریب­الوقوع که امکان دارد بیفتد و همچنین به معنای بیم، نگرانی، اضطراب، اخطار، ترس و وحشت آمده است. درجات و مراتب این احساس که از سطح بسیار پایین شروع می­ شود را بدین ترتیب می­توان بیان کرد: هراس، ترس، وحشت، ترس ناگهانی و ترس و وحشت زیاد. ترس عبارت است از ناآرامی و تشویش ذهنی که بر اساس این تفکر و گمان به وجود می ­آید که به احتمال زیاد در آینده برای ما اتفاق ناخوشایندی خواهد افتاد (Webster, 1913, p547).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در دایره­المعارف استاندارد کتاب مقدس در تعریف ترس چنین آمده است که ترس احساسی طبیعی و سودمند می­باشد که در مواجهه با خطر یا زمانی که احتمال وقوع خطر داده می­ شود، به وجود می ­آید و آدمی را به سمت داوری جستن از ان هدایت می­ کند. همچنین در مواجهه و حضور انسان­های قدرتمند و مافوق و برجسته و … نیز به وجود می ­آید که شکلی از خشیت و احترام را نیز به خود می­گیرد. گفته شده است که ترس سرچشمه و منشأ دین است اما دین هرگز به تنهایی نمی­تواند از ترس گرفته باشد زیرا آدمی سوق داده می­ شود، با امید و انتظار به موضوع مورد پرستش یا خداوند تقرب جوید نه صرفاً با ترس و دلهره (Orr, 2008, fear).
بنابراین، می­توان گفت: ترس احساس درد و اضطراب و ناآرامی ناشی از ۱) احساس خطر قریب­الوقوع یا انتظار امکان وقوع امری بد، یعنی هم؛ الف) هراس خاصی از پیش­آمد امری زیان­آور در آینده، و ب) حالت هشدار و وحشت. ۲) احساس هراس­انگیز نسبت به چیزی که به عنوان منبع خطر محسوب می­ شود یا نسبت به کسی ک توانایی آسیب رساندن و زیان زدن را دارد. ۳) احساس آمیخته از ترس و احترام نسبت به خدا یا هر قدرت حقیقی دیگر می­باشد.
خوف ترجمه کلمات بسیاری در عهدعتیق است که مهم­ترین آنها عبارتند از: ترس، خوف، وحشت، حرمت، بیم و اغلب به معنای ترس از خدا و ترس از یهوه (پیدایش۱۱: ۲۰؛ دوم تواریخ۹: ۱۹) و همچنین به معنای کلی ترسیدن، هراسان شدن، بیم داشتن و ترس همراه با احترام و تعظیم (پیدایش۱: ۱۵؛ لاویان۱۴ و ۳: ۹؛ تثنیه۲: ۶) و خوف، وحشت و بیم (پیدایش۵۳ و ۳۱: ۴۲؛ تثنیه۲۵: ۱۱؛ سموئیل اول۷: ۱۱) معنی شده است (Orr, 2008, fear).
در دایره­المعارف جوداییکا در مورد خوف چنین آمده است که: «(معادل عبری آن yirat elohim است اما در تلمود به صورت yirat shamayim به معنای ترس از آسمان آمده است). مفهوم اخلاقی آن گاهی اوقات با yirat het اشتباه گرفته می­ شود که در واقع کاملاً متمایز از آن است. در دعای خصوصی روزانه­ای که در مناجات­نامه اشکنازی در مورد برکات ماه جدید وجود دارد، از «زندگی همراه با ترس از خدای آسمان و ترس از گناه» سخن گفته می­ شود. در معنای دوم آن ترس به معنای هراس از عواقب گناه در نظر گرفته می­ شود اما در قبلی به معنای حرمت و احترام است و همچنین به چشم­انداز و نگرش اخلاقی دینی اشاره می­ کند از عملکرد واقعی احکام متمایز است» (Cecil and Geoffrey, 1971, v6, p726).
لغت­نامه وبستر ترس موجود در کتاب مقدس را نگرانی و هراس از مورد خشم واقع شدن توسط خداوند یا نگرانی از اجتناب کردن از خشم خداوند و احساس احترام و تکریم همراه با ترس و لرز نسبت به موجودی متعالی و یا احترام و تعظیم مودبانه در برابر انسان­های قدرتمند و بزرگ معنی می­ کند. از جمله در کتاب ارمیا باب ۳۲ آیه ۴۰ می­نویسد «ترس خود را در دل ایشان خواهم نهاد تا از من دوری وزند» (Webster, 2013, fear).
یکی از دستوراتی که بارها به قوم خدا در عهد عتیق داده شده، «ترس خدا» است. دانستن مفاهیم این فرمان الهی، برای ایمانداران اهمیت دارد. فقط با ترس واقعی از خداوند است که انسان از بندگی ترس­های غیرطبیعی و شیطانی رهایی می­یابد.
ترس در عهدعتیق قطعاً عنصر برجسته و غالبی است؛ «ترس از خدا» یا یهوه، «ترس از خداوند» در حقیقت مترادف با خود دین است (مزامیر۱۱: ۳۴؛ امثال۷: ۱؛ اشعیا۲-۳: ۱۱؛ ارمیا۱۹: ۲؛ جامعه۱۳: ۱۴) و «تمام وظیفه انسان»، و در نسخه­های بازبینی شده در حاشیه، «وظیفه همه انسان­ها» ترس از خداوند می­باشد. اما هر چند عنصر وحشت و ترس در معنای پایین­تر آن همیشه غایب نیست و گاهی اوقات در مراحل به ویژه اولیه­تر اما نه منحصراً برجسته دیده می­ شود (خروج۲۷: ۲۳؛ اول سموئیل۷: ۱۱؛ دوم تواریخ۲۹: ۲۰؛ مزامیر۱۲۰: ۱۱۹؛ اشعیا۱۰، ۱۹، ۲۱: ۲). ولی آن بیشتر حس احترام و تکریم و بزرگداشت نسبت به خدای خویش است، یعنی به خشیت و ترس از مجازات شدن به خاطر نافرمانی تعدیل یافته است. به همین خاطر خوف، احساسی حاکم و مسلط و نسبت به یهوه پاس داشته می­ شود (خروج۲۰: ۲۰؛ تثنیه۱۳: ۶؛ یوشع۲۴: ۴؛ اول سموئیل۲۴: ۱۲؛ ایوب۱۴: ۶؛ مزامیر۸: ۳۳؛ امثال۱۷: ۲۳؛ جامعه۷: ۵). خوف عنصری اساسی و ضروری در رابطه با عبادت و ستایش یهوه است (مزامیر۱۱: ۲)، توصیفی الهی از مسیح موعود می­باشد «و روح خداوند بر او فرار خواهد گرفت، یعنی روح حکمت و فهم و روح مشورت و قوت و روح معرفت و ترس خداوند. و خوشی او در ترس خواهد بود و موافق رویت چشم خود داوری نخواهد کرد و بر وفق سمع گوش­های خویش تنبیه نخواهد نمود» (اشعیا۲-۳: ۱۱). «خوف از یهوه» در حفظ فرامین خداوند، سیر در طریق او، و عمل به اراده­اش، خودداری از گناه و غیره تجلی یافته است (خروج۲۰: ۲۰؛ تثنیه۱۳: ۶، ۱۴: ۶؛ دوم سموئیل۳: ۲۳؛ مزامیر۴: ۳، ۹: ۳۴). خوف داشتن از یهوه حکمت واقعی است (ایوب۲۸: ۲۸؛ مزامیر۱۴: ۲۵؛ امثال۷: ۱، ۳۳: ۱۵)، زندگی و حیات می­بخشد (امثال۲۷: ۱۰)، خوشبختی به همراه دارد (مزامیر۱: ۱۲۸ و ۴: ۱۲۸)، شایستگی (مزامیر۹: ۳۴)، دوستی الهی (مزامیر۱۴: ۲۵)، حفاظت الهی (مزامیر۷: ۳۴)، رستگاری (مزامیر۹: ۸۵) و بخشش (مزامیر۴: ۱۳۰) را به همراه دارد.
ترس نتیجه طبیعی ارتکاب گناه است (پیدایش۱۰: ۳، ۱۳: ۴؛ امثال۱: ۲۸) و آن مجازاتی برای گناه می­باشد (تثنیه۲۸: ۲۸، ۲۸: ۲۵). ترس از انسان و از بدی­ها خطراتی هست که آدمی باید از آن اجتناب و دوری گزیند و به واسطه روی آوردن به خداترسی و ترس از خداوند از آنها رهایی یابد (اعداد ۱۴: ۹، ۲۱: ۳۴؛ مزامیر۲۳: ۴، ۳۱: ۱۴). گاهی اوقات ترس نشانی از موضوع ترس است «پس‌ من‌ نیز مصیبت‌های‌ ایشان‌ را اختیار خواهم‌ کرد و ترسهای‌ ایشان‌ را بر ایشان‌ عارض‌ خواهم‌ گردانید» (اشعیا۶۶: ۴؛ امثال۱۰: ۲۴)، و گاهی دال بر امر مورد پرستش است: «و اگر خدای‌ پدرم‌، خدای‌ ابراهیم‌، و هیبت‌ اسحاق‌ با من‌ نبودی‌، اکنون‌ نیز مرا تهی‌ دست‌ روانه‌ می‌نمودی‌. » (پیدایش۳۱: ۴۲) (Orr, 2008, fear).
فرمان جامع «ترس از خداوند» شامل جنبه­ های گوناگونی از ارتباط ایماندار با خدا می­گردد.

