‌بنابرین‏ با مطالعه سیر تاریخی قیمت ها نمی توان آینده قیمت ‌دارایی های مالی را پیش‌بینی کرد.در بازار نیمه قوی، قیمت دارایی های مالی نشانی از تمامی اطلاعات عام و منتشر شده است. در چنین بازاری علاوه بر اطلاعات گذشته، تاثیر اطلاعات منتشره اعم از ویژگی های شرکت و یا مشخصات صنعت نیز آشکار است.اما در صورت تاثیرگذاری تمامی اطلاعات اعم از گذشته، منتشر شده و نهانی و خاص بر قیمت، می توان گفت بازار سرمایه قوی و کارآمد است و قیمت ها آینه تمام نمای تاثیر اطلاعات آشکار و پنهانند(فاما،همان منبع).

برخی از کارشناسان بازار سرمایه ‌بر اساس این تقسیم بندی، بورس تهران را از سطح ضعیف کارایی تعریف شده نیز بی بهره می دانند. شاید مهم ترین دلیل چنین وضعیتی عدم تخصیص بهینه منابع مالی کشور در بخش های سودآور اقتصادی باشد که رشد و توسعه کشور را در اختیار دارند. از جمله نخستین دلایل ضعف بازار سرمایه، نداشتن قوانین جامع و هماهنگ است که در برخی موارد مشکلات اساسی را باعث شده. یکی از مواردی که نبود قوانین روشن و امکان مقابله با متخلفان به وضوح رخ می کند، نظارت مستمر بر فعالیت ها و نشانه ها و افشای کامل اطلاعات شرکت ها و مؤسسات فعال در بازار است. نظارت اصولی و بررسی تطبیق شرایط شرکت با شرایط هیئت پذیرش تنها در بدو ورود به بورس رعایت می‌شود و پس از آن به دلیل نبود جریان پایش منظم و مستمر این موارد به فراموشی سپرده شده و از سوی مسئولان شرکت ها به درستی رعایت نمی‌شود.(عباسیان ، ۱۳۸۹).

عوامل تاثیر گذار بر کارایی بورس

کارایی بورس اوراق بهادار که نشان دهنده وضعیت بازار بورس و اقتصاد کشور است تحت تاثیر دو عامل قرار می‌گیرد الف – عامل داخلی که شامل مدیریت شرکت ،درجه کارایی ،ساختار واحد تولیدی، درجه سود آوری و رقابت پذیری آن است .

ب- عامل خارجی یا بیرونی مانند قوانین مالیاتی، بحران های سیاسی و اقتصادی ، جنگها و انقلابات، تحریم ها، وخامت یا بهبود رابطه مبادله تجاری ،قوانین و مقررات اقتصادی و سیاست های دولت می‌باشد(پور حیدری ۱۳۸۹).

به طور کلی تحولاتی که در اقتصاد کشور یا در سطح جهانی رخ دهدباعث نوسانات در بازار بورس می‌گردد و مهمترین آن ها را می توان به صورت زیر بیان نمود .

۱-کسری حساب جاری – زمانی که تراز پرداخت های خارجی کشور دارای کسری است قیمت سهام تنزل و رکود در بازار بورس ایجاد می گرددزیرا کسری تراز خارجی به وخامت اقتصاد ملی دلالت دارد.

۲-تغییرات نرخ ارز-تغییرات نرخ ارز نیز باعث نوسان در بازار بورس می‌گردد. افزایش نرخ ارزبرای واحدهایی که کالا و خدماتی از خارج می خرند هزینه بالایی در بر داشته و سود آوری آن ها را کاهش می‌دهد.

۳-تورم-افزایش شاخص قیمت های داخلی باعث نوسان در بازار بورس می‌شود .تورم باعث کاهش بازده واقعی سهام شده و نرخ سود آوری واحد های تولیدی و تجاری را کاهش می‌دهد.

۴-اوضاع و احوال اقتصادی – بازار بورس همچنین تحت تاثیر اوضاع و احوال اقتصادی قرار می‌گیرد . زمانی که اقتصاد در حالت رونق و شکوفایی است بازار بورس هم از رونق و گرمی بر خوردار است و بر عکس در حالت رکود و کسادی اقتصاد فعالیت های بازاربورس هم دچار رکود می‌گردد(باوندپور،۱۳۸۹).

۵-نرخ بهره-از آنجا که نرخ بهره یک هزینه سرمایه گذازی است بالا بودن آن باعث کاهش سود آوری واحد های تولیدی و تجاری می گرددو در نتیجه ارزش سهام آن ها سقوط می‌کند . از طرف دیگر بالا بودن نرخ بهره باعث هدایت سرمایه ها بطرف سیستم بانکی شده که باز بازار بورس را دچار مشکل می‌سازد .

۶-ثبات سیاسی-بی ثباتی سیاسی و عدم امنیت در جامعه علاوه برسقوط بازار بورس اقتصاد را هم نابود می‌کند .در زمانی که نا امنی و بی ثباتی بر جامعه حاکم است نه تنها کسی تمایل به سرمایه گذاری و خرید سهام نداشته بلکه سرمایه خویش را هم از کشور خارج می‌کند .

۷- تحریم های اقتصادی –تحریم و بایکوت های اقتصادی که گاهی برای کشوری رخ می دهدباعث سقوط ارزش سهام در بازا ر بورس و ایجاد رکود در آن می‌شود .

۸- قوانین و مقررات دولتی –قوانین و مقررات اقتصادی و سیاست هایی که گاهی دولت ها در پیش می‌گیرند باعث رکود بازار بورس و ایجاد نوسان در آن می‌شود .

