۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق

سوء مصرف مواد مخدر که دامنگیر اجتماع جهانی و از جمله کشور عزیزمان است در کنار صدها آسیب فردی و اجتماعی، تخریب نیروهای فعال و کارآمد اجتماع و اضمحلال قوای مغزی و توانایی های فکری جوانانمان را به همراه دارد. شناخت ابعاد گوناگون و خصوصاًً نکات سوء مصرف مواد روانگردان به شناسایی نقاط کور آن کمک نموده و کارگزاران سیاست های سلامت اجتماع را در برنامه ریزی های اجتماعی و پیشگیری کننده یاری می کند. در واقع ضرورت و اهمیت پژوهش را می توان در موارد زیر خلاصه نمود :

۱)وجود پدیده مواد مخدر در کشورها به عنوان یک بلیه اجتماعی؛

۲) شناسایی ارتباط بین مواد مخدر و فاکتورهای روحی- روانی؛

۳) بررسی موازین و دیدگاه های حقوقی در کشورمان در زمینه ارتکاب جرم بر اثر مواد روان گردان و مواد مسکر.

۱-۴- اهداف تحقیق

با توجه به روند رو به رشد مصرف مواد مخدر در بین جوانان و عدم مطالعه بنیادین خصوصاًً در ارتباط با مواد مخدر در کشورمان موضوع مذکور جهت انجام مطالعه و تحقیق انتخاب شد. در این پژوهش سعی خواهد شد میزان از دست رفتن اراده بر اثر مصرف مواد مخدر کاملاً تعیین و موضوع از جنبه حقوقی و اجتماعی مورد بحث قرار گیرد. نتایج این تحقیق می‌تواند مورد استفاده کلینیک های ترک اعتیاد، دانشکده­ های علوم قضایی، دادگاه های انقلاب، ادارات، دانشگاه ها و … قرار گرفته تا بتوان سلامت جامعه خصوصاًً جوانان را ارتقاء بخشد.

۱-۵-سوالات تحقیق

۱-۵-۱- سوالات اصلی تحقیق

تحقق رکن معنوی جرم با مصرف انواع مواد مخدر چه ارتباطی دارد؟

۱-۵-۲- سوالات فرعی تحقیق

۱-استفاده از مصرف مواد مخدر در جوانان بر سلامت اجتماعی جامعه چه تأثیری می‌گذارد؟

۲-قانون‌گذار برای پیشگیری، حفظ امنیت جامعه در رابطه با مواد مخدر چه تمهیداتی را در نظر گرفته است؟

۳-آیا فقدان ضمانت اجرایی قوی و مؤثر می‌تواند سبب گرایش مجدد به انواع مواد مخدر گردد؟

۴- شرع و قانون در ارتباط با مواد مخدر چه نظراتی بیان داشته اند؟

۱-۶-فرضیه های تحقیق

۱-۶-۱- فرضیه اصلی تحقیق

۱-مصرف مواد مخدر موجب عدم تحقق رکن معنوی جرم می شود.

۱-۶-۲- فرضیه های فرعی تحقیق

۱-فقدان ضمانت اجرایی قوی و مؤثر می‌تواند سبب گرایش به مواد مخدر شود.

۲-مصرف مواد مخدر فرد را به سوی ارتکاب جرم می کشاند.

۳-جرائم مربوط به مصرف مواد مخدر جزء جرائم به عادت تلقی می‌گردد.

۱-۷- روش تحقیق

پژوهش حاضر از روش تحقیق کتابخانه ای و به صورت تحلیلی است و سعی خواهد شد با مراجعه به منابع اطلاعاتی، مطالعه جامعی در خصوص مواد مخدر و آثار تخریبی آن صورت گیرد.

۱-۸- روش گردآوری اطلاعات

جهت گردآوری اطلاعات مرتبط با مراجعه به کتابخانه ها به صورت فیش برداری و سپس تدوین و تنظیم آن اقدام خواهد گردید.

۱-۹- نوآوری تحقیق

از آنجا که این پژوهش به بررسی مواد مخدر در عدم تحقق رکن معنوی جرم می پردازد پژوهشی نو به شمار می رود که در این واحد دانشگاهی انجام خواهد گرفت.

