هدف این پژوهش تدوین یک روش کمی برای ارزیابی استراتژی‌های اجرای بسته های خرید است و ‌به این پرسش پاسخ داده می‌شود که کدام استراتژی کارایی بیشتری در تأمین تجهیزات پروژه ها داشته است.

در این پژوهش با بهره گرفتن از قابلیت های DEA در تکمیل ارزیابی به وسیله روش BSC، ‌به این موضوع پرداخته می‌شود. پیش‌بینی می‌شود روش پیشنهادی با حذف نظرات شخصی در ارزیابی استراتژی و کاهش پیچیدگی‌های موجود در روش‌های دیگر نظیر استفاده از ANP، به مدلی کارآمد جهت انتخاب استراتژی برتر دست یابد.

۱-۳- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

درحال حاضر، بنگاه های اقتصادی در محیطی بسیار متغیر و رقابتی فعالیت می‌کنند. واقعیت این است که در فضای رقابتی بقا و رشد شرکت‌ها مستلزم داشتن مزیت رقابتی است و رویکردی که می‌تواند برای سازمان‌ها مزیت رقابتی خلق کند استراتژی است.

خوشبختانه طی دهه اخیر در مدیران ما گرایش به مفاهیم جدید مدیریت، توجه به مسائل استراتژیک، داشتن نگاه استراتژیک و انتخاب یک استراتژی مناسب شکل گرفته است.

فرایند مدیریت استراتژیک در بر گیرنده سه مرحله می‌شود: تدوین استراتژی‌ها، اجرای استراتژی‌ها و ارزیابی استراتژی‌ها (دیوید، ۱۳۹۳: ۲۴ و ۲۵)

در مدیریت استراتژیک ارزیابی استراتژی‌ها آخرین مرحله به حساب می‌اید. مدیران نیاز شدید دارند که بدانند استراتژی‌های خاص و مورد نظر آنان در چه زمانی کارساز واقع نمی‌شود؛ اصولا ارزیابی استراتژی‌ها بدین معنی است که باید در این مورد اطلاعاتی را گردآوری کرد. همه استراتژی‌ها دستخوش تغییرات آینده قرار می‌گیرند، زیرا عوامل داخلی و خارجی به صورت دائم درحال تغییر هستند. بدان سبب باید استراتژی‌ها را مورد ارزیابی قرار داد که موفقیت امروز نمی‌تواند موفقیت فردا را تضمین نماید. موفقیت همیشه موجب بروز مسایل جدید . گوناگون می‌شود؛ سازمانی که به وضع کنونی خود بسنده نماید یا دچار نخوت و تکبر شود، محکوم به فنا خواهد بود (دیوید، ۱۳۹۳ : ۲۶).

فرایند مدیریت استراتژیک به تصمیماتی منجر می‌شود که نتایجی مهم و بلند مدت به بار خواهد آورد. تصمیمات نادرست استراتژیک می‌تواند ضربه‌های شدید و خسارت‌های جبران ناپذیری وارد کند و سازمان را با دردسرهای زیادی روبه‌رو سازد و در مواردی وضع به گونه‌ای در می‌اید که شرکت نمی‌تواند مسیر رفته را باز گردد یا روند امور را تغییر دهد. ‌بنابرین‏ بیشتر استراتژیست‌ها در این مورد اتفاق نظر دارند که از نظر سلامت و ادامه حیات سازمان، ارزیابی استراتژی اهمیت زیادی دارد؛ ارزیابی بهنگام می‌تواند مدیریت را از وجود مسایل و مشکلاتی که دامنگیر شرکت خواهد شد، اگاه سازد تا شاید پیش از اینکه وضع وخیم شود، اقدامات اصلاحی به عمل آید (دیوید، ۱۳۹۳ : ۵۴۲).

برای تعیین حدود دستیابی به هدف‌ها، استراتژی پیاده شده باید مورد نظارت قرار گیرد. فرایند تدوین استراتژی علی‌رغم کوشش‌های بسیار برای عینی سازی، بسیار ذهنی است لذا نخستین آزمون واقعی استراتژی تنها پس از پیاده شدن امکان‌پذیر است (پیرس و رابینسون، ۱۳۹۳ : ۵۳).