با توجه به آنچه که در خصوص بازار بورس اوراق بهادار و چگونگی کارایی و حرکت آن گفته شد این سؤال مطرح می‌گردد. آیا روند حرکت بورس اوراق بهادار تهران نامانا بوده و از گام تصادفی پیروی می‌کند یا مانا است و از میل باز گشت به میانگین تبعیت دارد. این سؤال و پرسشی است که بایستی به آن پاسخ داده شود. و هدف این تحقیق هم پاسخ دادن ‌به این پرسش است.

۱-۳ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

بررسی پدیده‌ها و موضوعات اقتصاد ی اجتماعی و سیاسی زمانی احساس می‌شوند و ضرورت پیدا می‌کنند که انسان به درجه ای از آگاهی و کنجکاوی می‌رسد و این سؤال برای او مطرح می‌گردد که پدیده یا موضوع مورد نظر چه تأثیری بر زندگی اجتماعی او داشته یا حل مسئله چه کمکی به رفع مشکل جامعه می‌کند(باوند پور ۱۳۸۹). یکی از موضوعاتی که همواره توجه اقتصاددانان و صاحب‌نظران امور مالی را به خود جلب نموده و از نظر جامعه هم از اهمیت و ضرورت بالایی بر خوردار است بورس اوراق بهادار می‌باشد بازار بورس اوراق بهادار در رشد اقتصاد و حل بسیاری از مسائل و مشکلات اجتماعی و فرهنگی می‌تواند نقشی حیاتی ایفا کند. این بازار باعث مشارکت هرچه بیشتر مردم در تأمین سرمایه مالی واحدهای صنعتی و سهیم شدن آن ها در مالکیت شرکت ها، کنترل تورم، رشد تولید ناخالص ملی، افزایش تعهد مدیریت نسبت به سهام‌داران و در نهایت ارتقا کارایی اقتصادی می‌گردد.‌در مورد عملکرد بورس و روند حرکت آن اختلاف نظر بین محققین و پژوهشگران وجود داشته است عده ای با بررسی حرکت بورس در کشوری و در یک مقطع زمانی خاص مانایی حرکت بورس را ثابت کرده‌اند و برخی هم در کشوری دیگر به نتیجه ای عکس یعنی حرکت نامانایی دست یافته اند.حرکت مانایی به فقدان کارایی و حرکت نامانایی به کارایی بازار بورس اوراق بهادار اشاره دارد.

بعضی از افراد رهبری و مدیریت را مترادف هم می دانند. اما به اعتقاد بعضی باید بین آن ها تفاوت قائل شد. از یک سو عده ای بر این باورند که رهبری یک جنبه مهم از مدیریت است و توانایی رهبری مؤثر یکی از شروط مدیریت اثر بخش است(الوانی،۱۳۸۲ ). از سوی دیگر

مهارت های لازم برای رهبری

رهبران اثر بخش در سازمان‌ها دارای مهارت های گوناگونی می‌باشند که این وظایف در سه سطح کلی بیان می شود. (رضاییان، ۱۳۸۲)

۱- مهارت فنی: این مهارت به دانش و توانایی‌های شخصی در هر گونه فراگرد یا حرفه اطلاق می شود.

۲- مهارت انسانی: این مهارت عبارت است از توانایی کار با انسان ها به نحو مؤثر و تشکیل ‌گروه‌های کار آمد کلیه ی رهبران سازمان ها ،ضرورتا در تمام سطوح به مهارت های انسانی نیاز دارند و این قسمت مهم از رفتار رهبری به شمار می‌آید.

۳- مهارت ادراکی: عبارتند از توانایی اندیشیدن در قالب مدل‌ها،چهار چوب ها و روابط گسترده مانند برنامه های بلندمدت که در سطوح بالای سازمانی اهمیت زیادی دارد.

چگونگی نظریه های سبک‌های رهبری و عوامل اثر گذار

هر کدام از مکاتب کلاسیک و رفتاری مدیریت، دستور العمل های متفاوتی ‌در مورد مفهوم رهبری صادر کرده‌اند. کلاسیک ها یک سلسله اصولی وضع نمودند که رهبران را ملزم می کرد تا به جنبه‌های ماشینی سازمان وبالا بردن بازدهی توجه کنند (عباس زادگان ،۱۳۷۲). از سوی دیگر پیروان مکتب رفتاری (رفتاریون) به جنبه‌های انسانی سازمان ها وحفظ انعطاف، گروه، توجه نمودند ( هیکس و گولیت^[۱۴] ،۱۳۷۲) .

بااین حال امروزه اعتقاد بر این است که هر دو مکتب مصداق دارند، منتهی هر کدام در شرایطی کاملا متفاوت می‌توانند کاربرد داشته باشند (مقدس وکاشفی، ۱۳۶۸ )، به عبارتی نظریه رهبری وضعی به ما کمک می‌کند، تا عقاید کلا سیک و رفتاری را در موقعیت های صحیح خود مورد استفاده قرار دهیم .

بررسی های افرادی چون “وود وارد ، استاکر، برنز، لارنس و لورچ^[۱۵] ” به وضوح نشان می‌دهد که بهترین نوع سازمان بسته به موقعیت تغییر می‌کند. در یک قطب سازمان های ماشینی قرار دارند که برای انجام فعالیت های تکراری و یکنواخت و قابل پیش‌بینی مانندکتابداری ومشاغلی همانند آن مناسب می‌باشند که در این مورد توجه بیشتر بر روی کارایی است و در قطب دیگر، سازمان های زنده قرار دارندکه مناسب فعالیت های خلاق و ابداعی هستند و در واحدهای کاری همچون مراکز ورزشی ، هنری و یا آزمایشگاه های تحقیقی یافت می‌شوند. (گوئل کهن ،۱۳۷۲)

‌در سال‌ های گذشته مطالعات وتحقیقات متعددی در زمینه شناسائی رهبری،رهبری موفق و اثر بخش و عوامل مؤثر در رهبری انجام یافته که هر یک به نوعی عامل یا عوامل خاصی را معرفی می‌نمودند که برای همه موقعیت های رهبری به یک شکل به کار گرفته می‌شد و در نتیجه از دیدگاه صاحبان هر یک ازاین نظریه ها،رهبرانی موفق به حساب می‌آمدندکه نتایج ‌و پیشنهادات نهایی نظریه های مربوط را در همه شرایط به کار ببرند (هاول ^[۱۶]،۱۹۸۶ ) .