۱-۱۰-سازماندهی تحقیق

پایان نامه حاضر شامل یک مقدمه و سه فصل می‌باشد، که در فصل اول به کلیات تحقیق پرداخته شده است و در فصل دوم تعاریف و مفاهیم و فصل سوم به بررسی عنصر معنونی مواد مخدر بر عدم تحقق رکن معنوی جرم و با نتیجه گیری به پایان می‌رسد.

۱-۱۱-محدودیت های تحقیق

محدودیت‌هایی که در انجام این تحقیق بود؛ عبارتند از:

۱- دوری کتابخانه‌های معتبر برای مطالعه و تفحص بیشتر در این باب

۲- عدم دسترسی به منابع جدید به علت غنی نبودن کتابخانه‌های سطح شهر و دانشگاه

۳- هزینه های مراجعات مستمر به اینترنت

۴- عدم وجود منابع جدید در کتابخانه‌های استان و …

فصل دوم:تعاریف و پیشینه تحقیق

۲-۱- اعتیاد

اصطلاحاً مواد مخدر به کلیه مواد طبیعی و شیمیایی گفته می‌شود که اعتیادآور باشد و مصرف آن‌ ها در انسان حالاتی غیرعادی ایجاد کند. این حالات که عموماً لذت‌بخش هستند، به صورت موقت و کاذب ایجاد می‌شوند. ( قربان حسینی ، ۱۳۶۸: ۲۹)

اعتیاد حالتی است که آدمی از نظر جسمی یا روانی خود را نیازمند به انجام رفتار یا مصرف ماده‌ای بداند و این وابستگی می‌تواند شدت و ضعف داشته باشد. منظور از این وابستگی^[۱]، وابستگی به دارو و عادت کردن به مصرف داروها و مواد مخدر است. مفهوم کلمه این است که انسان بر اثر استفاده‌ نوعی ماده شیمیایی از نظر جسمی و روانی نیز به آن وابستگی پیدا می‌کند، به طوری که بر اثر مصرف دارو احساس آرامش و لذت به او دست بدهد و عدم دستیابی به دارو، مشکلات و ناراحتی‌هایی را برای او به وجود آورد.از نظر فیزیولوژیست‌ها اعتیاد عبارت است از حالتی که استعمال متوالی یا متناوب ماده مخدر در فرد ایجاد می‌کند. با استعمال مواد مخدر ، تحریک‌پذیری سلول‌های عصبی و دستگاه عصبی افزوده شده و در نتیجه داروی بیشتری لازم است که آن را به حالت تعادل برگرداند. ( اورنگ، ۱۳۶۷ : ۴ )

در تعریف سازمان بهداشت جهانی^[۲]از اعتیاد آمده است:

« اعتیاد به مواد مخدر، مسمومیت حاد یا مزمنی است که مضر به حال شخص و اجتماع بوده و زاییده مصرف دارویی طبیعی یا صنعتی به شمار می‌رود». خصوصیات این حالت عبارتند از:

۱- وجود یک تمنا و احتیاج به ادامه استعمال دارو و به دست آوردن آن به هر طریق که ممکن باشد.
۲- وجود یک علاقه شدید یا یک گرایش به ازدیاد میزان مصرف دارو که به نام فزون طلبی مشهور است.
۳- وابستگی روانی یا جسمی به آثار داروهای اعتیادآور، بدین نحو که وقتی دارو به معتاد نرسد اثرات روانی و جسمی که به آثار قطع دارو موسوم است، در وی ظاهر می‌گردد.

۲-۲- معتاد

عبارت است از شخصی که در نتیجه‌ استعمال متمادی دارو، در بدن وی حالت مقاومت اکتسابی ایجاد شده ، به قسمی که استعمال مکرر آن موجب کاسته شدن تدریجی اثرات آن می‌گردد. ( اورنگ ، ۱۳۶۷: ۵ )

برژره در تعریف معتاد می‌نویسد:«معتاد کسی است که در اثر مصرف مکرر و مداوم، متکی به مواد مخدر یا دارو شده باشد. به عبارت دیگر قربانی هر نوع وابستگی دارویی یا روانی به مواد مخدر معتاد شناخته می‌شود» (برژره ، ۱۳۶۸: ۵)

سازمان بهداشت جهانی در تعریف معتاد می‌نویسد:

«معتاد فردی است که در اثر استعمال مکرر و مداوم، متکی به مواد مخدر و یا دارو و یا سایر مواد گردیده و دارای مشخصات زیر است: