۴-۲-۳ شرط ثبات

۱-۴-۲-۳ مفهوم شرط ثبات

یکی از اقداماتی که شرکت های طرف قرارداد نفتی انجام می‌دهند، تلاش برای به حداقل رساندن ریسک ناشی از کنترل بر قرارداد است. چرا که اکتشاف و بهره برداری منابع نفتی، شرکت نفت را در وضعیت تجاری کاملا پیچید ه ای در مقابل کشور خارجی قرار می‌دهد. دولت مالک منابع را با شرکت های نفتی بین‌المللی، در بخشی که نوسان سر مایه، مخاطرات و سود بسیار متحمل است، به هم پیوند می زند^[۱۷۵]. مسئله مهم در قراردادهای نفتی از دیدگاه شرکت های طرف قرارداد، امنیت روند این قراردادهاست. و پرسش اصلی در خصوص امنیت معاملات نفتی، ماهیت ومیزان خطری است که بر سرراه سر مایه گذاری قرار دارد. منابع با عمر طولانی و طرحهای انرژی از قبیل اکتشاف ‌و استخراج نفت در مقایسه با طرح های کوتاه مدت به ثبات و پایداری بیشتری نیازمندند. شرکت ها برای فرار از بلا تکلیفی مالی، مدام به دنبال تامین ثبات برای وضع موجود هستند.^[۱۷۶] در دوره بین‌المللی شدن قراردادهای نفتی، مبانی مراجع داوری بر تئوری بین‌المللی شدن این قراردادها استوار است. عوامل مؤثر در رویکرد داوران نسبت به اصول حقوقی حاکم بر قرارداد را در دو مقوله عوامل قراردادی وعوامل خارج از قراردادی جای داد.^[۱۷۷]

۲-۴-۲-۳ عوامل خارج از قرارداد

طرفداران بین‌المللی کردن قراردادهای نفتی در راستای اثبات نظر خود چنین استدلال می‌کنند که

اولاً: این امر به اعتبار طرفین قراردادهای نفتی که سعی در ارتقاء جایگاه شرکت های فرا ملی به عنوان تابعان حقوقی بین‌المللی بوده است. ثانیاًً: به اعتبار موضوع وماهیت قرارداد که با طرح این نظریه که قراردادهای توسعه اقتصادی، قراردادهایی بین‌المللی شمرده می‌شوند و باید تحت حکومت حقوق بین‌الملل قرار گیرند.^[۱۷۸]

۳-۴-۲-۳ عوامل قراردادی

پیروان این نظریه دیدگاه خود را بر مفاد و شرایط قرارداد استوار ساخته بودند. از جمله حکومت حقوق بین الملل واصول کلی بر قرارداد، حل وفصل اختلافات از طریق داوری و شرط ثبات در قراردادها^[۱۷۹]. در این جا نظر به اهمیت شرط ثبات در قراردادها به توضیح پیرامون آن می پردازیم.

۴-۴-۲-۳ اشکال شرط ثبات

شرط ثبات، تعهد ویژه ای است که بر اساس آن کشور خارجی نمی تواند مفاد قرارداد را با وضع قانون یا هر وسیله دیگری، بدون رضایت طرف دیگر، تغییر دهد . با پذیرش شرط ثبات، دولت خارجی حق خود را در تغییر یک جانبه تعهدات کنار گذاشته وبه شرکت خارجی اعتماد می‌کند. این التزام به دو شکل مستقیم وغیر مستقیم اعمال می‌گردد. شرط ثبات مستقیم از طریق تصریح در معاهدات سرمایه گذاری مبنی بر تعهد به عدم سلب مالکیت با ملی کردن اموال وحقوق اتباع طرفین قرارداد در زمینه سرمایه گذاری است و یا از طریق درج در متن قرارداداست .الزام دولت به عدم تغییر شرایط، قراردادی است.^[۱۸۰] شرط ثبات غیر مستقیم یا نا ملموس از طریق خارج کردن قرارداد از شمول قانون ملی کشور میزبان است تا از یک سو تغییرات بعدی، موضوعیّتی از جهت اعمال در قرارداد نداشته باشد واز سوی دیگر در صورت دخالت دولت در قرارداد، عمل دولت غیر قانونی تلقی شده وشرکت خارجی مستحق دریافت غرامت گردد. نوع دیگر شرط ثبات در حالتی است که در قرارداد تصریح می شود که باید با حسن تفاهم و حسن نیّت اجرا شود. در هر حال هدف همه آن ها یکی است وآن هم حمایت از طرف خصوصی قرارداد از اعمال حاکمیت دولت است.^[۱۸۱]

