با کمی دقت در الگوریتم های آموزشی به نظر می­رسد که یکی از مشکلات چنین سیستم هایی از یک طرف تعداد زیاد نمونه ها برای آموزش و از طرف دیگر افزایش تعداد ویژگی ها برای بیان هر نمونه یا به عبارت دیگر افزایش بعد می باشد بنابراین برای داشتن خروجی مطلوب نیاز به طبقه بندی کننده ای است که بتواند یک مجموعه بزرگ از داده های آموزشی با ابعاد زیاد را حمایت کند.ابعاد زیاد در یک طبقه بندی باعث بوجود آمدن پارامترهای زیادی می شود(مثلا وقتی که ابعاد زیاد شود، ماتریس کواریانس بزرگ­تر شده و پارامترهای بیشتری باید محاسبه شود) که تخمین آنها کار دشواری است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

به طور معمول پارامترهای زیاد انعطاف پذیری بالای طبقه کننده را نسبت به داده های آموزشی به دنبال دارد ولی همیشه اینطور نیست.طبقه بندی کننده هایی نیز وجود دارند که انعطاف پذیری بسیار بالایی دارند ولی در مقابل، پارامترهای کمی دارند. البته باید به این نکته توجه کرد که انعطاف پذیری بالا بر روی داده های آموزشی دلیل مناسب بودن یک طبقه بندی کننده نیست چون ممکن است طبقه کننده ای که از انعطاف پذیری بالایی روی داده های آموزشی برخوردار است بیش برازش شود و روی نمونه جدیدی که وارد طبقه بندی کننده می­ شود بسیار نامناسب عمل کند.همچنین Vapnik بیان کرد انعطاف پذیری لزوماً متناسب با تعداد پارامترهای دسته بندی کننده نیست.براین اساس Vapnik بعد ^[42]VC را به عنوان معیار مناسب تری برای سنجش انعطاف پذیری یک طبقه بندی کننده تعریف نموده است و در نهایت طبقه بندی کننده را براساس مینیمم کردن ریسک ساختاری^[43] به جای مینیمم کردن ریسک تجربی^[44] طراحی نمود.در ادامه بعد VC، ریسک ساختاری و تجربی توضیح داده خوهد شد]11[.

2-8-3 کاربردهای SVM

الگوریتم SVMجز الگوریتم­های تشخیص الگو دسته بندی می­ شود.از الگوریتم SVMدر هر جایی که نیاز به تشخیص الگو یا دسته بندی اشیاء در کلاس های خاص باشد می توان استفاده کرد.در ادامه به کاربردهای این الگوریتم به صورت موردی اشاره می­ شود.
سیستم آنالیز ریسک، کنترل هواپیما بدون خلبان، ردیابی انحراف هواپیما، شبیه سازی مسیر، سیستم راهنمایی اتوماتیک اتومبیل، سیستمهای بازرسی کیفیت، آنالیز کیفیت جوشکاری، پیش بینی کیفیت، آنالیز کیفیت کامپیوتر، آنالیز عملیاتهای آسیاب، آنالیز طراحی محصول شیمیایی، آنالیز نگهداری ماشین، پیشنهاد پروژه، مدیریت و برنامه ریزی، کنترل سیستم فرایند شیمیایی و دینامیکی، طراحی اعضای مصنوعی، بهینه سازی زمان پیوند اعضا، کاهش هزینه بیمارستان، بهبود کیفیت بیمارستان، آزمایش اتاق اورژانس، اکتشاف روغن و گاز، کنترل مسیر در دستگاه های خودکار، ربات، جراثقال، سیستمهای بصری، تشخیص صدا، اختصار سخن، کلاسه بندی صوتی، آنالیز بازار، سیستمهای مشاوره ای محاسبه هزینه موجودی، اختصار اطلاعات و تصاویر، خدمات اطلاعاتی اتوماتیک، مترجم لحظه ای زبان، سیستمهای پردازش وجه مشتری، سیستمهای تشخیص ترمز کامیون، زمانبندی وسیله نقلیه، سیستمهای مسیریابی، کلاسه بندی نمودارهای مشتری/بازار، تشخیص دارو، بازبینی امضا، تخمین ریسک وام، شناسایی طیفی، ارزیابی سرمایه و غیره.

2-8-4 مزایا و معایب SVM

• • طراحی دسته بندی کننده با حداکثر تعمیم

• • رسیدن به بهینه سراسری تابع هزینه

• • تعیین خودکار ساختار و توپولوژی بهینه برای طبقه بندی کننده

• • مدل کردن توابع تمایز غیر خطی با بهره گرفتن از هسته های غیرخطی و مفهوم حاصلضرب داخلی در فضاهای هیلبرت

• • آموزش نسبتا ساده است

• • برخلاف شبکه های عصبی در ماکزیمم های محلی گیر نمی­افتد.

• • برای داده های با ابعاد بالا تقریبا خوب جواب می­دهد.

• • مصالحه بین پیچیدگی دسته بندی کننده و میزان خطا به طور واضح کنترل می­ شود.

• • به یک تابع کرنل خوب و انتخاب پارامتر C نیاز دارد]9[.

2-8-5 تعاریف کلی

2-8-5-1تابع تصمیم مسائل دو کلاسی

ابتدا طبقه بندی یک بردار – بعدی به یکی از دو کلاس را بررسی می­کنیم. فرض می­کنیم که و به ترتیب تابع تصمیم برای کلاس های یک و دو باشند و به کلاس یک تعلق دارد اگر و به کلاس دو تعلق دارد اگر .
تابع های ذکر شده در بالا را تابع تصمیم گوئیم.
شکل (2-8)-تابع تصمیم فضای دو بعدی
این روابط را به صورت زیر نیز می­توانیم تعریف کنیم که به کلاس یک تعلق دارد، اگر و به کلاس دو تعلق دارد، اگر .مرز دو کلاس نیز به شکل معرفی خواهد شد.
نشان می دهدکه مرز کلاس به صورت غیر مستقیم بدست می آید. این نوع از تابع تصمیم را، تابع تصمیم غیر مستقیم^[45] می­نامیم.
اگر تابع تصمیم را به صورت تعریف کنیم، را در کلاس یک طبقه بندی می­کنیم، اگر و در کلاس دو طبقه بندی می­کنیم، اگر .مرز کلاس به صورت تعریف می شود. این نوع تابع تصمیم یک تابع تصمیم مستقیم^[46] نامیده می شود.
اگر تابع تصمیم خطی باشد، دراین صورت را به صورت تعریف می­کنیم.در واقع این معادله خط در فضای دو بعدی، صفحه در فضای سه بعدی و فوق صفحه در فضاهای بزرگتر است. یک بردار m-بعدی است و ، ترم بایاس است. کلاسی که در طرف مثبت ابرصفحه است و کلاس دیگر که در طرف منفی ها است. این چنین مسائل را که توسط یک خط از هم جدا شده اند را جداپذیر خطی^[47] گویند.
شکل (2-9)- مرکز کلاس برای شکل 2-8

2-8-5-2 تعیین تابع تصمیم(ابر صفحه جداکننده)^[48]

شکل 2-10 که در زیر آمده ،یک نمونه از تابع تصمیم را نشان می­دهد طوری که داده های آموزشی دو کلاس کاملاً مجزا هستند.فرض کنید که دایره و مربع به ترتیب داده های آموزشی مربوط به دو کلاس یک و دو باشند.حتی اگر تابع تصمیم را به سمت راست جا به جا شود(منحنی نقطه نقطه در شکل (2-10)) بازهم داده های آموزشی درست طبقه بندی شده اند. بنابراین می توانیم چندین تابع تصمیم داشته باشیم طوری که داده های آموزشی را به درستی طبقه بندی کنند.
شکل (2-10)- مرز کلاس بدون هیچ اشتراکی
اگر چه بی نهایت حالت برای تعیین مکان تابع تصمیم وجود دارد اما آنچه باید اینجا ذکر شود این است که تابع تصمیمی که بیشترین فاصله را با داده های آموزشی داشته باشد را تابع تصمیم بهینه گوئیم.اما تعیین تابع تصمیم غیر خطی چندان ساده نیست.به همین منظور بهتر است که فضای ورودی­ ها را به فضایی با بعد بالاتر با نام فضای ویژگی ها نگاشت داده شود که در این فضا تابع تصمیم یا ابر صفحه بهینه را بدست آوریم.

2-8-5-3 بعد VC

اگر مجموعه مجموعه ای از توابع تصمیم گیری و بردار ویژگی^[49] باشد، می­توان های مختلفی را تعریف کرد که بعد VC یک ویژگی از این مجموعه توابع می­باشد.حال اگر مجموعه داده شامل l نقطه باشد در حالت دو کلاسه می توان آنها را با حالت ممکن برچسب دهی^[50] کرد.بعد VC که با h نمایش داده می­ شود، بیانگر ماکزیمم تعداد نقاطی است که می­توانند توسط مجموعه از هم جدا شوند.برای مثال در یک فضای دو بعدی می توان سه نقطه را به یکی از هشت حالت ممکن برچسب دهی کرد که در هر هشت حالت می توان این سه نقطه را بطور خطی به کلاس مربوطه اختصاص داد.
شکل (2-11)- بعد VC ]11[
در حالت کلی برای یک مجموعه l نقطه ای، اگر یک نقطه به عنوان مرجع در نظر گرفته شود و حالتهای l-1 نقطه باقیمانده بطور خطی غیر وابسته باشند، میتوان در فضای آنها را توسط فوق صفحات^[51] جهت دار دسته بندی کرد.نتیجه اینکه در یک فضای N بعدی، h برابر با N+1 می­باشد.
بنابراین طبق این تعریف میتوان گفت بعد VC یک طبقه بندی کننده خطی در فضای دو بعدی برابر 3 و بعد VC یک طبقه بندی کننده نزدیک ترین همسایه در فضای دو بعدی برابر با است.توجه شود که در طبقه بندی کننده نزدیک ترین همسایه مهم نیست که چه تعداد داده آموزشی داریم، بلکه میتوان با هر تعداد داده آموزشی یک طبقه بندی کننده مناسب طراحی کرد که داده ها را به طور مجزا از هم تفکیک کند]11[.
2-8-5-4حداقل سازی ریسک تجربی^[52]
عمل تقسیم بندی دو کلاسه نمونه ها را می توان به فرم زیر نوشت :
و
که تابع تصمیم گیری، بردار پارامترها و مجموعه ای از پارامترهاست.همچنین یک مجموعه از مثال های داریم که دارای تابع توزیع نامعلوم هستند.هدف پیدا کردن است که منجر به حداقل شدن ریسک مورد انتظار^[53] زیر می­ شود :

تابع معمولا تحت عنوان تابع فرضیه^[54] و مجموعه تحت عنوان فضای فرضیه^[55] نامیده می­شوند که این فضا را با H نمایش می­دهیم.بنابراین ریسک مورد انتظار معیاری برای ارزیابی عملکرد ها در نسبت دادن صحیح برچسب y به نمونه X می­باشد.
به عنوان مثال مجموعه توابع می تواند مجموعه ای از توابع RBF یا یک پرسپترون چندلایه^[56] (با تعداد معینی واحد مخفی) باشد که در این حالت مجموعه مرزهای شبکه می­باشد.
از آنجا که تابع توزیع نامشخص است نمی­ توان ریسک مورد انتظار را محاسبه کرد و در نتیجه نمی­ توان این ریسک را حداقل نمود.ولی به دلیل اینکه ما به نمونه های دسترسی داریم، می توان یک تخمین از را محاسبه نمود که این تقریب، ریسک تجربی نامیده می­ شود.

