هرچند تعیین و تقدیر کسوه و نفقه نشده باشد. چون اظهر در نظر حقیر این است که جهالت وجه مصالحه ‌به این مقدار از جهالت مضّر نباشد…» (قمی، ۱۴۱۳، ج۳، ص۱۳۳).

این ها نمونه هایی از فتاوای فقهای عظام درباره نوع عقد صلحی است که در مواد ۷۶۸ تا ۷۷۰ قانون مدنی ذکر شده است و به خوبی برمی‎آید که چنین عقدی صحیح و مشروع است و از جهت نامعین بودن میزان مال المصالحه، آن را مصون از ایراد می‎دانند.

اما از جهت مبانی یادآوری می‎شود:

از جمله شرایط اساسی صحت عقد، معلوم بودن عوضین در هنگام عقد است و با وجود این که از منظر بسیاری از فقها، معیار اخلال به عوضین، ایجاد غرر حاصل از آن می‌باشد، فقها در جایی هم که جهل موجب غرر نشود، آن را مبطل عقد می‎دانند؛ اما در عقود مبتنی بر مسامحه، مثل محل بحث و عقد صلح، آن را مضّر نمی‎دانند.

مرحوم سیدمحمد‎کاظم طباطبایی یزدی (ره) در پاسخ این سؤال که اگر جهل در معامله موجب غرر نباشد، آیا مبطل عقد است یا نه؟ فرموده‎اند: «در بیع باطل است چون باید وزن هر یک از عوضین معلوم باشد؛ اما در صلح، اگرچه بعید نیست صحت، لکن احتیاط ترک نشود. » (یزدی، ۱۳۷۶، ص۱۴۵).

به نظر می‎رسد معیار اخلال جهل و ایجاد غرر ‌در مورد عقودی باشد که بر اساس دقت و تکافوی عوضین در برابر هم باشد؛ ‌به این معنا که طرفین عقد هیچ غبنی و یا کاهش ارزشی نسبت به مال خود را نمی‎پذیرند. از این رو اگر صلحی هم مبنی بر مداقّه و مغابنه واقع گردد و شرط مجهول در آن شود، این عقد صلح از جهت جهل و ایجاد غرر صحیح نخواهد بود.

مرحوم سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (ره) در پاسخ سؤالات دیگری که درباره مصادیق خاصی از عقد صلح شده بود، نظریه فوق را به تفصیل تبیین نموده‎اند: «صلحی که در مقام مسامحه باشد و مبنی بر مداقّه و مغابنه نباشد، جهالت در آن مغتفر است و همچنین است اگر مبنی بر مغابنه باشد، لکن تحصیل علم به عوضین یا احدهما غیرممکن یا معسور باشد و اما اگر مبنی بر مداقّه و مغابنه باشد و تعیین عوضین به سهولت ممکن باشد، پس اگرچه اقوی در آن نیز اغتفار جهالت است، لکن این در جایی است که واقع معیّنی داشته باشد و غرر عرفی لازم نیاید و الاّ صحت آن مشکل است، گرچه جهالت در شرط باشد؛ چون برگشت آن به جهالت عوض و موجب غرر در معامله است. بلی در جایی که شرط تابع حساب شود عرفاَ شاید جهالت در آن ضرر نداشته باشد. » (همان).

‌بنابرین‏ مهم ترین اشکالی که ممکن است بر صحت عقود مصادیق این ماده، از جمله بیمه به جهت مبنایی وارد شود، ایراد غرر است که ‌در مورد واقع بیع، مورد نهی پیامبر گرامی اسلام (ص) است (حر العاملی، ۱۴۱۴). و غرری بودن معامله یا به دلیل این است که دست‎یابی به مورد معامله، مورد وثوق و اطمینان نیست و یا به دلیل احتمال خطری است که ناشی از عدم اطمینان به تحقق مورد معامله است و یا به اعتبار مجهول بودن یکی از عوضین است. از این رو فقها می‎گویند مبیع باید در هنگام عقد موجود باشد و بایع قدرت بر تسلیم آن داشته باشد و طرفین نسبت به جنس و وصف و مقدار عوضین علم داشته باشند. این سه شرط از جمله شرایط اساسی صحت عقد است که تمام فقها بر آن تصریح دارند. اما این بدان معنا نیست که در هر جا یکی از شرایط نباشد، لزوماًّ معامله غرری است.


‌بنابرین‏ اگر در عرف و عادت، معامله غرری و سفهی باشد، آن معامله باطل خواهد بود وگرنه عقد و قرارداد صحیح است؛ برای مثال، غرری ‎که ناشی از جهل به عوضین است در صورتی موجب بطلان عقد است که در قیمت مؤثر باشد و تفاوت قیمت، عرفاً تسامح پذیر نباشد؛ ولی اگر غرر عرفاً مسامحه پذیر باشد، موجب بطلان عقد نیست. یا موردی که به حسب ظاهر، غرری است، ولی به لحاظ مصلحت خاص یا هدفی که مشتری از خرید آن کالا دارد، ممکن است عرفاً غرری نباشد؛ مثل این که فردی عبد فراری را بخرد و چون کفاره‎ای بر عهده اوست، او را می‎خرد تا آزادش کند. این معامله نیز غرری نیست؛ چون عرفاً این هدف عقلایی است و دارای مصلحتی برای خریدار است همین­طور است ‌در مورد مجهول بودن عوضین. غرر امری عرفی است و بر حسب موارد آن، نظر عرف فرق می‎کند. پس تسامح یا عدم تسامح عرفی، ملاک غرر و عدم غرر خواهد بود (نجفی ۱۳۱۴، ج۲۶، ص۲۳۴).