۵-۴-۲-۳ اعمال و تفسیر شروط ثبات

هنگامی که اختلافی بین شرکت نفتی خارجی و دولت میزبان بروز می‌کند، انتخاب قانون حاکم به ویژه در قسمت مربوط به اعتبار شرط ثبات، حائز اهمیت است. چرا که تفسیر شرط ثبات در قرارداد بین‌المللی، می‌تواند شامل زنجیرهای از استدلال های حقوقی بین‌المللی عمومی، حقوق ملی و احتمالا عرف بازرگانی باشد که به حق، نتایج حاصله از پیچیده ترین مسائل حقوق بازرگانی بین الملل هستند.^[۱۸۲]

به لحاظ سنتی بسیاری از اختلافات به قراردادهای امتیازی مربوط می شود که به وسیله قوانین داخلی دولت اعطا کننده امتیاز کنترل می شود. پس اگر شرط ثبات تابع قانون داخلی باشد به احتمال زیاد غیر معتبر اعلام خواهد شد.^[۱۸۳] با توجه به نظریات مفسران مشهور اعلامیه های مجمع عمومی سازمان ملل متحد در حمایت از مفهوم حاکمیت دائمی می توان گفت: درج شرط ثبات تا محدوده ای مؤثر است که اصل حق تعیین سر نوشت هماهنگ و در موازات اصل حاکمیت باشد. اولاً: تغییر گسترده و محسوس در وضعیت سیاسی دولت حاکم ایجاد نشده باشد. ثانیاًً: اراده دولت نیز بر اعتبار شرط ثبات قرار گیرد. در نهایت باید اذعان نمود چنانچه شروط، اعتباری هم داشته باشند، اعتبار آن ها کوتاه مدت خواهد بود. به خصوص ‌در مورد قوه مقننه و در بلند مدت نیز هیچ تعهدی برای دولت طرف قرارداد ایجاد نمی کند.^[۱۸۴]

۶-۴-۲-۳ شرط ثبات در قراردادهای نفتی

«این شرط عبارت است از اینکه در قراردادهای دولتی تصریح می شود که پس از انعقاد قرارداد، تغییرات بعدی و مؤخر در قوانین دولت میزبان تأثیری بر قرارداد نخواهند داشت».^[۱۸۵] در نهایت به نظر نگارنده با توجه به اصل حاکمیت بر منابع طبیعی و به رسمیت شناخته شدن ملی سازی به عنوان یک حق در عرصه بین‌المللی و رعایت دولت ملی کننده ‌در مورد شرایط صحت ملی سازی همچون نفع عمومی و عدم تبعیض و پیش‌بینی در پرداخت غرامت، به نظر می‌رسد که اتکای صرف به شرط ثبات نمی توان مشروعیت عمل موصوف را زیر سؤال برد در خوش بینانه ترین حالت می توان گفت که نقض قراردادی صورت گرفته است که اثر آن تعیین غرامت بیشتری خواهد بود.

فصل چهارم :

حقوق حاکم بر قراردادهای سرمایه گذاری نفتی

مقدمه

مبنای تشکیل حقوق سرمایه گذاری

در رویکردهای عقلانی که تدوین اهداف دقیق آموزشی مورد تأکید قرار می‌گیرد این نوع اهداف معقول به نظر می‌رسند اما از منظر روان شناختی لزوماًً کارآمدترین راه برای ادامه نیست. معلم می‌تواند در کلاس درس فعالیت‌های منحصر به فردی انجام دهد که مفید و غنی باشند. نکته بعدی اینکه اهداف آموزشی لازم نیست قبل از انتخاب و سازماندهی محتوا تعیین شوند تولیداتی که از طریق برنامه های درسی بدیع می‌توانند ایجاد شوند همانند وسایلی که از طریق ابداعات هنری و علمی ایجاد می‌شوند دارای هدف باز^[۲۱] می‌باشند. نظریه برنامه درسی لازم است به فرایندهای متنوع در ساخت برنامه درسی اجازه فعالیت بدهد.

موضوع بعدی در خصوص اهداف برنامه درسی از منظر زیباشناختی همان‌ طور که در درسهای هنر به تعلیم و تربیت ازنظر آیزنر اشاره شده است توجه به تخیل می‌باشد در عالم هنر تخیل و خیال ورزی موجب تشویق و تقویت قرار می‌گیرد زیرا هنرمند در قالب تخیل موفق به بیان واقعیت هایی می شود که از عهده عالِم بر نمی آید. تخیل معرف ظرفیت فاصله گرفتن از واقعیت یا قابلیت دیدن حقایق و معانی فراتر از واقعیت های محسوس و ملموس است نه عدم توان تمیز میان امر واقعی و غیر واقعی که در این صورت یک بیماری و ناتوانی شناخته می شود(مهرمحمدی،۱۳۸۵). و همچنین تخیل، عمل یا قدرت خلق ایده ها و تصورات جدید از طریق ترکیب یا بازسازماندهی تجربه های قبلی است(افلند^[۲۲]،۲۰۰۵،ص۷۵۷). به عبارت دیگر با تخیل می توان به خلاقیت و ابداع ایده های نو رسیدکه آلبرت انیشتین (به نقل از همان منبع) بیان می‌کند تخیل مهم تر از دانش است و منبع مهم تربیتی می‌باشد. یکی از توصیه های دیوئی به مدیران مدارس این است که شرایطی فراهم آورند تا تخیل کودکان در یادگیری و تدریس بکارگرفته شود(سیمپسون^[۲۳] و دیگران،۲۰۰۵،ص۲۱۴).