۳)حاشیه جریانهای نقدی عملیاتی
این نسبت به اندازه گیری میزان توانایی شرکت درانتقال فروش به پول نقد می باشد
این نسبت مانند نسبت حاشیه سود قراردادی است و باتقسیم فروش خالص بر گردش وجه نقد عملیاتی محاسبه می شود
واین نسبت عامل مناسبی برای اندازه گیری سود اوری عملیاتی ونقدینگی میباشد

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴)بازگشت جریانهای نقدی عملیاتی روی کل داراییها
این نسبت پول نقد تولید شده از کل داراییها را اندازه گیری می کند مثل سرمایه های فراهم شده بوسیله بستانکاران وسرمایه گذاران شرکت این نسبت مشابه برگشت دارایی یا(ROA)است اما در عوض به جای درامد خالص در صورت کسر از گردش وجوه نقد عملیاتی استفاده می شود
۵)کیفیت درامد
طبق گفته های وایت ودیگر همکارانش (۱۹۹۸)کیفیت درامد معمولا به درجه ای از حفظ درامدهای گزارش شده شرکت اشاره دارد وبه درجه ای ازمحافظه کاری درسود گزارش شده شرکت اشاره دارد
در داده ها و صورت های مالی است که بر کیفیت سود ذکر شده است در ۲۳ حوزه کلیدی است. وحشی و همکاران.(۲۰۰۱، ص ۱۴۳) در نظر گرفتن سه عامل گسترده ای به عنوان عوامل تعیین کننده درآمد کیفیت.
۶)نسبت سریع یا آنی (ضریب قدرت پرداخت )
این یک مقیاس سنتی ولی بسیار رایج از نقدینگی شرکت است این مقیاس برای اندازه گیری میزان نقدینگی شرکت است
نسبت سریع: این اندازه گیری سنتی اما بسیار محبوب است.
نقدینگی شرکت های بزرگ. دارایی های جاری منهای موجودی بدهی های جاری تقسیم شده است.
دارایی های “سریع” پول نقد، اوراق بهادار قابل عرضه در بازار، اقلام مطالبات و پیش پرداخت.
یک مقدار کمتر از این نسبت با شرکت تحت پریشانی همراه است
نسبت سریع یا انی
نسبت سریع از تقسیم نقدترین اقلام دارای جاری (وجوه نقد سپرده های بانکی وسرمایه گذاری کوتاه مدت وحساب ها واسناد دریافتنی )به بدهی های جاری به دست می اید
موجودی های کالا به دلیل اینکه برای نقد شدن به مدت زمان طولانی تری نیاز دارند در این محاسبه ملحوظ نمی شوند .پیش پرداختها نیز به دلیل اینکه اصولا به وجه نقد تبدیل نمی شوند در این محاسبه جز دارایی های جاری محسوب نمی شوند .با این ازمایش تحلیل گر مالی می خواهد مطمئن شود که چنانچه شرکت قادر به فروش سریع کالای خود نباشد ایا باز هم قادر به پاسخگویی به تعهدات کوتاه مدت خود خواهد بود ؟
بدیهی است که رقم بیش از یک برای این نسبت نشان دهنده توانایی شرکت در باز پرداخت بدهی های جاری است .
باید توجه داشت که بین خطر نقدینگی وافزایش بازده (سوداوری )مصالحه ای باید صورت گیرد خطر نقدینگی با نگهداری داراییهای جاری بیشتر به جای داراییهای غیر جاری به حداقل می رسد .در مقابل نرخ بازده سرمایه گذاری به دلیل اینکه معمولا برگشت روی داراییهای جاری (مثل سپردههای کوتاه مدت بانکی )به مراتب کمتر از برگشت روی داراییهای ثابت مولد می باشد کاهش می یابد همچنین نقدینگی بیش ازنیاز واضافی بدین معنی است که مدیریت به صورت جدی به دنبال یافتن موقعیت های سرمایه گذاری مطلوب نبوده است .ایجاد موازنه ای مطلوب بین نقدینگی وبازده سرمایه گذاری برای سالم نمودن ساختار مالی یک موسسه بسیار مهم است
باید به این نکته اشاره نمود که یک سود اوری بالا لزوما متضمن یک موقعیت خوب نقدینگی نیست .سود یک شرکت ممکن است بسیار بالا باشد ولی مساله نقدینگی به شدت وجود داشته باشد که احتمالا دلیل ان فرارسیدن سررسید بدهی ها ونرسیدن موقعیت دریافت مطالبات است .
دریک شرکت روبه رشد ممکن است وجه نقد لازم برای پشتیبانی فروش روز افزون شرکت وجود نداشته باشد به دلیل اینکه سرمایه در گردش احتمالا از اقلامی تشکیل شده که در زمان لازم به وجه نقد تبدیل نمی شوند تا جوابگوی تعهدات شرکت باشند.
۷)رشد فروش سه ساله
۳سال رشد فروش مقیاس خوبی برای نمود اینده شرکت می باشد
متغیر وابسته
متغیر وابسته در این تحقیق ورشکستگی مالی می باشد که به عنوان عامل اصلی در پژوهش حاضر می باشد.وکلیه مسائل در مورد پژوهش حاضر در حیطه ور شکستگی مالی می باشد
۲-۱۰پیشینه تحقیق
۲-۱۰-۱پیشینه خارجی
اولین‌تحقیق‌در زمینه‌پیش‌بینی‌ورشکستگی‌در سال‌۱۹۰۰ توسط‌توماس‌وودلاک‌انجام‌شد. وی‌ یک‌ تجزیه ‌و تحلیل‌کلاسیک‌در صنعت‌راه‌آهن‌انجام‌داد و نتایج‌تحقیق‌خود را در مقاله‌تحت‌عنوان‌”درصد هزینه‌های‌عملیاتی‌به‌سود انباشته‌ناخالص” ارائه‌کرد. در سال‌۱۹۱۱، لارس‌جامبرلاین‌در مقاله‌ای‌تحت‌عنوان‌”اصول‌سرمایه‌گذاری‌اوراق‌قرضه” از نسبت های‌به‌دست‌آمده‌به‌وسیله‌وودلاک، نسبت های‌عملکرد را به‌وجود آورد. در سال‌۱۹۳۰ تا ۱۹۳۵، آرتور ونیکور و ریموند اسمیت‌در مطالعات‌خود تحت‌عنوان‌”روش های‌تحلیل‌در نسبت های‌مالی‌شرکت های‌ورشکسته” دریافتند که‌صحیح‌ترین‌نسبت‌برای‌تعیین‌وضعیت‌ورشکستگی، نسبت‌سرمایه‌در گردش‌به‌کل‌دارایی‌است. اولین‌تحقیقاتی‌که‌باعث‌ایجاد مدلی‌برای‌پیش‌بینی‌ورشکستگی‌شد، تحقیقات‌ویلیام‌بیور در سال‌۱۹۶۶ بود. بیور یک‌مجموعه‌شامل‌۳۰ نسبت‌مالی‌که‌به‌نظر وی، بهترین‌نسبت های برای‌ارزیابی‌سلامتی‌یک‌شرکت‌بودند را انتخاب‌کرد. سپس‌نسبت ها را براساس‌چگونگی‌ارزیابی‌شرکت ها، در شش‌گروه‌طبقه‌بندی‌کرد. وی‌طی‌تحقیقات‌خود به‌این‌نتیجه‌رسید که‌ارزش‌هر نسبت، در میزان‌اعتبار طبقه‌ بندی‌ شرکت ها در گروه های‌شرکت های‌ورشکسته‌و غیرورشکسته‌است، و میزان‌خطای‌طبقه‌بندی‌کمتر، نشان‌دهنده‌ارزش‌بالای‌هر نسبت‌است. طبق‌این‌اصل، بیور نسبتی ‌را که‌دارای‌کمترین‌نرخ‌خطای‌طبقه‌بندی‌بود را به‌ترتیب‌اهمیت‌به‌شرح‌زیر معرفی‌کرد: جریان‌نقد به‌کل‌دارایی، درآمد خالص‌به‌کل‌دارایی، کل‌بدهی‌به‌کل‌دارایی، سرمایه‌در گردش‌به‌کل‌دارایی، نسبت‌جاری‌و نسبت‌فاصله‌عدم‌اطمینان. در ادامه سیر تکوینی مدل های پیش بینی ور شکستگی را به ترتیب ظهورشان بررسی می کنیم.)رهنمای روپشتی،نیکومرام،شاهور دیانی ،۱۳۸۵: ۵۱۲ (
تحقیقات انجام شده در خارج از کشور
۱-کرسی وبارتزاک به بررسی متغیرهای حاصل از صورت جریان وجوه نقد ومتغیرهای حاصل از اقلام تعهدی جهت تشخیص شرکتهای ور شکسته پرداخته اند بررسی انها برای یک دوره پنج ساله وبااستفاده از ۶۰شرکت ورشکسته و۱۳۰شرکت غیر ورشکسته وبا استفاده از ۴نسبت حاصل از صورت جریان وجوه نقد وشش نسبت حاصل ازاقلام تعهدی انجام شد این نسبتها شامل۱- نسبت جریان وجوه نقدبه کل داراییها ۲- نسبت بدهی هابه کل داراییها ۳-جریانهای نقدی عملیاتی به بدهی های جاری ۴- جریانهای نقدی عملیاتی به کل بدهی ها نتایج مطالعات کرسی وبارتزاک نشان داد که متغیرهای صورت جریانهای نقدی بهتر از متغیرهای حسابداری تعهدی قادر به پیش بینی ور شکستگی می باشند
۲-گیلبرت ومنون وشوارتز
توانایی پیش بینی مدلها را برپایه دو نمونه بررسی نمودند دسته اول متشکل از ۵۲شرکت ورشکسته و۲۸شرکت غیر ور شکسته انها از ۱۴نسبت مالی استفاده کردند نتایج تحقیق نشان داد که اطلاعات حسابداری در پیش بینی ورشکستگی سودمندبوده ونسبتهای حاصل از صورت جریانهای نقدی در پیش بینی بحران مالی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد
۳-وینا کروریموند
در سالهای ۱۹۳۰و۱۹۳۵روند موجود در نسبتهای مالی شرکتهای ورشکسته را تجزیه وتحلیل کردند انها روند ۱۰ساله نسبتهای مالی این شرکتها را بابه کارگیری ۲۱نسبت مالی تجزیه وتحلیل کردند وبه این نتیجه رسیدند که نسبت سرمایه در گردش به کل داراییها شاخص مطلوبی برای پیش بینی ور شکستگی می باشد نقص این مطالعه فقدان یک گروه کنترل متشکل از شرکتهای غیر ورشکسته بود
۴-چالز مروین
در سال ۱۹۴۲چالز مروین مطالعه ای انجام دادکه درآن نسبتهای مالی را برای شرکتهای ورشکسته وغیر ورشکسته در یک دوره شش ساله بررسی کرد او اظهار کرد که ۳نسبت ۱-سرمایه در گردش تقسیم بر کل داراییها ۲-ارزش ویژه تقسیم برکل بدهی ها ۳-نسبت جاری . پیش بینی کننده خوبی برای ورشکستگی می باشد مروین به این نتیجه رسید که از بین این نسبتها نسبت سرمایه در گردش به کل داراییها بهترین شاخص برای ور شکستگی می باشد .
۵-مدل اسپرینگیت
این مدل برمبنای مطالعات التمن در سال ۱۹۷۸به وسیله اسپرینگیت ایجاد شد اسپرینگیت همانند التمن از تجزیه وتحلیل چند ممیزی برای انتخاب ۴نسبت مالی مناسب از میان ۱۹نسبت مالی که بهترین نسبتها برای تشخیص شرکتهای سالم و ورشکسته بود استفاده کرد که عبارتند از۱-خالص سرمایه در گردش به کل داراییها ۲-سود قبل از بهره ومالیات به کل دارایی ۳-سود قبل از مالیات به بدهی جاری ۴-فروش به کل داراییها براساس مطالعات انجام شده توسط اسپرینگیت اگر شاخص Z محاسبه شده کمتراز ۸۲۶/.باشدشرکت در یک یا دو سال آینده ورشکسته خواهد شد اسپرینگیت در سال ۱۹۷۹این مدل را روی ۵۰شرکت امتحان کرد نرخ دقتی در حدود ۸۸/.برای دو سال قبل از ورشکستگی به دست آمد۱۳۸۵ (علی خانی )
۶-مدل اهلسون
اهلسون از نسبتهای مالی وتجزیه وتحلیل لجستیک برای ایجاد مدل خود استفاده کرد مدل اهلسون از ۹متغیر تشکیل شده است ۱-دارایی ها۲-دارایی ها به بدهی ها۳-دارایی ها به سرمایه در گردش ۴-دارایی های جاری به بدهی های جاری ۵-عدد یک اگر بدهیها بیشتر از داراییها شده وگرنه عدد صفر ۶-کل داراییها به سود خالص ۷-کل بدهی به وجوه حاصل از فعالیت ۸-عددیک اگر سود خالص منفی باشد وگرنه عدد صفر ۹-میزان تغییر در سود خالص
وی مدل را برروی یک نمونه با ۱۰۵شرکت ور شکسته و۲۰۵شرکت غیر ور شکسته ازمون کرد که با در صد اطمینان حدود ۸۵/.برای یکسال قبل از ورشکستگی به دست آمد رهنمای روپشتی،نیکومرام،شاهور دیانی ،۱۳۸۵ :۵۱۹
۷-یکی دیگر از اشخاصی که درمورد پیش بینی ورشکستگی با بهره گرفتن از نسبتهای مالی تحقیق انجام داد فالمر بود
و ی در سال ۱۹۸۴ اطلاعات مربوط به ۴۰نسبت مالی رابرای ۶۰شرکت جمع اوری نمود وبااستفاده از تکنیک های اماری تحلیل ممیزی چند گانه انها راتجزیه وتحلیل نمود ودر نهایت بااستفاده از ۹نسبت مالی زیر که بیشترین نقش رادر پیش بینی ورشکستگی دارند ارائه نمود .
۱-سود انباشته به کل داراییها ۲-فروش به کل داراییها ۳-سود قبل از بهره ومالیات به حقوق صاحبان سهام ۴-جریانات نقدی به کل بدهی ها ۵-بدهی ها به کل داراییها ۶-لگاریتم کل داراییهای مشهود ۷-بدهی جاری به کل داراییها ۸-سرمایه در گردش به کل دارایی ها ۹-لگاریتم سود قبل از بهره ومالیات به بهره
دقت مدل فالمر در طبقه بندی شرکتها یکسال قبل از ور شکستگی ۹۸/.وبیش از یکسال قبل از ور شکستگی ۸۱/.بود.
۸-مدل یوشیکو شیراتا
در مدل ارائه شده توسط شیراتا نکته حائز اهمیت این مساله می باشد که نوع صنعت واندازه سازمان برمیزان دقت پیش بینی تاثیری ندارد در این تحقیق از ۶۱نسبت مالی برای انتخاب بهترین نسبت های پیش بینی استفاده شده است که نهایتا پس از بررسی این نسبت ها ۴متغیر رابرای استفاده در مدل خود انتخاب کرد
۱-سود انباشته به کل دارایی ها ۲-هزینه تنزیل بهره به قرض +وثیقه شرکت +درصد سند دریافتی ۳-(ح پرداختنی +اسناد پرداختنی به فروش )۴-سرمایه ناویژه جاری به (۱-سرمایه ناویژه قبلی )
براساس مطالعات شیراتا شرکتهایی که ارزش Z انها کمتر از ۳۸/.باشد احتمال زیاد وجود دارد که ورشکسته شوند وبالعکس
شرکتهایی که ارزش Z انها بیشتر از ۳۸/.باشد احتمال کمتری دارد که ورشکسته شوند
شیراتا مدل خود را برروی یک نمونه شامل ۶۸۶شرکت ور شکسته و۳۰۰شرکت غیر ورشکسته ازمایش کرد ودقتی بیش از ۸۶.۱۶/.رابه دست اورد
۹- مدل ویلیام بیور ( ۱۹۶۶)
این مدل از نوع تحلیل تک متغیره برای ورشکستگی شرکت است. بیور در سال ۱۹۶۶ یک مجموعه شامل ۳۰ نسبت مالی که به نظر او بهترین نسبت ها برای ارزیابی سلامت یک شرکت است را انتخاب کرد. سپس نسبت ها را براساس چگونگی ارزیابی سازمان ها ، در شش گروه طبقه بندی کرد. این شش گروه عبارت بودند از : نسبت هایی جریان نقد ، نسبت های در آمد خالص ، نسبت های بدهی به در آمد کل ، نسبت های در آمد نقدی به در آمد کل ، نسبت های در آمد نقدی به بدهی موجود و نسبت هایی بازده حاصل از فروش . بیور مدل خود را براساس چهار اصل تنظیم کرد :