با عنایت به مطالب پیش گفته، روشن می‎شود که بین غرر و جهل، نسبتی وجود دارد و جهلی که موجب غرر می‎گردد، سبب‎ بطلان معاملات معاوضی است؛ البته ‌به این معنا که غرر عرفی محقق ‎می‎شود. ‌بنابرین‏ در هر موردی که جهالت باشد، ممکن است معامله غرری باشد یا نباشد و معاملات غرری مجهول از نظر تمام فقها باطل است. ولی اگر مورد معامله مجهول باشد و از نظر عرفی مسامحه شود و یا دست کم از نظر متعاقدین، عقد مبنی بر مداقّه و مغابنه نباشد، عقد صحیح خواهد بود و آن جهل، خللی به صحت معامله وارد نمی‎سازد.

‌در مورد مصادیق ماده ۷۶۸ ق. م. مثل عقد بیمه، که گفته شده است بیمه عقدی غرری است، ‌به این معنا که در عقد بیمه، جهل به عوضین وجود می‎آید، می‎توان پاسخ داد که اوّلاً عوضین در عقد بیمه طبق قرارداد و مفاد بیمه‎نامه معلوم است؛ چون تعداد اقساط، مبلغ هر قسط و مقدار مبلغ بیمه برای پرداخت خسارت در حین انعقاد قرارداد بیمه در بیمه نامه تعیین شده است. ‌بنابرین‏ هیچ جهل یا ابهامی وجود ندارد؛ چون اثر عقد بیمه برای بیمه‎گذار و بیمه‎گر معلوم است. آن چه مربوط به بیمه گذار است، پرداخت اقساط و مبلغ بیمه است که می باید بپردازد و در قبال آن، تأمین و تضمینی است که به دست می‎آورد. این تضمین هم بر حصول حادثه مترتب نیست؛ بلکه به مجرد عقد حاصل می‎شود؛ بدان معنا که بیمه گذار با انعقاد عقد بیمه، نسبت به تأمین خسارت‌های احتمالی اطمینان حاصل می‎کند و در نزد او هیچ تفاوتی ندارد که حادثه مورد بیمه اتفاق بیفتد یا نیفتد. این اشکال از آنجا ناشی می‎شود که عقد بیمه را نوعی مبادله مال به مال می پندارند و حال آن که چنین نیست. اگر بیمه مبادله دو مال بود، جهل و غرر معنا داشت؛ اما در بیمه، معاوضه حقیقی بین مال و غیر مال است. همان­طور که در ماده ۷۶۸ ق. م آمده است، در قبال عوض صلح، تعهد به پرداخت نفقه قرار گرفته است. در عقد بیمه‎ هم عوضین ‎عبارتند از:

۱٫ قسط یا مبلغ بیمه‎ای که بیمه‎گذار بر اساس قرارداد و تعهد می‎پردازد.

۲٫ تأمینی که بیمه‎گر درقبال بیمه‎گذار تضمین‎ می‎کند. یعنی‎ بیمه‎گر به‎عنوان عوض، ‎تعهد می‎کند و جبران ‎خسارات احتمالی را بر عهده ‎گیرد. ‌بنابرین‏ تعهد بیمه‎گر پول نیست تا گفته شود مجهول است؛ چون احتمال اتفاق حادثه معلوم نیست. امّا از سوی بیمه‎گر هم احتمال غرر منتفی است؛ چون اصولاً شرکت‌های بیمه، متولّی این امرند و معمولاً به صورت جمعی و با تعداد فراوانی بیمه‎گذار کار می‎کنند و بر حسب احتمالات، خطر را می‎پذیرند. این نظام ‎بیمه‎ای ‎غالباً درمورد بیمه‎گر، احتمال غرر را منتفی‎ می‎سازد.

اختلال شخصیت مرزی ویژگی‌های آن بی ثباتی و ناپایداری در زمینه‌های مختلف شخصیت رفتار و خلق خود پنداری است.

اختلال شخصیت هیستریانیک ویژگی آن خواهان جلب توجه دیگران نسبت به خود است.

اختلال شخصیت خود شیفتگی ویژگی‌های آن احساس عجیبانه و بیگانه وار فرد نسبت به اهمیت خویشتن است.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی ویژگی‌های آن یک نگرش درنده خویی نسبت به دیگران و بی احساسی مزمن و بی تفاوتی نسبت به حقوق آنان که به صورت دروغ و دزدی و سوء رفتار جلوه گر می‌شود.

۲-۱۰-۳- اختلالات طبقه سوم

اختلال شخصیت اجتنابی (دوری گزین)هسته ی اصلی آن دوری گزیدن از مردم،تجربه های جدید و حتی تجربه های قبلی می‌باشد.

اختلال شخصیت وابسته در گیری با مسئله پذیرفته شدن از طرف دیگران است.

اختلال شخصیت وسواسی که یک کوشش فراگیر و گسترده برای کمال طلبی در مقایسه با دیگران مشخص می‌شود.

اختلال شخصیت انفعال-پرخاشگری که مقاومتی خاص در برابر اجرای الزامات شغلی و اجتماعی ابراز می‌دارد(آزاد،۱۳۸۴).