مطلب بعدی اشکال و قالب های مختلف بازنمایی پیام می‌باشد. همان‌ طور که قبلاً ذکر شد زبان ادبی و کمی تنها اشکال بازنمایی پیام ها نیستند. آیزنر(۲۰۰۵،ص۱۷۴) می‌گوید:« برای دریافت معنا و مفهوم یک اثر هنری باید سواد رسانه و ابزار مورد استفاده را دارا بود. همه اشکال بازنمایی داده ها و اطلاعات در شکل دادن و افزایش درک افراد مؤثرند خواه شما از داستان استفاده کنید، فیلم بسازید یا از شکل و نمودار بهره بگیرید همه آن ها به دنبال تبیین و واضح سازی یک پیام به جای مبهم ساختن آن هستند».

‌بر اساس آن چه که در بالا گفته شد پرورش تخیل و ایجاد سواد رسانه ای را می توان به عنوان اهداف تربیتی از منظر زیبایی شناسی و هنر توجیه پذیر دانست و آن ها را در زمره مؤلفه های هنر و زیبایی شناسی قلمداد نمود.

محتوا

تحقق اهداف مستلزم ابزار و وسایلی است که موجبات این تحقق را فراهم می‌سازند. در علم مطالعات برنامه درسی آنچه موجب این امر می شود محتوا نام دارد به عبارت دیگر هر چیزی که فرصتی برای تحقق هدف می آفریند محتوا است. نیکلس می‌گوید چیزی را به کسی باید یاد داد آن شخص دانش آموز و آن چیز محتوا است(ملکی،۱۳۸۳). محتوا عبارت است از مجموعه مفاهیم،مهارت‌ها و گرایش هایی که از سوی برنامه ریزان انتخاب و سازماندهی می شود در عین حال محتوا آثار حاصل از فعالیت های یاددهی یادگیری معلم و شاگرد را در بر می‌گیرد(همان منبع،ص ۶۴).

آن چه که برای برنامه ریزان درسی در حوزه محتوا به عنوان مسئله مطرح می‌باشد انتخاب آن می‌باشد زیرا دو عامل انفجار اطلاعات و محدودیت ظرفیت یادگیری آدمی برنامه ریزان درسی را مجبور به انتخاب محتوای مناسب از بین مطالب و محتواهای بی شمار می‌کند. بدیهی است در انتخاب یک چیز از بین چیزهای متعدد از همان نوع، داشتن ملاک و معیاز نیاز مبرم انتخابگر می‌باشد. برای انتخاب محتوا نیز در مطالعات برنامه درسی ملاک ها و معیارهای متعددی از سوی برنامه ریزان درسی ارائه گردیده است این ملاک ها و معیارها برخاسته از مبانی برنامه درسی است که برنامه ریزان درسی آن ها را در فرایند برنامه‌ریزی درسی مدنظر قرار می‌دهند. برای مثال وقتی جامعه به عنوان یکی از مبانی مدنظر برنامه ریزان باشد ملاک هایی از قبیل تناسب محتوا با ارزش‌های اساسی اجتماعی، در انتخاب محتوا اعمال می‌گردد.موضوع ملاک های انتخاب محتوا از حوصله بحث خارج است و ما در اینجا به برخی نکات از دیدگاه زیبایی شناسی و هنر در خصوص ماهیت محتوا و نحوه ارائه آن اشاره می نماییم.

یکی از وظایف برنامه ریزان درسی در خصوص محتوای برنامه درسی ارائه محتوا می‌باشد یعنی پس از اینکه محتوا یعنی مجموعه مفاهیم، اطلاعات، و موضوعات اعم از شناختی، عاطفی ومهارتی تعیین شدند در چه فرم ها و قالب هایی بهتر است ارائه گردند. فرم ها یا اشکال بازنمایی اطلاعات قالبهایی هستند که انسان‌ها برای بیان مقاصد خویش از آن ها بهره جسته و می جویند. بدیهی است این اشکال بازنمایی باید حواس دریافتی انسان را مورد هدف قرار دهند و قالبها و فرم ها بتوانند یکی یا تعداد بیشتری از حواس ‌پنج‌گانه را به خود جلب نمایند. اشکال بازنمایی اطلاعات که تا به حال به طور عمده مطرح شده اند شامل موارد زیر است البته هر چند ممکن است انسان به واسطه قدرت خلاقیت خویش و ‌بر اساس پیشرفتها بر تعداد آن ها بیفزاید.

1. 1. فرم نوشتاری یاد ادبی

1. 1. فرم عددی یا کمی

1. 1. فرم شنیداری

1. 1. فرم بصری

1. ترکیبی از آن ها

از دیدگاه آیزنر(۲۰۰۵) آنچه در انتخاب یک شکل بازنمایی مهم است پاسخ ‌به این سوال است که آیا شکل بازنمایی انتخاب شده معادل و مناسب مفهوم مورد نظر می‌باشد؟ یعنی وقتی فرد داده های حسی را از جهان بیرون دریافت می‌کند از طریق توانایی‌های ذهنی خویش آن ها را پردازش و دست کاری می‌کند و سپس مفهوم های معادل آن ها را برای خود می‌سازد برای انتقال آن ها به دیگران نیاز به اشکال بازنمایی دارد این اشکال باید طوری باشند که بتوانند آن مفاهیم مورد نظر را منتقل سازند. فرایند بازنمایی، ایده ها و تصورات را پایدار می‌کند این فرایند، ویرایش را ممکن می‌سازد اشکال بازنمایی به اشتراک گذاشتن معنی را فراهم می‌کند و آگاهی هایی برای اکتشاف ایجاد می‌کند.

در عالم هنر اشکال بازنمایی اطلاعات، متعدد و متنوع می‌باشند و تنها محدود به گزاره های ادبی و عددی نیستند. هنرها با فعالیت های خلاق و نمادهایی از اطلاعات سروکار دارند و نتایج خلاقانه و آثار منحصر به فردی به لحاظ زیباشناختی تولید می‌کنند(ویلر^[۲۴]،۱۹۷۱،ص۳۳۸) . آیزنر (۲۰۰۵) می‌گوید هنرها به سمت تلویح، مجاز و کنایه گرایش دارند ۳۰ دانش آموز به شرطی که درست کار بکنند در موسیقی یا هنرهای بصری ۳۰ راه حل مختلف ایجاد می‌کنند اما در درس ریاضی اگر معلم به خوبی تدریس کرده باشد ۳۰ دانش آموز به یک راه حل خاصی می‌رسند. وی ادامه می‌دهد بحث هنر و اشکال بازنمایی کاربردهای زیر را برای نظریه تربیتی دارد:

1. 1. شناخت حاصل فعالیت ذهنی است که صرفاً از اشکال حسی زندگی ریشه نمی گیرد بلکه شناخت در ذهن ایجاد شده و ساختنی می‌باشد.

بدین ترتیب چنین بر می ­آید که رمز موفقیت یک شرکت، در گروی هدایت مطلوب آن است ، به گونه ­ای که ‌می‌توان ادعا کرد که راز جاودانگی شرکت­های معروف و خوش­نام،در برخورداری آن­ها ازیک هیئت مدیره­ی مؤثر و کارا نهفته است. گرت در کتاب خود به نام ماهی ازسرش فاسد می­ شود، دیدگاه درون­گرانه­ی منحصر به فرد و جالبی را در زمینه­ اثر بخشی هیئت مدیره ارائه ‌کرده‌است (گرت،۱۹۹۶). وی با اتکا بر تجارب شخصی، حضور در هیئت مدیره­ی شرکت­های گوناگون و سوابق علمی خود، ضمن بازگویی مسائل و مشکلات موجود در هیئت مدیره­ی شرکت­ها، توصیه ­هایی را نیز در زمینه ی بهبود حاکمیت شرکتی در این حوزه­ مهم، ارائه ‌کرده‌است. یکی از انتقادهای او این است که هیئت مدیره زمان زیادی را صرف مدیریت (به عنوان مدیران حرفه­ای) و زمان بسیار کمی را صرف هدایت امور می­ کند. در این راستا، گرت هدایت را به عنوان راهنمایی و رهبری تعریف ‌می‌کنند. از سوی دیگر، روش­های متعددی وجود دارد که با آن­ها ‌می‌توان اثربخشی وظیفه­ی هدایت هیئت مدیره­ی شرکت را افزایش داد. در ادامه به معرفی محرک­هایی می­پردازیم که به منظور حصول اطمینان از اثربخشی هیئت مدیره، توصیه می­شوند.

۲-۳-۶)نقش مدیران غیرمؤظف (غیراجرایی) در حاکمیت شرکتی

فروپاشی شرکت انرون درسال۲۰۰۱،نظرها را به سوی اثر بخشی عملکرد مدیران غیر مؤظف هیئت مدیره جلب کرد. از دیدگاه تئوری نمایندگی،حضور مدیران غیر مؤظف مستقل در هیئت مدیره­ی شرکت­ها و عملکرد نظارتی آنان به عنوان افرادی مستقل به کاهش تضاد منافع موجود بین سهام­داران و مدیران شرکت در جلسات هیئت مدیره ،کمک شایان توجهی می­ کند. البته باید توجه داشت که مدیران اجرایی شرکت ،نقش مهمی را در ایجاد ترکیب مناسبی از مدیران مؤظف و غیر مؤظف در میان اعضای هیئت مدیره ایفا ‌می‌کنند. وجود چنین ترکیبی از عناصر اصلی یک هیئت مدیره­ ی کارا و مؤثر محسوب می­ شود؛زیرادرحالی که مدیران مؤظف ،اطلاعات ارزشمندی درباره فعالیت­های شرکت ارائه ‌می‌کنند ،مدیران غیر مؤظف با دیدگاهی حرفه­ای و بی ­طرفانه، ‌در مورد تصمیم گیری­های مدیران مذکور به قضاوت می­نشینند. بدین ترتیب هیئت مدیره­ی شرکت با دارا بودن تخصص، استقلال و قدرت قانونی لازم، یک ساز و کار بالقوه توانمند حاکمیت شرکتی به حساب می ­آید (بیردوهیکمن^[۴۶]،۱۹۹۲،۱۹۶).

در راستای تحولات اخیر در مبحث حاکمیت شرکتی ، ‌می‌توان به تأثیر قانون سر بینز اکسلی (به عنوان مکانیزم برون سازمانی) در برجسته شدن نقش نظارتی مکانیزم ­های داخلی اشاره کرد. تفکیک دقیق وظایف مدیریت اجرایی از مدیریت غیر اجرایی ،برجسته­تر شدن نقش نظارتی مدیریت غیر اجرایی و تعیین حوزه ­های مسئولیت آن ها و ضرورت داشتن دانش حسابداری و مالی به عنوان یکی از شرایط احراز پست ‌در مورد حداقل یک نفر از مدیران غیر اجرایی وآگاهی بقیه­ اعضاء از مسائل حسابداری و مالی،برخی از تحولات اخیر است. افزون بر این،نقش کمیته­ های هیئت مدیره (شامل مدیران غیراجرایی) درموردکنترل­های داخلی، ارتباط با حسابرسان داخلی و مستقل و . . . بسیار بر جسته شده و از وظایف مدیران اجرایی کاملاً تفکیک گشته است. در ایران، قانون تجارت مصوب۱۳ اردیبهشت ماه۱۳۱۱ ،اساس و چارچوب قانون تجارت موجود را تشکیل می­دهد. نظر به قدمت منابع آن که دارای نواقص فراوانی بود ،قانون اصلاح قسمتی ازقانون تجارت مشتمل بر ۳۰۰ ماده پس از تصویب در تاریخ۲۴ اسفندماه ۱۳۷۴ جانشین مواد ۲۱ تا ۹۴ قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ شد. به نظر می­رسد که اصلاحیه­ی مذکور نیز تغییر با اهمیتی در چارچوب اولیه­ قانون تجارت ایجاد نکرده است. هم­چنین در قانون پیشین و اصلاحیه­ی انجام شده به مقوله­ وظایف هیئت مدیره و تفکیک وظایف توجه چندانی نشده است. ‌امید است در اصلاحیه­ی قانون تجارت ‌به این مهم توجه شده و مورد عنایت قرار گیرد و افزون بر آن، آئین­نامه­ی حاکمیت شرکتی مورد نظر بورس اوراق بهادار پس از اصلاحات لازم، مورد استفاده­ شرکت­های پذیرفته شده در بورس قرارگرفته و پس از ارزیابی مجدد اجرای آن برای تمام شرکت­های سهامی الزامی شود.

۲-۳-۷) دوگانگی وظیفه مدیر عامل در موضوع حاکمیت شرکتی

طبق نظر هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی، تصمیم ­گیری سرمایه ­گذاران بر اساس اطلاعات حسابداری، تاثیرات عمده­ای در تخصیص بهینه منابع اقتصادی یک کشور دارد. در مدلی که توسط دانیل، هیرش لیفر و سابرامانیام (۱۹۹۸) طراحی گردید، سهام‌داران به اطلاعات خصوصی شرکت­ها واکنش بیش­تری نسبت به اطلاعات عمومی نشان می­ دهند.

بخش راهبری شرکت­ها (اعضای هیئت مدیره) متولی ارائه اطلاعات به بازار سرمایه می­باشند. در تئوری نمایندگی فرض بر این است که سهام‌داران عضو تمایل به افشای اطلاعات به جای واگذاری امکان نظارت به افراد غیر عضو را دارند، چرا که هزینه­ های ناشی از حضور مدیران برای افشا (هزینه­ های تعهد) کم­تر از هزینه­ های کنترلی افراد غیر عضو (هزینه­ های نظارت) خواهد بود. طبق تئوری نمایندگی، مدیران غیر مؤظف مستقل قادر خواهند بود هزینه­ های ناشی از فاصله بین مالکیت و کنترل را کاهش دهند.