وظیفه رهبر از دیدگاه نهضت روابط انسانی ، ایجاد تسهیل برای دستیابی به اهداف مشترک در میان کارکنان ضمن فراهم نمودن فرصت هایی برای رشد و پیشرفت شخصی پیروان در نظر گرفته می‌شد (عباس زادگان ،۱۳۷۲) .

نظریه های خصوصیات فردی رهبری

در این گروه از نظریات برای رهبر خصوصیاتی ذاتی ذکر می‌گردد. بر اساس این نظریات رهبران ابر مردانی هستند که به علت ویژگیهایی که موهبت الهی است شایسته رهبری گردیده اند(الوانی،۱۳۸۲). تعداد ۶ خصیصه ‏ای که رهبران را از غیر رهبران متمایز می‌کند:جاه طلبی،‏ تمایل به رهبری، صداقت و راستی، اعتماد به نفس، هوش و دانش مربوط در زمینه کار می‌باشد. به علاوه در تحقیقاتی که اخیراًً صورت پذیرفته است، اشخاصی که توانایی نظارت بر عملکرد خودشان را دارند یعنی با توجه به موقعیت های گوناگون خود را با آن تطبیق می‌دهند قابلیت رهبر شدن را دارند. در نتیجه ،‏تمامی یافته های اخیر که در مدت بیش از نیم قرن صورت پذیرفته است حاکی از این است که برخی از این تئوری ها می‌توانند منجر به موفقیت در رهبری شوند اما هیچکدام آن را تضمین نمی‏کنند(حاجی،۱۳۸۶).

نظریه های مربوط به چگونگی برخورد رهبری

تفاوت بین نظریه های رفتاری و شخصیتی ( از نظر کاربردی ) در گرو مفروضاتی است که نظریه های مذبور برآن اساس قرار می‌گیرند. اگر قابلیت اعتماد نظریه های شخصیتی به اثبات می‌رسید، در آن صورت بایستی گفته می‌شد که برخی از افراد به صورت رهبربه دنیا می‌آیند. در آن صورت فرد یا دارای آن ویژگی ها می‌شد و یا نمی‌باشد. از سوی دیگر اگر رفتارهای خاص می‌توانست معرف رهبران موفق باشد، در آن صورت می‌توانستیم اصول رهبری را تدریس کنیم (یعنی امکان داشت، برنامه هایی را طرح ریزی کرد و الگوهای رهبری را به افراد آموخت و از آنان رهبرانی موفق ساخت). تردیدی نیست که این موضوع به اندازه کافی هیجان انگیز می‌شد، زیرا بدان معنی بود که می‌توان بر تعداد رهبران موفق افزود. اگر آموزش می‌توانست کارسازباشد آنگاه می‌توانستیم تعدادبسیار زیادی رهبر موفق یا اثربخش تربیت کنیم و به جامعه تحویل دهیم.(پارسائیان ، اعرابی، ۱۳۷۶ )

در این گروه از نظریات به جای آن که دنبال تعیین خصوصیات رهبری باشیم، در پی آن هستیم که در یابیم سبک و روش رهبری چگونه است و رهبران در برخورد با مرئوسان به چه شیوه هایی توسل می‌جویند. محققانی که درباره شیوه رهبری تحقیق کرده و تصمیم گرفته اند معتقدند ضرورتا رهبری شامل دو نوع رفتار عمومی یعنی رفتارهای وظیفه ای (وظیفه مدار ) و رفتارهای ارتباطی (رابطه مدار) است شالوده این تحقیق نیز ‌بر مبنای‌ همین دو ‌رفتار است. رفتارهای وظیفه ای تحقق هدف ها را تسهیل می‌کند و کمک می‌کند اعضای گروه به هدف خود برسند. رفتارهای ارتباطی کمک می‌کند تا زیردستان با خودشان و با دیگران و از موقعیتی که خودشان را در آن می‌یابند احساس آرامش و راحتی کنند. هدف اصلی بحث های رفتاری رهبری توضیح این مطلب است که چگونه رهبران می‌توانند با ترکیب این دونوع رفتار، رفتار زیر دستان را برای رسیدن به هدف تحت تاثیر قرار دهند ( هژیر،۱۳۷۴) .

اکثریت در سبک های رهبری

در حالی که برخی از پژوهشگران مانند بلیک و موتن^[۱۷]،مک گریگور^[۱۸] بر این باور بودند که بهترین سبک رهبری وجود دارد، سبکی که بهره وری،رضایت خاطر،رشد و بهبود در تمام وضعیت ها را به حداکثر برساند ولی بیشتر پژوهش هایی که در چند دهه اخیر صورت پذیرفته به روشنی از این موضع حمایت می‌کند که بهترین سبک وجود ندارد. در این پژوهش،برای تبیین موضوع سبک های رهبری غالب، سبک‌های رهبری تحولی،آموزشی، اقتضایی که خودمشتمل برچهار سبک دستوری، اقناعی(تشویقی-استدلالی)، مشارکتی، تفویضی مورد بحث قرارگرفته است. هریک از این سبک‌ها، تأثیرات متفاوتی برکارآیی و اثربخشی سازمان و نوآوری و خلاقیت دارندکه در ادامه به تبیین هریک از سبک اشاره شده ،پرداخته می شود.

سبک‌رهبری تحولی

1. 1. خودسنجی : ارزیابی فرد از توانایی‌ها، ‌استعداد و مهارت، موقعیت‌های آسیب‌زا و آسیب‌پذیر خود و درجه خویش در میان دیگران( بکر^[۳۰]، ویگنولز^[۳۱]، اووی^[۳۲]، استربروک^[۳۳]، بروان^[۳۴] و همکاران، ۲۰۱۴).

   

1. 1. تاب‌آوری: تاب آوری ظرفیت فرد برای مواجهه کارآمد با استرس و فشار، کنار آمدن با چالش های روزمره و توانایی رویارویی درایت‌مندانه، مطمئن، هدفمند، مسئولیت پذیرانه، همدلانه
      و امیدوارانه با چالش هاست(بروکس^[۳۵]، ۲۰۱۰).

   

1. 1. توانمندی اجتماعی: به مهارت‌های شناختی، اجتماعی، هیجانی و رفتاری اطلاق می‌شود
      که افراد جهت انطباق اجتماعی موفق و رشد سالم و سازنده به آن ها نیاز دارند مثل توانایی برقراری ارتباط مناسب، گشودگی، انتقادپذیری، رهبری کردن(فریسو^[۳۶] و کالدین^[۳۷]، ۲۰۱۴).

1. 1. خودتنظیمی هیجانی: توانایی به کار بردن راهبردهای مقابله ای مثبت و انطباقی
      در مواجهه با تجارب استرس زا مثل فاصله گرفتن، ارزیابی مجدد، پذیرش مسئولیت و نظایرآن
      (بات وینیک^[۳۸] و براور^[۳۹]، ۲۰۱۵).

1. 1. مسئولیت‌پذیری: توانایی فرد در مراقبت از خود، و آنچه که متعلق به اوست، و قابلیت پذیرش، به­عهده گرفتن و پاسخگو بودن فرد در تکلیفی که از او انتظار می‌رود(هریس^[۴۰]، ۲۰۱۱).

1. همدلی: توانایی برقراری اشتراک عاطفی و درک احساس فرد مقابل و در عین حال، متمایز نگه داشتن خود، یا به­عبارتی از آنچه دیگران احساس ‌می‌کنند ادراک و اشتراک دارد اما این اشتراک فقط در احساس و ادراک است(ریف^[۴۱]، کتلار^[۴۲] و وایفرینگ^[۴۳]، ۲۰۱۰).

۱ـ۵ـ۲تعریف‌های عملیاتی

1. 1. خودکنترلی: در این پ‍‍‍ژوهش، منظور از خودکنترلی و زیرمقیاس‌های آن، نمره ای است
      که شرکت کننده از اجرای پرسشنامه خودکنترلی هامفری^[۴۴] (۲۰۰۰) به دست می‌آورد. نمره وی شامل خودکنترلی کلی، خودکنترلی درون‌فردی، خودکنترلی میان‌فردی، و خودسنجی می‌باشد که نمره‌ای بین ۱۱-۰ خواهد بود.

1. تاب‌آوری: در این پ‍‍‍ژوهش، منظور از تاب‌آوری و زیرمقیاس‌های آن، نمره‌ای است که شرکت کننده از اجرای پرسشنامه تاب‌آوری مرل (۲۰۱۱) به دست می‌آورد. نمره وی شامل تاب‌آوری کلی، خودتنظیمی هیجانی، توانمندی اجتماعی، مسئولیت‌پذیری، و همدلی می‌باشد که نمره‌ای بین ۱۵۶-۰ خواهد بود.

فصل دوم:

پیشینه و ادبیات پژوهش

مقدمه

خانواده اولین و بنیادی ترین نهاد موجود در جامعه است که از سویی شخصیت فرزندان را ساخته
و آنان را منطبق و سازگار با الگوهای جامعه بار ‌می‌آورد و از سویی، نظامهای اجتماعی دیگر را.

اما گاهی این نظام مهم و سرنوشت ساز، آسیب زا می­ شود. طلاق یکی از آسیب زا ترین و استرس زاترین رویدادهای زندگی خانواده ها است. طلاق والدین تاثیر منفی بر فرایندهای فرزندپروری
و ساختار خانواده دارد و جنبه‌های مختلف زندگی را تحت تاثیر قرار می­دهد که منجر به انزوای اجتماعی، مشکلات اقتصادی، مشکلات فرزندپروری و مشکلات روانی می شود (ونگ^[۴۵] و آماتو، ۲۰۰۰) . به­ طور کل ‌می‌توان گفت این پدیده یک رویداد پیچیده است و باعث دگرگونی های عمده ای در مسیر زندگی می­ شود و اثرات شخصی و اجتماعی کوتاه و بلند مدت زیادی دارد. این مسئله الگوهای رابطه­ای جدیدی را می­طلبد (آماتو،۲۰۰۰؛ هترینگتون و کلی^[۴۶]، ۲۰۰۲).

یکی از الگوهای مخرب طلاق والدین، آسیب به خودکنترلی کودکان این خانواده هاست. بسیاری
از مسائل کودکان در تطابق با محیط، ثمره خودکنترلی، خودتنظیمی هیجانی و نوع خودپنداره^[۴۷] آنان است. بسیاری از آنچه فرد انجام می­دهد به میزان خودکنترلی او بستگی دارد(کرهرودی، کیانی، ایزدی و علوی مجد، ۱۳۸۹). پریش^[۴۸] و تایلور^[۴۹] (۱۹۸۷) دریافتند که خودکنترلی آسیب دیده در خانواده های طلاق بیشتر است.