۲-۱۱- اهمیت تجارب شخصی در رشد شخصیت

چرا کودکانی که در یک خانواده پرورش می‌یابند، حتی اگر تجربه های یکسانی هم داشته باشند، با یکدیگر متفاوت‌اند؟ نکته مهم این است که آنان تجربه های یکسانی نداشته، بلکه در معرض تجربه های اجتماعی از برخی جهات مشابه و از برخی جهات نامشابه قرار گرفته‌اند.تجربه هرکس بی‌همتاست.بدین معنا که هیچ کس دیگر به طور کامل، نظیر آن تجربه را ندارد.یادداشت دقیق تجربه های روزانه کودکان یک خانواده می‌تواند گوناگونی تجربه های آنان را به خوبی آشکار سازد.هر کودک اولاً، وراثت زیستی بی‌همتایی دارد که کسی دیگر عینا نظیر آن را ندارد، ثانیاًً، از مجموعه بی‌همتای تجربه های زندگی برخوردار است که باز کسی دیگر، عینا از آن برخوردار نیست. یکی از جنبه‌های با اهمیت در «روانشناسی شخصیت» که در «نظریه های شخصیت» منعکس شده است برداشت یا تصوری است که از ماهیت «انسان و شخصیت او» ارائه شده است (یا می‌شود).این سوالها با ویژگی اصلی انسان ارتباط دارند و همه مردم(فیلسوف،شاعر،هنرمند فروشنده و …) هموارهبه این روش به سوالها پاسخ می‌دهند؛ به طوری که می‌توانیم بازتاب همه جانبه آن ها را در «کتاب‌ها، تابلوهای نقاشی، و در رفتار و گفتارشان» ببینیم و روانشناسی شخصیت و نظریه‌پردازان این حوزه نیز از آن مستثنی نیستند.این موضوعات را می‌توان در جدول زیر خلاصه کرد:

آیا انسان آگاهانه اعمال خود را جهت می‌دهد یا به وسیله نیروهای دیگری کنترل می‌شود؟

آیا انسان بیشتر تحت تأثیر وراثت است یا تحت تأثیر محیط؟

آیا شخصیت انسان وقایع و اتفاقات اوائل زندگی شکل می‌گیرد یا اینکه تحت تأثیر تجربه های دوران بزرگسالی قرار دارد؟

آیا شخصیت هر انسان بی‌همتاست یا اینکه شخصیت دارای الگوهای کلی خاصی است که با شخصیت بسیاری از افراد انطباق دارد؟

آیا انسان فقط برای حفظ تعادل و توازن رفتاری را انجام می‌دهد یا او بخاطر میل به رشد و تکامل رفتار را انجام می‌دهد؟

آیا انسان اساسا موجودی خوب است یابد؟

۲-۱۱-۱- A,B ویژگی‌های شخصیتی و تمایز تیپ

تیپ A و تیپ B ،نوعی تقسیم بندی است که اولین بار توسط روزنمن و جنکین صورت گرفته است و امروزه به عنوان تقسیم بندی فریدمن و روزنمن نامیده می‌شود. افرادی که دارای تیپA هستند در مقایسه با افراد تیپ ب در مواقعی که در وظایفشان با موفقیت روبه رو نشوند دائمأ خود را مورد توبیخ قرار می‌دهند و نیز هنگامی که انسان‌ها مورد فشار قرار می‌گیرند آنهایی که دارای تیپ A هستند خصومت بیشتری را نشان می‌دهند تا آنهایی که دارای ویژگی‌های تیپ Bهستند

بنابرین تصویر کلاسیک تیپ A معرف شخصی است که دائمأ در حال تکاپو می‌باشد و ساعت‌های فراوانی را پشت میز به چندین کار مشغول می‌باشد و دائمأ با انگشتانش به روی میز می‌کوبد و با دو تلفن صحبت می‌کند.

تغییر رفتار تیپ A این است که آن ها نیاز شدیدی دارند که نسبت به محیط کنترل داشته باشند و این انگیزه ای برای رفتارشان است. استرو و ورنر^[۳۳] در سال ۱۹۸۵،۱۶۰مرد را به عنوان تیپ A و تیپ B تقسیم‌بندی کردند. از آزمودنی‌هایی که در این آزمایش شرکت کردند سوالاتی به عمل می‌آمد که به واکنش‌های شان نسبت به زمان در مسئولیت‌هایی که بر عهده شان بود تأکید می‌شد. سپس پسخوراندی نسبت به عملکرد آن ها و همکاران شان ارائه می‌شد. در نهایت مشخص شد افرادی که تیپ A دارند در مقایسه با گروه دیگر وقت شناسی بالایی را در وظایف مربوط به کارشان نشان می‌دادند. و همواره به پسخوراندهای ناشی از عملکرد توجه بیشتری نشان می‌دادند. در سال‌های اخیر برخی از پژوهشگران توجه شان را به تمایز اساسی بین تیپ A و بB معطوف کرده‌اند. فریدمن و‌هال و‌هاریس^[۳۴] (۱۹۸۵)مطرح می‌کنند که تیپ شناسی Aو B ممکن است چهار تیپ متمایز داشته باشد تا دو تیپ. آن ها ذکر می‌کنند که تیپ A را می‌توان به دو گروه و نیز تیپ ب را به دو گروه تقسیم کرد. به طور مثال شخصی که بسیار شدید وقت‌شناس است به آن تیپ A بالا می‌گویند و اگر شخص وقت شناس باشد به آن تیپ آ پایین می‌گویند.همچنین اگر شخص وقت شناس نباشد تیپ B بالا و اگر اصلأ به وقت توجه نکند تیپ B پایین گویند.