وظیفه­ی برگزاری و هدایت جلسات هیئت مدیره به عهده­ رئیس هیئت مدیره است. در بسیاری از کشورها، مدیر عامل همزمان در نقش رئیس هیئت مدیره قرار دارد. به عنوان مثال، در ۷۰ تا ۸۰ درصد از شرکت­های آمریکایی، مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره شخص واحدی هستند. امّا رویه ­های حاکمیت شرکتی رایج در اروپا، این دو نقش را تفکیک کرده ­اند و تنها در ۱۰ درصد از شرکت­های انگلیسی، مدیر عامل همزمان رئیس هیئت مدیره است(کلس و همکاران، ۲۰۰۱). در آسیا، وضعیت مابین آمریکا و اروپا است.

فاما و جنس^[۴۷]ن) (۱۹۸۳ ( استدلال می‌کنند که هیئت مدیره مؤثرترین مکانیزم کنترل داخلی برای نظارت بر رفتار مدیریت ارشد است. با این حال ، بررسی ادبیات موجود ‌در مورد نقش ساختار هیئت مدیره بر عملکرد شرکت به نتایج متفاوتی منجر شده است . در این پژوهش از بین ویژگی‌های متعددی که ‌در مورد هیئت مدیره مطلوب در ساختار حاکمیت شرکتی مطرح است، ویژگی، یعنی وجود مدیران غیر موظف در ترکیب هیئت مدیره (به عنوان شاخص استقلال هیئت مدیره)مورد بررسی قرار می‌گیرد.

۵- Diamond, D. W. (1985). Optimal Release of Information by Firms. The Journal of Finance, Vol. XL,No.4,pp.1071-1094.

۶- Botosan, C. A. (1997). Disclosure Level and the Cost of Equity Capital. The Accounting Review, Vol. 22, No. 3, pp. 323-349.

۷ – Botosan, C., Plumlee, M., 2002. A re-examination of disclosure level and the expected cost of equity capital. Journal of Accounting Research 40, 21–۴۰

۸ – Francis, J., Nanda, D., Olsson, P., 2008. Voluntary disclosure, earnings quality, and cost of capital. Journal of Accounting Research 46, 53–۹۹٫

۹ – Verrecchia, R., 2001. Essays on disclosure. Journal of Accounting and Economics 32, 97–۱۸۰٫

۱۰ – Amihud, Y., Mendelson, H., 1986. Asset pricing and the bid-ask spread. Journal of Financial Economics 17, 223–۲۴۹٫

۱۱ – Handa, P., Linn, S., 1993. Arbitrage pricing with estimation risk. Journal of Financial Economics 28, 81–۱۰۰٫

۱۲- Kim, O., Verrecchia, R., 1994. Market liquidity and volume around earnings announcements. Journal of Accounting and Economics 17, 41–۶۷

۱۳ -cHughes, J., Liu, J., Liu, J., 2007. Information asymmetry, diversification, and cost of capital. The Accounting Review 82, 705–۷۳۰٫٫

۱۴ – Lambert, R., Leuz, C., Verrecchia, R., 2007. Accounting information, disclosure, and the cost of capital. Journal of Accounting Research 45, 385-420

۱۵- Diamond, D. W. and Verrecchia, R. E. (1991). Disclosure, Liquidity, and the Cost of Capital. The Journal of Finance, Vol. 46, No. 4, pp.1325-1359

۱۶- Botosan, C. A. (1997). Disclosure Level and the Cost of Equity Capital. The Accounting Review, Vol. 22, No. 3, pp. 323-349.

۱۷- Gietzman, M. and Ireland, J. (2005). Cost of Capital, Strategic Disclosures and Accounting Choice. Journal of Business, Financial & Accounting, Vol. 23, No. 3&4, pp. 599-634.

۱۸- Zhang, L, Ding, S. (2006). The Effect of Increased Disclosure on Cost of Capital: Evidence from China. Review of Quantitative Financial Accounting, Vol. 27, pp. 383-401.

۱۹- Brown, S. and Hillegiest, S. A. (2007). How Disclosure Quality Affects the Level of Information Asymmetry. Review of Accounting Studies, Vol. 12, pp. 443–۴۷۷٫

۲۰ – Espinosa, M. and Trombetta, M. (2007). Disclosure Interactions and the Cost of Equity Capital: Evidence from the Spanish Continuous Market. Journal of Business Finance & Accounting, Vol. 34, No. 10, pp.1371- 1392.