همچنین محتمل است که واقعه طلاق بر پدیده تاب آوری کودکان تاثیرگذار باشد.
ولچیک^[۵۰]، اسچنک^[۵۱] و ساندلر^[۵۲] (۲۰۰۹)تاب آوری را رسیدن به نتایج مثبت در بافت آسیب­زا تعریف
کرده‌اند.

در تعامل تاب آوری و خودکنترلی، ‌می‌توان افزایش یا کاهش و مهار مشکلات درونی­سازی
و برونی­سازی شده کودکان طلاق را انتظار داشت، به­گونه‌ای که سطوح پایین تاب‌آوری، خودکنترلی، عزت‌نفس و خودپنداره حاصل از ناسازگاری یا جدایی والدین، پیش‌بینی کننده سطوح بالایی
از مشکلات درونی یا بیرونی کودک خواهد بود و برعکس(ادورجیک^[۵۳]، مالتی^[۵۴]، ایسنر^[۵۵] و ریبود^[۵۶]، ۲۰۱۲).

برای جلوگیری از پیامدهای ناخوشایند طلاق و برای کاهش آسیب‌پذیری افراد و ارتقای سازگاری آن ها برنامه های مداخله‌ای پیشگیرانه‌ای ترتیب داده شده است. بررسی مطالعات انجام شده درباره اثربخشی برنامه های گروهی برای کودکان طلاق نشان می­دهد که برخی مداخلات می ­توانند منجر به بهبودهای قابل توجهی در عملکرد کودکان در زمینه‌های مختلف شوند. از بین همه مداخلات برنامه CODIP توانسته است بیشترین پیشینه و حمایت تجربی را از آن خود کند(گریچ و فینچام، ۲۰۰۸). این فصل به پیشینه پژوهشی و مبانی نظری پدیده‌های شناختی-رفتاری کودکان خانواده های طلاق
و برنامه های حمایتی مداخله‌ای می‌پردازد.

بخش اول: پایگاه نظری موضوع( بنیادها، دیدگاه‌ها و مفاهیم)

۲ـ۱ تبیین پدیده طلاق

خانواده یک نهاد و نظام اجتماعی است که به­ طور رسمی در همه ی جوامع پذیرفته شده و توسعه یافته است، شواهد گوناگون نشان می­ دهند در هر زمان که این نهاد دستخوش ضعف و عدم استواری شده بنیان های اخلاقی و اجتماعی کل جامعه نیز متزلزل گشته و آن جامعه رو به اضمحلال سوق داده شده است(کاملی، ۱۳۸۶). ازدواج برای هر شخص، دقیق ترین، اساسی ترین و مهم ترین حادثه ی دوران زندگی است که وجود ضابطه و رعایت آن در زندگی زناشویی بیش از سایر حوادث زندگی محسوس می­ شود و تخلف از این ضابطه، آثار و عوارض ناگواری در بر خواهد داشت. بدون شک یکی از عوارض نامطلوب این تخلف، طلاق می‌باشد؛ که مهم ترین عامل از هم گسیختگی ساختار خانواده است (ستوده، ۱۳۸۶).

طلاق یکی از دشوارترین رویدادهای زندگی هر انسانی است. اتمام یک رابطه، به دلیل
وابستگی های موجود، بسیار تلخ و ناگوار است. برخی از روانشناسان معتقدند که طلاق برای عده ای حتی از مرگ نزدیکانشان نیز دشوارتر است. زیرا مرگ، واقعیت مطلق است و انسان بعد از دوران سوگواری به پذیرش نسبی می‌رسند. اما طلاق چنین نیست، فرد تا مدت‌ها با مسائل و مشکلات عاطفی، مادیو قانونی درگیر است. مراحل هیجانی بعد از طلاق شباهت بسیار زیادی به مراحل سوگواری دارد. هیچ زوجی تجربه یکسانی از طلاق ندارند( استکول^[۵۷] ، ۲۰۱۱). مک کی(۱۳۸۷) مراحل هیجانی بعد از طلاق را اینگونه تقسیم‌بندی می‌کنذ : انکار، خشم، افسردگی و پذیرش که هر کدام به اختصار در ادامه توضیح داده خواهد شد.

۲-۱-۱ مراحل شناختی-هیجانی بعد از طلاق

مرحله اول: انکار رایج ترین واکنش افراد بعد از جدائی ، وحشت ناگهانی از طرد شدن و تنهائی است. بهت ناشی از طلاق و جدائی ممکن است چند روز و یا حتی چند ماه به طول بینجامد. بعد
از بی­حسی و کرختی ناشی از طلاق، فرد احساس امنیت و آرامش می‌کند. اما این شادی و خوشبینی گذر است و بار دیگر احساس اضطراب و کرختی به سراغ فرد خواهد آمد.

نتیجه بحث فصل دوم

درفصل دوم به قاضی دادگاه خانواده و تشکیلات دادگاه پرداخته شد قاضی دادگاه خانواده در قوانین به تاهل و دارا بودن حداقل چهار سال سابقه قضایی محدود می شود که در تبصره یک ماده واحده قانون تشکیل دادگاه خانواده ذکر شده است لزوم این شرایط برای دادرس علی البدل دادگاه خانواده و نیز ضرورت صدور ابلاغ ویژه برای رسیدگی به اصل دعوای نکاح و طلاق معلوم گردید و نتیجه اینکه دادگاه اختصاصی گردیده و لذا؛ انتقال قاضی دادگاه خانواده به سایر دادگاه ها شرایط مندرج برای رسیدگی خانوادگی از آن سلب می‌گردد.

