۲-۵)تصمیم گیری چیست:

آیا تصمیم گیری، پدیده عجیب و ناشناخته ایست یا آنکه کار راحت و ساده ایست؟ هنوز معلوم نیست که چگونه، چه موقع و کجا تصمیم ساخته و پرداخته می شود. اگرچه افلاطون روح انسانی را به ارابه ای تشبیه ‌کرده‌است که توسط دو اسب خرد و احساس به حرکت می‌آید، اما در قرون اخیر دانشمندان به خرد بیشتر بها داده و از احساسات به عنوان بخشی که مانع خردورزی است یاد نموده اند.[۵] در تصمیم گیری تا کنون این عقیده بیشتر مطرح بوده است که انسان در تصمیمات خود –آنجا که سخن از نفع و ضرر است- کاملا عقلایی و بدور از احساسات عمل می کند. اما برخی از شواهد مطرح در روانشناسی در سال‌های اخیر نشان داده است که انسان در تصمیم گیری و رفتار خود از هر دو اسب استفاده می کند.

اکثر مدیران تصمیم گیری را یک واقعه جدا که در یک نقطه مکانی و زمانی خاص اتفاق می افتد می دانند. در این ارتباط برخی از مدیران به حالتی می‌رسند که به آن رهبر تک نقطه ای می گوئیم. رهبر تک نقطه ای، در انزوا فکر می‌کند، سپس مشورت می طلبد، گزارش ها را می‌خواند، بیشتر فکر می‌کند، و سپس می‌گوید که بله یا خیر وسازمان را مامور تحقق آن می‌سازد، در حالی که باید به تصمیم با نگاه اجتماعی و سازمانی برخورد نمود. واقعیت آن است که تصمیم گیری یک حادثه و یا واقعه و یا پیشامد نیست. یک فرایند است که در طول یک هفته، یک ماه و یا یک سال آشکار می شود. تصمیم گیری با بحث و مذاکره قرین بوده و نیازمند پشتیبانی همه سطوح سازمانی برای اجراست.[۶] گاروین می‌گوید که تصمیم گیر خوب آن است که معتقد است که تصمیم یک فرایند است که مدیر آن را آشکارا و در جمع طراحی و مدیریت می کند. تصمیم گیر بد فکر می‌کند که تصمیم در یک لحظه ساخته می شود و او آن را به تنهایی کنترل می‌کند[۷].

تحقیقاتی که گزارش آن در انجمن اقتصاد آمریکا در ژانویه ۲۰۰۵ مطرح گردیده است، حاکی از آن است که تکنولوژی جدید به انسان این امکان را داده است تا تصویر برداری تشدید شده به وسیله مغناطیس برای مشخص نمودن وظایف هر بخش از مغز نماید. این کار امکان ثبت لحظه ای فعالیت های مغز را می‌دهد. دانشمندان مدیریت و اقتصاد از دانشمندان پزشکی و روانشناسی خواسته اند که امکان اینکه بشود متوجه شد که کدام بخش از مغز کار تصمیم گیری را انجام می‌دهد را مد نظر قرار دهند.

به ‌عنوان مثال، ذهن بشری موضوع ارزش مورد انتظار در حوادث آینده در اقتصاد را مورد محاسبه قرار می‌دهد. اینکه یک فرد در بازار بورس سرمایه گذاری می‌کند و یا هزینه بیمه عمر را پرداخت می کند، بستگی به آن دارد که آن فرد چگونه آینده را در نزد خود تصویر نموده و به حوادثی که ممکن است اتفاق بیفتد چه مقدار وزن بدهد. ممکن است که شما ارزش مورد انتظار بیمه عمر را با اینکه کم است بیشتر مورد توجه قرار دهید، زمانی که فکر می کنید با احتمال زیاد قبل از بازنشستگی شما، قیمت سهام کاهش پیدا خواهد نمود.

۲-۵-۱) عوامل تاثیر گذار بر تصمیم گیری

۲-۵-۱-۱)عوامل عقلایی: منظور، عوامل قابل اندازه گیری از قبیل هزینه، زمان، پیش‌بینی ها و غیره می‌باشد. یک تمایل عمومی وجود دارد که بیشتر بدین عوامل پرداخته و عوامل غیر کمی را از یاد ببریم[۸].

۲-۵-۱-۲)عوامل روانشناختی: مشارکت انسان در پدیده تصمیم گیری روشن است. عواملی از قبیل شخصیت تصمیم گیر، توانایی های او، تجربیات، درک، ارزش‌ها، آمال و نقش او از جمله عوامل مهم در تصمیم گیری می‌باشند.

۲-۵-۱-۳)عوامل اجتماعی: موافقت دیگران بخصوص کسانی که تصمیم به نوعی بر آنان تاثیر می‌گذارد، از مسائل مهم تصمیم‌ گیری است. توجه ‌به این عوامل از مقاومت دیگران در برابر تصمیم می کاهد.