مهمترین وجه تمایز تیپ A از تیپ ب این است که افراد دارای تیپ A میزان فشار روانی بالاتری را تجربه می‌کنند و همواره در معرض خطرات جسمانی بیشتری قرار دارنداین بیماری‌های جسمانی اکثرأ به بیماری‌های قلبی مربوط می‌شود.زیرا مفروضه طبقه بندی تیپ آ و ب ‌بر اساس ارتباط آن ها با بیماری‌های قلبی-عروقی بوده است (روح‌اله‌زاده،۱۳۸۶). آآتبیهتبیابزتآآآآباذینتبانیتا

۲-۱۲- رابطه فرهنگ و شخصیت

بعضی از تجربه های فرهنگی بین همه افراد انسانی مشترک است.از تجربه های اجتماعی مشترک بین اعضای یک جامعهمعین، یک صورت بندی ویژه شخصیتی پدید می‌آید که شاخص و معرف شخصیت بیشتر اعضای آن جامعه است و اصطلاحا شخصیت نمایی^[۳۵]یا شخصیت اساسی^[۳۶]یا رفتار اجتماعیخوی اجتماعی^[۳۷]خوانده می‌شود.این مفاهیم به ویژگی‌های فرهنگی در آن ها سهیم‌اند، اشاره می‌کنند(سیدمحمدی،۱۳۸۹)

۲-۱۳- رویکرد‌های مهم شخصیت

۲-۱۳-۱- روانکاوی

این رویکرد به عنوان جامع ترین و با نفوذترین نظریه شخصیت باقی مانده است.

مهمترین روش درمانی فروید روش تداعی آزاد می‌باشد که در آن از بیمار خواسته می‌شود که هر آنچه که به ذهنش می‌رسد را هر اندازه کم اهمیت و یا مهم بیان کند. فروید ذهن انسان را به کوه یخ تشبیه کرد.بخش کوچک بیرون از آب همان خود آگاه است یعنی آگاهی و هشیاری هم اکنون شخص و نیز بخش نیمه‌آگاه یعنی همه‌ اطلاعاتی که هم اینک در ذهن حاضر نیستند ولی اگر بخواهیم می‌توانیم آن ها را به بخش آکاهی فراخوانیم بخش اعظم کوه یخ در زیر آب است نمودار ناخودآگاه آدمی‌و در واقع انبار تکانه‌ها خواسته‌ها و خاطرات غیر قابل دسترسس است که بر تفکرات و رفتارهای شخص تأثیر می‌گذارند. همگام با تمرکز بر فرایند ناخودآگاه فروید به وجود علیت در رفتار بشر معتقد بود.

از نظر روک و ایتارت^[۳۹] (۱۹۹۹) حمایت اجتماعی را می توان به دو شکل عاطفی و ابزاری تقسیم کرد.حمایت اجتماعی عاطفی را می توان ایجاد نوعی رابطه صمیمی و با محبت با افراد دانست و مراد از حمایت اجتماعی ابزاری ارائه خدمات، کمک در فعالیت‌ها، دادن پول و سایر کمک هایی است که در اختیار افراد قرار می‌گیرد. اعضای خانواده همواره به عنوان مهم ترین منبع حمایت اجتماعی ابزاری به شمار می‌روند، در حالی که دوستان کمتر چنین حمایتی را فراهم می‌سازند. از سوی دیگر حمایت عاطفی هم از سوی اعضای خانواده و هم از سوی دوستان بروز می‌کند (همان :۳۶). شافر^[۴۰](۲۰۰۴) هم علاوه بر حمایت اجتماعی عاطفی و ابزاری، بعد دیگری را برای حمایت اجتماعی قائل می شود که حمایت اطلاعاتی نام دارد.از نظر او حمایت عاطفی شامل دوست و عشق ورزی به فرد، پذیرفتن و احترام گذاشتن به او می‌باشد. کمک ملموس کالایی و یا خدماتی نیز تحت عنوان حمایت ابزاری نامیده شده و دادن اطلاعات و آگاهی به افراد در زمان بروز استرس های جسمی و روانی را حمایت اطلاعاتی گویند (همان: ۳۷).

از نظر مرادی (۱۳۸۸) انواع حمایت عبارتند از:

حمایت عاطفی: وقتی به کسی احتیاج دارید تا به او اعتماد کنید یا زمانی که می خواهید ‌در مورد دوست داشتن و محبوب بودن خود اطمینان حاصل کنید، زمانی که نیاز دارید به کسی تکیه کنید و زمانی که می خواهید عزت نفس خود را افزایش دهید، حمایت عاطفی دیگران بسیار مفید است.

حمایت عملی(محسوس): این نوع حمایت زمانی که شما در انجام کارهای سخت مانند کارهای مربوط به خانه یا شغل احتیاج به کمک دارید، یا وقتی به وسیله ای، هدیه ای یا پولی احتیاج دارید و یا مشکلی دارید که به تنهایی نمی توانید حل کنید، بسیار مفید است.

حمایت اطلاعاتی: زمانی که به اطلاعات یا راهنمایی احتیاج دارید یا وقتی که نیاز به دریافت بازخورد از دیگران دارید که می‌تواند در حل و فصل مشکلی به شما کمک کند، مفید است. احساس تعلق داشتن: برخورداری از سیستم های حمایتی در فرد احساس تعلق داشتن ایجاد می‌کند احساس آن که با افراد دیگر جور است و این باور که تنها نیست و در موقع نیاز می‌تواند از کمک و حمایت دیگران بهره مند شود ( نشاط، ۱۳۹۱ :۳۷).

درنتا^[۴۱] و همکاران(۲۰۰۶) بر اساس طبقه بندی ویلز(۱۹۸۵) حمایت اجتماعی را به سه دسته عاطفی، ابزاری و اطلاعاتی تقسیم بندی کرده‌اند (ریاحی،۱۳۸۹ :۸۹). دفتر اروپایی سازمان جهانی بهداشت(۱۳۸۰) حمایت اجتماعی را در چهار مقوله عاطفی، اطلاعاتی، ابزاری و ارزش یابانه دسته بندی ‌کرده‌است (همان :۸۹). از نظر زکی (۱۳۸۷) مهمترین شکل حمایت اجتماعی، حمایت عاطفی و ابزاری است. در حالی که باستانی و صالحی هیکویی (۱۳۸۶) از حمایت مصاحبتی، عاطفی، خدمای، مالی، اطلاعاتی و مشورتی به عنوان مهمترین انواع حمایت اجتماعی یاد می‌کنند (نشاط،۱۳۹۱ :۳۷).