وهمچین به قواعد صلاحیت مراجع قضایی وشبه قضا یی اعم صلا حیت ذاتی و محلی ونسبی پرداخته شد

در خصوص واحد ها و تشکیلات دادگاه خانواده، به واحد ارشاد و امداد و نیز نهاد داوری و سایر وابستگان قضایی به تفضیل بحث گردید ولی آنچه در قوانین فعلی مغفول مانده است پلیس خانواده می‌باشد نظر به اینکه ورود در حریم خانواده باید با دقت و به گونه ای صورت گیرد که مخل حرمت ها نگردد و همچنین مرکز مشاوره تخصصی از واحدهایی مورد نیاز بوده که جای آن خالی است.

فصل سوم

آیین دادرسی خاص ( خانواده )

قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ بر رسیدگی به کلیه دعاوی حقوقی از جمله دعاوی خانوادگی حاکم است اما وجود مقررات پراکنده در رسیدگی ‌به این گونه دعاوی، موجب شده است رسیدگی افتراقی به دعاوی خانوادگی، هرچند در مواردی اندک موجودیت یابد، آیین دادرسی خاص در امور مدنی، به نحوی رسیدگی در محکمه می پردازد و نحوه اقامه دعوی، تشکیل جلسه رسیدگی و رسیدگی فوری، تصمیمات دادگاه، صدور رأی‌ و حکم و طرح شکایت از احکام و طواری دادرسی را بحث می‌کند قواعدی که مربوط به تشریفات رسیدگی به دعاوی خانواده به ویژه طلاق و نکاح وجود دارد که در مقررات شکلی خانواده در حقوق ایران مانند قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۵۳ و لایحه جدید قانون حمایت مصوب ۹۱ نیز فصول نکاح و طلاق به طور خاص مورد توجه قرار گرفته است لذا در این قصل تنها به بخشی تمایزات رسیدگی در دادگاه خانواده با امور مدنی مثل اقامه دعوی. عدم رعایت تشریفات دادرسی و آثار آن و همچنین به آیین دادرسی طلاق و نکاح و قرارهای اختصاصی و احکام دادگاه خانواده از حیث قطعیت یا عدم قطعیت و عندا لزوم به بعضی از دعاوی پرداخته می شود.

مبحث اول- انواع دعاوی و اقامه دعوی در دادگاه خانواده

از نظر لغوی دعوی به معنی ادعا کردن. خواستن. دادخواهی آمده است. از نظر حقوقی دعوا عبارت است از عملی است که برای تثبیت حقی که مورد انکار یا تجاوز واقع شده صورت می‌گیرد^[۲۰].

اقسام رایج دعاوی که در دعاوی خانوادگی مطرح می شود ‌به این شرح است:

۱- تقسیم دعاوی به لحاظ ماهیت حق مورد اجراء به دعاوی عینی- شخصی و مختلط تقسیم می‌گردد دعاوی عینی به اعیان اموال تعلق می‌گیرد مانند مالکیت، حق ا نتفاع و ارتفاق دعاوی شخصی یا عهدی مانند مطالبه دین و الزامات ناشی از قراردادها.

دعاوی مختلط دعوایی است که دارنده آن دارای حق عینی و دینی می‌باشد.

دعاوی خانوادگی مانند استرداد جهیزیه- مهریه غیر منقول را می توان دعوای عینی تلقی گردد دعاوی مطالبه نفقه- تمکین، طلاق، نکاح- خسارات نامزدی… را دعوی شخصی محسوب نمود.

گفتاراول- تقسیم دعاوی به مالی و غیر مالی:

حقوق مالی آن است که اجرای آن مستقیما قابل تقویم به پول باشد مانند: حق مالک بر ملک خود حقوق غیر مالی آن مستقیما قابل تقویم به پول نیست مانند: حق حضانت اطفال برای والدین بعضی از حقوق غیرمالی ممکن است ایجاد حقی کند که قابل تقویم به پول باشد مانند زوجیت که ایجاد حق نفقه می‌کند ولی این حقوق مالی محسوب نمی شود ‌بنابرین‏ دعاوی مربوط به زوجیت، ابوت، نبوت، ولایت، غیرمالی هستند^[۲۱].

برابر ماده ۲۷۷ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۷۹ دعاویی مانند مهریه و نفقه جزء دعاوی مالی بوده که به هنگام مطالبه از سوی خواهان در دادخواست باید مقوم شود.

۳- تقسیم دعاوی خانوادگی به دعوای کیفری و مدنی نیز ممکن است در این راستا هرگاه طرح دعوا به سبب ارتکاب فعل یا ترک فعل باشد که قانون‌گذار آن را جرم شناخته و برای آن مجازات تعیین کرده باشد دعوای کیفری محسوب می شود مانند ترک انفاق، فر یب در نکاح یا ممانعت از ملاقات فرزند و حضانت طفل، عدم ثبت نکاح- مواقعه با دختر نا با لغ، ازدواج با زن شوهردار یا در عده دیگری، انکار زوجیت، دعاوی مدنی دعاویی است که با ارتکاب جرم همراه نیست مثل مطالبه مهریه- اثبات نسب، طلاق ، اجازه نکاح…..