بررسی­های صورت گرفته نشان داد که در داخل و خارج از کشور، مطالعه­ ای تحت عنوان پیش ­بینی رفتار خرید مصرف ­کننده براساس سبک زندگی با دو رویکرد روانشناسی و جامعه ­شناسی انجام نشده است. این تحقیق میان رشته­ای، بین رشته­ های روانشناسی، جامعه ­شناسی و بازاریابی در حوزۀ رفتار مصرف ­کننده انجام شده است. در این پژوهش از نظریات فرن در رویکرد روانشناسی و از نظریات گیدنز در رویکرد جامعه ­شناسی در سبک زندگی استفاده شده است.
۱-۱۰- متغیرهای پژوهش
متغیر شامل هر چیزی است که بتواند ارزش­های گوناگون و متفاوت را بپذیرد. این ارزش­ها می­توانند در زمان­های مختلف برای یک شخص یا یک چیز متفاوت باشد یا این که در یک زمان برای اشخاص یا چیزهای مختلف، متفاوت باشد (سکاران^[۱۰]، ۱۳۹۰). متغیرها نقش­های مختلفی در هر پژوهش ممکن است به خود بگیرند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

متغیر مستقل^[۱۱]: متغیری است که توسط پژوهشگر اندازه ­گیری، دستکاری یا انتخاب می­ شود تا تأثیر یا ارتباط آن با دو متغیر دیگر را مشخص کند (دانایی فرد، الوانی و آذر ، ۱۳۸۷). در این پژوهش متغیر مستقل عبارت است از سبک زندگی که با دو رویکرد روانشناسی و جامعه شناسی سنجیده می­ شود.
متغیر وابسته^[۱۲]: متغیری است که مشاهده یا اندازه ­گیری می­ شود تا تأثیر متغیر مستقل بر آن مشخص شود (خاکی، ۱۳۸۲). در این پژوهش متغیر وابسته رفتار خرید مصرف­ کنندگان می­باشد.
۱-۱۱- تعریف متغیرها
۱-۱۱-۱- رفتار خرید
الف) تعریف مفهومی رفتار مصرف ­کننده^[۱۳]: رفتار مصرف ­کننده، فعالیت­های هستند که در آن­ها افراد درگیر استفاده واقعی یا بالقوه از اقلام مختلف بازار که شامل محصولات، خدمات، ایده­ ها و محیط فروشگاه می­شوند، هستند(برکمن و گیلسون^[۱۴]، ۱۹۸۱). سالمون و ویلکی رفتار مصرف ­کننده را به عنوان فعالیت­های فیزیکی، احساسی و ذهنی که افراد هنگام انتخاب، خرید، استفاده و دور انداختن کالاها و خدمات در جهت ارضای نیازها و خواسته­ های خود درگیر آن هستند، تعریف می­ کنند(صمدی، ۱۳۸۶). رفتار خرید در این پژوهش شامل (حساسیت به قیمت، لذت از خرید، تجربه خرید و حساسیت به کیفیت) به صورت زیر تعریف می­شوند.
حساس به قیمت : آگاهی از بهترین ارزش و خرید کردن در حراجی­ها با پایین­ترین قیمت ممکن تعریف می­ شود(اسپرولز و کندال، ۱۹۸۶).
لذت از خرید: میزانی که مصرف­ کنندگان، خرید را یک فعالیت لذت بخش می­دانند چنین مشتریانی عمدتا خرید را به خاطر سرگرمی انجام می­ دهند(فرنی و همکاران، ۲۰۰۱).
تجربه خرید: خرید فعالیتی است که مصرف ­کننده با اشتیاق آن را انجام می­دهد و ارزش تجربه کردن فرایند تصمیم ­گیری و اثرش بر مصرف ­کننده را دارد. خرید کردن، راهی برای به دست آوردن کالاها یا خدمات مورد نیاز است(اسپرولز و کندال، ۱۹۸۶).
حساسیت به کیفیت کالا: به میزانی که مصرف ­کننده، به طور دقیق و نظامند در جستجوی محصولات دارای بهترین کیفیت می ­پردازد(فرنی و همکاران، ۲۰۰۱).
ب) تعریف عملیاتی رفتار خرید: در این پژوهش مجموع امتیازی است که اعضای نمونه آماری از طریق پاسخگویی به سؤالات ۱ تا ۱۵ پرسشنامه پژوهش، که شامل حساسیت به قیمت، لذت از خرید، تجربه خرید و حساسیت به کیفیت کالا می­باشد سنجیده شده است.
۱-۱۱-۲- سبک زندگی
الف) تعریف مفهومی سبک زندگی: «آلفرد آدلر»از این اصطلاح برای اشاره به حال و هوای زندگی فرد استفاده کرد. سبک زندگی هدف فرد، خودپنداره، احساس­های فرد نسبت به دیگران، و نگرش فرد نسبت به دنیا را شامل می­ شود(جی فیست و گریگوری جی^[۱۵]، ۱۳۹۱،ص ۹۷).« سازمان بهداشت جهانی^[۱۶]» سبک زندگی را این گونه تعریف می­ کند: « اصطلاح سبک زندگی به روش زندگی مردم و بازتابی کامل از ارزش­های اجتماعی، طرز برخورد و فعالیت­ها اشاره دارد. همچنین ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی در سراسر زندگی است که در پی فرایند جامعه­پذیری به وجود آمده است.»(قاسمی پاکرو، ۱۳۹۰).
ب) تعریف عملیاتی سبک زندگی با دو رویکرد: سبک زندگی با رویکرد روانشناسی، در این پژوهش سبک زندگی توسط سه مؤلفه که شامل فعالیت­ها(تلویزیون، ورزش و کار)، علایق(خانواده و تنوع) و عقاید است، سنجیده شده و در نهایت، با ترکیب این سه مؤلفه و از طریق متغیر سبک زندگی با رویکرد روانشناسی ساخته شد.
سبک زندگی با رویکرد جامعه ­شناسی: در این پژوهش سبک زندگی توسط چهار مؤلفه که شامل مصرف محصولات فرهنگی، نحوه گذران اوقات فراغت(اینترنت، کلاس­های آموزشی، خانواده و دوستان)، الگوی خرید(مُدگرایانه و تنوع­گرایانه) و مدیریت بدن است، سنجیده شده و در نهایت، با ترکیب این چهار مؤلفه و از طریق متغیر سبک زندگی با رویکرد جامعه شناسی ساخته شد.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه پژوهش
۲-۱- مقدمه
بازاریابی یک وظیفه مدیریتی است. بازاریابی، فرایندی پاسخگو برای شناسایی، پیش ­بینی و برآورده ساختن سودآور نیازهای مشتریان است.یکی از جنبه­ های مشترک همه ما، بدون توجه به میزان تحصیلات، سیاست­ها یا تعهدات ما، این است که همگی مصرف ­کننده هستیم. رفتار م
صرف­کننده طی دهه­های اخیر یکی از مهم­ترین موضوعات مورد توجه محققان بازاریابی بوده است. گوناگونی و تنوع رفتار مصرف ­کننده به دلیل گوناگونی در عوامل اثرگذار بر رفتار فرد و انگیزه فرد برای خرید می­باشد. وجود گروه ­های متفاوت مصرف ­کننده برای بازارهای یک محصول بیانگر تفاوت­های گسترده است. امروزه مصرف ­کننده به عنوان کلید اصلی موفقیت یا عدم موفقیت یک شرکت محسوب می­ شود. لذا درک رفتار مصرف ­کننده از اهمیت زیادی برخوردار است (سی­موون، اس­مینور^[۱۷]، ۱۳۹۳).
رفتار مصرف ­کننده با پیچیدگی­های زیادی همراه است. درک درست رفتار مصرف ­کننده مستلزم نگاه فرایندی و جامع به آن است. دانش رفتار مصرف ­کننده دانشی میان رشته­ای است که از علوم مختلفی همچون روانشناسی و جامعه ­شناسی برای توضیح چرایی رفتار مصرف­ کنندگان در بازار استفاده می­ کند. شناخت چرایی رفتار به بازاریابان کمک زیادی می­ کند (سیدجوادین،۱۳۹۳). و از آنجا که سبک زندگی انعکاس دهندۀ انتخاب­های مصرف ­کننده و نحوۀ هزینه کردن درآمدهای فرد است. انتخاب محصولات رابطۀ نزدیکی با سبک زندگی دارد. محصولات برای مصرف­ کنندگان معانی نمادین خاصی دارد و مصرف ­کننده با انتخاب محصولات، سبک زندگی خود را تعریف می­ کند (همان، ص ۲۶۱).
در این فصل ابتدا متغیرهای پژوهش که شامل رفتار مصرف ­کننده و سبک زندگی با دو رویکرد روانشناسی و جامعه ­شناسی می­باشد را توضیح داده و تعاریف و عوامل مؤثر بر آن­ها و ابعاد مربوط به آن­ها را شرح داده و سپس پیشینه داخلی و خارجی پژوهش و در انتها به صنعت مورد مطالعه و مدل مفهومی پژوهش اشاره شده است.
۲-۲- بخش اول: مبانی نظری رفتار مصرف ­کننده
۲-۲-۱- رفتار مصرف ­کننده: تعاریف و مفاهیم
رفتار مصرف ­کننده از موضوعات جدید حوزه بازاریابی به شمار می­رود. اولین کتاب­ها در این باره در دهه ۱۹۶۰ تألیف شده است. ولی سابقه این موضوع به پیش­تر برمی­گردد. به عنوان نمونه می­توان به دهه ۱۹۵۰ اشاره کرد که ایده­های فروید توسط بازاریابان مورد استفاده قرار گرفت. رفتارمصرف­کننده موضوعی بحث­انگیز و چالشی است که افراد و آنچه خرید می­ کنند را در برمی­گیرد. چرایی و چگونگی خرید آنها، بازاریابی و آمیخته بازاریابی است. ویلکی و سالمون رفتار مصرف ­کننده را بدین صورت تعریف کرده ­اند: فعالیت­های فیزیکی، احساسی و ذهنی که افراد هنگام انتخاب، خرید، استفاده و دور انداختن کالا و خدمات در جهت ارضای نیازها و خواسته­ های خود انجام می­ دهند. در تعریفی دیگر رفتار مصرف ­کننده این­گونه تشریح شده است: مجموعه فعالیت­های که مستقیماً در جهت کسب، مصرف و دور انداختن کالاها و خدمات صورت می­گیرد. این فعالیت­ها شامل فرایند تصمیماتی است که قبل و بعد از این اقدامات انجام می­پذیرد (دهقانی، ۱۳۹۲).
