هر چند که تا حدود ۴۰ سال دیگر ، تقریبا تمامی منابع هیدرو کربوری شناسایی شده فعلی ، مورد استحصال واقع شده و به اتمام خواهد رسید
لیکن در مورد معاملات نفت و فرآورده های نفتی و پتروشیمی ، در پایان دست ، وضعیت متفاوتی حاکم است. در این بازارها ، نفت خام استخراج ، استاندارد و آماده انتقال شده است و خرید و فروش آن هیچگونه ریسک یا تبعات سیاسی ندارد و قیمت آن همچون کالاهای دیگر ، تابع عرضه و تقاضای موچود در بازار است . این معاملات هم به صورت سنتی (مذاکره ای) و هم به صورت الکترونیکی قابل انعقاد است.
هم اکنون در بورسهای نفت که یک نوع بورس کالا هستند ، نفت و فرآورده های مرتبط با آن ، بطور الکترونیکی و در قالب قراردادهای آتی (future) و مکانیزمهای خاص مربوطه ، فروخته میشوند. از مهمترین بورسهای نفت ، میتوان به بورس نفت نیویورک ، بورس نفت سنگاپور و بورس نفت ایران اشاره نمود.
مطابق با اصل حاکمیت اراده ، طرفین قرارداد مجاز هستند در متن قرارداد ، قانون حاکم بر قرارداد را مشخص نمایند و قرارداد و کلیه تعهدات ناشی از آنرا تابع آن قانون نمایند . این اصل را قانون منظور طرفین (Loid’autonomic)مینامند^[۵] . قانون منظور طرفین ، بطور سنتی محدود به قانون ملی طرفین قرارداد است.^[۶]
لیکن چنانچه قانون منظور طرفین ، در متن قرارداد ذکر نشده باشد ، قانون حاکم بر قرارداد ، از دو روش تعیین میشود. در اولین مرحله قانون حاکم بر قرارداد الزاما قانونی خواهد بود که از پیش تعیین شده است مثلا قانون محل انعقاد عقد در مورد قراردادهای حمل ونقل و یا قانون محل اجرای عقد در مورد قرارداد کار و یا قانون محل سکونت عادی فروشنده در مورد قرارداد بیع بین المللی اشیاء منقول مادی (مطابق با مواد ۲ و ۳ قرارداد ۱۵ ژوئن ۱۹۵۵ در مورد بیع بین المللی اشیاء منقول مادی) .
لیکن چنانچه مورد ، مشمول حالت نخست نباشد ، قانون حاکم بر قرارداد توسط مرجع قضایی رسیدگی کننده ، و از طریق بررسی عوامل ارتباط با قرارداد و تعیین تعهد شاخص قرارداد که حاکی از اراده ضمنی متعاقدین باشد ، میبایست تعیین شود . از جمله این قراین و امارات میتوان تبعیت طرفین قرارداد ، محل انعقاد قرارداد ، محل اجرای قرارداد ، محل پرداخت وجه قرارداد ، واحد پول مندرج در متن قرارداد و غیره اشاره نمود.
سوال تحقیق
در این مطالعه سعی بر این است که سوالات زیر پاسخ داده شود:
از بین قراردادهای بیع متقابل و مشارکت تولید کدامیک منافع ملی کشور را بیشتر تامین میکند؟
نقاط قوت و ضعف هر یک از قراردادهای بیع متقابل و مشارکت در تولید چیست؟
چه امارات چه قراینی در تعیین قانون حاکم بر قراردادهای بیع بین المللی الکترونیکی نفت و گاز قابل تشخیص میباشد؟
آیا کلیه قراردادهای بیع بین الملل الکترونیکی نفت و گاز را میتوان با یک نظام حقوقی بررسی نمود یا اینکه باید آنها را به چند دسته تقسیم نمود؟
موثرترین قرائن در تعیین قانون حاکم بر قراردادهای بیع بین المللی الکترونیکی نفت و گاز کدامند ؟
اهمیت موضوع