در این فصل چگونگی اقامه دعوی بررسی می‌گردد که برای طرح دعوا باید درخواست کتبی داد یا

د ادخوا ست شفاهی هم در دادگاه خانواده ممکن است و عدم رعایت تشریفات دادرسی مدنی در دعاوی خانوادگی چه نتایجی به دنبال دارد رعایت اصول دادرسی در تمامی دعاوی ضروری است هرچند ممکن است قانون‌گذار بنا به مصالحی، استثنایی بر آن وارد کند مانند استثنائات اصل علنی بودن دادرسی موضوع اصل ۱۸۵ قانون اساسی و ماده ۱۸۸ قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۸۸ قانون‌گذار در برخی دعاوی، دادرس را از رعایت تشریفات دادرسی معاف می کند مانند ماده ۱ حمایت خانواده مصوب ۵۳ در خصوص دعاوی خانوادگی پیش‌بینی شده است شروع به دعاوی حقوقی معمولا با تقویم دادخواست ممکن است ویک دادخواست کامل در حل و فصل دعاوی بسیار حائز اهمیت است به دلیل حجم دادخواست های ناقص تقدیمی به دادگاه که منجر به اتلاف وقت و صدور قرار ابطال دادخواست های متعدد در محاکم شده و عدم رعایت تشریفات دادرسی مدنی در دادگاه خانواده آثار متعددی از قبیل پذیرش سهل و آسان اعسار از هزینه دادرسی- ابلاغ سهل الوصول ، صدور قرار تامین خواسته، صدور دستور موقت و مانند آن ها، مفهوم عدم رعایت تشریفات دادرسی مقوله ای بوده که باید بررسی شود.

گفتارد وم- درخواست یا دادخواست

برابر ماده ۷۰ قانون آیین دادرسی مدنی شروع به رسیدگی مستلزم تقدیم دادخواست است رسیدگی به کلیه دعاوی مدنی راجع به دادگاه های دادگستری و امور حسبی تابع قانون آد م دانسته است لزوم تقدیم دادخواست را تقویت ‌کرده‌است.

در لایحه جدید حمایت خانواده نیز چنین مقرر گردیده است.

رسیدگی در دادگاه خانواده با تقدیم دادخواست و بدون رعایت سایر تشریفات آیین دادرسی مدنی و مطابق آیین اجرایی این قانون به عمل می‌آید.

۲-۸:کتاب گویا

۲-۸-۱:تعریف کتا ب گویا

کتاب گویا تلفیقی است از متن کتاب و صدای خوانده شدن آن.کتاب گویا از گوینده ای کمک می‌گیرد که متنی را برای مخاطبی می‌خواند این گوینده می‌تواند خود پدید آورنده­ی اثر باشد، یا یک گوینده­ی حرفه ای. گاهی درکتاب گویا از جلوه های موسیقیایی و صوتی نیز استفاده می شود و گاهی فقط صدای گوینده یا گویندگان شنیده می شود (ایروین،^[۱۵]۲۰۰۹).واژه نامه­ی پیوسته کتابداری و اطلاع رسانی در مقابل کتاب گویا آورده است :« کتابی که با صدای بلند خوانده می شود و برروی نوار یا سی دی ضبط می شود و معمولا این کار توسط یک بازیگر یا گوینده­ی حرفه ا­ی یا نویسنده کتاب انجام می ­شود.دانشنامه آزاد ویکی پدیا در ذیل مدخل کتاب گویا آورده است:«کتاب گویا یا کتاب صوتی، متن کتابی است که توسط یک یا چندگوینده خوانده می شود و به صورت فایل های صوتی درمی آید و یا گاهی به صورت نمایشنامه بازی ­می شود. کتاب گویا ممکن است با موسیقی یا افکت های صدایی همراه بشد. گاهی نویسنده با صدای خودش کتاب را ­می­خواند گاهی گویندگان حرفه ای این کار را انجام ­می‌دهند.» در برخی از تعاریف نیز به جنبه­ سرگرمی و عامه پسندبودن این محصول تأکید می شود مانند تعریف پیترز^[۱۶](۲۰۰۷) از کتاب گویا: « کتاب های گویا آثار داستانی ، غیرداستانی ، شعر و درام هستند که دردرجه­­ی اول به جای خواندن بصری، گوش داده می­شوند.» هدف از ضبط کتاب گویا ، انتقال متن کامل یک کتاب یا نوشته روی یک محمل صوتی است؛ به نحوی که برای هرکسی که قادر به خواندن نیست، قابل درک و شنیدن باشد. از این رو کتاب گویا بیشتر به کتاب خوانی با صدای بلند شبیه است.

۲-۸-۲:تاریخچه کتاب گویا:

‌در سال‌ ۱۹۳۱، ایالات متحده آمریکا اولین بار این نوع کتاب ها را برای نابینایان مطرح کرد و اولین کتاب گویا در سال ۱۹۳۲ تولید شد.به اعتقاد برخی کتاب های گویا ارائه سنت دیرینه­ی قصه گویی و نقالی است . این سنت تا به امروز به شیوه ­های مختلف ادامه داشته و به عقیده­ی برخی موج جدید علاقه به کتاب گویا نوعی احیای این سنت است (ایرون، ۲۰۰۹).اولین کتاب­های گویا، جنبه­ آموزشی داشتند و به دنبال آن کتاب های ادبی نیز ‌به این رشته اضافه شد در سال ۱۹۷۰ شرکت های مختلف توزیع این کتاب ها را برعهده گرفتند و در اواسط دهه­ بعد بود سودشرکت ها­ی تولیدکتاب گویا از چندین میلیارد دلار در سال فراتر رفت . مؤسسه‌­ی ناشران صوتی در سال ۱۹۸۶ توسط ۶ شرکت رقیب و با هدف ارتقا­ی آگاهی مخاطبان از این گونه کتاب ها پایه گذری شده است. با ظهور اینترنت، تکنولوژی های با پهنای باند بالا، فرمت های فشرده فایل های صوتی و پخش کننده­ موسیقی قابل حمل، محبوبیت کتاب های صوتی به طور معناداری افزایش پیدا کرد. این رشد با پیدایش سرویس های اشتراک دانلود دو چندان شد و این امر به گسترش ناگهانی کتاب های تولید شده منجر شده است(آلن^[۱۷] ،۲۰۱۰).