در واقع رفتار مصرف ­کننده چیزی بیش از خرید کالاها و خدمات توسط افراد است. رفتارمصرف­کننده را به طور کلی چنین تعریف می­نمایند: تصمیم نهایی مصرف ­کننده با توجه به اکتساب، مصرف و خلاص شدن از کالاها، خدمات، زمان و نظرات بخش­های مختلف تصمیم ­گیری در یک دوره زمانی می­باشد (هویر^[۱۸]، ۲۰۰۱، :۴).
به عقیده «مک دانیل^[۱۹]» رفتار مصرف ­کننده به تشریح چگونگی تصمیم ­گیری خرید مصرف­ کنندگان و شیوه استفاده از کالا یا خدمات خریداری شده می ­پردازد (مک دانیل، ۲۰۰۳). رفتار مصرف ­کننده به مطالعه تمامی فرایندهای انتخاب، استفاده، کنارگذاری محصول­ها و خدمات ، تجارب و یا ایده­ ها به وسیله­ افراد، گروه­ ها و سازمان­ها برای ارضای نیازها و نیز بررسی آثار این فرایندها به مشتری و جامعه می ­پردازد.(هاوکینز، کانی و بست^[۲۰]، ۱۳۸۵). به عبارت دیگر رفتار مصرف ­کننده شامل مجموعه ­ای از فرایندهای روانی و فیزیکی است که پیش از خرید آغاز و بعد از مصرف نیز ادامه می­یابد (پیر و السون^[۲۱]، ۲۰۱۱). سالمون^[۲۲] نیز نظر خود را این گونه مطرح کرد که رفتار مصرف ­کننده با هدف ارضای نیازها و خواسته­ های اشخاص و گروه ­های مختلف به بررسی فرایندهای مؤثر در زمان انتخاب، خرید و استفاده از محصول­ها، خدمات، ایده­ ها و تجربه­ها می ­پردازد (سالمون، ۱۹۹۹). مطالعات رفتار مصرف ­کننده سعی بر درک و به ویژه پیش ­بینی بهتر این رفتار دارد اما این اغلب مأیوس کننده است. از میان سه عامل تشکیل دهنده نگرش مصرف ­کننده، احاطه بر رفتار از همه دشوارتر است. اولاً اغلب به قصد و نیت­های ابراز شده مصرف ­کننده، نمی­ توان اعتماد کرد و ثانیاً این امکان وجود دارد که عوامل متعددی مانند تبلیغ یا گفتگو با خانواده و دوستان موجب تغییر عقیده وی شوند. در محل فروش نیز ممکن است فروش استثنائی کالای رقیب سبب تغییر عقاید مصرف ­کننده شود و یا اصولاً کالا و مارک مورد نظر موجود نباشد. به هر حال، تمام این عوامل موجب می­شوند اندازه ­گیری نگرش مصرف ­کننده حتی اگر خود اجازه دهد که امکان مساعد بودن نظر وی نسبت به یک کالا شناسایی شود، یک پیش ­بینی ناقض باشد. در عین حال، رفتار مصرف ­کننده تأثیر شگرفی بر نگرش آینده افراد دارد (سرابی، ۱۳۸۶). اساس رفتار مصرف ­کننده بر طبق ۵ مرحله زیر است: شناسایی مشکل، جستجوی اطلاعات، ارزیابی گزینه­ ها، تصمیم خرید
و رفتار پس از خرید می­باشد(کونستانتینیدیس^[۲۳]، ۲۰۰۴).
۲-۲-۲- عوامل مؤثر در رفتار مصرف ­کننده
خریدهای مصرف­ کنندگان شدیداً تحت تأثیر خصوصیات فرهنگی، اجتماعی، شخصی و روانی آنان قرار می­گیرد. عوامل فرهنگی دارای بیشترین و عمیق­ترین تأثیرات بر رفتار مصرف ­کننده­اند. بازاریاب می­باید در مورد نقشی که فرهنگ، خرده فرهنگ و طبقه اجتماعی خریدار بر عهده دارد به آگاهی و شناخت لازم دست یابد.
الف) عوامل فرهنگی
عوامل فرهنگی یکی از مهم­ترین عوامل شکل­ دهنده رفتار و خواسته فرد به شمار می­رود. رفتار بشر عمدتاً یاد گرفتنی است. یک فرد هنگام رشد در یک جامعه ارزش­های بنیادی، برداشت­ها، خواسته ­ها و رفتارهای متفاوتی را از دیگران می­آموزد. بازاریابان باید همواره برای پیش ­بینی کالاهای جدیدی که احتمالاً خواهان آنند جهت­گیری فرهنگی را دقیقاً زیر نظر داشته باشند.
خرده فرهنگ: هر فرهنگ خود از چندین خرده فرهنگ یا گروه­هایی از مردم تشکیل می­ شود که دارای نظام­های ارزشی مشترکی هستند. این نظام­ها خود بر پایه عادات و رسوم و تجربیات زندگی مشترک استوارند.
طبقه اجتماعی: هر جامعه­ای تقریباً دارای شکلی از ساختار اجتماعی است. طبقات اجتماعی از قسمت­ های منظم و نسبتاً پایداری در یک جامعه تشکیل شده ­اند که اعضای آن دارای ارزش­ها، علایق و رفتار مشابه و مشترکی هستند. نمی­ توان طبقه اجتماعی را با یک عامل منفرد، مثلاً درآمد تعریف کرد بلکه طبقه اجتماعی با ترکیبی از عوامل همچون شغل، درآمد، میزان تحصیلات، سطح دارایی و سایر متغیرها تعیین می­ شود. هر یک از طبقات اجتماعی در انتخاب کالا و مارک بخصوصی از آن، دارای رجحان­های مخصوص به خود است (هاوکینز و همکاران، ۱۳۸۵).
ب) عوامل اجتماعی
رفتار مصرف ­کننده تحت تأثیر عوامل اجتماعی نیز قرار می­گیرد. این عوامل اجتماعی از گروه ­های کوچک، افراد خانواده و جایگاه و نقش اجتماعی مصرف ­کننده تشکیل می­شوند. شرکت­ها باید هنگام تدوین خط­ مش­های بازاریابی خود این عوامل را دقیقاً مد نظر قرار دهند، زیرا این عوامل بر واکنش­های مصرف ­کننده شدیداً تأثیر می­گذارند.
گروه­ ها: رفتار یک فرد تحت تأثیر گروه ­های کوچک بسیاری قرار می­گیرد. از جمله این گروه­ ها می­توان از خانواده، دوستان، همسایگان و همکاران نام برد.
گروه ­های مرجع: گروه ­های هستند که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در شکل دادن به رفتار و عقاید یک شخص مؤثرند. بازاریابان کوشش می­ کنند گروه ­های مرجع بازارهای هدف خود را بشناسند.
خانواده: اعضای خانواده قادرند شدیداً رفتار خریدار را تحت تأثیر قرار دهند. اعضای خانواده به دو دسته تقسیم می­شوند، نخست والدین شخص، که راهنمای وی محسوب می­شوند و شخص جهت­گیری­های خود در مورد دین، سیاست، اقتصاد و … را از آن­ها می­آموزد. همسر و فرزندان شخص، نیز تأثیر مستقیمی بر رفتار روزمره وی دارند.
نقش و منزلت اجتماعی، یک شخص به گروه ­های زیادی نظیر، خانواده، باشگاه و سازمان و… تعلق و وابستگی دارد. جایگاه شخص در هر کدام از این گروه­ ها بر حسب نقش و منزلت او تعیین می­ شود (صمدی، ۱۳۸۶).
ج) عوامل شخصی
تصمیمات یک خریدار تحت تأثیر خصوصیات فردی او نیز قرار می­گیرد. این خصوصیات شامل: سن، مرحله زندگی، شغل، وضعیت اقتصادی، سبک زندگی و شخصیت و تصور شخصی می­شوند.
سن و مرحله زندگی: مردم در طول زندگی خود خریدار کالاها و خدمات متفاوتی هستند. در دوران طفولیت، مصرف ­کننده غذای کودک­اند. در دوران رشد و بلوغ همه نوع مواد غذایی را مصرف می­ کنند و در سال­های واپسین زندگی احتمالاً به رژیم­های غذایی خاصی پناه می­برند. سلیقه مردم در انتخاب لباس، و اثاثیه و تفریحات شدیداً تحت تأثیر سن آنها قرار دارد.
شغل: شغل هر کس، نوع کالاها و خدماتی را که او می­خرد، تحت تأثیر قرار می­دهد یک کارگر، کفش، لباس و وسایل ناهارخوری کارگری می­خرد و تفریحات او ممکن است فقط در بازی بولینگ خلاصه شود. در صورتی که مدیر عامل یک شرکت، پوشاک و کفش گران قیمت می­خرد، با هواپیما سفر می­ کند و خریدار قایق تفریحی است.
وضعیت اقتصادی: شرایط اقتصادی یک نفر تأثیر قابل ملاحظه­ای بر انتخاب کالا می­ گذارد. بازاریابان کالاهای که در قبال تغییر درآمد دارای حساسیت زیادند، از نزدیک روند درآمد، پس­انداز و نرخ­های بهره بانکی را زیر نظر می­گیرند.

این فصل از دو بخش تشکیل شده است. در بخش اول ادبیات و مستندات در مورد متغیرهای تحقیق آورده شده، و در بخش دوم به تحقیقات انجام شده در خارج و داخل کشور پرداخته ‌شده است.