در واقع، انواع و منابع حمایت اجتماعی می‌تواند متفاوت باشد. چهار رتبه اصلی حمایت اجتماعی عبارتند از: عاطفی ، ارزیابی ، اطلاعاتی و ابزاری:

حمایت عاطفی به طور کلی از خانواده و دوستان نزدیک به دست می‌آید و معمول ترین شکل شناخته شده ی حمایت اجتماعی است و شامل همدلی، نگرانی و توجه مراقبت، عشق و اعتماد می‌باشد. حمایت ارزیابی شامل انتقال اطلاعات به شکل تأیید بازخورد و مقایسه ی اجتماعی است. این اطلاعات اغلب تضمینی است و می‌تواند از خانواده، دوستان و همکاران یا منابع جامعه به دست آید. حمایت اطلاعاتی شامل مشاوره، پشتیبانی و یا دستورات و پیشنهاداتی است که به فرد کمک می‌کند تا به خواسته های شخصی یا موقعیتی پاسخ دهد. همچنین حمایت اطلاعاتی شامل مثلا فراهم نمودن اطلاعات، وسیله آموزشی و تحصیلات، نصیحت کردن و مشاوره دادن می‌باشد. حمایت ابزاری محکم ترین و مستقیم ترین شکل حمایت اجتماعی است از جمله کمک به شکل پول، زمان و دیگر مداخلات صریح و روشن از طرف آن شخص می‌باشد(سجودی،۱۳۹۰ :۳۳).

روودس و ایزنبرگ^[۴۲] (۲۰۰۲) حمایت اجتماعی را در چهار ساختار طبقه بندی کرده‌اند:

1. 1. حمایت عاطفی شامل تجربیات احساسی، تشویق ها، احترامات و دوست داشتن

1. 1. حمایت ابزاری شامل ارائه ی کمک های ملموس، ابزار و یا خدمات به فرد

1. 1. حمایت اطلاعاتی شامل تامین اطلاعات در طول دوره تنش

1. حمایت ارزیابی کننده به تأیید عمل یا گفته ی فرد رسیدن توسط دیگران (هاشمیان،۱۳۹۱ :۳۴).

کاپلان^[۴۳] (۱۹۸۶) نیز در بحث از خانواده به عنوان یک نظام اجتماعی، تنوعی از انواع حمایت هایی که زن و شوهر می‌توانند برای یکدیگر فراهم کنند بر شمرده است از قبیل: اطلاعات، بازخوراند،کنترل متقابل و کمک های عملی برای حل مشکل (رستگارخالد،۱۳۸۴ :۸۸).

۲-۳-۲-منابع حمایت اجتماعی

آگاهی از منابع حمایتی سبب می شود که فرد باور کند برای تغییر در موقعیت یا رخداد، از کمک دیگران برخوردار است. ‌بنابرین‏ باور فرد، منابع مقابله ای وی را در مواجهه با رویدادهای استرس زا تقویت می‌کند (هاشمیان،۱۳۹۱ :۳۸). منابع حمایت اجتماعی بسیار گوناگون است. محیط خانواده به عنوان محل کسب اولین تجارب حمایت اجتماعی، و منابع دیگر ازقبیل دوستان، خویشاوندان، همکلاسی ها و غیره در این طیف گسترده قرار می گیرند، به طور کلی تمام افرادی که فرد را به گونه ای می‌پذیرند و در جهت رفع مشکلات وی یاری رسانده و حمایت می‌کنند، به عنوان منابع حمایت اجتماعی مطرح هستند(عنایتی و همکاران،۱۳۸۵: ۸۵).

عده ای از پژوهشگران منبع حمایت را مربوط به ادراک فرد از حمایت می دانند، به باور این افراد، آنچه اهمیت دارد اعتقاد فرد است به اینکه مورد حمایت دیگران است، نه خود حمایت اجتماعی. یعنی ممکن است فردی در طول روز با دوستان و خویشاوندان زیادی، تماس داشته باشد ولی آنچه که وی از این ارتباطات درک می‌کند، نفرت باشد و در نتیجه تاثیری که در او به جا می ماند احساس تنفر و انزجار است، ولی اگر فردی احساس کند مورد حمایت است گرچه ارتباطات وی نیز کم باشد، او احساس آرامش خواهد کرد (گل رضایی،۱۳۷۵ : ۳۴).

۲-۳-۳-مبانی نظری حمایت اجتماعی

حمایت اجتماعی بر در دسترس بودن و کیفیت روابط با افرادی که منابع حمایتی را در مواقع مورد نیاز فراهم می‌کنند تأکید دارد، دوستان، آشنایان و خانواده ، خدمات عینی و اطلاعاتی را فراهم می‌کنند که موجب می شود یک فرد احساس مراقبت، دوست داشته شدن، عزت نفس و ارزشمند بودن کند و خود را جزیی از شبکه ارتباطی بداند (حسینی حاجی بکنده، ۱۳۸۹ :۱۴۵).

