۱) روش رگرسیونی پیش‌بینی واردات در مقایسه با روش غیر رگرسیونی از دقت بیشتری برخوردارند.

۲) با توجه به روند روبه رشد تقاضا، میزان واردات برنج در آینده افزایش می‌یابد.

۳- با توجه به حداقل خطای پیش‌بینی روش های سری زمانی تک متغیره ARMA و ARIMA برای پیش‌بینی مقادیر آینده محصول مورد مطالعه مناسبتر است.

۱-۷ کاربردهای متصور از تحقیق

از آنجا که پیشگویی وقایع آینده در فرایند تصمیم گیری نقش عمده ای ایفا می‌کند، لذا پیش‌بینی برای بسیاری از سازمان­ها و نهادها حائز اهمیت است. به علاوه پیش‌بینی متغیرها ی اقتصادی نقش مؤثری در سیاست­های دولت دارد، چرا که دولت سیاست­های خود را نه فقط بر اساس وضع موجود، بلکه بر مبنای پیش‌بینی کوتاه و بلند مدت از متغیر های کلیدی اقتصادی تدوین می‌کند و به مورد اجرا می­ گذارد. لذا دقت پیش‌بینی این متغیرها، صرفنظر از درستی و تناسب سیاست­ها با وضع موجود، از جمله رموز موفقیت این سیاست­ها به شمار می‌آیند (طرازکار ,۱۳۸۴: ۹۸ (.

پیش ­بینی میزان واردات برنج نیز می ­تواند در سیاست­گذاری و برنامه ریزی ارز تخصیصی برای واردات این منبع غذایی برای سال­های آینده مورد استفاده ارگان­های مختلف مانند گمرک، وزارت بازرگانی و … قرار گیرد. همچنین بهره­وران کاربردی نتایج پیش‌بینی واردات در مطالعه حاضر در برنامه ریزی و تعمیم سازی می‌تواند مورد استفاده گمرک ایران، وزارت بازرگانی و وزارت صنایع و معادن جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد.

۱-۸ قلمرو مکانی پژوهش

قلمرو مکانی پژوهش حاضر میزان واردات برنج از گمرک­های ایران بر اساس ^[۱]Fob طی سال­های ۱۳۶۰ تا ۱۳۹۱ است.

۱-۹ قلمرو زمانی پژوهش

قلمرو زمانی شامل داده ­های میزان واردات برنج از گمرک ایران بر اساس Fob از سال ۱۳۶۰ تا سال ۱۳۹۱ است.

۱-۱۰ قلمرو موضوعی پژوهش

در پژوهش حاضر ارزش واردات برنج به­ صورت FOB به صد­هزار­ریال در قیمت پایه سال ۱۳۸۴ از سالنامه­های آمار بازرگانی خارجی ایران گرد­آوری شده است. و با روش­های رگرسیونی و غیر رگرسیونی پیش ­بینی می­ کند.

۱-۱۱ شرح واژه ­ها و اصطلاحات به­کار رفته در پژوهش

پیش ­بینی^[۲]: پیش­گویی شرایط و حوادث آینده پیش ­بینی نامیده می­ شود و چگونگی انجام این عمل پیش ­بینی کردن نامیده می­ شود.

آریما (ARIMA^[3]): الگوی خود رگرسیون میانگین متحرک که یکی از روش­های پیش‌بینی کمی رگرسیونی است.

هالت وینترز غیر فصلی: یکی از روش­های پیش‌بینی کمی غیر رگرسیونی که برای پیش ­بینی بوسلیه سری زمانی به کار می­رود و در آن تغییرات فصلی جهت پیش ­بینی خنثی می­ شود.

برنج: برنج گیاه است یکساله است و در مناطق گرم و مرطوب و پرآب می‌روید. ساقه آن راست و برگهای آن بزرگ و نوک تیز است. هر سنبلک برنج دارای دنباله کوتاه و یک گل دارد. میوه آن به شکل خوشه‌ای متشکل از سنبلکها در انتهای ساقه قرار دارد و یک دانه برنج در آن است شلتوک می‌نامند.

فصل دوم

ادبیات و پیشینه تحقیق

۲-۱ مقدمه

مدل^[۴]، یک قالب و چارچوب کلی و ساده شده برای بیان مطالب و مسایل معین و عمل بر روی آن‌ ها است. به­عبارت دیگر مدل، نمایش ساده شده یک وضع و امکانات تحول آن و روابط اختیار شده برای این توصیف است. مدل، کاربردهای مختلفی در علوم در راستای سیستماتیک کردن بررسی‌ها دارد و از آن جمله در علم اقتصاد نیز الگوهای اقتصادی، بهترین ابزار برای تحلیل و پیش‌بینی تحولات اقتصادی و تأثیرگذاری بر روی آن‌ ها از طریق به­ کارگیری سیاست‌های اقتصادی به­شمار می‌روند. بر این اساس، یک مدل اقتصادی، قالب و چارچوبی است برای تحلیل بنیان‌ها و توجیه پدیده‌های اقتصادی جاری و نیز برای عمل بر روی آن‌ ها در زمان آینده و به­ صورت سیاست‌های اقتصادی و برنامه‌ریزی به­کار می‌آید.

در این فصل ابتدا واردات برنج در سال­های گذشته مورد بررسی قرار می‌گیرد و مدل­های پیش‌بینی تعریف می­ شود، سپس سری­های زمانی تعریف و انواع داده ­ها ‌در سری زمانی توضیح داده می­ شود. پس از آن کاربرد روش­شناسی وسری­های زمانی بیان می­ شود، در آخر انواع آزمون­ها برای بررسی ایستایی و انواع روش­های پیش ­بینی عنوان می­ شود. و در پایان پژوهش­های انجام شده در زمینه پیش ­بینی­های اقتصادی بررسی شده است.

۲-۲ پیش‌بینی واردات برنج

در میان محصولات وارداتی کشور ما برنج از جایگاه خاصی برخوردار است . برنج تنها غله ای است که فقط برای مصرف انسان کاشته می شود و بعد از گندم مهم ترین محصو ل از خانواده غلات است . برنج به عنوان یک ماده غذایی بسیار ارزشمند نقش حساسی را در جهان کنونی ایفا می‌کند.

به گزارش روابط‌عمومی گمرک جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۱ بالغ بر یک میلیون و ۲۸۹ هزار تن برنج به ارزش تقریبی یک میلیارد و ۳۰۹ میلیون دلار وارد کشور شد که به همراه کنجاله و سایر آخال‌های جامد آن، دانه ذرت دامی، دانه گندم سخت، شمش از آهن و فولاد غیرممزوج بیشترین واردات را به خود اختصاص داده ­اند. در همین حال وال استریت ژورنال به نقل از فعالان تجاری اعلام کرد که تقاضای بالای ایران باعث افزایش شدید قیمت برنج باسماتی شده است.

بر اساس آمار سازمان خواروبار جهانی سطح زیر کشت برنج جهان ۱۴۷۱۴۴ هزار هکتار و میزان تولید شتوک ۵۷۶ میلیون تن است. در ایران سطح زیر کشت برنج ۶۱۱ هزارهکتار و میزان تولید شتوک ۲۸۸۷ هزارتن و متوسط عملکرد در هکتار ۴۷۲۴ کیلو گرم در هکتار است. ۹۰ درصد برنج تولیدی دنیا در قاره آسیا که محل زندگی ۶۰ درصد جمعیت جهان است تولید و به مصرف ۸/۲ میلیارد نفر در آسیا می­رسد.