• • 1. 1. ادبیات پژوهش

واژه­ی مذهب

مذهب در لغت به معنای کیش، طریقت و مسئولیتی است که معطوف به امر مقدس در دو بعد دین­آشنایی و دین­باوری می­ شود. نگرش دینی، نگرش به امور ماورایی است که به موجب آن مشکلات روحی حل گشته و احراز و تقویت آن موجب یگانگی، ثبات، استمرار و پایداری فرد در جامعه می­ شود (آرون، ۱۹۸۹؛ به نقل از ضیایی، ۱۳۹۲).
مجموعه دین از دو بخش تشکیل شده است:
۱.آموزه ها و گزاره های اعتقادی (هست ها /اصول)
۲.دستورهای عملی ، اخلاقی وارزشی که بر پایه آموزه های اعتقادی استوار شده اند.(بایدها/ فروع)
مقوله‌ی مهم و اساسی دین، سابقه‌ای به امتداد تاریخ بشر و گستردگی­ای به پهنای جهان دارد. طول و عرض زمان را همراهی کرده به ‌نحوی ‌که هیچ دورانی و هیچ مکانی نبوده که حقیقت دین حضور و ظهور نداشته باشد. دین همراه انسان است، و بشر از آغاز آفرینش نیاز به دین را همواره در خویشتن احساس می­کرده و با عطش فطری در پی آن می‌رفته تا با رسیدن به زلال آن، این عطش را برطرف، و خود را سیراب کند. از این‌رو جامعه­شناسان و مردم­شناسان با اینکه درگذشته از انسان به موجودی «مستوی القامه» و ابزارساز و سیاست­ورز یاد می‌کردند، اما امروزه از او به‌عنوان موجودی دین‌ورز سخن می‌گویند. زیرا محققان با پژوهش‌های تاریخی خود، هیچ قومی از اقوام بشر را نیافته‌اند که صاحب نوعی دین نبوده باشند. چنان‌که جدیدترین پژوهش‌های جامعه‌شناختی، بیش از ۹۵ درصد انسان‌ها را معتقد به خداوند و متدین به دینی از ادیان می‌داند. و این واقعیت مردودکننده­ی این نظریه است که با پیشرفت اجتماعی و پیشرفت رفاه مادی، دین و اندیشه‌ی دینی انحطاط می‌یابد. نتیجه­اش این‌ است که انسان، دارای سرشت و فطرت دینی است و هویت بافت وجودی او در متن خلقت با دین عجین شده است (آرون، ۱۹۸۹؛ به نقل از ضیایی، ۱۳۹۲).
حضرت آیت­الله خامنه­ای، پس از تبیین اهمیت عینی سبک و فرهنگ زندگی، به مبانی کارگشای این مبحث از منظر اسلام پرداختند و تأکید کردند: «اسلام، خردورزی، اخلاق و حقوق را مایه­های اصلی فرهنگ صحیح می­داند و ما نیز باید به طور جدی به این مقولات بپردازیم وگرنه پیشرفت اسلامی و تمدن نوین اسلامی شکل نخواهد گرفت.» ایشان در ترسیم چگونگی شکل­ گیری سبک و شیوه زندگی افزودند: «فرهنگ زندگی، متأثر از تفسیر ما از زندگی است و هر هدفی را برای زندگی تعیین کنیم، سبک خاصی را به همراه می ­آورد. در بحث سبک و فرهنگ زندگی، اسلام عزیز همه نیازهای انسان را برآورده می­سازد و دانشوران حوزه و دانشگاه باید علاوه بر تلاش در فقه و حقوق، در بحث اخلاق اسلامی و عقل و سلوک عملی اسلام نیز کارهای متراکم و با کیفیت انجام دهند تا نتایج این تلاش­ها مبنای برنامه­ ریزی و تعالیم نسل­ها قرار گیرد.» آیت­الله خامنه­ای بعد از تبیین ضرورت ایمان به هدف به عنوان یکی از عوامل اساسی تمدن­سازی، بحث مهمش را با تأکید بر یک نکته اساسی دیگر ادامه دادند: «پرهیز کامل از تقلید از سبک و سلوک زندگی در تمدن غربی.» ایشان خاطرنشان کردند: «ما البته بنای بر غرب­ستیزی نداریم اما براساس بررسی و تحقیق تأکید می­کنیم که تقلید از غرب، هیچ ملتی را به جایی نمی­رساند. فرهنگ غرب، اصولاً فرهنگی مهاجم است و به هر دلیلی در هر کشوری رواج یابد به تدریج فرهنگ و هویت آن ملت را نابود می­ کند.» وی در پایان سخنانش تأکید کرد: «انقلاب اسلامی دارای توانایی، ظرفیت و انرژی متراکمی است که می ­تواند همه موانع را از سر راه بردارد و تمدن ممتاز، متعالی، برجسته و باشکوه اسلامی را در مقابل چشم همه جهانیان برپا سازد.» (امام خامنه­ای، ۱۳۹۱).

علّامه محمدحسین طباطبایی، دین را نظامی مبتنی بر اعتقاد می­داند. روانشناسی دینی گستره­ای است که به مطالعه باورها و اعمال دینی از دیدگاه روانشناختی می ­پردازد. دین اسلام کامل­ترین و پسندیده­ترین دین در نزد خداست که دستورات جامعی برای همه از جمله ابعاد زندگی انسان ارائه داده است. انسان در صورت پذیرش توحید و عمل به قوانین دین ظرفیت روانی­اش گسترده­تر می­ شود، در غیر این ­صورت احساس ناخوشایندی و زندگی تیره و تاری خواهد داشت. به نظر می­رسد که افراد پای­بند به برنامه ­های دین و دستورات آن، به بسیاری از بیماری­های روانی مبتلا نمی­شوند. هر چند نتیجه ­گیری از دیدگاه متفکرین اسلامی کاملاً منطقی است ولی مقبولیت عام نیافته است (حکم آبادی، ۱۳۸۹).
بندگی کن تا که سلطانت کنم جان فدا کن تا همه جانت کنم
قرآن کریم نیز به صراحت بیان می­ کند که راه مستقیم انسانیت، عبادت است: «وَ أَنِ اعْبُدُونی‏ هذا صِراطٌ مُسْتَقیمٌ.( سوره یس ،آیه ۶۱.) بندگی مرا کنید؛ که این راه مستقیم است.
مطالعه­ مذهب از دیدگاه روان­شناختی از حدود ۱۰۰ سال پیش آغاز شده است، ویلیام جیمز^[۲۳] موجودیت روان شناسی دین را آنگونه که امروز یافت می­ شود، از زمانِ پیدایش مطالعه­ تطبیقی ادیان در قرن ۱۹ در اروپا، به روشنی بیان می­ کند. وی بر این باور است که دانش روان­شناسی به این نتیجه رسیده است که اگر خداگراییِ انسان، سرشتی است و اینکه انسان میل به این جهت دارد، حکایت از یک وابستگی عمیق بین وجود انسان و خالق او می­نماید. از دیدگاه روان­شناسی، مذهب یک سری احساسات مختلف است، مثل ترس­مذهبی، عشق مذهبی و نشاط و سرور مذهبی. مذهب را تاثیرات، احساسات و رویدادهایی می­دانند که در عالم تنهایی و دور از همه وابستگی­ها برای هر انسانی روی می­دهد. نظام ارزش­ها مبتنی بر طرز تلقی افراد از زندگی و موفقیت انسان در جهان و در رابطه با پدیده ­های جهان است و به دلیل نیاز انسان به داشتن معنای وجودی خویش و جایگاهش در این جهان، ارزش مذهبی در نظام ارزش­ها، جایگاه ویژه­ای دارد (رازفر و سهرابیان،۱۳۷۹؛ به نقل از ضیایی،۱۳۹۱).

۲-۳- تعریف مفاهیم و نظریه های مربوط به مذهب

بررسی روان­شناختی دین نیز همچون خود روان­شناسی از گذشته­ای دور و نامشخص آغاز شده که مقدم بر تاریخ رسمی آن است. آغاز روان­شناسی دین به عنوان رشته­ای رسمی به حدود سال ۱۸۸۱ باز می­گردد، هنگامی که جی استانلی هال^[۲۴] در بوستون نطقی همگانی در مورد آموزش اخلاقی و دینی ایراد کرد. خواه قبول داشته باشیم، شواهد هال که بنابر برداشت شخصی­اش بین دو چیز یعنی تعبیر دین و دوران نوجوانی پیوند برقرار می­ کند، آغازگر این رشته بوده و خواه بخواهیم پیدایش آن را به گونه ­ای نامشخص­تر به اواخر قرن نوزدهم برگردانیم، تنها توانسته ایم تاریخ آخرین دوره تفکر را در باره پارسایی انسان معین کنیم. این نوع تفکر و نظریه­پردازی را اگرچه به هیچ وجه رواج نداشته اما به صورت پراکنده می­توان در دوران کهن نیز یافت (کاهو، ۱۹۹۲؛ به نقل از حسینی،۱۳۹۱).
در زبان انگلیسی واژه «دین»^[۲۵] از ریشه­ لاتین religio می ­آید که به گفته برخی پژوهشگران، نخست برای اشاره به نوعی قدرت فرابشری به کار می­رفته که از آدمی می­خواهد برای اجتناب از نتیجه­ای شوم به شیوه­ای خاص رفتار کند، دیگر پژوهشگران نتیجه گرفته­اند که religio به احساسی اشاره دارد که در کسانی موجود است که چنین قدرتی را درک و مشاهده می­ کنند، این اصطلاح بر کردارهای آیینی که در حرم خدایانی^[۲۶] معین صورت می­گرفت اطلاق می­ شود. به هر حال این واژه دلالت داشت بر آنچه آدمی انجام می­داد یا آنچه عمیقاً احساس می­کرد یا آنچه بر اراده­ی او تاثیر می­گذاشت، او را به اطاعت می­خواند یا به عذاب تهدید می­کرد، یا وعده­ پاداش می­داد یا به اجتماع خود پایبند می­کرد (اسمیت، ۱۹۶۳؛ به نقل از دهقانی، ۱۳۸۶).

۲-۳-۱- تعریف دین

امروزه از دین تعاریف بسیاری موجود است که اشتراک آن‌ها به اشتراک لفظی شبیه‌تر است تا اشتراک معنوی. زیرا برخی از آن‌ها الهی و بعضی دیگر غیرالهی هستند. اعتقاد به توحید و یکتاپرستی، اعتقاد به قدرت‌های جادویی، اعتقاد به تقدس بعضی حیوانات و اشیا و اشکال گوناگون بت‌پرستی، حتی برخی افراد مکاتبی چون مارکسیسم و اومانیسم را نیز دین می‌نامند. دین‌های یادشده در شاخه‌های مختلف علوم، نظیر فلسفه‌ دین، جامعه‌شناسی دین، و روان‌شناسی دین مورد بررسی و کاوش قرار گرفته‌اند و تنوع و گستردگی آن‌ها موجب شده است تا عده‌ای به اشتباه، منکر امکان تعریف واحدی از دین شوند (کریمی وکیل، ۱۳۹۱).
ماکس مولر^[۲۷] خاورشناس و دین‏شناس آلمانى می­گوید: دین کوششى است ‏براى درک آن­چه درک نشدنى است و بیان آنچه غیر قابل تفسیر است. او با تاکید بر جنبه عقلانى دین مى‏گوید: دین قوه و یا تمایل فکرى است که مستقل از حس و عقل، و نه الزاماً به رغم آن دو، بشر را قادر مى‏سازد که بى‏نهایت را به اسامى و اشکال گوناگون درک نماید. در برخی از تعاریف از دین، برجنبه اخلاقى آن تاکید شده است؛ امانوئل کانت^[۲۸] می­گوید: «دین، عبارت است از تشخیص همه وظایف، به عنوان دستورهاى الهی». و ماتیو آرنولد^[۲۹] می­گوید: «دین، عبارت است از اخلاقى که در تماس با احساس قرار گرفته است‏». جان هیک^[۳۰]، کلام آرنولد را این گونه نقل کرده است: «دین، همان اخلاق است که احساس و عاطفه، به آن تعالى و گرما و روشنى بخشیده است‏». فریدریش شلایر ماخر^[۳۱] تاکید می­ کند که دین ریشه در احساس دارد، نه در عقل. در نتیجه، دین باید چیزى فراتر از کوشش ابتدایى در به دست آوردن تصورى از جهان باشد. وی در کتاب «سخنرانی­هایى درباره دین^[۳۲]»‏ با تاکید احساسى بر دین آشکارا مى­گوید: جوهر دین عبارت است از احساس وابستگى مطلق، و آن را به احساس اتکاى مطلق توصیف کرده است. مرادش از اتکاى مطلق، چیزى است در تقابل با سایر احساسِ اتکاهاى نسبى و جزئى. ویلیام جیمز^[۳۳] نیز، بر این جنبه از مذهب تاکید کرده و گفته است: مذهب، عبارت است از تأثرات و احساسات و رویدادهایى که براى هر انسانى در عالم تنهایى و دور از همبستگى‏ها براى او روى مى‏دهد، به طورى که انسان از این مجموعه درمى‏یابد که بین او و آن چیزى که آن را امر خدایى مى‏نامد، رابطه‏اى برقرار است. ویل دورانت^[۳۴] نیز تعریف زیر را از تیلور^[۳۵] نقل کرده است: دین، فقط اعتقاد به موجودات روحانى غیر مادى است. عده‏اى جنبه اعتقادى و احساسى دین را مهم‏تر یافته و آن دو را در تعریف دین برگزیده‏اند، چنان­که رابرت هیوم^[۳۶] گفته است: آن چه دینِ یک فرد را تشکیل مى‏دهد، عبارت از اعتقاد او به نوعى خدا، یا خدایان، و تجربه او از آن خدا، یا خدایان است. آن چه یک دین را از ادیان دیگر متمایز مى‏سازد، عبارت از نوع خدایى است که پیروان آن دین به آن اعتقاد دارند و نوع تجربه­ بشرى‏اى که به گونه ­ای شایسته از آن اعتقاد حاصل مى‏گردد. گروهى بر جنبه پرستش دینى تاکید کرده و دین را با این ویژگى تعریف کرده‏اند. آلن منزیس^[۳۷] در تعریف دین گفته است: «دین، عبارت است از پرستش قدرت‏هاى بالا به دلیل نیاز». تعریف زیر از پرفسور ویلیام آدامز براون^[۳۸]، نیز به صورتی کلی­تر دین را تعریف می­ کند. وی میگوید: دین به معناى زندگى بشر در روابط فوق بشریش مى‏باشد، یعنى رابطه او با قدرتى که او به آن احساس وابستگى مى‏کند، صاحب اختیارى که بشر، خود را در مقابل آن مسئول مى‏بیند، و وجود غیبى که او، خود را قادر به ارتباط با آن مى‏داند (آرین، ۱۳۸۷).