در شرایط نوین بین المللی و با ساختار تازه ای که در صنعت جهانی نفت شکل گرفته برای شرکت های ملی نفت و کشورهای تولید کننده نفت بسیار حیاتی و سرنوشت ساز است که نسبت به برنامه ریزی و پیاده کردن ساختار های نوین در صنعت نفت خود و تشکیل ائتلاف های استراتژیک سریعا اقدام نمایند. این حرکت برای هر دو طرف از یکسو مستلزم تجدید ساختار عملیاتی با هدف افزایش کارایی از طریق به کارگیری تکنولوژی های جدید . روش های نوین مدیریتی است و از سوی دیگر شرکت های ملی نفت حوزه خلیج فارس ملزم میکند که علی رغم موانع سیاسی ، با هم و در جهت تدوین سیاست های مشترک در مورد شرایط سرمایه گذاری خارجی در صنایع نفت و گاز خود همکاری نزدیک داشته باشند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در فرایند جلب سرمایه گذاری خارجی در صنعت نفت و گاز علاوه بر تحلیل های مالی- اقتصادی قراردادها ، اشنایی دولت های میزبان با انواع روش های تامین سرمایه و ایجاد مختلف قانونی- حقوقی قراردادها اهمیت پیدا میکند. زیرا هر چه میزان اطلاع انها از کم و کیف قراردادها بیشتر باشد تنظیم قراردادهایی که منافع ملی بیشتری در بر دارد امکان پذیر خواهد شد. در شرایط فعلی ، پیشرفت های تکنولوژیکی مسیر صنعت را کاملا تغییر داده و حتی تجارت و شرایط عقد قرارداد با دولت جای میزبان نیز تحت تاثیر این مساله قرارا گرفته است. همچنین با ورود به هزاره سوم ، صنعت نفت وگاز با چالش های متعددی مواجه شده است و انتظار میرود که این روند ادامه یابد ، به همین دلیل رقابت در این صنعت بیش از پیش اوج گرفته و دولت ها به منظورتامین حداکثر منافع ملی و دستیابی به جدیدترین تکنولوژی به رقابت شدیدی خواهند پرداخت که این رقابت در مورد شرکت های بین المللی نفتی نیز مصداق دارد. زیرا انها نیز برای در اختیار گرفتن پروژه ها رقابت شدیدی در پیش دارند . افزایش سود شرکتها و رشد ۳۳% سود توزیع شده انها از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ میتواند موید همین مطلب باشد (دامن پاک ۱۳۸۶-۷) در سه دهه اخیر در صنعت نفت و گاز اتفاقات و تغییرات بسیاری رخ داده است که از ان جمله میتوان برنامه های خصوصی سازی ، ورود برخی کشورها به بازار اقتصاد باز ، نوسانات قیمت ف رشد و پیشرفت های تکنولوژی به ویژه در لرزه نگاری سه بعدی حفاری افقی ، عملیات در ابهای عمیق ، تغییرات زیر ساختی و ادغام های ایجاد شده را نام برد. در مورد حق مالکیت منابع ، به طور کلی شرکت های ملی نفت حق مالکیت و بهره برداری تمامی منابع هیدروکروبوری در حیطه جغرافیایی خود در اختیار دارند و فقط در برخی موارد عملیات بهره برداری را به پیمانکار دیگری واگذار میکنند بر اورد ها نشان میدهد که بیش از ۹۰% دخائر یا منابع نفتی اثبات شده جهان و بیش از ۶۰% ذخائر گاز جهان توسط شرکت های ملی بهره برداری میشود. اما در سالهای اخیر این شرکت ها به فکر ان افتاده اند که برخی از پروژه های نفت و گاز را به شرکت های خارجی واگذار کنند وا ین نظر بسیاری از کشورها را به خود جلب کرده است.
در وضعیت فعلی جامعه بین المللی ، و هجمه عظیم کشور ما به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران برای سلب استقلال علمی و حقوق مسلم ملت ایران ، استفاده از ابزارهای جدید حقوقی و توسعه هر چه بیشتر این ابزاردها میتواند یکی از روش های موثر در کاهش و حتی خنثی نمودن فشار این هجوم نا برابر باشد. یکی از ابزارهای روبه توسعه و نسبتا جدید در این عرصه ، استفاده از فضای مجازی و الکترونیکی است که با ورود شبکه های اجتماعی و ارتباطات تصویری و کلامی زنده ، وارد مرحله جدیدی از رشد و توسعه خود شده است .