1. 1. درک قدوسیت، عدالت و راستی خدا کامل کننده محبت و رحمتش می­باشد و در واقع شناخت و درک کامل شخصیت او، برای ترس از خدا ضروری است (امثال۲: ۵). چنین ترسی بر اساس پذیرش این حقیقت است که خدا، خدایی قدوس است که بر اساس ذات الهی خویش گناه را داوری می­ کند. برای مثال هنگامی که قوم یهود در کوه سینا شاهد تجلی خدا به صورت «رعدها و برقها و ابر غلیظ‌ بر کوه‌ پدید آمد، و آواز کَرِنّای‌ بسیار سخت‌ «بودند، تمامی قوم به خود لرزیدند (خروج۱۹: ۱۶). و از موسی خواهش کردند که خدا شخصاً با آن­ها سخن نگوید بلکه او بین آنها واسطه باشد (خروج۲۰: ۱۸-۱۹؛ تثنیه۵: ۲۲-۲۷). نویسندگان مزامیر نیز در اشاره خود به خدا به عنوان خالق صریحاً تاکید می­ کنند که: «تمامیِ اهل زمین از خداوند بترسند؛ جمیع سکنه ربع مسکون از او بترسند. زیرا که او گفت و شد؛ او امر فرمود و قایم گردید» (مزامیر۳۳: ۸-۹).