۲۱ – Espinosa, M.; Tapia, M. and Trombetta, M. (2008). Disclosure and Liquidity in a Driven By Orders Market: Empirical Evidence from Panel Data. Investigaciones Economicas, Vol. 32, No. 3, pp. 339-370.

۲۲ – Venkatesh, P. C. and R. Chiang (1986). Information asymmetry and the dealer’s bid-ask spread: a case study of eanings and dividend announcements. The Journal of Finance, No. 41(5), PP.1089-11020.

۲۳-Akerlof, G., (1970), “The Market for ‘Lemons’: Qualitative Uncertainty and the Market Mechanism”, Quarterly Journal of Economics, Vol. 85, PP. 488–۵۰۰٫

۲۴٫ Diamond, D., & Verrecchia R. (1991). Disclosure, liquidity and the cost of equity capital. The journal of finance, September, PP. 1335-1360.

۲۵٫ Akerlof,G., Michael Spence and Joseph Stiglitz (1970). “Markets with Asymmetric information.

۲۶- Kim, O. and R. Verrecchia (1994). Market liquidity and volume around earnings announcements. Journal of Accounting and Economics, No.17 (2), PP.41-67.

۲۷-Amihud, Y. and Mendelson,H,(1986).”Asset pricing and the bid-ask spread” , Journal of financial Economics,vol.17,pp.233-49

۲۸-Leuz c. and Verrecchia R.E, (2000), ” The economic conscquences of increased disclosure, Journal of Accounting Research,No.38,pp.91-124

۲۹- Baiman, S. and Verrecchia, R. (1996). The Relation Among Capital Markets, Financial Disclosure, Production Efficiency, and Insider Trading. Journal of Accounting Research, ۳۴: ۱–۲۲٫

۳۰- Diamond, D. W. (1985). Optimal Release of Information by Firms. Journal of Finance, 40: 1071-1094.

۳۱- Verrecchia, R. (1982). Information Acquisition in a Noisy Rational Expectations Economy. Econometrica, ۵۰: ۱۴۱۵–۱۴۳۰٫

1. 1. Relevance- ↑

1. 1. Reliability- ↑

1. 1. uniformity- ↑

1. 1. Understandability- ↑

1. 1. -William A-Paton, Accountingn theory (The Ronald Press, 1922),p.472. ↑

1. 1. Lambert et al.- ↑

1. 1. -Botosan & Plumlee ↑

ب) مکان تحقیق: شرکت پالایش گاز پارسیان شهرستان مُهر

ج)قلمرو موضوعی: رفتار سازمانی، منابع انسانی

۱-۹-۴: جامعه آماری

جامعه آماری در این پژوهش شامل مدیران شرکت پالایش گاز پارسیان ‌می‌باشد.

۱-۹-۵: روش نمونه گیری

در این تحقیق از روش نمونه‌گیری گلوله برفی استفاده می‌شود. نمونه‌گیری گلوله برفی یک روش نمونه‌گیری می‌باشد که واحدهای نمونه نه تنها اطلاعاتی ‌در مورد خودشان بلکه ‌در مورد واحدهای دیگر جامعه نیز ارائه می‌کنند. نمونه‌گیری گلوله برفی برای برآورد حجم جمعیت پنهان نیز استفاده شده است. همچنین، استفاده از روش قضاوتی به دلیل این است که بعضی از اطلاعات خاص تنها در دسترس گروه خاصی از افراد کلیدی سازمان از جمله مدیران عالی و هیئت مدیره شرکت ‌می‌باشد.

۱-۹-۶: روش مورد نظر برای تجزیه و تحلیل اطلاعات

در این پژوهش از روش تحلیل تِم برای تجزیه­ و تحلیل داده ­ها استفاده شده است.

۱-۱۰: حداکثر زمان مورد نیاز برای انجام تحقیق

۶ ماه پس از تصویب موضوع

۱-۱۱: تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی

رهبری: رهبری عبارت است از تاثیر میان­فردی که در وضعیتی خاص اعمال می­ شود و از طریق فرایند ارتباطات برای دستیابی به هدف یا اهداف خاصی هدایت می­گردد (یوکل، ۱۳۸۲: ۳).

شایستگی: پری^[۳۰] (۱۹۹۶) شایستگی را به عنوان مجموعه ای از دانش، مهارت ­ها، رفتارها ونگرش­های متناسبی تعریف ‌کرده‌است که بخش زیادی از شغل یک فرد را تحت تاثیر قرار می­دهد و با عملکرد فرد در شغل مرتبط است (Cook, 1999: 18).

شایستگی­های رهبری^[۳۱]: مجموعه دانش، مهارت ­ها و نگرش­های مرتبطی که بر قسمت بزرگی از شغل فرد (نقش یا مسئولیت) تاثیر می­ گذارد، که با عملکرد شغلی رابطه دارد (انصاری رنانی و تونکه نژاد، ۱۳۸۸، ۲۸).