۲-۳-۲- دیدگاه‌های نظری درباره­ دین

هال

«هال»^[۳۹] به عنوان نخستین کسی که در باره تاثیر فرایندهای فیزیولویک در دین مدارک علی فراهم آورد و به عنوان مبدع نظریه تکاملی تحول بر پایه سایق های موروثی اولیه ، یکی از اولین طلایه داران رویکرد زیست شناختی به دین است .
اگر قرار باشد افتخار پایه گذاری روانشناسی دین به کسی داده شود آن شخص کسی جز هال نیست . او نه تنها در این رشته پیشگام بود، بلکه نفوذی مرشدانه بر دانشجویی داشت که در دانشگاه کلارک در دوره کارشناسی ارشد زیر دست او کار می کردند و چند تن از آنان بعدها از روانشناسان مهم دین شدند. آنچه را پرات مکتب کلارک در روانشناسی دین می نامد ویلهم کوپ ۱۹۲۰ و عده ای دیگر مکتب هال می خوانند ؛ دبلیو بی سلبی ۱۹۲۴ اصطلاح مکتب آمریکایی را ترجیح می دهد اما او هم به اندازه پرات و کوپ به سبب پیشگامیش اعتبار قائل است (هال،ترجمه رضایی،۱۳۸۷).
روانشناسی وراثتی دین
در طول سالهای بین نخستین مقاله اش درباره روانشناسی دین با عنوان تربیت دینی و اخلاقی فرزندان (۱۸۸۲)و فصلی درباره تبدیل در کتاب نوجوانی اش (۱۹۰۴) هال تفسیری کاملاً ثابت از دین عرضه می کرد که یکسره تکاملی و تربیتی است . وی معتقد بود که رشد دینی فرد تابع رشد دینی انواع است. در رشد دینی نیز مانند رشد جنین شناختی ، پدیدآیی فردی تکرار پدیدآیی نوعی است. این نظریه ارزش دوگانه داشت. از یک سو به پژوهش های شاگردان هال جهت داد که هدف بسیاری از آن ها یافتن مدارک آماری برای فرضیه های مطرح درباره علایق و تجربه دینی بود از سوی دیگر کنکاش در همین اصل پدیدآیی روانی، پایه ای جدید برای آموزش دینی فراهم آورد.
مراحل تکامل رشد دینی
وجود عواطف دینی را در خردسالان تنها می توان به حدس و گمان دریافت . هال با نظر موافق از سخن مربی آلمانی فردریش فروبل یاد می کند که ناخود آگاه کودک در خدا آرام می گیرد. دیگر نویسندگان آن روزگار فرض کرده بودند که نوعی احساس نطفه ای ـ جسمانی عام نسبت به وجود ناب در آدمی هست ، احساسی از سعادت متعالی یا حتی اتحاد فرشته وار که بتدریج در ورطه تجارب خاص زندگی فرو می غلتد. هال تقریبا سه چهار قرن پیش از اریکسون و نظریه پردازان شی رابطه ها نتیجه گرفت که بذر عواطف دینی بنیادین را نخستین ماه های کودکی می توان کاشت این کار با مراقبت دلسوزانه از جسم کودک از طریق برخورداری آرام و با طمأنینه و پرهیز از محرک های شدی و احساسات یا تغییرات تند امکان پذیر است. هال معتقد است که از این طریق می توان به رشد (حس) اعتماد ، قدردانی ، وابستگی و عشق یاری رساند ، عواطفی که نخست متوجه مادر است و بعد به خدا معطوف میشود.
هرچند هال نتوانست بر ضدیت روانشناسی آمریکا با دین غلبه کند لیکن در ایجاد انگیزه برای مطالعه عینی دین موفق بودو میراثی که وی برجای نهاد عبارت است از آرمان رویکردی شدیداً علمی ، روش پرسشنامه ای و استفاده از تحلیل آماری . روانکاوی و روانشناسی عینی هردو مانند وی درون نگری را به عنوان یگانه روش روانشناختی رد می کردند و هر دو مانند او بر ریشه داشتن دین در جسم آدمی تاکید می ورزیدند. لیکن روانشناسی دین که نظریه های رفتارگرای و نیز روش های آن را بکار می گرفتند.
۲-۳-۳-روانشناسی مذهبی از دیدگاه انسانگراها
انسان گرایان به استعداد های ذاتی و مثبت انسان می اندیشند ، بر اهمیت و یگانگی فرد تاکید می کنند و نیازها و ارزش ها ی معنوی را به رسمیت می شناسند و می خواهند آن هارا ار تقاء دهند(حکم آبادی،۱۳۸۹).
فروید
«فروید» (۱۸۵۶-۱۹۳۹) مبدأ دین‌داری را ناشی از رابطه‌ی کودک با پدر دانسته و رفتار مذهبی را شکلی از روان­آزردگی می‌داند و آن را یک خطای ادراکی ناشی از آرزوی بچه‌گانه برای داشتن یک پدر نیک‌خواهِ قدرتمند می‌داند که این احساسِ ترسِ از قدرت برتر سرنوشت، همواره وجود خواهد داشت (فروید،۱۹۲۹؛ به نقل از رضی، هاشم، ۱۳۵۷).
دین در ضعف و وابستگی اساسی انسان به پدر و در آرزوی برآورده نشده‌ی ما برای دسترسی به نیازهای کودکانه ریشه دارد، که با شکل خدا جلوه کرده است. بنابراین درماندگی و وابستگی دوران کودکی و ترس از تنبیه و نارضایتی پدر قدرتمند، به زندگی بزرگ‌سال منتقل می‌شود و با ارتباط فرد مؤمن باخدا جایگزین می‌گردد (آذربایجانی و موسوی اصل، ۱۳۸۵).
فروید نیاز جنسی را محرک ‏اصلی بسیاری از فعالیت‌های بشری می­داند. او حتی رابطه فرزند و والدین را نیز بر همین اساس تعبیر می‌کند. این ادعای او مبتنی ‏است بر اینکه غریزه‌ی جنسی یا لیبیدو^[۴۰] مادرِ تمام غرایز است. اقتضای اصلی غریزه جنسی این است که هرگاه تحریک ‏شد، ارضا شود. امّا از همان اوان کودکی، پدر و مادر‎ ‎به انسان یاد می‌دهند که آزادی جنسی مطلق وجود ندارد. هر قدر سن بالاتر ‏می‌رود، اجتماع محدودیت‌های بیشتری پیش پای او می‌نهد، اما انسان تسلیم این محدودیت‌ها نمی‌شود. غریزه‌های جنسی در ‏رویارویی با این محدودیت‌ها سرکوب می‌شوند و به ضمیر انسان برمی‌گردند؛ یعنی از روان خودآگاه به ناخودآگاه می‌روند و در ‏ناخودآگاه به شکل عقده درمی‌آیند. به نظر فروید، شاعران و هنرمندان و حتی پیامبران همه از این طریق پدید آمده‌اند؛ یعنی این ‏غریزه‌ی سرکوب شده، گاهی به صورت شعر و گاهی به صورت هنر و گاهی به صورت تعالیم دینی جلوه‌گر شده است (پالمر^[۴۱]، ۲۰۰۱؛ به نقل از دهگانپور و محمودی، ۱۳۸۸).
فروید در کتاب «آینده­ی یک پندار^[۴۲]» در مورد کارکرد دین برای بشر و جایگاه دین نزد آدمی می­گوید: بشر برای زندگی اجتماعی ‏باید بهایی بپردازد و آن چشم پوشی از بخش وسیعی از امیال و آرزوها است، بشر باید از امیال جنسی و طمع‌های فردی صرف ‏نظر کرده و پیرو قوانینی عام باشد. فروید ‏در گام بعدی می‌گوید: حقیقتی وجود دارد که بدیهی است و ما همه از دوران کودکی به آن پی­برده‌ایم، ما به هنگام ترس، حوادث ‏طبیعی و … پدری داشتیم که به او پناه می‌بردیم و وجود او به ما قوت قلب می‌بخشید. صدای دلنواز او که می‌گفت: همه چیز به ‏خیر و خوبی منتهی می‌شود، ما را از ترس می‌رهانید. این تجربه‌ی دوران کودکی ما است، ولی حال که بالغ شده‌ایم، چه؟ به نظر ‏فروید در دوران بلوغ، ندای دین همان کار صدای پدر را می‌کند و همان گرمی را دارد. باورهای دینی، خدایی را به جهان فرافکنی ‏می‌کنند که در مقابل تهدیدهای طبیعت و ترس، پناهگاه ما است. حتی مرگ هم با یاد این خدا، ترسی در ما ایجاد نمی‌کند و با کمک آن ‏مشکلات اجتماعی را فراموش می‌کنیم (فروید، ۱۹۲۹؛ به نقل از رضی هاشم، ۱۳۵۷).
با اینکه فروید توانست در زمینه­ روانشناسی، با نبوغ و مطالعات خود راهکارها و پژوهش­های نوینی را پایه­ریزی کند، اما نگاه او ‏به دین، نگاهی سطحی و در محدوده­ علم روانشناسی باقی ماند. این در حالیست که شناخت دین به­ ویژه دین اسلام و آموزه­های حیاتی آن، نیازمند ذهنی است که افق اندیشه­هایش فراتر از دنیای ماده و روابط حاکم بر آن باشد (آذربایجانی و موسوی اصل، ۱۳۸۵). ‏

یونگ^[۴۳]