۲-۸-۳:سابقه کتاب گویا درایران: در سال ۱۳۴۹ دولت، مؤسسه‌­ی ملی بهزیستی نابینایان را تأسیس کرد که به تهیه و توزیع کتاب بریل ‌و کتاب گویا برای نابینایان اقدام کرد .پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تأسیس سازمان بهزیستی کشور، مؤسسه‌­ی ملی نیز به سازمان بهزیستی خدمات نابینایان رودکی تغییر نام داد .

تولیدکتاب های درسی به صورت گویا و بریل به سازمان کودکان استثنایی که وابسته به وزارت آموزش و پرورش است،واگذار شد.در چند سال اخیر مؤسسات فراونی در زمینه تولید کتاب گویا فعال شده اند، مانندکتاب خانه­ی عمومی حسینیه ارشاد، مؤسسه‌ نهادگذاری مطالعات علمی و پژوهشی گویا، دفترفرهنگ معلولین و در سال (۱۳۹۱) بر اساس برنامه درسی ملی که نگاشت آن در چندین سال قبل شکل گرفت تولید بسته های آموزشی در مدارس سراسری ایرن شروع شد و ‌در سال‌(۱۳۹۲) وزارت آموزش و پرورش کتاب های گویا فارسی و قرآن را در قالب یک نرم افزار و بسته های آموزشی در اختیار مدارس قرارداد و این سیاست ‌بر اساس این است که فراگیری کودکان و نوجوانان ازطریق گوش و شنوایی موثرتر از یادگیری با خواندن و مطالعه به وسیله چشم است . برخلاف گذشته که تلاش می­شدیادگیری را در کودکان با خواندن پیش ببرند. در چند دهه اخیر تجربه های مکرر نشان ­می‌دهد که شنیدن و شنوایی یادگیری را بهتر و زودتر به ثمر می رساند . از این رو کانون پرورشی فکری کودکان ،مرکزی برای تهیه نوارموسیقی و قصه برای بچه ها تأسیس کرد که نام آن مرکز تهیه نوار و صفحه برای کودکان و نوجوان بود. (مکتبی فرد ،۱۳۸۴). شماری از قصه های کانون به صورت نوار کاست منتشر شده از جمله تولیدات این مرکز خرس سیاه کوچولو ، لیلی حوضک، صدای شاعرو…بود.

۲-۸-۴: انواع کتاب گویا

کتاب های گویا را می توان از جنبه‌های مختلف دسته بندی کرد. از جمله ‌بر اساس قالب، ویرایش، سبک ، روایت و نحوه تعامل .

۲-۸-۴-۱:قالب:

۱- یکی از قالب های قدیمی کتاب گویا نوار کاست است که در سال اخیر خرید و فروش آن رو به کاهش است

۲- قالب دیگر عرضه کتاب گویا لوح فشرده است که تا سال ۲۰۰۶ روند روبه افزایش را دنبال می­کرد.

۳- عرصه کتاب گویا با فرمت فایل صوتی قابل دانلود است از دیگر قالب هایی که در این سال این قالب گسترش پیدا ‌کرده‌است( ای.پی.ای^[۱۸]، ۲۰۰۸).

۲-۸-۴-۲: ویرایش:

کتاب های گویا ‌بر اساس ویرایش به دو دسته مشروح و خلاصه تقسیم می­شوند.کتاب گویای مشروح حاوی محتوای اصل اثرچاپی است که بدون تغییر ضبط شده است. کتاب گویای خلاصه با کاهش حلول و تغلیظ متن کتاب چاپی منتشر می­ شود.

۲-۸-۴-۳: سبک:

۱- دوگونه کلی کتاب گویا ‌بر اساس سبک عبارتند ‌از گونه داستانی و غیر داستانی

۲-۸-۴-۴:روایت:

تفاوت اصلی میان کتاب های گویا را باید توجه به نوع صدای سازنده­ی آن دانست( صدای انسان در مقابل صدای مصنوعی)؛ روایت توسط یک عامل انسانی انجام می شود یا توسط رایانه.

کتاب های گویا را از نظر تعامل را می توان به دو دسته تعاملی و غیر تعاملی تقسیم کرد . درکتاب گویای تعاملی ،برخلاف کتاب های گویای غیر تعاملی که شنونده کتاب که منفعل عمل می‌کند و فقط می ­تواند به داستانی که از قبل ساخته شده است و یک سرخطی ثابت دنبال می­ کند، گوش کند. ایده این است که داستان به قطعات مختلف تقسیم می‌کنند به کاربراجازه داده می شود که از یک قطعه به قطعه دیگر، به منظور توسعه شخصی خط داستان حرکت کند.در این روش، خط داستانی ممکن است از کاربری به کار کاربر دیگر و هم چنین از زمانی به زمان دیگر برای همان کاربر متفاوت باشد(فورینی، ^[۱۹]۲۰۰۸).

۲-۸-۵: قابلیت ها و مزایای کتاب گویا:

۲-۸-۵-۱:تناسب با شیوه­ زندگی انسان امروزی

کتاب های گویا به خوبی با سبک زندگی ماشینی و شلوغی امروز تناسب دارد. خوانندگان و دانش آموزان و کودکان موفقیت شان هنگام گوش کردن به کتاب گویا نسبت به نشستن وخواندن بصری یک کتاب چاپی بسیار مناسب تر و راحت تر است. کتاب گویا را ­می توان هنگام پیاده رویی، ورزش ،انتظا دراتوبوس یا مترو…. گوش کرد. علاوه براین بسیاری از افرادی که در سفر یا در رفت و آمدهای طولانی هستند می ­توانند یک تجربه صوتی لذت بخش و در دسترس داشته باشند( پیترز ، ۲۰۰۷).

۲-۸-۵-۲: سهولت دسترسی و استفاده