۲-۶-۳ مزایای ایجاد تجارت الکترونیکی

وقتی صحبت از مزایای تجارت الکترونیکی به عمل می‌آید، در حقیقت تجارت الکترونیکی با تجارت سنتی مقایسه می‌شود. در تجارت سنتی که بر پایه کاغذ استوار است، وارد نمودن مکرر اطلاعات یکسان و واحد موجب بروز مشکلاتی می‌گردد که این مشکلات با بهره گرفتن از تجارت الکترونیکی مرتفع می‌گردد. این مشکلات عبارتند از:

در تجارت سنتی زمان زیادی صرف وارد نمودن اطلاعات تکراری و ارسال آن ها می‌شود.

در تجارت سنتی با توجه به اینکه داده ها به دفعات وارد سیستم می‌شوند، احتمال بروز خطا افزایش یافته و دقت عملیات کاهش می‌یابد.

در تجارت سنتی به نیروی کار بیشتری برای ورود اطلاعات، پی گیری، ارسال و غیره نیاز است. نیروی انسانی بیشتر، هزینه ها را بالا می‌برد در نتیجه قدرت رقابت را کاهش می‌دهد. عملیات دستی بر پایه کاغذ در تجارت سنتی ضریب عدم اطمینان را بالا می‌برد.

هر چند با بهره گیری از رایانه امروزه بسیاری از امور عملیاتی تجاری بنگاه ها به شیوه رایانه ای انجام می پذیرد (اموری مثل تنظیم فاکتور، سفارش خرید، و اسنادی نظیر آن) اما با وجود این باید اسنادی زیادی را چاپ و طبقه بندی نمود، برای مشتریان ارسال کرد و نسخه هایی از آن ها را بایگانی نمود. اسناد ارسالی برای مشتریان باید مجدداً در سیستم اطلاعاتی مدیریت آن ها به طور دستی وارد شوند. این ها همه مستلزم صرف وقت و هزینه می‌باشد که با به کارگیری تجارت الکترونیکی این مشکلات تا حدودی مرتفع می‌گردد.

با این توضیحات، به ویژگی‌ها و مزیت های تجارت الکترونیکی می پردازیم.

۱- در تجارت الکترونیکی تأخیر ناشی از تهیه و ارسال مدارک از بین می رود.

۲- در تجارت الکترونیکی از آنجا که داده ها به دفعات وارد سیستم نمی‌شوند احتمال بروز خطا کاهش می‌یابد.

۳- صرفه جویی در نیروی کار به علت عدم نیاز به ورود مجدد داده ها به سیستم و کاهش هزینه آن. بررسی های علمی نشان داده است که استفاده از روش های تجارت الکترونیکی نسبت به تجارت سنتی هزینه های عملیات تجاری را بین ۲۰ تا ۷۵ درصد کاهش می‌دهد.

۴- در تجارت الکترونیکی به علت اینکه زمان‌های تأخیر کاهش می‌یابد جریان اطلاعات از روائی و اطمینان بیشتری برخوردار خواهد بود.

۵- در تجارت الکترونیکی وصول پیام به طور الکترونیکی و بدون وقفه به فرستنده اعلام می‌گردد.

۶- تجارت الکترونیکی محدودیت های زمانی و مکانی تجارت را برداشته است، به عبارت دیگر تجارت را به تجارت جهانی تبدیل ‌کرده‌است.

دسترسی آسان، مطمئن و سریع به اطلاعات و برقراری ارتباطات با خریداران و فروشندگان از اهمیت ویژه ای برخوردار است که با بهره گیری از مبادله الکترونیکی داده ها، هزینه جمع‌ آوری و پردازش اطلاعات کاهش می‌یابد و بعد مسافت بین خریدار و فروشنده از میان می‌رود و سرعت و صحت عملیات افزایش می‌یابد در نتیجه از این طریق می‌توان تجارت جهانی واقعی را تجربه کرد.

۷- کاهش هزینه تمام شده کالا و خدمات: یکی از هزینه های عمده محصولات و خدمات هزینه های بازاریابی و سرویس دهی و توزیع است. در تجارت الکترونیکی به علت پایین آمدن هزینه های بازاریابی و توزیع و برداشتن واسطه ها قیمت تمام شده محصولات تا حدود زیادی پایین می‌آید.

۸- افزایش رقابت: مسئله رقابت موضوع مهمی در تجارت الکترونیکی به حساب می‌آید. شرکت‌ها و مؤسسات باید از آن استفاده کنند و اگر از این ابزار استفاده نکنند در حالی که شرکت‌های رقیب استفاده نمایند، دیر یا زود کنار گذاشته خواهند شد. تجارت الکترونیکی رقابت را تشدید نموده است. زیرا تمامی شرکت‌ها می‌توانند به معرفی خود و محصولات خود بپردازند و مصرف کنندگان به سرعت می‌توانند اطلاعات مورد نیاز خود را جمع‌ آوری نمایند و بهترین فروشنده را انتخاب نمایند.