«یونگ» (۱۸۷۵-۱۹۶۱) نظر مساعدتری به دین و مذهب داشت. او معتقد بود که دین، در پیروانش احساس امنیت به وجود می‌آورد. یونگ دین را نوعی تجلی خاص روح انسانی می­داند که می­توان آن را با قبول آغازین کلمه به صورت رفتار و مشاهده­ دقیق و ملاحظه موشکافانه در برخی از عوامل دینامیک مشخص، تعریف کرد (یونگ، ۱۹۸۳؛ به نقل از صادقی، ۱۳۹۱).
دیدگاه یونگ گرچه شبیه به دین‌شناسی فروید و تا حدی تحت تأثیر روانکاوی و ضمیر ناهشیار است، ولی به تعاملات روانشناسی محدود نمی‌شود و دیدگاه‌های معرفت‌شناسی و روش‌شناختی را هم دخالت می‌دهد. او نظریه‌ی ناهشیار جمعی را می‌پذیرد و از این‌رو تجربه‌ی دینی را به هیچ‌یک از دو حیطه‌ی عقل محض یا تجربه، متعلق نمی‌داند. ازنظر فروید دین پدیده‌ای آسیب‌زاست، ولی یونگ دین را پدیده‌ای شفابخش می‌داند (آذربایجانی و موسوی اصل، ۱۳۸۵).
یونگ بر این باور است که امروزه برای درک مسائل دینی شاید راهی جز روان شناسی وجود نداشته باشد، و تنها از خلال فهم روان شناختیِ تجربه عوالم درونی است که می­توان به درک دین راه یافت. یونگ دیدگاه خود را در باب دین و نیاز انسان به دین چنین بیان می­ کند: دین یکی از قدیمی­ترین و عمومی­ترین تظاهرات روح انسان است و بنابراین واضح است که هرگونه روان­شناسی که سر و کارش با ساختمان شخصیت انسان باشد، دست­کم نمی­تواند این حقیقت را نادیده بگیرد؛ که دین تنها یک پدیده­ اجتماعی و تاریخی نیست، بلکه برای بسیاری افرادِ بشر حکم یک مسأله مهم شخصیتی را دارد. دین به معنای تفکر از روی وجدان و با کمال توجه، درباره یک چیز قدسی و نورانی است. این چیز عبارت از یک نیروی محرک یا یک اثری است که علت آن را نمی­ توان در عمل ارادی فرد پیدا کرد. علتش هرچه باشد، حالتی است که به انسان دست می­دهد بی آنکه اراده­ی او در آن دخیل باشد. دین عبارت از یک حالت مراقبت و تذکر و توجه دقیق به بعضی عوامل مؤثر است که بشر عنوان قدرت قاهره را به آنها اطلاق می­ کند. می­توان گفت اصطلاح دین، معرف حالت خاص وجدانی است که بر اثر درک کیفیت قدسی و نورانی تغییر یافته باشد. حتی یونگ شرط حتمی و ضروری شفا یافتن بیماران عصبی و روانی را دینداری واقعی و ایمان و پایبندی به اعتقادات دینی معرفی می­ کند. اعتقاداتی که انسان در برابر آنها استقامت به خرج می­دهد و تجربه دینی خود را تقویت می­ کند. به عقیده او افراد در برابر برخورد مستقیم با حالت دینی به طرز مؤثری حفظ و حمایت می­شوند (مورنو، ۱۹۹۷؛ به نقل از مهرجویی،۱۳۷۶).
یونگ می­گوید: دین گرایش خاصی از ذهن انسان است که در آن عوامل پویا به قدری زیبا و معنی­دار نگریسته می­شوند که باید مورد ستایش و مهر قرار گیرند. این گرایش از رفیع­ترین و قوی­ترین ارزش برخوردار است و حتی می­توان گفت که به لحاظ روانی بسیار پراهمیت و دارای شدت بسیاری است. وی می­افزاید دین تکیه بر سنت و اعتقاد ندارد بلکه در کهن­الگوها^[۴۴] یعنی ملاحظه­ای دقیق برآنچه جوهر دین را می­سازد ریشه دارد. هر فردی دارای ذاتی دین­گرایانه است، تکانه­ای برای دین که کنشی روانی دارد و این گرایش ذاتی است که موقعیت و الگویی برای همه تصورات و فعالیت­های دینی فراهم می ­آورد (پالمر،۲۰۰۱؛ به نقل از دهگانپور و محمودی، ۱۳۸۸).
یونگ شخصیت، اندیشه و تجارب خود را در کتاب «خاطرات، رؤیاها و اندیشه‌ها^[۴۵]» به‌وضوح ترسیم کرده است. او می‌گوید: خدا برای من یکی از مطمئن‌ترین و بی‌واسطه‌ترین تجارب است. وی خداوند را بر اساس تجربه‌ی شخصی و توصیف کلامی-منطقی متداول در الهیات مطرح می‌کند. او با تحویل دین به الهیات مخالفت می‌کند و به‌جای آن دین را به تجربه‌ی شخصی ارجاع می‌دهد. خدایی که در تجربه قدسی تجربه می‌شود، خدایی نیست که در قالب مقوله‌ای تصویرسازی شده و مورد اثبات قرار گیرد. ادیان و مسلک‌های مختلف مجموعه‌های مدون و منظم تجربیاتی‌اند که در اصل مذهبی بوده‌اند. مضمون و محتویات تجربه‌ی اصلی در این مسلک‌ها صورت متبرک به خود می‌گیرد و به‌طورکلی در قالب ساختمان فکری خشک و پیچیده‌ای منجمد می‌شود.
یونگ (۱۸۷۵-۱۹۶۱) نظر مساعدتری به دین و مذهب داشت. او معتقد بود که دین، در پیروانش احساس امنیت به وجود می‌آورد. یونگ دین را نوعی تجلی خاص روح انسانی می­داند که می­توان آن را با قبول آغازین کلمه به صورت رفتار و مشاهده­ دقیق و ملاحظه موشکافانه در برخی از عوامل دینامیک مشخص، تعریف کرد (یونگ، ۱۹۸۳؛ به نقل از صادقی، ۱۳۹۱).

جیمز^[۴۶]

«ویلیام جیمز» رویکرد مادی­گرایانه را در تفسیر دین نفی می‌کند. دین در نظر او مفهومی پیچیده و مرکب، دارای انواع و ابعاد گوناگون، و دو شاخه‌ی کلی، نهادی^[۴۷] و شخصی^[۴۸] است. او بخشی از دین را که انسان برای جلب رحمت خدا انجام می‌دهد، دین نهادی، و بخش دیگر دین را که در آن ابعاد باطنی انسان، کانون علایق را تشکیل می‌دهد، شاخه‌ی کاملاً شخصی دین می‌نامد. جیمز چون معتقد بود که مأمن اصلی دین، فردیت است به همین خاطر بیش­تر به دینِ شخصی پرداخته و دین نهادی را نادیده گرفته است (آذربایجانی، ۱۳۸۷).
جیمز تأثیر خداوند بر انسان را این‌گونه ترسیم می‌کند: اگر از من بپرسند وجود خداوند چگونه ممکن است در حوادث و رویدادهای بشری تغییری را سبب شود؟ به‌سادگی جواب می‌دهم، با اتصال بشر در هنگام دعا، به‌ویژه وقتی عالم ماوراء حس و قلب آدمی را لبریز می‌کند. آنچه آدمی در این موقع احساس می‌کند این است که اصلی روحانی که به یک معنا از اوست و در عین‌ حال از او جداست، در مرکز نیروی شخصی او اثری زندگی‌بخش می‌گذارد و زندگی نوینی به او می‌بخشد، به ‌طوری‌که با هیچ‌چیز قابل‌مقایسه نیست (جیمز، ۲۰۰۲؛ به نقل از آذربایجانی و موسوی، ۱۳۸۵).
ویلیام‌ جیمز در کتاب‌ «تنوع تجربه­ دینی^[۴۹]» به بررسی‌ انواع‌ تجربیات‌ دینی‌ پرداخته‌ است. وی‌ ضمن‌ استناد به‌ تجربیات‌ شخصی‌ افراد در حالات‌ جذبه، خلسه‌ و احساس‌ حضور نزد پروردگار به‌ مسئله‌ وحدت‌ وجود که‌ از مباحث‌ اساسی‌ در فلسفه‌ و عرفان‌ است‌ توجه‌ می‌کند. دامنه­ مطالعات‌ ویلیام‌ جیمز در زمینه­‌ تجربیات‌ دینی‌ از کشور آمریکا فراتر رفته‌ و فرهنگ‌ شرق‌ را نیز دربر می‌گیرد. حاصل‌ این‌ مطالعات‌ منجر به‌ ارائه‌ یک‌ فرضیه­ اساسی‌ در زمینه‌ روان‌شناسی‌ دین‌ می‌شود. طبق‌ این‌ فرضیه، محتوای ناهشیار صرفاً‌ شامل‌ خاطرات‌ ناقص، تداعی‌ معانی‌ عجیب‌ و غریب‌ و مانند آن‌ نیست، بلکه‌ قسمت‌ ناهشیار شخصیت‌ انسان‌ می‌تواند منبع‌ و سرچشمه­ی‌ بسیاری‌ از شاهکارها و آثار نبوغ‌ باشد. جیمز می‌گوید: «به‌ هنگامی‌ که‌ مسئله‌ تصوف، عرفان، دعا و نیایش‌ را مورد مطالعه‌ قرار داده‌ بودیم‌ ملاحظه‌ کردیم‌ که‌ در زندگی‌ مذهبی‌ نقش‌ عمده‌ را فیض ‌نهایی‌ که‌ از قسمت‌ ناهشیار ما می‌رسد بازی‌ می‌کند. بنابراین‌ من‌ فرضیه‌ خود را اینطور قرار می‌دهم؛ این‌ حقیقت‌ برتر که‌ ما در تجربیات‌ دینی‌ با آن‌ ارتباط‌ پیدا می‌کنیم، بیرون‌ از حدود وجود فردی‌ ما هرچه‌ می‌خواهد باشد، درون‌ حدود وجود ما، دنباله­ی‌ ضمیر ناهشیار ما از اوست. وقتی‌ که‌ ما به‌ این‌ شکل پایه­­‌ فرضیه­‌ خود را بر روی‌ امری‌ که‌ مورد قبول‌ دانشمندان‌ روان‌شناس‌ است‌ قرار می‌دهیم، با علوم‌ امروزی‌ تماس‌ خود را حفظ‌ کرده‌ایم، حال‌ آنکه‌ علمای‌ علم‌ کلام‌ چنین‌ تماسی‌ را ندارند» (جیمز، ۱۹۹۳؛ به نقل از قائنی،۱۳۷۲).
جیمز در جایی دیگر می­افزاید: مذهب عبارت است از تأثیرات و احساسات و رویدادهایی که برای هر انسانی در عالم تنهایی و به دور از همه وابستگی­ها برای فرد روی می­دهد، به طوری که انسان از این مجموعه درمی­یابد که بین او و آن چیزی که آن را «امر خدایی» می­نامد، رابطه­ای برقرار است و این ارتباط یا از راه قلب و یا از روی عقل و یا به وسیله اجرای اعمال مذهبی برقرار می­گردد و او معتقد است مذهب هر کس آن قدری است که خود او به شخصه به آن رسیده است و علم مذهب ممکن است به پای زندگی نرسد.