۲-۱-۱۶- روش‌های ارزیابی برند

ارزش برند را می‌توان از سه جنبه مختلف ارزیابی کرد:

۲-۱-۱۶-۱- رویکرد مشتری محور

حدود ده سال قبل مجریان و نظریه‌پردازان بازاریابی انتقاداتی را ‌در مورد مدل‌های مالی در عدم توانایی در توجه به کیفیت‌های ضروری نام‌های تجاری مطرح کردند. چون مدل‌های مالی بر کمیت‌هایی مانند ارزش بازار سهام، ارزش درآمد بالقوه، درآمدهای ناشی از اعطای مجوز، هزینه های تحصیل و صرف قیمت یا حاشیه‌ی سهم مشتری تمرکز داشتند. این انتقادات منجر به ارائه مفاهیم جدیدی شد که شامل قدرت نام و نشان تجاری به عنوان یک عنصر مبتنی بر تقاضا بود. برای مثال متدولوژی‌های ارزش‌گذاری رفتاری، بر قضاوت مشتری و ارزیابی ارزش نام و نشان تجاری به عنوان یک سازه‌ی لزوماًً کیفی تمرکز دارد. با این وجود می‌توان از تکنیک‌هایی برای امتیاز دادن استفاده کرد. این گروه تلاش می‌کنند تا آنچه را که در قلوب و اذهان مشتریان بالقوه می‌گذرد و آنچه که از نظر آن‌ ها ارزش نام‌های تجاری را تعیین می‌کند، توضیح دهند(کرباسی‌ور و همکاران،۱۳۹۰، ص ۳۶).

۲-۱-۱۶-۲- رویکرد مالی

از دیدگاه مالی، سهم بازار، قیمت، و سایر شاخص‌های مالی مورد بررسی قرار می‌گیرد. از دیدگاه مصرف‌کننده، واکنش‌های مصرف‌کنندگان به یک برند مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. ارزش برند از دیدگاه مصرف‌کننده، از دو بعد مستقیم و غیر مستقیم ارزیابی می‌شود. بعد مستقیم ارزیابی ارزش برند شامل عوامل: ارزش کانال توزیع، ارتباطات مؤثر بازاریابی و موفقیت در ایجاد ارزش بالاتر به وسیله آگاهی از برند می‌شود. اما در بعد غیرمستقیم بر واکنش مصرف‌کننده در مقابل عناصر متفاوت برنامه بازاریابی شرکت‌ها تمرکز دارد. ‌بنابرین‏ ارزیابی برند آن بسیار پر اهمیت است؛ زیرا تمامی فعالیت‌ها مثل بازاریابی برند را جهت می‌دهد و بر بحث خرید و ادغام شرکت‌ها بسیار تأثیرگذار است. اگر بخواهیم یک دسته‌بندی برای اهمیت ارزیابی برند ارائه دهیم دو بعد درونی و بیرونی را می‌توان نام برد. ازجمله دلایل بیرونی که می‌توان برای اهمیت ارزیابی برند نام برد: ترازنامه، مالیات، صدور مجوز، سرمایه‌گذاری مشترک، ورشکستگی، تأمین مالی شرکت، ادغام و تملک و ارتباط با سرمایه‌گذاران و غیره است. از جمله دلایل درونی که می‌توان برای اهمیت ارزیابی برند نام برد: نظارت بر سلامت برند، اختصاص میزان بودجه برای فعالیت‌های بازاریابی، صدور مجوزهای داخلی برای برند، مدیریت پرتفوی برند، بررسی برند اینترنتی و غیره است(عزیزی، درویشی و نمامیان، ۱۳۹۱، ص ۱۰).

۲-۱-۱۶-۳- رویکرد ترکیبی

از ترکیب رویکردهای بازارمحور(مالی) و مشتری‌محور حاصل می‌شود. این رویکرد برای جبران ضعف هر کدام از رویکرد پیشین به وجود آمده است، برای نمونه شرکت‌هایی که از رویکرد بازارمحور استفاده می‌کنند، فقط به اعداد و ارقام و عملکرد گذشته توجه می‌کنند و نمی‌توانند بهبودهای احتمالی در عملکردها و اقدامات آتی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. از طرف دیگر رویکرد مشتری‌محور عدم توجه به معیارهای مالی و مشکل ورود ارزش ویژه برند در ترازنامه و گزارشات مالی محدودیت‌زاست(فولادوند، ۱۳۹۰، ص۵۲).

۲-۱-۱۷- مدل‌های ارزش ویژه برند

برای ایجاد ارزش ویژه برند برای سازمان‌ها الگوهای مختلفی مانند «برندز»، «ارزیاب دارایی یانگ»، «اکویترند»، «اینتر برند»، «طنین برند کلر» و «ارزش ویژه برند آکر» وجود دارد. الگوی «طنین برند» که توسط پروفسور «کوین کلر» مطرح شده است ساختن برند را فعالیتی مرحله‌ای و پلکانی می‌داند؛ به نحوی که از پایین به بالا باید مراحلی طی شود(کلر، ۲۰۰۱، ص۸).

یکی از مدل‌های جامع تشریح برند و برندگذاری، مدل ارزش ویژه برند مبتنی بر مشتری(ارائه شده توسط پرفسور کلر) است. این مدل درصدد آن است که به دو سؤال پاسخ گوید: «چه چیز برند را قدرتمند می‌سازد؟» و «چگونه می‌توان یک برند قدرتمند ایجاد کرد؟». ارزش ویژه برند مبتنی بر مشتری، عبارت است از: «تأثیرات مختلف شناخت برند بر پاسخ مشتری به فعالیت‌های برند». در این تعریف سه مفهوم کلیدی «پاسخ‌های متمایز»، «پاسخ ناشی از شناخت برند» و «پاسخ مشتری به فعالیت برند» در رابطه با ارزش‌آفرینی برند آشکار است(دیواندری و همکاران، ۱۳۹۰، ص۷۶).