1. 1. ترس حقیقی از خداوند باعث می­گردد که ایمانداران برای نجات فقط به خدا ایمان داشته و به او اعتماد کنند. برای مثال، بعد از عبور قوم یهود از دریای سرخ و رسیدن به خشکی و بعد از اینکه آنان شاهد نابودی کامل لشگر مصر بودند «قوم‌ از خداوند ترسیدند، و به‌ خداوند و به‌ بنده ی او موسی‌ ایمان‌ آوردند. » (خروج۱۴: ۳۱). همینطور نویسنده مزامیر همه آنانی را که از خداوند می­ترسند دعوت می­ کند که: «بر خداوند توکّل نمایید. او معاون و سپر ایشان است. » (مزامیر۱۱۵: ۱۱). به عبارت دیگر ترس از خداوند در قوم او، امید و اعتماد ایجاد می­ کند. در نجات چنین قومی شکی وجود ندارد (مزامیر۸۵: ۹) و بخشش و رحمت خدا را می­یابند (محمدیان، ۱۳۸۱: ۵۰۷).

1. 1. سرانجام، ترس خدا شامل درک این حقیقت است که او در مقابل گناه خشمگین می­گردد و قدرت دارد تا آنانی که شریعت عادلانه وی را زیر پا می­گذارند، هم در حال حاضر و هم به صورت ابدی تنبیه کند (مزامیر۷۶: ۷-۸). وقتی که آدم و حوا در باغ عدن مرتکب گناه گردیدند، از خدا ترسیده و سعی کردند که خود را از حضور وی پنهان سازند (پیدایش۳: ۸-۱۰). موسی این جنبه از ترس خداوند را وقتی تجربه کرد که چهل شبانه­روز در حال دعا برای گناهکاران قوم بود: «زیرا که‌ از غضب‌ و حدّت‌ خشمی‌ که‌ خداوند بر شما نموده‌ بود تا شما را هلاک‌ سازد، می‌ترسیدم» (تثنیه۹: ۱۹).

1. 1. • • • • 1. 1. انواع خوف در عهد عتیق

الف- خوف ممدوح
تکریم عظمت خداوند، ترس از ناخشنودیش، فرمانبرداری نسبت به قدرت پادشاهانه­اش، عشق به او و همراه شدن با او، همراه با اقتباس، بخشش، محبت، ایمان، خوشی، امید، لرز، احترام، سپاسگزاری، و طلب کردن خدا، ترس خداگونه و ترس ممدوح است.