با توجه به تعریف و خصوصیات هر “اجتماع” می توان اینطور بیان کرد که اساس شکل گیری شبکه های اجتماعی ایجاد رابطه بین افراد عضو برای دوستی، تبادل نظر و غیره می باشد. شاید بتوان چنین بیان کرد که شکل گیری روابط در شبکه های اجتماعی هم عامل انگیزشی برای برپایی و تشکیل آن ها می باشد و هم گاهی مهمترین هدفی است که یک شبکه ی اجتماعی دنبال می کند. شکل گیری رابطه از خصوصیات بارز و اولیه و از نیازهای اعضا و افراد هر اجتماع و جامعه ای می باشد و در این بین شبکه های اجتماعی و مجازی از این مسئله مستثنی نیستند. روابط از نظر منطقی می توانند یکطرفه یا دو طرفه باشند. شکل گیری هر رابطه ای نیاز به فرد یا افرادی دارد که خواهان شکل گیری رابطه برای هدف مشخصی می باشند. هر چند در عالم واقع و در جوامع و اجتماعات واقعی روابط یک طرفه بین انسان ها چندان معنا و رواج ندارد اما در شبکه های اجتماعی می توان این مسئله را راحت تر پذیرفت و آن را منطقاّ پیاده سازی کرد. با این توضیحات در می یابیم که در شبکه های اجتماعی می توان روابط میان اعضا را به صورت یک گراف که در برخی جهت دار و در برخی دیگر بی جهت است در نظر گرفت.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در این گراف ساختارهای حاصل اغلب بسیار پیچیده هستند. تحلیل شبکه های اجتماعی روابط اجتماعی را با اصطلاحات رأس و یال مینگرد. رأسها بازیگران فردی درون شبکه ها و یالها روابط میان این بازیگران هستند.انواع زیادی از یالها می تواند میان رأسها وجود داشته باشد. تحقیق در تعدادی از زمینه های آکادمیک نشان داده است که شبکه های اجتماعی در بسیاری از سطوح به کار گرفته میشوند از خانواده ها گرفته تا ملتها و نقش مهمی در تعیین راه حل مسائل، اداره کردن تشکیلات و میزان موفقیت افراد در رسیدن به اهدافشان ایفا می کند. در ساده ترین شکل یک شبکه اجتماعی نگاشتی از تمام یالهای مربوط، میان رأس های مورد مطالعه است. شبکه اجتماعی هم چنین میتواند برای تشخیص موقعیت اجتماعی هر یک از بازیگران مورد استفاده قرار گیرد. این مفاهیم غالبا در یک نمودار شبکه اجتماعی نشان داده میشوند که درآن، نقطه ها رأس ها هستند و خط ها نشانگر یالها میباشد.
۲–۴ اهداف تحلیل شبکه های اجتماعی
شبکه های اجتماعی به دلایل مختلفی و در زمینه های متعددی مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد. این شبکه ها از مدتها پیش توجه متخصصین، جامعه شناسان، دانشمندان، تجار و دارندگان کسب وکار، تحلیلگران سیاسی و فرهنگی را به خود جلب نموده است به گونه ای که هر دسته از گروه های فوق از دید تخصصی خود به تحلیل شبکه پرداخته و به اطلاعات مورد نیازشان دست می یابند [۹] .
بطور کلی شبکه های اجتماعی می توانند از دو منظر مورد کاوش و تحلیل قرار گیرند.
منظر ویژگی های شبکه که ویژگی های ساختاری شبکه از جمله شناسایی گره ها و اتصالات مهم شبکه، استخراج ماتریس هم بستگی، هم ارزی ساختاری، دینامیک انتشار خبر، مقاومت شبکه در برابر تهدیدها و غیره را مورد بررسی قرار می دهد.
منظر نیازمندی های فنی که به بررسی و کاوش پیرامون دلایل موفقیت یک شبکه اجتماعی در اهدافی که دنبال می کند، می پردازد. بدین منظور بایستی شاخص های ارزیابی شبکه اجتماعی شناسایی شده و مورد بررسی قرار گیرند.
۲–۵ حوزه های مختلف فعالیت در تحلیل شبکه های اجتماعی
فعالیت های مختلفی در عرصه تحلیل شبکه های اجتماعی بر روی گراف و اطلاعات مربوط به این شبکه ها صورت می گیرد [۱۱]. عمده این فعالیت ها عبارتند از:
گشت تصادفی^[۳۱] : برای جستجو در شبکه اجتماعی و تخمین احتمال مشاهده هر رأس به کار می رود. روش کار آن به این صورت است که به هر رأس رتبه ای را نسبت می دهد و بر همین اساس در هر گام به احتمالی که مطابق با رتبه مورد نظر است، رأسی را انتخاب کرده و به پیش می رود.
شناخت انجمن ها و اجتماعات :^[۳۲] این کار به کلاستربندی رأس های موجود در گراف شبکه اجتماعی بسیار نزدیک است و تلاش در ناحیه بندی شبکه ها دارد.
دسته بندی رأس در شبکه اجتماعی: برخی از رأس ها برچسب دارند. با بررسی ارتباطات بین آنها پی به همبستگی بین این برچسب ها برده می شود و دسته بندی رأس ها صورت می گیرد.
انقلاب در شبکه های اجتماعی دینامیک^[۳۳] : شبکه های اجتماعی موجودیت هایی ذاتاً دینامیک هستند. در هر لحظه عضوی به شبکه اضافه می شود و عضو دیگری از آن جدا می شود. لینکی ارتباطی برقرار شده و لینک دیگری قطع می شود. و همه این موارد منجر به ایجاد تغییرات دایمی در ساختار شبکه می شود. بررسی این تغییرات و این که چه قوانینی بر دینامیک شبکه حاکم است مربوط به فعالیت های این حوزه می شود.
آنالیز تأثیر اجتماعی : ^[۳۴]در این شبکه ها بواسطه تعامل افراد با یکدیگر بر روی رفتار کاربران تأثیراتی مشاهده می شود. مدل کردن طبیعت این تأثیرات و انتشار تأثیر و نیز بررسی اینکه کدام بازیگردر انتشار این تأثیرات موثرتر است، از فعالیت های این بخش می باشد.
یافتن متخصص در شبکه ها:^[۳۵] در این حوزه بر اساس ویژگی هایی افراد متخصص برای یک کار خاص را در شبکه اجتماعی شناسایی می کنند.
پیش بینی لینک در شبکه اجتماعی : این مبحث مربوط به برآورد احتمال ایجاد لینک بین دو رأس که قبلاً لینکی با هم نداشته اند، می باشد و از کاربردهای آن ارائه پیشنهاداتی برای یافتن دوست و یا کالا، یافتن شبکه افراد تروریست و غیره می باشد.
امنیت^[۳۶] در شبکه های اجتماعی : در این حوزه فعالیت، برای جلوگیری از نقض حریم های شخصی افراد، تکنیک های مختلفی به کار برده می شود که از جمله مهم ترین آنها تکنیک های گمنام سازی است.
بصری سازی^[۳۷] شبکه های اجتماعی: راهی برای خلاصه کردن اطلاعات برای درک راحت تر آن است. انواع بصری سازی ساختاری، معنایی، آماری و زمانی وجود دارد.
داده کاوی در شبکه های اجتماعی : از آنجایی شبکه های اجتماعی غنی از اطلاعات مختلف هستند، کاوش در این شبکه ها می تواند محققان را به نتایج خوبی برساند. این کاوش ها معمولاً در رسانه های اجتماعی مانند تصاویر، فیلم ها و غیره صورت می گیرد.
متن کاوی^[۳۸] در شبکه های اجتماعی : شبکه های اجتماعی شامل مقدار زیادی متن در قالب های مختلف می باشد. لینک ها به پست ها بلاگ ها و یا مقالات خبری، برچسب هایی که کاربرها بر روی یکدیگر می گذارند.
علامتگذاری اجتماعی ^[۳۹]: tagتوضیحات کوتاهی است که فرد به اشیای مختلف اختصاص می دهد. اینها معمولا اطلاعات خوبی را در تحلیل شبکه های اجتماعی بدست می دهند.
علاوه بر موارد فوق حوزه های فعالیت دیگری نیز در تحلیل شبکه های اجتماعی وجود دارد. اما در این میان حوزه ای که محدوده فعالیت این پایان نامه را شامل می شود، حوزه پیش بینی لینک در شبکه های اجتماعی است که مفصلاً در فصل بعد شرح داده خواهد شد.
جمع بندی
با توجه به مسایل ذکر شده در فصل اول و گستره استفاده از شبکه های اجتماعی در اقصی نقاط جهان و حجم انبوه اطلاعاتی که در این شبکه ها رد وبدل می شود، اهمیت و ارزش تحلیل این نوع شبکه ها به وضوح مشاهده می شود.
در تحلیل شبکه های اجتماعی دو نوع کلی داده در اختیار داریم که می توانیم با بهره گرفتن از آنها به تحلیل و بررسی اطلاعات موجود در شبکه ها پرداخته و آنچه را در حوزه های مختلف مجازی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و غیره نیاز داریم کسب نماییم. این دو نوع داده عبارتند از :
داده های حاصل از تحلیل ساختاری گراف شبکه و مبتنی بر لینکها: این اطلاعات با مطالعه رفتار لینکها، رأس های مهم و گسترش نواحی مختلف شبکه کشف و شناسایی می شوند.
داده های حاصل از تحلیل محتوایی: که مربوط به تحلیل تصاویر و متن های موجود به اشتراک گذاشته شده توسط کاربران شبکه های اجتماعی، می شود.
فعالیت های مختلفی که از جمله آن ها شناسایی اجتماعات و انجمن ها، آنالیز تأثیرات اجتماعی، یافتن افراد متخصص در شبکه اجتماعی و موارد دیگر است، در حوزه تحلیل شبکه های اجتماعی صورت می گیرد که ما در این میان پیش بینی لینک در شبکه های اجتماعی را که کاربردهای وسیعی در همه مسایلی که در ساختار گرافی ارائه می شوند دارد، به عنوان موضوع تحقیق و پایان نامه برگزیده ایم.

فصل سوم
پیش بینی لینک در شبکه های اجتماعی

۳–۱ مقدمه
شبکه اجتماعی ساختاری اجتماعی است که از گره هایی)که عموما فردی یا سازمانی هستند( تشکیل شده است و این گره ها توسط یک یا چند نوع خاص از وابستگی به هم متصل اند. تحلیل شبکه های اجتماعی یا SNA که یک استراتژی برای تجزیه و تحلیل این ساختار است، ساختار اجتماع را به شکل یک گراف و افراد و روابط اجتماعی را با اصطلاحات رأس و یال می نگرد. رأس ها کنشگران فردی یا سازمانی درون شبکه ها هستند و یال ها روابط و لینکهای میان این کنشگران هستند. انواع زیادی از لینکها نیز می تواند میان رأس ها وجود داشته باشد و در شکل ۳-۱ گره ها و یال های متصل و غیر متصل به همدیگر نشان داده شده است.

شکل ۳-۱ ارتباطات بین افراد شامل گره و یال های متصل و غیر متصل در شبکه اجتماعی
شبکه های اجتماعی شبکه هایی دینامیک هستند که مدام در حال افزایش اعضا و ارتباطات و لینکهای بین آنها هستند و متأّسفانه این لینکها ممکن است به خاطر فرایند ایجاد ناقص و یا به خاطر این که این لینکها هنوز در این شبکه ها انعکاس نیافته اند)به عنوان مثال دوستان دنیای واقعی که یک ارتباط اجتماعی مجازی ایجاد نکرده اند(، از دست برود . [۱۱]اما نکته اینجاست که می توان با پیش بینی این لینکها امکان گسترش و تکمیل این شبکه ها و بازیابی اطلاعات و موارد از دست رفته را به انجام رساند. و بر همین اساس یکی از مسایل مهم در شبکه های اجتماعی، مساله پبش بینی لینک^[۴۰] است.پیش بینی لینک یک امر مهم برای تحلیل شبکه های اجتماعی است که کاربردهایی در حوزه های دیگر مثل بازیابی اطلاعات، بایوانفورماتیک و تجارت الکترونیک دارد. در حوزه علم وب و اینترنت می تواند در کارهایی ازقبیل ایجاد ابرلینک وب اتوماتیک و پیش بینی ابرلینک سایت های وب کاربرد داشته باشد. [۸] در تجارت الکترونیک، یکی از مهم ترین کاربردهای آن ایجاد سیستم های پیشنهاد دهنده^[۴۱] است.
شبکه های اجتماعی برخط دارای حجم انبوهی از داده هستند که می توانند با جستجو در میان آنها در این مورد که چه کسی ممکن است بخواهد با دیگری دوست شود، پیش بینی کنند و بر اساس این پیش بینی ها به کاربران پیشنهادات مناسب را ارائه دهند. برای مثال درشبکه های اجتماعی پیش بینی رابطه دوستی میان دو نفر ویا کشف روابط معنای بر اساس محتوی و لینک های درون سایتها به همدیگر از جمله موارد استفاده از پیش بینی لینک هستند. به عبارت دیگر اگر در زمان t یک تصویر لحظه ای از مجموعه لینک ها داشته باشیم، هدف پیش بینی لینک ها در زمان t+1 است که در شکل ۳-۲ نشان داده شده است. [۲, ۶ , ۷]
شکل ۳-۲ نمایی از پیش بینی لینک در زمان T+1
مجموعه داده های واقعی موجود در جهان می تواند به شکل شبکه هایی ارائه شوند که دارای رأس هایی هستند که نشان دهنده اشیا و لبه هایی هستند که نشان دهنده ارتباطات بین اشیا می باشند [۱۲] . همانطور که گفته شد، مثالی از این نوع مجموعه داده ها، داده های مربوط به شبکه های اجتماعی هستند که می توان آنها را در ساختار یک گراف شبکه به نمایش در آورد و برای تحلیل و کنکاش در این شبکه ها، از ساختار گراف موجود بهره گرفت و مساله پیش بینی لینک یکی از فعالیت های مهم و پرکاربرد در عرصه تحلیل شبکه های اجتماعی و البته تحلیل گراف های شبکه ای مختلف است.
پیش بینی لینک، به معنی پیش بینی احتمال برقراری یک ارتباط بین دو رأس با توجه به اطلاعات موجود در شبکه و نیز با دانستن اطلاعاتی در مورد ارتباطاتی که قبلاً ایجاد شده است، می باشد، البته با دانستن این مسأله که در حال حاضر ارتباطی بین این دو رأس وجود ندارد [۱۳].
۳-۲ -سابقه تحقیقات و مطالعات انجام گرفته
لیبن ناول و کلین برگ [۱۴] یکی از اولین مدل های پیش بینی لینک را که صراحتاً روی یک شبکه اجتماعی کار می کرد، پیشنهاد دادند. هر رأس در گراف نشان دهنده یک فرد و یک لبه بین دو رأس نمایانگر تعامل بین افراد است. الگوی یادگیری در این حالت، نوعاً شباهت بین یک جفت رأس را با بهره گرفتن از معیارهای مختلف شباهت مبتنی بر گراف استخراج می کند و از رتبه بندی بر روی نمرات شباهت برای پیش بینی لینک بین دو رأس استفاده می کند. آنها بیشتر بر روی کارایی معیارهای شباهت مختلف مبتنی بر گراف برای پیش بینی لینک متمرکز شدند. بعدها، حسن و همکاران [۱۵] این کار را به دو روش گسترش دادند. ابتدا، نشان دادند که استفاده از داده های خارجی بیرون از ساختار گراف می تواند به طور چشم گیری نتایج پیش بینی را بهبود بخشد. سپس از معیارهای شباهت مختلفی به عنوان ویژگی های موجود در یک یادگیری بانظارت استفاده کردند که در آن مساله پیش بینی لینک به عنوان یک کار دسته بندی باینری مطرح شد. پس از آن زمان رویکرد دسته بندی با نظارت در کارهای دیگر پیش بینی لینک مورد محبوبیت قرار گرفت. [ ۱۶ , ۱۷ , ۱۸]