قراردادهای بین المللی الکترونیکی نفت و گاز را شاید بتوان پاشنه آشیل تحریمهای نفتی غرب علیه ایران تلقی نمود چرا که با ورود به بازارهای الکترونیکی خرید و فروش نفت و گاز (بورسهای نفت و انرژی) افراد میتوانند آزادانه به خرید یا فروش نفت و گاز ب ههر مقداد دلخواه اقدام کنند.
جمهوری اسلامی ایران نیز به درستی این مهم را با دو رویکرد تعقیب نموده است :
اول اینکه با اهتمام خاصی به گشایش بورس نفت ایران در کیش و آغاز معاملات این بورس همت گمارده است تا با گشایش و فعال نمودن این بازار، اولا قیمت فروش نفت برای اولین بار توسط یک کشور تولید کننده نفت تعیین شود و ثانیا با بهره گرفتن از ارتباط بین المللی بین این بازار و بورسهای انرژی دنیا ، راحتتر و سریعتر (و البته با دردسر کمتر حاصل از تحریم) مشتریان بین االمللی بتوانند نفت و گاز مورد نیاز خود را از ایران خرید نمایند.
دوم اینکه با وارد شدن بخش خصوصی در بازرگانی و فروش نفت خام برای اولین بار در سال ۱۳۹۱ پس از ملی شدن نفت ف گام مهمی در رفع تحریمهای نفتی برداشته شد چرا که مطابع متن تحریمهای نفتی اتحادی اروپا ، کشورها و شرکتهای اروپایی از خرید نفت و گاز بطور مستقیم از دولت جمهوری اسلامی ایران منع شده اند و این ممنوعیت شامل افراد و شرکت های خصوصی ایرانی نمیشود . لذا بخش خصوصی بطور مستقیم نفت خام را از دولت میخرد و سپس با سود معقولی ، آزادانه وبدون هیچگونه محدودیت حاصل از تحریم ، به هر شرکت یا کشور دنیا میفروشد. این روش با توجه به اینکه ممکن است باعث اینجاد انحصار و ویژه خواری (رانت خواری) شود نباید در دراز مدت و بطور طولانی مدت مورد استفاده قرار گیرد و بلافاصله پس از رفع تحریم ها ، میبایست متوقف شود.
قراردادهای بین المللی الکترونیکی نفت و گاز به عنوان یکی از موثرترین و روبه رشد ترین روش های معاملاتی نفت و گاز در بورسهای نفت و انرژی ، تلقی میشود و بررسی جوانب مختلف حقوقی این نوع قراردادها ، در منافع کوتاه مدت و بلند مدت جمهوری اسلامی ایران بسیار تاثیر گذار خواهد بود.
لذا مهمترین هدف این تحقیق ، بررسی ابعاد حقوقی قراردادهای بیع بین المللی الکترونیکی نفت و گاز به منظور بسط و توسعه هر چه بیشتر کاربرد این نوع قراردادها و افزایش شفافیت معاملاتی و ارتقاء سطح کاربری این نوع قراردادها و تشویق معامله گران داخلی به استفاده از این نوع قراردادها و در نهایت تثبیت و افزایش منافع کوتاه مدت و بلند مدت جمهوری اسلامی ایران از این طریق ، میباشد.
ایران با داشتن شرایط جغرافیایی خاص و با توجه به دارا بودن منابع عظیم زیر زمینی ، نیاز به ایجاد راهکارهای مناسبی در بخش های مختلف صنعت نفت و گاز خود دارد به طوری که در یک بررسی کلی میتوان دریافت که سرمایه گذاری خارجی و داخلی در این کشور امری اجتناب ناپذیر است ، این مسئله در برنام های توسعه پنج ساله ایران مورد توجه قرار گرفته است جدول ۱-۱ اهداف کمی از وزارت نفت در برنامه توسعه چهارم را نشان میدهد.

ردیف

شاخص

واحد

۱۳۸۳

۱۳۸۴

۱۳۸۵

۱۳۸۶

۱۳۸۷

۱۳۸۸

۱

مقدار نفت و گاز اکتشافی (قابل استحصال)

میلیارد بشکه (نفت)

۵۰۰

۳۰۰

۶۰۰

۶۰۰

۶۰۰

۶۰۰