۲-۱-۱۷-۱- مدل ارزش ویژه برند «کلر»

«کلر» در سال ۲۰۰۱ پیشنهاد نمود که مدلی جدید از ارزش ویژه برند مبتنی بر مشتری‌محوری به نام مدل هرم ایجاد شود. مدل هرم، برند را به صورت پلکانی توصیف می‌کند که شامل تشخیص برند، مفهوم برند و نتیجه برند و رابطه برند می‌باشد. همچنین در سال ۱۹۹۸ بیان نمود که ارزش ویژه برند بیشتر باعث انعطاف بیشتر و تاثیر مثبت برند می‌شود و در ارتباط با مشتری‌محوری است. «آکر» در سال ۱۹۹۸ تلاش نمود که ارتباط میان مدل ارزش ویژه برند مشتری‌محوری با بازارمحوری را به پنج بخش تقسیم نماید: وفاداری به برند، کیفیت درک شده، برند شرکت، آگاهی از برند، موقعیت بازار(شامل قیمت بازار، سهم بازار، مقدار پوشش). «کلر» در سال ۲۰۰۱ ترکیب برند فعلی را برای ایجاد ارزش ویژه برند کافی ندانست؛ بلکه منابع ثانویه دیگری همچون برند شرکت و کانال‌های توزیع، برای ایجاد ارزش ویژه برند نیز اهمیت دارند(کیا، ۱۳۹۱، ص ۹۱).

مراحل الگوی طنین برند عبارتند از:

۱- اطمینان از شناخته شدن برند توسط مشتریان و ایجاد تداعی و ارتباط برند در ذهن مشتریان با سطح کلاس خاصی از محصول و یا با نیاز مشتریان،

۲- ایجاد تدریجی کلیتی از مفهوم برند در ذهن مشتریان با بهره گرفتن از مرتبط کردن تعدادی از تداعی‌های قابل لمس برند با تداعی‌های غیر قابل لمس،

۳- تلاش در ایجاد پاسخ‌های مطلوب مشتری ‌در مورد برند در هنگام قضاوت و بروز احساسات سعی در تغییر پاسخ‌ها و واکنش‌ها به برند در جهت ایجاد و ‌وفاداری عمیق و فعال مشتریان.

اجرای این چهار مرحله مستلزم ساختن شش سنگ بنای مهم برند در ارتباط با مشتریان است. شکل (۲-۱) این شش سنگ بنا را که می‌تواند در قالب یک هرم برند شکل بگیرد را نشان می‌دهد(عزیزی و آژینی، ۱۳۹۱، ص۱۲۳).

شکل (۲-۱) هرم ارزش ویژه برند مشتری‌محور(کلر، ۲۰۰۱، ص ۲۸۱)

این الگو، دو گونه بنیان و ریشه را برای برند در نظر می‌گیرد، بنیان منطقی برای ساختن برند که در سمت چپ هرم قرار دارد و بنیان احساسی که در سمت راست هرم قرار می‌گیرد خلق ارزش ویژه برند مستلزم رسیدن به نوک هرم است و این موضوع زمانی اتفاق می‌افتد که سنگ بناهای مناسب هرم در کنار یکدیگر قرار گیرند. شش سنگ بنای این هرم عبارتند از:

برجستگی برند: هر چند وقت یکبار و با چه آسانی، در شرایط مختلف خرید و مصرف، برند به خاطر آورده می‌شود؟

عملکرد برند: چگونه محصول یا خدمت نیازهای کارکردی و عملکردی مشتریان را برآورده می‌سازد؟

تصویر برند: تصویر با دارایی بیرونی محصول یا خدمت مرتبط است و مسیرهایی که برند در جهت برآوردن نیازهای اجتماعی و روانشناختی مشتریان طی می‌کند می‌شود.

قضاوت‌های برند: بر عقاید و ارزیابی‌های شخصی مشتریان تمرکز دارد.

در سقط جنین مسئولیت پزشک در چند زمینه می‌تواند مطرح شود اول این که پزشک در رابطه با وضعیت جنین سهل انگاری کرده و مرتکب عمل زیانباری نسبت به مادر شده و در اثر این عمل او جنین سقط شده است و یا این که پزشک با رعایت برخی موارد اقدام به بررسی جنین کرده ولی وسایلی که در این رابطه استفاده می‌‌کرده‌است آلوده بوده و باعث سقط جنین شده است که در این باره نیز پزشک مسئول است. باید گفت که در هر دو این صور پزشک مسئولیت دارد و باید از عهده خسارت وارده که همان سقط جنین است بر آید.

۳-۲-۱- مسئولیت مدنی پزشک

مسئولیت حرفه‌ای برگردان فارسی از کلمه انگلیسی professional liability است. خاستگاه این رشته از حقوق، کشورهای اروپایی و امریکایی است و امروزه در بسیاری از نظام‌های حقوقی به عنوان رشته‌ای از مسئولیت مدنی به صورت جداگانه مورد مطالعه قرار می‌گیرد. با این حال مسئولیت حرفه‌ای شاخه ی نو رسته‌ای است که تحت تاثیر ضرورت همگامی حقوق با نیازهای اجتماعی در زمینه ی تامین انتظارات جامعه از تخصص‌های شغلی اخیراًً در عرصه حقوق جوانه زده است. (قهرمانی، ۱۳۸۴،ص۳۷)

امری بدیهی و انکار ناپذیر است که انسان امروزی نیازها و احتیاجات گوناگونی دارد که به دلیل تنوع و تعدد آن ها، به تنهایی قادر به ارتفاع نیازهای خود نبوده و برای برآورده شدن احتیاجات ناگزیر از اعتماد و رجوع به کسانی است که در رفع هر نیاز متخصص بوده و آن را شغل خود قرار داده‌اند (التمیمی، ۲۰۱۰،ص۳۹) اما ممکن است در راستای اقداماتی که افراد متخصص در جهت رفع نیاز مراجعین خود انجام می‌دهند باعث ورود خسارتی شده و مسئول شناخته شوند. علم، آگاهی، تخصص و تجربه‌ای که شخص باید داشته باشد تا به یک حرفه ی خاص مشغول شود، معرفی خود به عنوان شخص متخصص و آگاه به جامعه و شخص متضرر و اعتماد و انتظاری که مراجعین از چنین افرادی دارند، فراتر رفتن حدود و ثغور مسئولیت شاغلین حرفه‌ای از قواعد عمومی مسئولیت را توجیه نموده و لزوم مطالعه جدا گانه را تأیید می‌کند.