برنامه­ ریزی جانشین­ پروری^[۳۲]: برنامه­ ریزی جانشین­ پروری می ­تواند به عنوان تلاش در برنامه­ ریزی برای تعیین تعداد مناسب و با کیفیت از مدیران و کارکنان کلیدی با مهارت بالا تعریف شود که بازنشستگی، فوت، بیماری یا حتی ارتقای مدیران و کارکنان، و هر موقعیت جدیدی که ممکن است در برنامه ­های آینده سازمان به وجود آید را تحت پوشش قرار می­دهد (Sambrook, 2005: 580).

جانشین^[۳۳]: جانشین کسی است که آماده انجام مسئولیت­های مهم است، که استعداد، شایستگی­های لازم، دانش، مجموعه مهارت ­ها، و قابلیت ­های لازم برای پست را در اختیار دارد، و کسی است که به طور نهادی طبق نیازهای ارتقای داخلی سازمان توسعه یافته و شناسایی شده است (Robinson, 2009: 23).

مقدمه

در این فصل به بررسی ادبیات تحقیق پرداخته شده است. در بخش اول ادبیات موجود به بررسی مفهوم رهبری پرداخته شده است. در بخش دوم ادبیات تحقیق شایستگی های رهبری مورد بررسی قرار گرفته است. در این بخش ابتدا ‌در مورد مفهوم شایستگی­های رهبری و چگونگی شکل گیری مفهوم شایستگی توضیحاتی داده شده. سپس در قسمت های بعدی این بخش موضوعات مرتبط با شایستگی های رهبری تشریح شده است. در بخش سوم نیز ابتدا به جانشین پروری و مفهوم برنامه ریزی جانشین پروری پرداخته شده سپس توضیح مختصری ‌در مورد تاریخچه و نگرش ها به برنامه ریزی جانشین پروری داده شده است. در پایان این بخش همچنین به بحث مدیریت جانشین پروری به دلیل تحت پوشش قرار دادن بیشتر مفهوم جانشین پروری اشاره شده است. در پایان نیز ادبیات موجود درباره شایستگی های رهبری و برنامه ریزی جانشین پروری و پیوند این دو مفهوم مورد بررسی قرار گرفته است.

۲-۱: شایستگی­ های رهبری

در تمامی سازمان­ها مهمترین رکنی که در رسیدن به اهداف سازمانی تاثیر گذار ‌می‌باشد « مدیریت» است. مدیر به عنوان نماینده رسمی سازمان به منظور ایجاد هماهنگی و افزایش اثربخشی در رأس آن قرار می‌گیرد و موفقیت سازمان در تحقق اهداف، در گرو چگونگی اعمال مدیریتی اوست. هرسی و بلانچارد اظهار می دارند که سازمان موفق مشخصه­ای دارد که به وسیله آن از سازمان نا موفق شناخته می شود. و آن چیزی نیست «مدیریت و رهبری پویا و اثربخش». چنانچه در رأس سازمان­ها، مدیرانی کارآمد، شایسته، ماهر، با تجربه و کاملا آگاه به اصول و فنون مدیریت قرار گیرند، موفقیت سازمان در رسیدن به اهداف سازمانی تضمین خواهد شد (مظفری و همکاران، ۱۳۸۱، ۹۳).

فرهنگ لغت آمریکایی هریتیج شایستگی را “حالت یا کیفیت مناسب بودن یا ذیصلاح بودن” تعریف می­ کند. فرهنگ آکسفورد (۲۰۰۳) شایستگی را به عنوان قدرت، توانایی و ظرفیت انجام دادن یک وظیفه تعریف می­ کند. کیو (۱۹۹۳) شایستگی را به عنوان نتیجه به کار بردن دانش و مهارت به طور مناسب تعریف می­ کند. به عبارت دیگر شایستگی یعنی مهارت به علاوه دانش (انصاری رنانی و تونکه نژاد، ۱۳۸۸، ۲۷).

از اواسط دهه هشتاد، توسعه و ارزیابی شایستگی­های مدیریتی مورد توجه سازمان­ها قرار گرفت. دلیل عمده چنین توجهی، این باور بود که توسعه شایستگی­های مدیریتی منافع بی­شماری را برای سازمان­ها به همراه دارد و این باور هنوز هم پابرجا ‌می‌باشد (ناصحی فر و همکاران، ۱۳۸۹، ۴). ‌به این دلیل یک جریان ناگهانی از علایق نسبت به شایستگی­ها و علی­الخصوص، شایستگی­های رهبری به وجود آمده است. در گذشته، سازمان­ها بیشتر بر چگونگی دستیابی به سرمایه مالی تأکید می­کردند. در حالی که امروزه، دارایی کسب­ ‌و کارها به دانش و مهارت کارکنان­شان وابسته است (Cook, 1999: 36).