با توجه به هزینه های مستقیم و غیر مستقیم تطویل پروژه ها و نیز اهمیت فاز تأمین تجهیزات که عملا ۶۰ تا ۷۰ درصد هزینه های پروژه ها در شرکت توسعه ۱ مپنا را تشکیل می‌دهد، انتخاب استراتژی بهتر در تأمین تجهیزات، یکی از دغدغه‌های اصلی مدیران در این شرکت می‌باشد. فاکتورهای مختلفی از جمله هزینه، زمان تأمین، تعجیل یا تأخیر در ساخت و تحویل، کیفیت و … در کارایی یک بسته خرید نقش دارند که بدون یک روش کمی که تا حد ممکن همه عوامل را در تصمیم‌گیری دخیل نموده و کارایی را اندازه‌گیری نماید، امکان تعیین استراتژی بهتر میسر نمی‌باشد.

۱-۴- اهداف پژوهش

با توجه به گستردگی حوزه ارزیابی استراتژی در سازمان‌ها، این پژوهش در نظر دارد با بهره گرفتن از ترکیب تکنیک‌های کارت امتیازی متوازن و تحلیل پوششی داده به اهداف زیر دست یابد:

۱- انتخاب استراتژی بهتر تأمین تجهیزات برای اجرای پروژه های شرکت توسعه ۱ مپنا

۲- حذف نظرات شخصی در انتخاب استراتژی

۳- تدوین یک الگوریتم پیشنهادی برای انتخاب استراتژی بهتر

۴- هدف کاربردی: ارائه یک مدل کمی جهت کمک به تصمیم‌گیری مدیران ارشد در انتخاب استراتژی

۱-۵- پرسش‌های پژوهش

۱- کارایی کدام استراتژی خرید در تأمین تجهیزات پروژه های شرکت توسعه ۱ مپنا بالاتر بوده است؟

۲- شاخص‌های کلیدی با توجه به استراتژی‌ها و چهار منظر BSC در شرکت توسعه ۱ مپنا کدام است؟

۳- ورودی‌ها و خروجی‌ها برای ارزیابی استراتژی شرکت توسعه ۱ مپنا کدام است؟

۱-۶- فرضیه‌های پژوهش

• با توجه به ماهیت پژوهش و استفاده از مدل جهت ارزیابی کارایی استراتژی‌ها، این پژوهش فاقد فرضیه است.

۱-۷- فرایند پژوهش

شناسایی منظرهای BSC و شاخص‌های عملکرد با کمک خبرگان

تشکیل ساختار مدل تصمیم‌گیری

تعریف واحدهای تصمیم گیری (DMUs)

تعیین ورودی‌ها و خروجی‌های مدل و دسته‌بندی شاخص‌های BSC در یکی از آن ها

جمع‌ آوری اطلاعات مربوط به شاخص‌ها

مدل سازی بر اساس مدل متوازن DEA-BSC پیشنهادی

رتبه‌بندی کامل DMU ها

شکل ۱-۱- نمودار فرایند پژوهش

۱-۸- قلمروی تحقیق

۱-۸-۱- قلمروی موضوعی: این تحقیق از تحلیل پوششی داده ها و کارت امتیازی متوازن برای ارزیابی کارایی بسته های خرید و انتخاب استراتژی برتر تأمین تجهیزات در شرکت توسعه ۱ مپنا استفاده نموده است.

۱-۸-۲- قلمروی مکانی: این تحقیق در سطح شرکت توسعه ۱ مپنا انجام شده است.

۱-۸-۳- قلمروی زمانی: این پژوهش در فاصله زمانی اسفند ۹۳ تا مرداده ماه ۹۴ انجام شده و داده های این تحقیق مربوط به فاصله فروردین ماه ۱۳۹۲ تا مرداد ماه ۱۳۹۴ بوده است.

۱-۹- محدودیت‌های پژوهش

۱- محدودیت دسترسی به اطلاعات درمورد استراتژی‌ها

۲- احتمال جمع‌ آوری اطلاعات غیر ضروری و اشتباه

۳- محدودیت انتخاب استراتژی‌ها در شرکت توسعه ۱ به دلیل پیروی از استراتژی‌های تعیین شده توسط هلدینگ گروه مپنا

۴- تعداد کم استراتژی‌های مورد بررسی

۱-۱۰- تعاریف واژه ها و اصطلاحات

۱-۱۰-۱- چشم انداز^[۶] :

یک جمله مختصر و موجز که اهداف میان مدت تا بلند مدت (۳ تا ۱۰ سال) یک سازمان را تعریف می‌کند. چشم‌انداز باید خارجی و بازار محور باشد و توصیف کند – ترجیحا در شرایط آرمانی- که سازمان چگونه می‌خواهد در چشم دنیا به نظر آید (کاپلان و همکاران، ۲۰۰۸، ۲).

۱-۱۰-۲- استراتژی^[۷] :