مسئولیت حرفه‌ای به ‌عنوان شاخه‌ای از مسئولیت مدنی مورد مطالعه قرار می‌گیرد؛ ‌بنابرین‏ این مسئولیت منصرف از مسئولیت‌های کیفری و انتظامی شاغلین حرفه‌ای بوده و تنها به مسئولیت مدنی این افراد اعم از مسئولیت مدنی قهری و قراردادی می‌پردازد.

در اصطلاح مسئولیت حرفه ای، “حرفه‌ای بودن” نه صفتی برای مسئولیت است و نه حتی صفتی برای شخص مسئول. در واقع حرفه‌ای بودن شخص مسئول به معنای تبحر و مهارت ایشان و در مقابل “آماتور” بودن نیست؛ بلکه مراد شغل شخص مسئول است، از این رو در آثار برخی حقوق ‌دانان از “مسئولیت حرفه‌ای” و “تقصیر حرفه ای” به “مسئولیت شغلی” و “تقصیر شغلی” نیز تعبیر شده است (کاتوزیان، ۱۳۸۶،ص۹۳).

قبلاً اشاره شد که حقوق ایران با مسئولیت حرفه‌ای چندان آشنا نیست و در تالیفات حقوق ‌دانان ایرانی تا کنون ‌به این امر پرداخته نشده است و تنها به هنگام بحث راجع به مسئولیت یک شغل خاص ‌به این نکته بسنده شده است که مسئولیت مدنی این شغل (مثلاً وکیل یا دلال و….) را باید تحت عنوان کلی تری بنام مسئولیت حرفه‌ای جستجو کرد. ‌بنابرین‏ تعریفی از مسئولیت حرفه‌ای در تالیفات فارسی به دست نیامده لکن با توجه به مطالبی که تا کنون ذکر شده و آن چه در ادامه خواهد آمد می‌توان مسئولیت حرفه‌ای را به” مسئولیت شاغلین (هر حرفه خاص) به جبران خسارات ناروایی که در راستای انجام امورات شغلی خود به دیگران وارد نموده اند” تعریف نمود. از آنجایی که در حوزه پزشکی، سقط جنین یک عمل مربوط به حرفه خاص پزشکی می‌شود از این باب ممکن است مسئولیت حرفه‌ای شامل پزشکی شود که مرتکب سقط جنین شده است زیرا همان طور که گفته شد سقط جنین از جمله تخلفات حرفه پزشکی می‌باشد.

مسئولیت حرفه‌ای برگردان فارسی از کلمه انگلیسی professional liability است. خاستگاه این رشته از حقوق، کشورهای اروپایی و امریکایی است و امروزه در بسیاری از نظام‌های حقوقی به عنوان رشته‌ای از مسئولیت مدنی به صورت جداگانه مورد مطالعه قرار می‌گیرد. با این حال مسئولیت حرفه‌ای شاخه ی نو رسته‌ای است که تحت تاثیر ضرورت همگامی حقوق با نیازهای اجتماعی در زمینه ی تامین انتظارات جامعه از تخصص‌های شغلی اخیراًً در عرصه حقوق جوانه زده است. (قهرمانی، ۱۳۸۴،ص۳۷)

امری بدیهی و انکار ناپذیر است که انسان امروزی نیازها و احتیاجات گوناگونی دارد که به دلیل تنوع و تعدد آن ها، به تنهایی قادر به ارتفاع نیازهای خود نبوده و برای برآورده شدن احتیاجات ناگزیر از اعتماد و رجوع به کسانی است که در رفع هر نیاز متخصص بوده و آن را شغل خود قرار داده‌اند (التمیمی، ۲۰۱۰،ص۳۹) اما ممکن است در راستای اقداماتی که افراد متخصص در جهت رفع نیاز مراجعین خود انجام می‌دهند باعث ورود خسارتی شده و مسئول شناخته شوند. علم، آگاهی، تخصص و تجربه‌ای که شخص باید داشته باشد تا به یک حرفه ی خاص مشغول شود، معرفی خود به عنوان شخص متخصص و آگاه به جامعه و شخص متضرر و اعتماد و انتظاری که مراجعین از چنین افرادی دارند، فراتر رفتن حدود و ثغور مسئولیت شاغلین حرفه‌ای از قواعد عمومی مسئولیت را توجیه نموده و لزوم مطالعه جدا گانه را تأیید می‌کند.

مسئولیت حرفه‌ای به ‌عنوان شاخه‌ای از مسئولیت مدنی مورد مطالعه قرار می‌گیرد؛ ‌بنابرین‏ این مسئولیت منصرف از مسئولیت‌های کیفری و انتظامی شاغلین حرفه‌ای بوده و تنها به مسئولیت مدنی این افراد اعم از مسئولیت مدنی قهری و قراردادی می‌پردازد.

در اصطلاح مسئولیت حرفه ای، “حرفه‌ای بودن” نه صفتی برای مسئولیت است و نه حتی صفتی برای شخص مسئول. در واقع حرفه‌ای بودن شخص مسئول به معنای تبحر و مهارت ایشان و در مقابل “آماتور” بودن نیست؛ بلکه مراد شغل شخص مسئول است، از این رو در آثار برخی حقوق ‌دانان از “مسئولیت حرفه‌ای” و “تقصیر حرفه ای” به “مسئولیت شغلی” و “تقصیر شغلی” نیز تعبیر شده است (کاتوزیان، ۱۳۸۶،ص۹۳).