۲-۵-۱-۴)عوامل فرهنگی: محیط دارای لایه‌های فرهنگی متعددی است که به نام فرهنگ منطقه، فرهنگ کشور و فرهنگ جهانی خوانده می شود. همچنین فرهنگ خود سازمان نیز باید مطمح نظر قرار گیرد. این فرهنگ‌ها بر تصمیم فردی و یا سازمانی ما در قالب هنجارهای مورد قبول جامعه، رویه ها و ارزش‌ها تاثیر می‌گذارند[۹].

۲-۵-۲)سطوح تصمیم گیری

به صورت خلاصه سطوح تصمیم گیری ‌را می‌توان شامل سه عامل زیر دانست. به صورت کلی می توان گفت که مدیر پس از اخذ این اطلاعات سه نوع تصمیم گیری می کند.

۲-۵-۲-۱) تصمیمات استراتژیک : تصمیمات مربوط به امور دراز مدت، پیچیده، و غیر ساختمند است کهتوسط مدیران عالی رتبه اتخاذ می شود[۱۰]. اطلاعات مربوط به چنین تصمیماتی، عموما تعریف نشده، غیر مبتنی بر موارد از پیش تجربه شده، با منشا بیرون از سازمان، جمع‌ آوری شده از طرق غیر رسمی و کوتاه شده است[۱۱].

۲-۵-۲-۲ )تصمیمات کنترلی مدیریت[۱۲]: که توسط مدیران میانی اتخاذ می‌گردد. عموما اطلاعات دریافتی برای این نوع تصمیمات، با معیارهایی از قبیل استانداردهای سازمان و یا بودجه سنجیده می شود. اطلاعات مربوط ‌به این نوع تصمیمات، غالبا متوجه داخل سازمان، کوتاه مدت، تاریخی و ساده تر است.

۲-۵-۲-۳ )تصمیمات عملیاتی : این قبیل تصمیمات براحتی فرموله شده و سیستم های کامپیوتری نیز می‌توانند کار را راحت تر نمایند[۱۳].

۲-۵-۳)درجه سختی تصمیم گیری

۲-۵-۳-۱) اطلاعات: در برخی از تصمیم گیری ها، تمامی اطلاعات مربوط به مسئله موجود است. هرچه که اطلاعات کمتر در دسترس باشد، تصمیم گیری ‌مشکل‌تر است[۱۴].

۲-۵-۳-۲)نامعلومی[۱۵]: عموما در مسائل تصمیم گیری با پارامترهایی مواجه می‌شویم که اندازه، جهت و رفتار آنان برای ما کاملا معلوم نیست. به ‌عنوان مثال برای ارائه یک کالای جدید به بازار، واقعا رفتار بازار و استقبال مشتریان برای ما مشخص نیست.

۲-۵-۳-۳)منابع کمیاب: در اکثر اوقات و حتی با وجود اطلاعات مکفی و نبود نامعلومی، پدیده کمبود منابع نکته مهمی در تصمیم گیری است. وقتی که منابع برای تولید کمیاب است و ما با راه حل های رقابتی متعدد روبروئیم، در حقیقت ما با مشکل ارزشیابی هرکدام از منابع و سپس تصمیم گیری روبروئیم.

۲-۵-۳-۴)عوامل روانی[۱۶]: اکثر تصمیم گیری ها مشکل هستند به لحاظ آنکه عوامل روانی از قبیل ترس، قدرت، اضطراب و نگرانی نیز در این فرایند سهیم هستند.[۱۷]

۲-۵-۴)انواع تصمیم گیری بر مبنای اطلاعات موجود

۲-۵-۴-۱)تصمیم گیری در شرایط اطمینان[۱۸]: این نوع تصمیم گیری برای زمانی است که کلیه متغیرهای مؤثر موجود در آن ثابت فرض شوند. به زبان دیگر تصمیم گیرنده نتیجه تصمیم را می‌داند.[۱۹] مدلسازی برای این شرائط از تصمیم گیری بیشتر بر اساس مدل‌های ریاضی و مشخص مانند تجزیه و تحلیل هزینه- منفعت[۲۰]، مدل‌های کلاسیک بهینه سازی[۲۱]، کنترل موجودی[۲۲]–[۲۳]، مدل جایگزینی[۲۴]، تخصیص کار[۲۵]، برنامه ریزی خطی[۲۶]–[۲۷] و مواردی از برنامه ریزی پویا[۲۸] است[۲۹].

۲-۵-۴-۲)تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان[۳۰]: این بخش خود به دو حالت تصمیم گیری در حالت عدم اطمینان کامل و تصمیم گیری در شرائط ریسک[۳۱] تقسیم می‌گردد.

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...