۹- امکان عرض اندام شرکت های کوچک و متوسط در سطح جهان در تجارت سنتی شرکت‌های کوچک و متوسط نمی توانند به راحتی در سطح جهانی حضور یابند. ولی تجارت الکترونیکی سبب می‌شود که شرکت های کوچک و متوسط هم بتوانند در سطح جهانی خود را معرفی نمایند و به عرضه محصولات و خدمات خود بپردازند و با شرکت‌های بزرگ به رقابت بپردازند.

۱۰- افزایش فروش بنگاه ها و شرکت‌ها به علت حضور در بازارهای جدید و جهانی.

۱۱- برداشتن محدودیت های زمانی برای عرضه خدمات و محصولات توسط بنگاه ها. با بهره گرفتن از تجارت الکترونیکی مشتریان می‌توانند در طول ۲۴ ساعت به عرضه کنندگان کالا و خدمات، تماس برقرار نمایند و نیازهای خود را تأمین نمایند.

۱۲- کاهش هزینه های اجتماعی: تجارت الکترونیکی باعث کاهش هزینه های رفت و آمد افراد، صرفه جویی در وقت، کاهش ترافیک، کاهش آلودگی هوا، شلوغی معابر و سایر هزینه های اجتماعی می‌گردد (انتقال الکترونیکی وجوه و بانکداری الکترونیکی، ۱۳۸۴، ص ۱۴-۱۳-۱۲).

۲-۶-۴ معایب تجارت الکترونیکی

اگر بپذیریم که تجارت الکترونیکی شیوه جدیدی است برای کاهش هزینه ها، افزایش سرعت و دقت در ارتباطات و مبادلات تجاری، با توجه به اینکه سیستم ها، روش‌ها و فناوری ایجاد شده توسط بشر مطلق نمی باشد، باید بپذیریم که این شیوه نیز دارای کم و کاستی ها و معایبی می‌باشد.

به علت نو بودن این فناوری هنوز خیلی زود است که تمام زوایای پنهان آن روشن شود و عیب های آن آشکار گردد. زیرا در حال حاضر مرحله اولیه عرضه این نوع فناوری می‌باشد ‌بنابرین‏ بیشتر بر جنبه‌های مثبت آن در مقایسه با تجارت سنتی تأکید می‌شود و اغلب تحلیل گران اشاره ای به جنبه‌های منفی و معایب آن ندارند. تقریباً مشابه زمانی که فردی کالایی را می‌خواهد بخرد، هنگام خرید کالا، بیشتر مزیت ها و نقاط مثبت آن در نظر او جلوه گر می‌شود ولی پس از خرید کالا به تدریج نقاط منفی آن در نظرش آشکار می‌گردد.

فعلاً تب و تاب استفاده از تجارت الکترونیکی در تمامی کشورها بالا است و استفاده از آن به شکل متحیر کننده ای در حال افزایش است، ‌بنابرین‏ تا حدودی طبیعی است که کمتر به جنبه‌های منفی آن توجه شود. علی رغم موارد فوق به مواردی به عنوان معایب یا جنبه‌های منفی تجارت الکترونیکی اشاره می‌گردد.

یکی از جنبه‌های منفی تجارت الکترونیکی از میان بردن ارتباطات عاطفی بین طرفین معامله است. در تجارت سنتی خریدار و فروشنده، ارتباط مستقیم و رو در رو با همدیگر برقرار می‌کنند، این ارتباطات سبب ایجاد الفت و علاقه و ایجاد روابط عاطفی می‌گردد. این نوع روابط عاطفی نوعی تعهد بین خریدار و فروشنده ایجاد می‌کند که تضمین کننده روابط فی ما بین آن ها‌ است. در شیوه تجارت الکترونیکی این نوع ارتباطات عاطفی به طور کلی از میان برداشته می‌شود. زیرا ارتباطات به وسیله رایانه انجام می‌شود، بدون اینکه همدیگر را ببینند و یا بشناسند، مبادلات تجاری را انجام می‌دهند. گسترش تجارت الکترونیکی در سطح جوامع، به خصوص جوامع شرقی و کشوری مثل ایران، مبادلات و ارتباطات عاطفی و اجتماعی را تهدید می کند.

هزینه مخاطرات معامله در تجارت الکترونیکی مشکل بعدی آن است. در تجارت الکترونیکی، خریدار و فروشنده همدیگر را ملاقات نمی‌کنند، کالا را هم نمی بینند بلکه از روی مشخصات و تصاویر مربوطه اقدام به خرید می‌شود، همین عامل ممکن است سبب ایجاد مخاطراتی برای طرفین باشد.